PZC
Natuurreis is slecht voor het milieu
Mass ai verdienen brood met trektochten
31
Duurzaam
toerisme
J< S
Seaways
Duitsland
Haarfijn
Instrumenten
Mazzeltov
zaterdag 23 februari 2002
Alle toerisme moet duur
zaam worden, zegt
Stichting Retour. Een safari
reisje door zuidelijk Afrika
is dat meestal niet. ,,Dat is
een natuurreis je, meestal
slecht voor het milieu."
Frans de Man: „Als je werke
lijk een milieuvriendelijke
vakantie wil, ga dan met de bus
naar Benidorm. Daar is alles
goed geregeld. Het vuil wordt er
verantwoord verwerkt en de
bussen zijn milieuvriendelijk.
Dat is duurzamer dan met het
vliegtuig naar Costa Rica."
De Man en zijn Stichting Retour
bepleiten duurzaam toerisme.
Dat wil zeggen op een dusdani
ge manier in een (ontwikke
lingsland rondreizen dat de lo
kale bevolking er de vruchten
van plukt, de natuur niet wordt
aangetast en het milieu niet
wordt ver-vuild.
Kortom, dat ook komende gene
raties er kunnen leven. Hij komt
op voor de belangen van plaat
selijke organisaties in ontwik
kelingslanden. „Laat wel dui
delijk zijn", zegt De Man, „dat
ons doel niet het promoten van
toerisme is. Ons doel is de toerist
bewust te maken wat hij zelf
kan bijdragen aan een gezonde
ontwikkeling van dat land. Wij
zeggen niet dat je niet naar een
ver land op vakantie mag, maar
moet dat ieder jaar? En altijd
met het vliegtuig?"
Omdat de laatste jaren nogal
lukraak is omgesprongen met
de term ecotoerisme -natuurrei
zen die zelfs slecht zijn voor het
milieu worden onder die noemer
verkocht- wil Retour nadrukke
lijk het onderscheid met duur
zaam toerisme maken. „Dat
gaat veel verder. Ons idee is dat
uiteindelijk alle vormen van
toerisme duurzaam moeten
worden.Maar De Man geeft toe
dat dat doel wel'eens onbereik
baar zouden kunnen blijken te
zijn. „Als alle miljard Chinezen
op reis gaan, kun je het wel ver
geten.".
Is een safari-tripje van drie
weken door zuidelijk Afrika
duurzaam
„Nee, dat is juist meer zo'n na-
tuurreisje dat gezien wordt als
ecotoerisme. Doorgaans hier
geboekt en betaald. En meestal
van bovenaf georganiseerd,
waarbij de lokale bevolking, als
ze al een rol speelt, eigenlijk
meer decor is, een soort lijdend
voorwerp. Zodra de toerist weg
is, zitten ze weer op de blaren."
Dan toch maar de danseres
sen op het strand van Ghana?
„Het hangt ervan af. Doen ze
dat echt uit vrije wil, of worden
Een kameel wacht om een toerist op zijn rug een ritje te laten maken.
ze min of meer gedwongen de
toerist te vermaken. En vinden
de ouders het ook goed? Krijgen
ze er behoorlijk voor betaald of
worden ze met een fooitje afge
scheept. Kan zo'n vrouw bij
voorbeeld van dat geld haar
zoontje naar school sturen?"
Wil de toerist daarmee wel
worden lastig gevallen?
„Je bent toerist om je te ont
spannen. Duidelijk. Wij zeggen
dan ook dat de consument zich
daarover van tevoren moet la
ten informeren. Helaas geven de
reguliere reisbrochures daar
geen antwoord op, dus moet hij
op zoek naar andere bronnen.
Dat kost extra moeite. En niet
iedereen heeft dat er voor over.
Mede daarom zijn wij met de va-
kantiespiegel gekomen, een
website waar dat soort informa
tie wel is te vinden."
Duurzaam toerisme is duur
der?
„Ja. Het is geen alledaags pro
duct, duurzaam toerisme heeft
nu nauwelijks marktaandeel.
Maar weinig vormen van toeris
me zijn duurzaam te noemen.
En het is duurder omdat het ook
de bedoeling is dat er geld over-
blijft voor de verdere ontwikke
ling van een gemeenschap. Dat
er kan worden geïnvesteerd in
onderwijs, gezondheidszorg,
landbouw, natuurbeheer."
Het heeft iets tegenstrijdigs:
op vakantie naar dat soort
kwetsbare gebieden.
„Is ook zo en sommige van onze
partners in ontwikkelingslan
den hebben daar grote moeite
mee. Het toerisme groeit en dat
gaat ten koste van hun land, zo
vrezen zij. Nietten onrechte, als
je kijkt wat er in Bali, Isla Mar
garita of Costa Rica is gebeurd.
Daar zijn regio's waar de lokale
bevolking is weggejaagd om de
bouw van toeristische voorzie
ningen, inclusief infrastruc
tuur, mogelijk te maken."
