We deden het op z'n Bru's
dinsdag 26 februari 2002
Mosselmonument Bruinisse foto Pieter Honhoff
meestal in een spreekuur. Het
tekent de korte lijnen die de ge
wezen bestuurders naar hun er
varing verloren hebben zien
gaan met de herindeling. De
Danschutter: „Lag er een stoep
tegel verkeerd, dan werd je daar
als raadslid op aangesproken.
Je deed er ook iets mee, dusda
nig dat het snel werd opgelost.
Wanneer je die persoon later
weer tegenkwam, dan had je
toch het voldane gevoel iets
goeds te hebben gedaan."
Even terug naar 1994, toen een
bus vol verongelij kte Bruënaren
onder leiding van Vogelaar op
trok naar de Zeeuwse hoofdstad
om het provinciebestuur te
overtuigen van hun gelijk. An
ders dan de gemeenten Midden-
schouwen en Westerschouwen -
die ook tegen de herindeling
waren - liet Bru het niet bij fell'e
woorden. In de statenzaal werd
Had ik de kans
de klok terug
te draaien,
zou ik dat subiet doen
uit volle borst het eigen volks
lied ingezet. Enig in zijn soort
met de veelzeggende zinsnede
'Mun komme van Bru in mun
wete van niks'. Het mocht niet
baten. De herindelingstrein
reed al en die was zelfs door
koppige Bruënaars niet meer te
stoppen.
Achteraf gezien hadden ze kor
dater moeten handelen, besef
fen ze. Een tweedeling was dan
haalbaar geweest, zo had toen
malig WD-senator Hans Wie
gel te verstaan gegeven bij de
definitieve besluitvorming in de
Eerste Kamer. Dat er een voor
stel lag voor één gemeente
Schouwen-Duiveland, kwam
volgens de liberaal doordat de
betrokken gemeenten zich te
zwak hadden verweerd. „Ze
waren het ook onderling oneens
en wellicht zijn ze te deemoedig
naar bestuurders toe", ver
klaarde hij. En Wiegel kon het
weten. Niet voor niets is in Sluis
een plein naar hem vernoemd,
omdat hij in zijn jonge jaren als
bevlogen politicus de samen
voeging met Aardenburg wist te
voorkomen. Maar ook dat was
slechts van tijdelijke aard, we
ten we inmiddels.
„Ksst, wegwezen! Gauw!",sist
Chris van den Berge (Lijst van
de Velde) wanneer een aantal
huidige raadsleden - vers uit de
commissie financiën - zich ver
dringt voor het raam van de ver
gaderkamer om het Bruse pan
demonium te aanschouwen. Het
handgebaar dat hij er bij maakt,
wordt snel begrepen. „Ik heb
eens een vraag aan de nog zit
tende raadsleden uit ons mid
den...", vervolgt hij op onheil
spellende toon. „Dat besturen
op hoofdlijnen, hoe bevalt dat
nou?" Houtekamer reageert ad-
rem als altijd: „Dat horen we
hier!
Jumelet durft de rol van advo
caat van de duivel wel aan. „Be
sturen op hoofdlijnen kan alleen
wanneer je er als raad op kan
vertrouwen dat de details door
anderen (de deskundige ambte
naren) worden ingevuld. En dat
is voor beide kampen ontzet
tend moeilijk gebleken. Geluk
kig zijn we nu zo ver in Schou
wen-Duiveland, dat daar een
begin mee is gemaakt." Van den
Berges oude fractiegenoot
Kempe - postbode in het dage
lijks leven - haalt z'n schouders
op. „Weet je hoe we vroeger op
hoofdlijnen bestuurden? Dan
klampten ze je op straat aan: 'Jij
zit toch in die gemeenteraad?
Zorg eens dat daar en daar iets
aan wordt gedaan. En rap, an
ders zal ik het er eens met je va
der over hebben'. Of dat echt
ideaal is, kan ik niet beoordelen.
Maar het werkte wel!
Bruinisse voelt zich onder het
nieuwe gesternte verwaarloosd
en achtergesteld, verwoorden
de gewezen bestuurders de
praktijk van vijf jaar 'eenheid'.
