De mier als bron van verbazing
O
Tom Poes en de Erfpachter Toonder Studio's
Casper Hobbes
het weer
St
Bioloog Peter Boer is constant op zoek naar het hoe en waarom
recept
Paprikarelish
puzzel
Vooruitzichten
zondag
maandag
dinsdag
woensdag
weer
max.
7°
9°
8°
10°
min.
2°
5°
5°
7°
wind
W 5
ZW 6
W 6
W 5
Zon
Maan
zaterdag
onder 18.13
zondag
op 7.41
zaterdag
onder 5.18
zondag
op 14.01
Nautisch bericht
Er waait een krachtige tot harde westenwind, 6 tot 7 Beaufort. Het
zicht in buien is matig, daarbuiten goed. Het zeewater voor de
Zeeuwse kust is 7 graden. Sommige buien bevatten onweer.
Waterstanden
ZATERDAG
Hoog
water
Laag water
23 FEBRUARI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
10.30
151
23.11
148
04.06
134
16.45
148
Terneuzen
10.50
173
23.25
170
04.14
140
17.04
154
Cadzand
10.06
141
22.45
138
03.56
123
16.24
138
Roompot Buiten
10.36
118
23.09
112
04.15
105
16.44
115
Roompot Binnen
11.05
103
04.45
101
17.45
110
Zierikzee
11.35
120
05.00
114
17.50
125
Krammersl. West
11.36
129
05.00
116
17.56
125
Hansweert
11.16
184
23.52
183
04.40
154
17.30
168
Stavenisse/Yers.
11.41
123
05.06
115
17.55
124
ZONDAG
Hoog
water
Laag water
24 FEBRUARI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
11.40
175
05.26
148
18.01
161
Terneuzen
12.00
199
05.45
154
18.26
168
Cadzand
11.12
166
23.48
163
05.06
139
17.35
152
Roompot Buiten
11.39
135
05.36
114
17.44
120
Roompot Binnen
00.05
097
12.34
113
06.16
107
18.55
112
Zierikzee
00.20
116
12.55
135
06.25
124
19.05
129
Krammersl. West
00.16
123
12.50
143
06.24
122
19.10
130
Hansweert
12.25
211
06.10
168
18.51
183
Stavenisse/Yers.
00.25
117
13.06
136
06.25
121
19.05
128
MAANDAG
Hoog
water
aag water
25 FEBRUARI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
00.16
172
12.36
207
06.30
172
18.56
176
Terneuzen
00.32
197
12.55
233
06.56
179
19.22
186
Cadzand
12.08
198
06.10
164
18.32
169
Roompot Buiten
00.11
128
12.35
158
06.26
130
18.45
127
Roompot Binnen
01.26
107
13.56
131
07.25
118
19.54
115
Zierikzee
01.35
128
14.05
154
07.35
137
20.10
132
Krammersl. West
01.25
136
13.44
160
07.46
137
20.10
136
Hansweert
00.59
209
13.26
245
07.20
194
19.48
202
Stavenisse/Yers.
01.36
130
14.11
157
07.35
135
20.10
134
door Leo van Gelderen
Zijn opa en ouders hielden
gepassioneerd van de na
tuur. Peter Boer nam dat vuur
over. De biologieleraar uit het
Noord-Hollandse Bergen tilde
als kind al tegels op om geboeid
toe kijken hoe mieren onmid
dellijk hun hele hebben en hou
wen begonnen weg te slepen.
Dat vorsen, die verwondering
over het leven van deze kleine
koudbloedigen is nooit meer
overgegaan. Onlangs nog
kwam Boer in het nieuws nadat
bekend werd dat hij op Schier
monnikoog de zeldzame mos-
slankmier had ontdekt.
Voor Peter Boer is de mier een
constante bron van verbazing.
„Eigenlijk hou ik van alles wat
natuur is. Ik keek al heel jong
naar mieren. Dat altijd in be
weging zijn, de ongelooflijke
organisatie binnen de kolonies.
