n
De lokaio's komen eraan
Beetje eelt moetje wel hebben
BH
PZC
12
dinsdag 26 februari 2002
4 er ki(
v£>
<D
O
Vlissingen
foto Ruben Oreel
Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen
ontbraken lokale politieke partijen op
Walcheren en Schouwen-Duiveland. In ver
reweg de meeste gevallen moest de kiezer
zijn of haar stem uitbrengen op de gevestigde
orde. Op de Bevelanden kennen ze een lange
re traditie. Bewoners Belangen Reimerswaal
(BBR) is bijvoorbeeld al jaren stevig veran
kerd in de plaatselijke samenleving. En op
Noord-Beveland bundelden de lokale partij
en hun krachten tot Noord-Bevelands Be
lang. Nu liggen de kaarten anders; in nage
noeg alle gemeenten (Goes is de uitzondering
rammelen de lokale partijen aan de deuren
van de raadzalen. Ze bezetten nu al vijftig
(zestien procent) van de 313 Zeeuwse raads-
zetels en leveren acht wethouders. Hoeveel
straks?
Neem de lokaio's serieus,
luidt de oproep van deelne
mers aan een VVD-workshop.
Niet vreemd want de plaatselij
ke partijen vormen tezamen,
nipt na het CDA, nu al de tweede
stroming' in de Nederlandse
politiek. Van de 10.241 raadsze-
tels bezetten ze er 2340 (22,8
procent) terwijl een partij als de
PvdA niet verder komt dan 1924
(18,8 zetels. Het moet wel
heel gek gaan als ze de avond
van de zesde maart niet tot
's lands koploper promoveren
en de zogenaamde gevestigde
partijen ver achter zich laten.
De lokale partijen zitten in de
lift. In 1994 kwamen ze als grote
winnaars tevoorschijn uit de ge
meentelijke verkiezingsstrijd.
Vier jaar later toonden ze aan
dat die winst niet van tijdelijke
aard was. Ze leverden nauwe
lijks tot niets in en werden zelfs
in flink wat gemeenten nog een
paar maatjes groter.
Nu doen ze zowat overal een
gooi naar de macht. De progno
ses voorspellen een winst van
zo'n twintig procent. Een per
centage waar gevestigde partij
en niet eens van durven dromen
Vooral in Zeeuws-Vlaanderen
bezetten de plaatselijke partij
en, net als in Noord-Brabant en
Limburg, al vele decennia lang
zetels in de raadzalen en achter
cle collegetafels. Veel van de lijs
ten waren in oorsprong per
soonslijsten met een charisma
tisch voorman en nauwelijks
een programma, beschrijft soci
aalpsycholoog R. van Wonde
ren in Couleur Locale, een por
tret van plaatselijke politieke
partijen, Mede als gevolg van
ontkerkelijking en verzuiling
hebben ze zich in de loop der ja
ren omgevormd tot belangen
verenigingen met namen als
Algemeen Belang of Gemeente
belangen. Daarnaast ontston
den dorpsbelangenpartijen in
gemeenten met verschillende
buurtschappen en na herinde
lingen. Zowat al die lijsten heb
ben nu een degelijke structuur,
zijn diep geworteld in de lokale
samenlevingen en hebben een
uitgewerkt politiek program
ma Ze weten dat besturen op lo
kaal niveau vooral besturen is in
samenspraak met de burgers. Ze
Lokale partijen
rekenen op een winst
van twintig procent
onderhouden dan ook vaak uit
stekende en directe relaties met
de kiezers. Bovendien zijn ze
volgens hoogleraar bestuurs
kunde W. Derksen (Erasmus
Universiteit) uitstekend in staat
de onvrede en betrokkenheid in
een programma te vertalen. Ter
wijl landelijke pax-tij en veelal
uitblinken in vaagheden.
Die dorpslijsten experimente
ren ook veel met burgerin
spraak en propageren politieke
vernieuwing. Ze springen daar
mee, zo merkt Van Wonderen op,
in het gat dat de traditionele
partijen veelal laten liggen met
betrekking tot het dichten van
de kloof tussen burgers en poli
tiek. De fractievergaderingen
van de lokaio's zijn veelal ook
openbaar zodat standpunten
ter plaatse getoetst kunnen
worden.