Een actieve dorpsraad is amper
een alternatief te noemen voor
een zelfstandige gemeente, zeg
gen oud-fractiegenoten Maas
kant en Henk van den Ouden fel.
Ze beschouwen een doxpsraad
eerder als een remmende be
stuurslaag ('als ik een wethou
der nodig heb, stap ik daar wel
rechtstreeks op af), ondemo
cratisch en oncontroleerbaar.
Reden waarom het in Bruinisse
ook zo lang heeft geduurd voor
dat het nieuwe overlegplatform
tussen burger en gemeentebe
stuur van de grond kwam.
Maaskant: „Wij waren falie
kant tegen. We hadden toch een
dorpsraad. Die moest zonodig
worden opgeofferd." Kempe:
„Laten we eerlijk zijn, die hele
dorpsraad is in feite een samen
geraapt zooitje. Al wil ik hier
ook benadrukken dat wat ze
doen, met de meest goede be
doelingen gebeurt."
Nog eens gezocht naar het posi
tieve, de kwalitatieve verbete
ringen van een krachtige ge
meente. Want het kan toch niet
enkel kommer en kwel zijn wat
de herindeling heeft gebracht?
Houtekamer dient zich aan en
wijst er op dat in de nieuwe ge
meente op sommige punten wel
degelijk sprake is van een pro
fessionelere aanpak. „Neembij-
voorbeeld de commissie be
roeps- en bezwaarschriften in
Bru. Dat waren raadsleden die
hun eigen besluiten zaten te
controleren. Dat is nu toch echt
beter geregeld." De Danschut
ter knikt instemmend. „De juri
dische kennis schoot echt te
kort."
Maar waarom dan toch nog zo
vaak externe bureaus ingescha
keld? De toenemende complexi
teit van de maatschappij wordt
er bijgehaald. Een factor van
doorslaggevende betekenis in
discussies over wel of geen ge-
meentelijke samenvoegingen.
En zo ja, welke omvang voldoet
dan aan de eisen. Zelfs Maas
kant moet erkennen dat Brui
nisse het vandaag de dag op vele
terreinen niet op eigen kracht
zou hebben gered. Ambtenaren
apparaat en bestuurders zou
den wellicht een maatje te klein
zijn geweest. „We deden het op
z'n Bru's en het kwam altijd
goed. Maar als ik eerlijk ben,
dan denk ik dat je voor deze ge
meente heel wat meer letters ge
geten moet hebben."
Komt er ooit een tijd dat de Bru
ënaars zich met gepaste trots
ook Schouwen-Duivelander
zullen voelen? „Nooit!klinkt
het verbeten antwoord. Flip van
der Velde (Algemeen Belang):
„Voordat ze dat voor elkaar
krijgen, gaat er minstens een ge
slacht overheen."
Piet Kleemans en
Marcel Modde
Jannis Geelhoed (44), Bruinisse
kraanmachinist
„Mijn vrouw gaat stemmen en die doet dat ook voor mijIk heb daar
allemaal geen tijd voor. Op welke partij? Ik weet het niet hoor. Het
zijn toch allemaal maar zakkenvullers. Ze beloven je koeien met
gouden horens, maar er komt toch allemaal niks van terecht. Sinds
het hier één gemeente Schouwen-Duiveland is, weet ik er niet zo
veel meer van, van die gemeentepolitiek. Tegenwoordig ken je nie
mand meer en je weet ook niet wat ze doen. In Zierikzee en de rest
van Schouwen kan alles, maar voor deze kant doen ze niks. Neem
nou de bestrating hier in Bruinisse. Dan wordt er bijvoorbeeld een
straat opgeknapt, maar de Marijkestraat, waar veel oude mensen
wonen, daar wordt dan weer niks aan gedaan. Ze vergeten ons ge
woon."
Kornelis Pieter Vercouteren (63), Tholen
voormalig elektromonteur
„Stemmen? Ja, dat moet wel hè. Op welke partij weet ik nog niet ze
ker. Je weet het niet meer hè, waar je op moet stemmen. Ik ben Ne
derlands hei-vormd, dus het wordt wel een christelijke partij. Daar
stem ik altijd op. Meestal is het het CDA. De PvdA in ieder geval
niet; dat vind ik niks. Tholen is een christelijke plaats. Die jazzmu
ziek op zondag, dat hoeft voor mij niet. In café The Sixties is het op
zondagavond een hels kabaal. Maar niet alles hoeft dicht hoor, op
zondag, dat vind ik nou ook weer niet nodig."