Dat heeft me altijd geti-okken.
Maar voordat ik bij de mier uit
kwam, heb ik tal van andere
dingen gedaan. Ik heb tien jaar
als zeeonderzoeker gewerkt.
Daarna ben ik in het onderwijs
terechtgekomen, uiteraard om
biologie te geven."
In de jaren tachtig begon het te
kriebelen bij Peter Boer. Zijn
fascinatie uit zijn kindertijd
drong zich op. Het definitieve
zetje in de richting van de mier
werd gegeven toen er een op
roep op de deurmat plofte. „Mij
werd gevraagd of ik mee wilde
werken aan een onderzoek om
bosmieren te inventariseren.
Het ging niet zo goed met de
kolonies. Het was de bedoeling
dat je ze gelijk op naam in kaart
bracht. Voor mij was dat zoe
ken naar de juiste soort geen
probleem. Als onderzoeker ben
je dat gewend. Voordat ik het
wist, was ik verkocht."
Verslaving
Heel snel drong bij hem de
vraag zich op of wat de tabellen
meldden, ook juist was? „Nou
nee dus", vult Boer zelf in. „Er
bleken soorten rond te lopen
die volgens de boekjes daar
niet rond kónden lopen. Ik viel
van de ene ontdekking in de
ander. Je kunt wel zeggen dat
Bioloog Peter Boer neemt een mier onder de loep. foto GPD
het een soort verslaving is. Bo
vendien weten mensen je op
een gegeven moment te vinden.
Voordat je het weet, doe je mee
aan allerlei natuurontwikke
lingsprojecten. Men wil toch
graag weten hoe planten en
dieren zich aan nieuwe situa
ties aanpassen. Een tijdje
geleden kreeg ik zelfs mieren
uit Wit-Rusland. Ze wilden
weten tot welke soort die be
hoorden."
Voor Peter Boer is de mier meer
dan een mier. „Als je ziet hoe
zo'n samenleving is opge
bouwd, hoe alles functioneert,
de doelmatigheid. Alles is on
dergeschikt aan het collectief.
De kolonie moet in stand wor
den gehouden. Als je daar oog
voor hebt, dan raak je niet uit
gekeken."
Buisje
Onderweg heeft Boer altijd een
loepje mee en een buisje. „Ik
ben altijd wel op zoek. Ik zie
aan kleine veranderingen op de
grond dat er een kolonie zit. Of
zodra ik iets kleins zie kruipen,
ben ik alert. Als het een mier
betreft, dan gaat-ie onder de
loep zodat ik weet wat het is.
Twijfel ik, dan gaat de mier In
het buisje en bestudeer ik hem
thuis op mijn gemak. Zo is het
trouwens niet met die ontdek
king op Schiermonnikoog ge
gaan. In 2000 heb ik een half
jaar verlof genomen. Die tijd
heb ik grotendeels benut om op
mierenjacht te gaan, speciaal
in de duingebieden. Mijn be
doeling was om te kijken welke
soorten er voorkomen en welke
eisen ze stellen aan het milieu.
Zo ontdekte ik op Schiermon
nikoog de mosslankmier."
„Het beestje komt overigens
ook op Terschelling voor. Ik
denk dat het een overblijfsel is
uit de tijd dat de eilanden vast
zaten aan het vasteland. Iets
vergelijkbaars heb je bij Den
Helder. Daar zit een populatie
deuklipsatermieren. Ze heb
ben hoorntjes op hun kop als
een sater en een gedeukte lip,
vandaar die naam. Nergens in
Noord- en Zuid-Holland komt
hij voor. Alleen bij Den Helder.
Op één vierkante kilometer zit
ten een paar honderd grote
kolonies. En je vindt ze op de
eilanden. Wat mijn eerdere
veronderstelling dat de eilan
den aan het vasteland hebben
vastgezeten alleen maar ver
sterkt."