Je kunt dus maar beter hele
maal niet gaan?
„Er zijn mensen die dat inder
daad zeggen. Maar zover gaan
wij niet. Toerisme is voor veel
ontwikkelingslanden een hele
makkelijke en belangrijke bron
van inkomsten. En ook zij heb
ben, net als wij, recht op econo
mische groei. Je moet er alleen
voor zorgen dat het toerisme in
goede banen wordt geleid, dat
het geld daar terecht komt waai
de armoede het hoogst is."
Gerard Chel
Informatie over duurzaam toe
risme op onder meer:
www.retour.net;www.snv.nl;
www.duurzaamtoerisme.com;
www.ddh.nl/duurzaam/toeris-
me; www.nciv.net; www.tou-
rismconcern.org.uk en (vanaf 8
maart) www.vakantiespiegel-
.nl. Of bij Stichting Retour, tel.
024 - 36 06 224, e-mail:
frans@retour.net
Op bezoek bij de Massai, de
Chagga, de Pare, de Sam-
baa en andere inheemse volke
ren in Tanzania, is zo'n toeristi
sche bestemming die het offici
euze etiket 'duurzaam toerisme'
opgeplakt mag krijgen. Het pro
gramma, met keuze uit zestien
verschillende trektochten door
het gehele land, variërend van
een ochtend tot 5 dagen, is na
vijf jaar inmiddels ook winstge
vend. Ruim honderd Tanzania-
nen verdienen er hun brood mee.
Dit jaar stopt ontwikkelingsor
ganisatie SNV, een van de initi
atiefnemers van het project, met
de financiële ondersteuning. De
SNV is betrokken bij tien klein
schalige toeristische projecten
in ontwikkelingslanden die ge
rund worden door lokale ge
meenschappen. Ook een project
in Botswana kan het nu zonder
steun vanuit Nederland doen.
„Al na vijf jaar blijken dergelij
ke projecten zichzelf te kunnen
bedruipen", stelt Marcel
Leijzer, adviseur toerisme bij de
SNV vast. Namen er in Tanzania
vier jaar geleden zo'n 1000 toe
risten aan de trektochten deel,
nu zijn dat er ruim 7000. Leijzer:
„Een van de succesvolste pro
jecten is de Usambara moun
tains. Bleef een toerist daar
vroeger gemiddeld twee dagen
waarin hij 5 dollar per dag uit
gafnu is zijn verblijf opgelopen
naar gemiddeld vier dagen en
spendeert hij 15 dollar per dag".
Medische posten
De dorpelingen hebben het heft
in eigen hand genomen, runnen
zelf de toeristische bestemmin
gen, verzorgen de trips, gidsen
de toeristen, koken het eten, re
gelen het verblijf en verkopen
de souvenirs. Met het geld dat de
lokale gemeenschapjes daar
mee verdienen, zijn ondertussen
scholen gebouwd, is een vee-
ontsmettingsbassin gereno
veerd, zijn medische posten in
gericht en kunnen irrigatiesys
temen onderhouden worden.
„Dankzij uw bezoek kan de
plaatselijke bevolking him le
vensstandaard verbeteren",
valt te lezen in het foldertje van
het Cultural Tourism Program
me van Tanzania. „Alle dorpe
lingen zien wat het toerisme op
levert en dat moedigt hen aan
actief bij te dragen aan het be
houd van dit prachtige gebied."
Ter vergelijking: een paar jaar
geleden verdienden alleen de
Victoriameer
Bukojaa
I Musoma.
Mwanza
Kigoma
Tanganyika-
meer
TANZANIA
Sumbawanga
Mbeya
Malawi-
meer
K K (MIA
Kilimanjaro
Arusha
Usambara
Zanzibar
Dar es Salaam
Ui
f j o
Iringa m
to
Lindi
Mtwaraö
Masasi
Lokale Massai-vrouwen verkopen hun producten aan toeristen.
(buitenlandse) touroperators
aan de trektochten. „De lokale
bevolking achterlatend in het
stof dat de jeeps in de parken
achterlieten", zei Leijzer inder
tijd sceptisch bij de start van het
project. Inmiddels kan de reizi
ger een keuze maken uit een im
posante rij activitèiten waarbij
hij niet alleen de binnenlanden
van Tanzania leert kennen zoals
deze er werkelijk uitzien, maar
tegelijkertijd voortdurend op
trekt en in contact is met de lo
kale bevolking. En aldus met
een schat aan ervaringen, in
drukken en informatie huis
waarts keert.
Een willekeurige greep uit het
aanbod:
bezoek de watervallen, oude
grotten en valleien in de heuvels
rond de Kilimanjaro
maak een hike door de bergen
van de Usambara
beklim de Shengena top
loop door het voormalige sla
vendorp en over de oude slaven
markt in Pangani en maak er
een cruise over de rivier
wandel door het Kindoroko
regenwoud en hoor welke medi
cinale planten er groeien en
waarvoor ze dienen
loop binnen in de boerderijen
in Mount Menu of stap er op de
rug van een kameel
fiets een paar dagen rond in
Gezaulole
werp een hengel uit in het
Nyumba ya Mungu meer
beleef in Longido een dag mee
uit het leven van de Massai.