Die plaatselijke lijsten danken
hun succes niet alleen aan die
openheid. Ze hebben ook een
grote aantrekkingskracht op de
zwevende kiezer omdat ze reli
gieus noch ideologisch zijn.
Ontzuiling en ontkerkelijking
hebben er immers voor gezorgd
dat mensen niet meer als van
zelfsprekend kiezen langs die
oude lijnen.
Daar komt ook nog eens bij dat
veel kiezers zich al lang niet
meer met 'Den Haag' identifice
ren. Aansprekende politici ont
breken en het lukt de heren en
"dames aldaar 'toch niet' om pro
blemen als bijvoorbeeld files en
wachttijden in de gezondheids
zorg op te lossen. Ook het hand
je-klap en gekonkel tijdens
Torentjes-overleggen doet lan
delijke partijen geen goed.
Lokaio's moeten vier jaar lang
campagne voeren want ze kun
nen niet meeliften op landelijke
thema's. Ze worden dan ook veel
meer dan landelijke lijsten af
gerekend op wat ze presteren.
Daarom blijven ze ook continu
infoxmatie geven en de burgers
opzoeken.
De gevestigde partijen hebben
niet veel op met die lokaio's. Ze
onthouden die partijen bijvoor
beeld geld voor scholing, vor
ming en wetenschappelijk on
derzoek. De landelijke politiek
heeft het namelijk zo geregeld
dat alleen die partijen die in het
pai-lement zitten daarvoor geld
krijgen. Tegelijkertijd hebben
ze als geen ander oog voor hun
eigen noden. Dus besloten ze
onlangs de subsidie voor hun ei
gen scholing fors te verhogen
om zo de terugloop aan contri
butie-inkomsten op te vangen.
Of ze daarmee de verdere op
mars van de lokaio's kunnen
stuiten mag zeer betwijfeld
worden. Niet voorniets kwa
men de deelnemers aan de eer
der genoemde VVD-workshop
tot de conclusie dat in vergelij
king tot de lokaio's de politici
van gevestigde politieke partij
en in contact met de kiezers le
lijk bij laten liggen.
Emile Calon
Ron van Wonderen: Couleur Lo
cale, portretten van plaatselijke
partijen - Boeken uit Rotter
dam, Pieter Kers Gerolf
T'Hooft. ISBN 9064734011.
Prikkelen, bemiddelen en
bedisselen zijn belangrijke
taken voor dorpsraden. Ze kun
nen als brug functioneren tus
sen bevolking en gemeentebe
stuur. Op Schouwen-Duiveland
wex-d het fenomeen bijna dood
geknuffeld bij de start van de
nieuwe gemeente in 1997. Het
SGBO-ondex-zoek van het bu-
x-eau van de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten wees uit
dat er veel angst bestond voor
een gx-ote kloof tussen bux-gers
en bestuurdex-s na de gemeente
lijke hei-indeling. Doxpsx-aden
zouden de afstand aanzienlijk
kunnen vex-kleinen, Ze zouden
als spx-eekbuis van de bevolking
kunnen functionex-en en voor
het gemeentebestuur zouden ze
een welkom klankbord vormen.
Dat ze zich ook als luis in de pels
konden manifestex'en, werd
toen misschiexx wat minder
voox-zien. De stadsraad Bx-ou-
wershaven scheldt het hardst op
de gemeente. De bestuui-dex-s
kx-egen het x'appoxdcijfer drieën
half voor hun beleid in de smal-
stad en de fractievoox-zitter van
GroenLinks werd zelfs de zaal
uitgejouwd tijdens een vergade
ring. Burgemeester Asselbei'gs
suste de boel enigszins met de
belofte voor elk dorp een 'kern-
bestuxirder' als centraal aan
spreekpunt te gaan benoemen.
Dat gebeurde ook, na een half
jaax-, Kembestuurdex-s blijken
een drukke agenda te hebben,
want ze zijn lang niet altijd aan
wezig tijdens de dorpsraadsver-
gaderingen. ,,Dat zal straks bij
het dualistisch stelsel wel beter
worden", vex-wacht Peter van
Langeraad van de dox-psraad
Kerkwexwe.