Alleen al in Nederland zijn 59
soorten gevonden. Volgens Pe
ter Boer zullen daar hooguit
nog vijf soorten bijkomen.
„Dan heb je het wel gehad. We
reldwijd zijn er ontelbare soor
ten. Veel daarvan geven hun
geheimen maar mondjesmaat
prijs. „Er is al veel over de mier
gepubliceerd. Toch blijft het
diertje een onuitputtelijke
bron van informatie. Er spelen
zich echt hele wonderlijke za
ken af, van bijna Shakespeare-
achtige drama's tot hoogte
punten van spitsvondigheid."
Koningsdrama
Eerst Shakespeare. „Soms ge
beurt het dat een mier een kolo
nie binnendringt om daar de
koningin te doden en een 'eigen
rijk' te stichten. Om binnen te
komen wordt een werkmier
van de kolonie in de val gelokt.
Die spuit de belager met zuur.
Daar is het de indringer precies
om te doen. Door die geur her
kennen de wachters de indrin
ger niet die als extra dekking
met de werkmier tussen de ka
ken tot aan de koningin kan
doordringen. Die wordt ver
moord en de macht wordt over
genomen. Wil je een nog mooier
koningsdrama?"
Peter Boer komt vervolgens
met een mooi voorbeeld over de
spitsvondigheid van mieren.
„Er zijn kolonies in de uiter
waarden. Als die vollopen met
water, blijft zo'n kolonie niet
gespaard. De bewoners steken
letterlijk de koppen bij elkaar.
Ze vormen één grote bol. Een
mierenlijf is wat vettig en
doordat ze dicht opeengepakt
zitten, houden ze de zuurstof
vast. Zo kunnen ze wekenlang
overleven. Er zijn ook soorten
die bij wateroverlast aan el
kaar haken en levende vlotten
vormen die rustig blijven drij
ven." GPD
Wanneer je het verschil tussen
chutney en relish duidelijk
moet omschrijven dan kun je het
beste stellen dat men voor chutney
de ingrediënten tot een dikke pap
kookt en in een relish blijven dezelf
de ingrediënten nog duidelijk her
kenbaar. De relish wordt dan ook
veel minder langdurig gekookt.
Voor5a6potjes:
1 kg rode en 1 kg groene paprika's;
500 gram uien, grof gesnipperd; 3
teentjes knoflook, ragfijn gehakt; 1
rode Spaanse peper, vruchtvlees in
uiterst smalle reepjes gesneden; 1
liter natuurazijn; 1 kg suiker; 1
theel. mosterdmeel (Colmans'); 1
theel. zout.
Neem de steelaanzetten van de pa-
prika'sweg. Halveerde paprika'sen
verwijder de kernen, het zaad en de
zaadlijsten. Snijd het vruchtvlees in
smalle reepjes.
Breng in een pan met dikke bodem
azijn en suiker onder voortdurend
roeren aan de kook. Schep in een
Hans Beiterman
kommetje mosterdmeel en zout
door elkaar. Roer er 2 eetlepels
koud water door. Schenk het papje
bij de kokende azijn met suiker. Doe
er vervolgens de paprika's, uien,
knoflook en Spaanse peper bij. Laat
alles, onder voortdurend roeren en
omscheppen niet veel langer dan 6
minuten zachtjes koken. Schep de
groenten met een schuimspaan uit
het kokende vocht.
Houd de groenten warm. Zeef het
kookvocht en laat het daarna nog
zolang koken tot er niet veel meer
dan 1 liter is overgebleven. Schep
er vervolgens de groenten door en
laat alles dan nog 5 minuten zacht
jes koken.
Doe de relish over in zorgvuldig
schoongemaakte potjes. Dek de
potjes af met plastic folie en schroef
de deksels er op. Voorzie de potjes
van etiketten met vermelding van
datum en inhoud. Paprikarelish is 3
weken houdbaar mits ze wordt be
waard op een koele, droge en don
kere plek.
