PZC
Kale kop rukt op
Van das tot
scheerkwast
Prenza. biedt
ellende in
smeuïg bedje
Flirten
vrijdag 22 februari 2002
Je hoeft geen skinhead
meer te zijn om als man je
hoofd kaal te scheren. Karei
van de Graaf, Humberto
Tan, Pierre Wind, Wilfriedde
Jong, Jaap van Zweden; in
groten getale verschijnen de
kaalkoppen op de televisie.
Om over het aantal biljart
ballen op het voetbalveld
nog maar te zwijgen: Jan van
Halst, Ferdi Vierklau, Jaap
Stam...
Als je een mooie schedel hebt,
kan het prachtig zijn.
„Neem zo'n Frits Wester, dat is
toch een prachtige man, juist
omdat hij kaal is. Stel je 'm es
voor mét haar, dan klopt er toch
helemaal niets meer van. Karei
van de Graaf, ook zo'n prachti
ge man. En Pim Fortuyn, wat
een uitstraling onder die kale
schedel..."
De Utrechtse kapper Philippe
(67) houdt er wel van. „Het moet
wel bij je passen. Maar als je een
beetje rond, ovaal gezicht hebt
en je hebt een probleem met
kaalheid, zeg ik, zet de tondeuse
op stand 1 of scheer het af. Want
hoe langer het haar, des te meer
valt op dat je kaal wordt."
The lord is good,
the lord is fair,
some he's given brains,
some he's given hair.
De mens werd ooit geschapen
met hoofdhaar ter bescherming
van de schedelpan, de 'helm'
rond de hersens. Hoofdhaar
diende ook ter isolatie van de
hersenen. Die functies heeft het
in de loop van de evolutie verlo
ren, maar het zit er nog wel. Dus
maak j e er maar het beste van en
gaat om de zoveel tijd naar de
kapper.
Maar aan haar worden ook ei
genschappen en symboliek toe
bedeeld. In het Oude Testament
wordt het hoofdhaar be
schouwd als de zetel van de ziel
en de kracht van de mens. Sim-
son verloor zijn bovenmenselij
ke kracht nadat Delila zijn haar
had afgeschoren.
In het bijbelboek Korinthiërs
schrijft de apostel Paulus enige
woorden over kale vrouwen
hoofden. Hij zegt dat vrouwen
dienen te bidden met een gedekt
hoofd. Doen ze dat niet, dan
André Agassi heeft de kale trend in de sport gezet. En echt kaal lukt alleen met water, zeep en het mes.
kunnen ze hun haar er wel af
knippen, dan wel hun hoofd la
ten kaalscheren. Kortom, een
kaal hoofd is een schande.
Een oud gebruik is het afsche
ren van haar om aan duivelse
krachten te ontkomen.
Het kaalscheren zelf en het
'slachtoffer' vervolgens in al zijn
of haar naaktheid de straat op
sturen, wordt wel beschouwd
als een handeling van vernede
ring. Kijk naar het kaalscheren
van 'moffenhoeren' na de Twee
de Wereldoorlog.
Er wordt kaalgeschoren bij ont
groeningen en andere rituele in
wijdingen.
Elders in de wereld, bijvoor
beeld onder boeddhisten, geldt
het haaroffer als een symbool
Kaal is niet alleen voorbehouden aan mannen. Zangeres Sugar Lee
Hooper weet er ook aardig weg mee. foto Jaap Rozema
Karei van de Graaf is niet voor
te stellen mét haar.
van overgave aan god.
Met een kapsel kan ook lid
maatschap van een bepaalde
groepering worden uitgedra
gen. Zo konden de lokken van de
flowerpower-generatie niet
lang genoeg zijn. Extreem
rechts houdt het graag super
kort, punks willen nog wel eens
de zijkanten van hun hoofd
kaalscheren, gabbers maken
hun schedel op z'n minst een
keer in hun leven helemaal glad.
Elke subcultuur z'n coupe.