De vier kernen van de voormali
ge gemeente Bx-ouwershaven
hadden al twee jaar 'geoefend'
met dorpsraden. Toenmalig
burgemeester Lijn Labruyere
lanceei'de het idee bij wijze van
px-oef in zijn gemeente vooruit
lopend op de herindeling. Som
mige kernen waren er snel bij
het voorbeeld te volgen, andere
deden er veel langer over. In Re-
nesse en Zierikzee is het zelfs
nooit gelukt alle neuzen dezelf
de kant op te krijgen. De Renes-
ser bevolking zegt de weg naar
het gemeentebestuur ook zon
der doxpsraad wel te kunnen
vinden. In Zierikzee is het nooit
verder gekomen dan een infor
matie-avond met veel ge
schreeuw over welke groeperin
gen er nou vertegenwooi'digd
moesten zijn in zo'n dorps- of
stadsraad.
Het siert Zierikzee niet. ,,In de
dorpen vx-ezen ze dat alle voor
zieningen naar de centxumge-
meente gaan, maar ik denk dat
Zierikzee ook weieens wat kan
mislopen dooi- die verdeeld
heid", zegt D66-fractievoorzit-
ter Jos van der Veer-, Hij is pleit
bezorger voor openheid in de
politiek en het bevorderen van
de betrokkenheid van de bur
gers. Hij heeft dat dorpsraden
goed kunnen functioneren. Bij
de totstandkoming van de soci
ale structuur-schetsen voor Lo-
mmsmsmmBm m m mmm
vrt L -
Kamperland
foto Ruben Oreel
kaal Sociaal Beleid bijvoor
beeld. Toch staat hij ook wat
ambivalent tegenover het ver
schijnsel dox-psx-aad. „Als jesug-
gereex-t mensen inspraak te
geven, moet je ze ook bevoegd
heden en een zak geld erbij ge
ven", zegt Van der Veer. Te vaak
nog wordt er volgens hem een
verkeex-de indruk gewekt. „Als
je zo'n dorpsx-aad een beetje be
speelt, kun je een breed draag
vlak suggereren." Verder heeft
de D66-politicus wat twijfels
over de samenstelling van de
dorpsraden. Bij sommige is dat
heel goed afgewogen gebeurd,
maar bij andere zijn gewoon
mensen gevx-aagd in de sfeer van
'ons kent ons'. Als je het goed
wilt doen, zouden voor dorpsra
den ook verkiezingen gehouden
moeten worden. Maar als ik nu
naar cle stadsraad Brouwersha-
ven kijk en ik zie zo'n voorzitter
Boldeiman daar bezig dan denk
ik niet: dat is een echte volksver
tegenwoordiger.
Waar Zierikzee en Renesse zich
Als je zo 'n dorpsraad
een beetje bespeelt,
kun je een breed
draagvlak suggereren
met het ontbx-eken van een
dorpsraad in de vingers sneden
was bij de inspraak over het
lang verwachte Integraal Ver-
keers- en Vervoersplan (IWP).
Alle dorpsraden werden nauw
betrokken in het voortraject. De
bewoners van Zierikzee en Re-
nesse konden er pas hun zegje
overdoen toen het uiteindelijke
plan voor iedei-een ter inzage
lag. Ook Oostex-land miste de
boot waar het de discussie over
de toekomst van de N59 beti-of.
„Een gemiste kans dat we ons
toen nog niet met één stem in de
discussie over de noodzakelijke
verbeteringen konden men
gen", aldus H. Clex*x. Zij pikte
dit signaal op en nam koi"t gele
den het initiatief tot oprichting
van de Oosterlandse dorpsraad.