HORIZONTAAL:
1. Pacht; 4. japon; 7. tandeloos zoogdier; 8. atmosfeer absoluut;
10. vluchtig; 13. opvatting; 16. Monaco (op auto's); 17. ijzer; 18.
vreemde munt; 19. wereldlijk geestelijke; 20. Greenwichtijd; 22.
lage rivierstand (afk.); 23. belangrijkste aangelegenheid; 25.
voegwoord; 27. voorvoegsel; 29. Frans lidwoord; 30. feest; 31.
bleek.
VERTICAAL:
1. Gebergte in Duitsland; 2. bolgewas; 3. dwarsmast; 4. bevesti
ging; 5. file; 6. Zwitserse schilder; 9. proef; 11. staande; 12. tijd
schrift waaraan men verknocht is; 14. volkomen ontwikkeld
insect; 15. hoefdier; 21. Germaanse godheid; 23. hoornschoen;
24. deel van de hals; 26. thans; 27. voegwoord; 28. televisie; 29.
Frans lidwoord.
zaterdag 23 februari 2002
10 11 12 13 HORIZONTAAL:
1. Tweewielig rijtuig, getroffen; 2. num
mer waaronder iemand op het tele
foonnet is aangesloten; 3. sleden,
nauwe steeg, moesplant; 4. song, tafel
gast, gemalen tabak; 5. Franse schilder,
stevig drinken; 6. behoeftige, hoofd
deksel, Griekse letter; 7. paardrijdster,
mohair; 8. klaar, tropische vis; 9. parti
cipatie, schoenvorm.
VERTICAAL:
I. Trek aan een sigaar, sterrenbeeld; 2.
wachthuisje, strijdmacht; 3. soort
schaatsen, tijding; 4. snijwond, lastdier;
5. slordig, destijds; 6. groeistof, bam-
boebeer; 7. jam, grondsoort; 8. gewel
dig, edelknaap; 9. vlinderlarve, forum;
10. slotwoord, Amerikaanse goudmunt;
II. medicijnflesje, tennisterm; 12.
hoofddeksel, koel; 13. gelukje, neven.
©JFS.NL
Oplossing van gisteren:
Zweeds raadsel:
-f-m-l-d-
flauwekul
-alsof-wy
edele-ven
-drillen-
net-rei-a
-r-gallon
debat-ion
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Oplawaai; 6.
klappers; 8. atomen; 9. kuur;
10. taps.
Verticaal: 1. Doel; 2. klop
partij; 3. tweeloop; 5. aasje;
7. gul.
Zoekwoord:
Helderziende
Heer Bommel en Tom Poes zaten bij de knappende haard en luister
den naar het geloei van de storm in de schoorsteen. „Er gaat toch
maar niets boven het leven van een heer", sprak heer Ollie tevreden.
„Buiten woedt het noodweer, maar binnen is het warm en gezellig,
wat jij, jonge vriend?"
Op dat moment rukte een huilende windvlaag het venster open, zo
dat de mijmerende heer plotseling te midden van het gewoel der ele
menten zat. Geschokt rees hij overeind om zich door het omwaaiend
huisraad heen naar het raam te spoeden. „Dat is de schuld van
Joost!riep hij klagend in de gierende tocht. „Hij heeft het haakje er
niet goed op gedaan! Onverantwoordelijk! Met dit weer kan er al
lerlei griep naar binnen waaien." Het was echter geen griep, doch
Kwetal, die op zijn mantel naar binnen zeilde. „Boos weer", zei het
ventje, nadat het op de grond zijn evenwicht hervonden had. Heer
Bommel stond een ogenblik onthutst te kijken, doch toen vermande
hij zich en sloot tussen de wapperende gordijnen het venster.
„Hoe komt dat zo?" vroeg hij geschokt. „Bent u weggewaaid, bedoel
ik?" „Dat niet", hernam de dwerg. „Ik ben aan het ipsen. Naar het
zuiden, want de dagen korten. Maar voordat ik verder ga, wil ik de
reus Bommel iets geven voor de slechte tijden, die komen gaan.