Acteurs
Vroeger, in de jaren zeventig,
had je de spiegelgladde acteurs
Telly Savalas (Kojak) en Yul
Brynner, maar die hebben niet
echt een trend gezet. In de sport
hebben Andre Agassi en Mi
chael Jordan dat wél gedaan.
Het kapsel is vooral aangesla
gen onder voetballers. In Enge
land is het helemaal mode in het
veld. Van sommige teams in de
Premier League is zelfs meer
dan de helft van de spelers kaal
geschoren. Verrassend nadeel:
zeven op de tien gele kaarten in
hoogste divisie is voor kaalkop
pen.
Voor de 'gewone man' in Neder
land hebben de gabbers, een
subcultuur van de house, een
voortrekkersrol gespeeld.
„Gab
bers hebben kaalheid toonbaar
der gemaakt", zegt dermatoloog
en haardeskundige Ids Boers-
ma. En hoewel het gabberdom
allang over z'n hoogtepunt heen
is, is Nederland inmiddels ver
geven van de kaalkoppen.
„Spiegelglad moet met nat",
zegt Diana de Heer, docente aan
de kappersvakschool van het
Regionaal Opleidingen Cen
trum in Nieuwegein. „Glad-
scheren is behoorlijk moeilijk,
zeker bij de slapen, waar de huid
wat zwakker is. In het lespakket
is er geen tijd meer voor. Dat is
jammer want het is uitdagend
en leuk om het scheermes te
hanteren."
'Mode en gemakzucht', ver
moedt docente De Heer als oor
zaken voor het modeverschijn
sel. 'Allemaal frustratie' meent
echter dermatoloog Boersma.
„Er is niets vrijwilligs aan," zegt
hij. „Een enkeling kiest ervoor,
bijvoorbeeld in een subcultuur.
De rest doet het alleen om kaal
heid te verbloemen en niet van
wege het mooi. Er is niets aan de
mens dat het zelfbeeld zo be
paalt als de haren. Wie z'n haren
verliest, verliest z'n zelfvertrou-
Kaal en voetbal schijnt goed samen te gaan, getuige het grote aantal
kaalkoppen met name in het Engelse voetbal. In ons land is Jaap
Stam een voorloper voor wat betreft kaalhoofdigheid.
foto Jaap de Boer
wen. Daarom wordt kaalheid
door mannen zo vreselijk ge
vonden en doen ze niets liever
dan het verbergen. Twintig pro
cent van de 20-jarigen is kalend,
40 procent van de 40-jarigen en
70 procent van de 70-jarigen.
Het merendeel heeft er alles
voor over om weer haar te heb
ben."
Boersma (49) spreekt uit erva
ring: hij werd al jong kaal. En
dat in de tijd van de Beatles.
„Kaal was bepaald geen mode.
Ik kocht een pruik. Ik heb 'm ge
dragen tot m'n zusje 'm in stuk
ken knipte."
Dat het nu in is, is voor sommige
kalende mannen een opluch
ting, merkt Boersma in zijn
praktij kin Tilburg. „Ik adviseer
nu soms zelfs cliënten zich kaal
te scheren. Sommigen staat het
hartstikke goed. Maar het is een
misverstand te denken dat je
dan van je onzekerheid af bent.
Je ziet het goed op oude foto's
van Pim Fortuyn. In het begin
was hij er duidelijk nog niet
klaar mee. Nu is hij zelfverze
kerd. Hij heeft met zijn kaalheid
een proces doorgemaakt."
Florien van Rees
Al speelt haar nog zo'n be
langrijke rol in allerlei cul
turen en bij DNA-onderzoek,
het belangrijkste is toch wel ons
éigen haar. Dat blijkt uit de ten
toonstelling 'Haarfijn Bekeken'
in het Museon in Den Haag.
Er is veel dat we nog niet wisten
over haar. Hoe werkt haarverf
bijvoorbeeld? Of hoe zien de
haarzakjes van kroeshaar eruit?