Noodgedwongen ging de raad van Brui
nisse akkoord met de gemeentelijke
herindeling van Schouwen-Duiveland op 1
januari 1997. Zes kleine zelfstandigen wer
den één machtsblok van nodige betekenis.
Vijf jaar na dato nam de PZC het initiatief
Om de laatstzittende raad van Bruinisse weer
bij elkaar te roepen en te horen wat de erva
ringen zijn met het eerste bestuur dat de ei-
l'andelijke gemeente op de kaart heeft gezet.
In het vorige maand geopende nieuwe ge
meentehuis in Zierikzee, vleesgeworden
symboliek van de samenvoeging, klonken bij
die gelegenheid de ontboezemingen uit de
Republiek Bru'.
Tot het laatste moment heb
ben ze geprobeerd de herin
deling tegen te houden. Evenals
de gemeenteraden van Wester
schouwen en Duiveland voel
den de elf gekozen bestuurders
van Bruinisse niets voor één ei-
landbrede, lokale overheid. Tot
op de dag van vandaag hebben
ze er spijt van dat hun invloed
niet verder reikte; dat hun po
ging om de 'schade te beperken'
tot een driedeling in feite te laat
was ingezet.
Vijf jaar ervaring met het nieu
we Schouwen-Duiveland heeft
de laatstzittende gemeenteraad
in het vissersdorp niet milder
gemaakt in zijn oordeel. Inte
gendeel, roepen de elf nu luid
keels in koor. „Als we de kans
hadden de klok tei'ug te draaien
zou ik dat subiet doen", aldus
Marian Maaskant-Okkerse van
de toenmalige fractie Algemeen
Belang. Bij de laatste raadsver
gadering van het zelfstandige
Bruinisse eind 1996 liet Maas
kant haar fantasie los op de hoe
danigheid van het machtige
Schouwen-Duiveland een halve
eeuw verder. De reflectie ein
digde in een weinig positief per
spectief. Maar reeds in 2002
moet haar fractie concluderen
dat de vrees voor een 'afstande
lijk, slecht aanspreekbaar en
duur gemeentebestuur' be-
waardheid is geworden. „Ik
wou dat ik anders kon zeggen,
echt waar, maar helaas..."
Drie van de elf van toen kregen
in 1997 de kans een doorstart te
maken in de eerste raad van
Schouwen-Duiveland. Oud
wethouder Wim Jumelet (Alge
meen Belang) vond onderdak
bij de VVD en ook zijn plaatsge
noten Gilles Houtekamer (SGP)
en Nico de Danschutter (CDA)
delen de verantwoordelijkheid
in de tot dusver geleverde pres
taties van de nieuwe gemeente.
De verkiezingen op 6 maart gel
den voor Schouwen-Duiveland
als de eerste graadmeter om te
zien hoe de burger de bestuurlij
ke inspanning van vijf turbu
lente jaren beloont. Van Schou
wen-Duiveland kun je in ieder
geval leren hoe het niet moet,
stelt 'oud-Bru' eensgezind.
Nog voordat alle koffiekopjes
zijn volgeschonken en de bui
tengewone raadsvergadering in
Een stoeptegel
verkeerd, dan werd je
daar op aangesproken
het nieuwe gemeentehuis van
Schouwen-Duiveland is 'ge
opend', branden de gewezen
bestuurders los in een stroom
kritiek. Weinig lijken hun erf
opvolgers tot dusver goed te
hebben gedaan, herhaaldelijke
vragen over de positieve kanten
leveren slechts na diep gepeins
wat opmerkingen in de marge
op. Het is niet anders, moeten
ook de drie nog zittende raads
leden erkennen. „Maar dat wis
ten we eigenlijk al door het
KPMG-onderzoek", vervolgt
Houtekamer zijn zelfreflectie.