Dat is de zestiende op rij op
Schouwen-Duiveland
Soms is het worstelen om tot een
advies te komen als de stand
punten binnen het doip ver uit
een liggen. De strijd tegen de
glastuinbouw in Sirjansland is
daar een voorbeeld van. De te
genstanders schreeuwen hard,
maar er zijn ook bewonex-s die er
anders over denken. De dorps
x-aad besloot de meningen in
kaart te bx-engen door middel
van een enquete. Voor datzelfde
middel koos de dorpsx-aad
Bux'gh-Haamstede toen de ge
moederen over de plannen voor
een zogeheten verstheater
(broodjes, groenten, bloemen,
traiteur) hoog opliepen. Via vra
genformulieren werden de me
ningen gepeild, maar toen kreeg
de doxpsraad weer voor de voe
ten geworpen dat er met de uit
slag was geknoeid. Beetje eelt
op de ziel heb je wel nodig als
dorpsraadbestuurder. Daar we
ten ze in Zonnemaire ook alles
van. Jarenlang spande de
dox-psx-aad daar zich in om een
plekje te vinden voor een jeugd
honk, maar uiteindelijk kreeg
het bestuur de felste vex-wijten
naar het hoofd geslingerd van
mensen die 'dat tuig' niet naast
hun achtertuin wilden.
Er zijn ook positieve voorbeel
den. Diezelfde doxpsraad Zon
nemaire heeft er voor gezorgd
dat er straks een prachtige do
cumentaire over deze kern be
schikbaar is. In Nieuwerkerk
steunde de dorpsraad met alle
kracht de actiegroep tot behoud
van zwembad Dol-Fijn. Nog
steeds hebben de vrijwilligers
die zich daar voor inzetten in de
dorpsraad een geweldige pleit-
bezoi-ger richting gemeentebe
stuur. Verder kwamen er
dankzij de bemiddeling en plei
dooien van dorpsraden her en
der halfpipes, wipkippen, fiet
senstallingen, betex-e straatver
lichting, snelheidx-emmers, een
jeu de boulebaan, glaspanelen
en andere verfraaiingen.
„Ik heb i-espect voor de doxpsra-
den dat ze meestal het algemeen
belang goed in de gaten weten te
houden", vult Jos van der Veer
nog aan. „Als raad erger ik me
weieens dat mensen zo vaak al
leen voor hun eigen belangetjes
opkomen. De doxpsraden bekij
ken het wat breder. Ze wegen
zaken tegen elkaar af en durven
daar ook keuzen in te maken."
Ali Pankow
Sjaco Hoondert (39), Goes
eigenaar poelierszaak
„De gemeenteraad? Daar ga ik niet voor stemmen. Dat trekt me
niet. Ik weet dat dat eigenlijk niet goed is, maar ik vind het gewoon
niet de moeite waax-d. Het gaat hier allemaal wel goed. Ik heb niets
te klagen hier in Goes. Bij cle landelijke verkiezingen stem ik wel.
Vroeger altijd op de WD, maar nu ga ik me vex-diepen in Leefbaar
Nederland. Kijken of dat wat is."
Annemie Slabbekoorn (24), Krabbendijke
eigenaar van een bloemisterij
„Ja, ik ga stemmen, maar ik weet nog niet precies op welke partij. Ik
heb thuis allemaal folders van politieke partijen liggen en die moet
ik nog bekij ken. Ik let dan op welke partij staat voor leefbaarheid en
hoe ze met ondernemers omgaan, want ik ben zelf zelfstandig on
dernemer. Het wordt wel eexx christelijke partij, SGP of Christen-
Unie. Meestal stem ik SGP; die partij past op alle fronten bij mijn
ideeën. Maar ik heb een blaadje liggen vaxx cle ChristenUnie en dat
wil ik toch ook nog bekijken."
Pauline van Oex-s (43), Kats
'professioneel' vrijwilliger in de gezondheidszorg
„Ik ga stexnmen op Noord Bevelands Belang, op een vriend die voor
het eerst meedoet met de verkiezingen. Ik ben het niet helemaal met
die partij eens - het is een tikje rechts en heel ex-g' van ons Noord-Be
veland eerst - maar het is de pax-tij die het het beste voor heeft met
Kats; die de meeste rust wil voor het cloxp. De WD wil meer wonin
gen en meer voorzieningen voor toeristen, maar Kats moet een lus
tig dorpje blijven. Ik woon er nu 16 jaar, maar ik zou willen dat ik ex-
geboren was."
J.J. Serné (79), Sint Philipsland
voormalig schippersvrouw
„Ik stem op een algemene pax-tij, die alle mensen goed behandelt.
Niet een partij die maar voor één groep opkomt. Het hoeft voor mij
niet per se een christelijke pax-tij te zijn. Een partij die nergens aan
vastzit, heeft m'n voorkeur."