Hoe wordt iemand in India ge
knipt? Allemaal leuke dingen
om te weten, maar wat zéker
niemand wil missen is: hoe zie ik
eruit met een totaal ander kap
sel? Bij 'Haarfijn Bekeken' in
het Museon kom je erachter.
Bij de metamorfose-computers
van haarverzorgingsmerk l'O-
réal, dat een deel van de ten
toonstelling verzorgt, is het
dringen geblazen. Zelfs oudere
mannen en vrouwen wachten
braaf hun beurt af om zichzelf te
kunnen zien met een historische
pruik of wild modern kapsel.
Je neemt plaats achter het
scherm en er wordt een foto van
je hoofd gemaakt. Dan aan de
slag met de muisknop. Dreads,
blauwe lokken, een kapsel uit
Guatemala of een van de prui
ken die in de vitrine staan, je
kunt het het allemaal op je eigen
hoofd plaatsen en aanpassen.
Scheerkwast
'Als je haar maar goed zit' is zo'n
veelgehoorde uitdrukking. Wie
de tentoonstelling bekijkt ont
dekt de waarheid die hier in
schuilt. Ook in het dierenrijk
gaat dit gezegde op, leren we bij
de vitrine met opgezette bees
ten. Kijk naar de hermelijn en
zijn witte schutkleur. En wor
den Yorkshire-terriers niet ge
fokt om dat mooie lange haar?
Of de das, wiens vacht vroeger
werd verwerkt in scheerkwas
ten. En de 'Bad Hairday' van de
pelsdieren die eindigen als jas of
kraag.
Een paar bijzondere stukken uit
de eigen collectie van het Muse
on zijn de 'hoofdsteuntjes' uit
Afrika. Die gebruikten de vrou
wen als 'kussens' om hoge opge
werkte kapsels niet te bederven.
Het ingelijste droogboeketje om
de foto van een dame blijkt van
kunstig in elkaar geknoopt haar
gemaakt te zijn, als een soort ex
tra herinnering aan de dierbare.
De haarversieringen van speren
uit Nieuw-Guinea en Afrika ga
ven de krijgers kracht, evenals
de met haar versierde maskers.
Ook zijn er foto's te zien van
kappers over de hele wereld: we
zien barbiers aan het werk in
ouderwetse kleine winkeltjes in
India, of gewoon ergens op een
muurtje langs de kant van de
weg in Nepal.
Hoe zit het eigenlijk met de we
tenswaardigheden over haar
zelf? Het Parijse 'La Cité des
Sciences et de l'industrie' werkt
al een aantal jaren samen met
l'Oréal op het gebied van haar
onderzoek. Want hoewel haar
en cultuur nauw met elkaar ver
weven zijn, de wetenschappelij
ke aspecten zijn nog niet zo heel
lang bekend. In het interactieve
tentoonstellingsgedeelte zijn de
onderzoeksresultaten te 'ont
dekken' in de verschillende vi
trines en via filmpjes, foto's en
objecten.
Sceptici zullen misschien op
merken dat haar 'dood' materi
aal is en daarom niet interes
sant. Maar denk bijvoorbeeld
alleen al aan de DNA-tests die
met het haar van verdachten
van misdrijven worden gedaan.
Haar bevat veel informatie. Zo
werden er in het haar van Napo
leon bijvoorbeeld sporen van
arsenicum aangetroffen, waar
uit je kunt concluderen dat hij
waarschijnlijk is vergiftigd.
Maar ook andere eigenschap
pen van haar zijn leuk om te we
ten. Zo kunnen 200 haren een
gewicht van drie kilo dragen.
We leren dat je haar niet kunt
platslaan, en dat grijs haar niet
bestaat, maar een combinatie is
'Haarkussen' M. Chopineau.
van wit en zwart haar. Of het
wonder van de haarhygrometer:
nat haar wordt langer, en op die
manier meet je met dit apparaat
de vochtigheidsgraad.