„Het positieve is misschien de
herkenning van de fouten en het
voorzichtige pad naar verbete
ring dat nu toch werkelijk is in
gezet."
Hoe anders ging het in Bru.
Snelle besluitvox'ming, korte lij
nen en gezelligheid. Natuurlijk
vielen er weieens hai-de woor
den. Menige raadsvex-gadering
xnondde uit in verhitte debatten
waax'bij men elkaar niet spaar
de. Maar na afloop werd even zo
vrolijk gezamenlijk een borrel
tje gedronken, regelmatig een
pan mosselen naar binnen ge
werkt en waren de raadsleden
vooral weer Bruënaars onder el
kaar.
Maaskant, enige vrouw in de
Bruse raad en inmiddels hele
maal 'uit de politiek', begroet
haar ex-collega's met fei'mezoe
nen. Als vooi'malig gemeentese
cretaris Teun van Oostenbmgge
- inmiddels 'opgeklommen' tot
topambtenaar van de gemeente
Schouwen-Duiveland - toeval
ligerwijs passeeit op de gang,
klinken enthousiaste uitroepen.
Wanneer de bode met de koffie
kannen ook nog eens een oudge
diende blijkt te zijn, is het feest
helemaal compleet en de sfeer
als vanouds. Gemoedelijk zo
lang het kan, scherp als het
moet. Spontaan en met lak aan
hoe het eigenlijk volgens orden
telijke regels hoort.
De herindeling heeft, zo vinden
de Bx-uënaars unaniem, de bur
ger op afstand gezet. J an Kempe
(Lij st van de Velde),In Bru wa
x-en destijds minstens honderd
mensen bezig met politiek. Mis
schien zijn het er nu net zo veel
op heel Schouwen-Duiveland-
."„De mensen zijn niet meer ge-
intei'esseerd in de politiek", zegt
SGP'er Anton Mol. „Weet je wat
er wel is? Onvx-edeVolgens Ju
melet vindt die opvatting z'n
oorspi'ong juist in de kleine din
gen. „In Bru (we waren redelijk
welvarend) werd vroeger heel
veel geld gestoken in het onder
houd van openbaar groen en
straten."
Als Aad Vogelaar, de laatste
bui'gemeester van Bruinisse, in
zijn voortuintje aan het werk
was, ontaai'dde die bezigheid
De laatstzittende i'aad van Bx-uinisse kwam deze maand op verzoek van de PZC nog één maal bijeen om van gedachte te
wisselen over vijf jaar herindeling op Schouwen-Duiveland. foto Pieter Honhoff
J. Smalheer (72), Zierikzee
voornxalig postbode
,,'t Is hier op Schouwen één gx-ote troep sinds de herindeling. De ge
meenteraad; dat zijn allemaal boertjes, die mensen zijn niet capabel
voor dat werk in een gemeente van 35.000 inwoners. Vóór de herin
deling was het veel kleinschaliger, dat was anders. Nu duurt het al
lemaal zo lang. Verleden jaar was ik goedgekeux'd voor het krijgen
van eer. invalidekaart en toen duurde het nog vier maanden voor ik
'm echt kreeg. Ik ga niet meer stemmen hoor, ik zie het niet meer zit
ten."
N. Maas (60+), Kortgene
demonstratrice, gastvrouw
„Ik woon nu drie jaar in Kortgene en ik ga hier voor het eerst stem
men. Ik weet nog niet waarop. Ik moet eerst nog eens alle partijen
bekijken, met foto's erbij. Ik vind het altijd wel rommelig in Kortge
ne. Daar mogen ze weieens wataandoen. 'Het is hier Frans-slordig',
zeg ik altijd tegen m'n man. We hebben vroeger ook in Frankrijk ge
woond en ik vind dat er hier ook van die sloi'dige mensen zij n. Die la
ten dan een hele tijd troep in hun tuin en op straat liggen. Het is jam
mer dat hier geen bxxrgemeester is. Dat klinkt misschien oudex-wets,
maar dan zou er beter op dat soort dingen worden gelet. Je ziet niks
van de gemeentepolitiek. Ze zouden de inwoners daar meer bij moe
ten beti'ekken."
-