Want zijn denkraam is groot, maar van sommige zaken heeft hij
geen weet."
door Bill Watterson
IK DENK DAT V0LLJA55ENEN
G&JOON BOW ALSO F ZE WETEN
WAAR ZE nEE BEZIG ZIJN.
Europa: Veel buien
Af en toe laat de atmosfeer een bel met koude lucht Europa inzakken.
Dat gebeurde onder andere afgelopen woensdag, waardoor het in
de Alpen tot hevige sneeuwval kwam. Dit weekeinde veroorzaakt
de kou-aanval diverse winterse buien in een groot deel van Europa.
Zo krijgen de Benelux, Duitsland, Polen en de Alpen heel wat (natte)
sneeuw en hagel voor de kiezen. Daarbij staat er een gure westelijke
wind die de middagtemperatuur drukt tot rond 4 a 5 graden. Voor het
gevoel zal het echter veelal kouder aandoen. In Scandinavië is de
wind juist zuidwest, waardoor de meeste kou daar verdreven wordt.
Alleen rondom de poolcirkel vriest het overdag nog, elders is het
's middags boven nul. Vriestemperaturen zijn in de Alpen boven on
geveer 1000 m te vinden. Er ligt aldaar een dik pakket sneeuw, dat
met name in de zaterdagnacht en zondag overdag wederom wordt
aangevuld. Rustig februariweer is eigenlijk nergens in Europa te vin
den. Zo waait in Zuid-Frankrijk een stevige Mistral door het Rhóne-
dal. In Italië en Griekenland is het in eerste instantie nog redelijk rus
tig, maar op zondag steekt ook daar een flinke bries op. Wat dat be
treft is het weer in Spanje het rustigst.
Zeeland: Eerst guur
Het einde van het wisselvallige en Door: Jordi Bloem
soms onstuimige weer is nog niet in
zicht. Tot na het weekeinde weten storingen de weg naar Zeeland
te vinden. Onder invloed van een flink verkouden bovenlucht is het
vandaag en morgen guur. Er vallen enkele buien, soms met hagel en
onweer. De meeste buien trekken evenwel noordelijk langs Zeeland,
zodat er ook genoeg droge periodes voorhanden zijn. Verder schijnt
de zon af en toe. Warmer dan 5 a 6 graden wordt het vanmiddag
niet. In een fikse hagelbui blijft het3 of 4graden. De westelijke wind
is krachtig over land en hard aan de kust. Vannacht komt de wind tot
bedaren en gedurende de breedste opklaringen daalt de tempera
tuur in het oosten van de regio dan tot aan het vriespunt. Een even
tuele winterse bui zou dan wat gladheid op kunnen leveren, maar de
strooiwagens hoeven niet massaal uitte rijden. Morgen valt er zo
af en toe nog een regenbui. Hagel lijkt er niet meerte vallen. Onder
invloed van een zwakke rug van hoge luchtdruk, voor een volgende
oceaanstoring uit, is het mor
gen in de namiddag helemaal
droog. Met hulp van zonnige
periodes wordt het lokaal Winterse buien 4-
7 of 8 graden. Er waait een W 8 j|-1
matige, boven open water - 5" Tal
vrij krachtige westenwind. 1" l:
Morgenavond gaat het op- j
nieuw mis. Het raakt bewolkt j vv'g - J
en er volgen perioden met
regen. Maandag verloopt re- 5 J
genachtig en bij een opnieuw |o <jgsa§>
aantrekkende zuidwesten- LïfiJ
wind loopt de temperatuur tot -j_ 6' T
9 of 10 graden op. Dinsdag I2%:
zien we de zon weer, maar de 6
opklaringen worden door een W 7 r w 5
paar verspreide buien afge- jari,,,,ffé-
Wisseld. Vooral in de ochtend Minimumtemperatuur voor de komende nachl. jmjM
waait het waarschijnlijk hard. ^rmo^fedbuabi 2002