Gerard Chel
Voor informatie over de trips in
Tanzania: Cultural Tourism
Programme, P.O. Box 10455,
Arusha, Tanzania. Tel/fax:
255-57-507515, e-mail:
info@tourismtanzania.org;
website: www.lourismlanza-
nia.org
Onlangs is de gids Engeland
Schotland 2002 van
DFDS Seaways verschenen.
Nieuw is een 2O-daagse bunga-
lowrondreis waarbij de reiziger
kennis maakt met de natuur en
cultuur in het land. Tijdens deze
reis verblijft de reiziger in ver
schillende huisjes die als uit
valsbasis gebruikt worden voor
het maken van excursies naar
bijvoorbeeld whiskydistilleer
derijen en toeristische attrac
ties. Ook nieuw is een 1 O-daagse
kastelenrondreis. DFDS Sea
ways selecteerde drie kastelen
waar de gast in totaal zeven
nachten logeert.
DFDS Seaways vaart met acht
passagiersschepen tussen
IJmuiden en Newcastle. Vorig
jaar vervoerde het bedrijf
450.000 passagiers.
Meer informatie: 0255-534546
en internet:
www.dfdsseaways.nl
Bij het Duits Verkeersbureau
in Amsterdam kwam zojuist
het zeker bij automobilisten bij
zonder populaix-e Vakantieboek
Duitsland uit. Ook de editie
2002 staat vol met tips voor zo
wel kortere als langere bezoe
ken aan Duitse vakantiebe
stemmingen. Verder staat in het
bij bel dikke boekwerk natuur
lij k weer een lijst met de belang-
rijkste evenementen en ook is er
veel aandacht voor de nieuwe
grote attractie in Duitsland: het
in Beieren gelegen Legoland
Park. Vakantieboek Duitsland
wordt samen met de handige
gids Links+Rechts der Auto
bahn 2002 (met informatie over
accommodaties en beziens
waardigheden in de buurt van
de Duitse autosnelwegen) op
aanvraag toegezonden door het
Duits Verkeersbureau in Am
sterdam, telefoon 0900 -
1091029 en e-mail:
duitsland@d-z-t.com
Een verrassende en onver
wachte kijk op haar. Zo om
schrijft het Museon in Den Haag
de zojuist begonnen tentoon
stelling 'Haarfijn bekeken!', die
nog tot en met 1 september te
zien is. Vooral de culturele en
psychologische aspecten van
haar komen aan bod. Haar
dracht kan veel over iemands
karakter of afkomst vertellen.
Voorts is er aandacht voor de
wetenschappelijk kant van
haar: hoe lang kan een haar
worden, waarom heeft de een
steil haar en de ander fijne krul
len?
Het Museon is open dinsdag tot
en met zondag van 11-17 uur,
entree 6,00 euro. Kale mensen
hebben gratis toegang!
Het Gemeentemuseum in
Den Haag beschikt als eni
ge instelling over een openbai'e
collectie instrumenten. Er zijn
er ruim achthonderd van over
de hele wereld. Sinds kort is een
nieuwe presentatie te zien,
waarbij zowel instrumenten uit
de westerse als uit de niet-wes-
terse collectie worden getoond.
De niet-westerse instrumenten
zijn ingedeeld naar continent
van herkomst, terwijl de wes
terse instrumenten zijn inge
deeld volgens type. Tot de top
stukken behoren twee Erard-
vleugels. Een werd in 1808 be
steld door koning Lodewijk-
Napoleon. de ander was in het
bezit van de Nederlandse com
ponist Diepenbrock.
Meer informatie:
tel. 070-3381111,
www.gemeentemuseum.nl
Het oudste joods-Asjkenasi-
sche gebedshuis dat nog in
Nederland in gebruik is, staat in
Amersfoort. Dit jaar viert de sy
nagoge het 275-jarig bestaan.
Museum Flehite haakt daar op
in met de tentoonstelling Maz
zeltov! 275 jaar joodse gemeen
schap in Amersfoort. De joden
speelden een belangrijke rol in
de plaatselijke textiel- en ta-
bakshandel. De expositie toont
onder meer voorwerpen van
joodse gebruiken zoals besnij
denis, bar mitswa en begrafenis.
Ook is een rijk gedekte sabbats
tafel aanwezig. In april ver
schijnt een boek over de joden in
Amersfoort gedurende de Twee
de Wereldoorlog, dat in de mu
seumwinkel te koop zal zijn.
Flehite is geopend dinsdag tot
en met vrijdag van 11.00-17.00
uur, in het weekeinde van 13.00-
17.00 uur.
Meer informatie:
tel. 0233-4619987,
www.museumflehite.nl