We zien ook de 'haarmachines'
van l'Oréal aan het werk. Ja, de
producten worden écht eerst op
haar getest. Nooit geweten dat
er een 'soepelheidsmeter' be
staat, een gewichtje dat langs
een plukje haar beweegt. Hoe
minder weerstand het gewichtje
ondervindt, hoe soepeler het
haar. Een bewegende pruik test
de houdbaarheid van fixatie
producten en de shampoo-ma
chine laat zien wat de invloed
van shampoo op gekleurd haar
is. Je kunt daarna kijken naar
een film over wat er gebeurt als
je haar verft. Wat het effect is,
zie je in een filmpje, dat op de
vloer wordt geprojecteerd. Hier
wordt een haar 1 miljoen keer
vergroot.
Vergrootglas
Ook het eigen haar mag onder
het vergrootglas. In een speciale
stoel met de microscoop in de
hoofdsteun, kun je jezelf gron
dig bestuderen. Een erg vreem
de gewaarwording, om de
combinatie gel, verf en haar zo
uitvergroot te zien. Inmiddels
weet je bij dit gedeelte al heel
wat over 'het haar' en met de
haarfoto's onder het beeld
scherm kun je dat van jezelf ver
gelijken. Wie na dit alles niet te
vreden is over zijn eigen coupe,
kan het laten knippen door leer
lingen van de kappersvakschool
of misschien wel advies inwin
nen bij de experts van l'Oréal.
Heeft iemand zonder haar ook
iets aan deze tentoonstelling?
Zeker weten. Ook het onder-
werp kaalheid komt aan bod,
evenals het 'haarkransje' - zo'n
randje om het hoofd - en hoe dat
ontstaat. Kale bezoekers heb
ben overigens twee voordelen,
1: metamorfosekapsels zijn ex
tra spannend, en 2: hebt gratis
toegang tot de tentoonstelling.
Caroline Göttgerts
Haarfijn Bekeken, tot en met 1
september, Museon Den Haag,
Stadhouderslaan 41, tel. 070 -
3381338 (www.museon.nl).
Openingstijden: dinsdag tot en
met zondag 11-17 uur, in
schoolvakanties alle dagen.
Toegangsprijs 6 euro.
Help ons! Buurman op va
kantie met uw bankpas.
Vragen rond dood Nienke.
Fraude! Ik zou ze allemaal wil
len pakken. Opnieuw schok
kend Belgisch pedofilie-schan-
daal. Het zijn slechts enkele van
de koppen, die de cover sieren
van het nieuwe tabloid Prenza.
'elke week op zoek naar de
waarheid'.
Veel kaders, veel kleur, uitroep
tekens, vraagtekens en koppen
die ongetwijfeld bij veel lezers
minimaal enige nieuwsgierig
heid zullen opwekken. Prenza.
ligt sinds gisteren in de schap
pen van de boekwinkel en de
kiosk. En de uitgever (Sanoma,
voorheen VNU) lijkt er werke
lijk alles aan te hebben gedaan,
om het blad te laten opvallen
tussen de andere tijdschriften.
Je kunt er niet omheen. Een
soort Engelse boulevardpers-
uitgave. Het is een soort 'kako
fonie' van woord en beeld, dat
schreeuwerig op je afkomt.
Blijkens de oplage van het blad
(250.000 exemplaren) is de uit
gever behooxJijk optimistisch
gestemd over de kans van slagen
op de markt van dergelijke bla
den.
In elk geval vist Prenza. (Spaans
voor pers) in een paar vijvers te
gelijk. Het gaat over misdaad en
concurreert daarmee met het
onlangs gelanceerde Verdacht!
En tegelijk is het overduidelijk
meer een roddelblad dan een se
rieuze uitgave.
Daai-mee verschilt het dan weer
van Verdacht!dat overigens
eens per kwartaal uitkomt. Ver
dacht!, van misdaadverslagge
ver Peter R. de Vries en het
weekblad Panorama, probeert
juist een serieuze toon aan te
slaan.
Volgens de uitgever van Prenza.
is reality in en speelt Prenza.
daarop in. Vermoedelijk is er
nooit onderzoek naar gedaan,
maar in een begeleidend schrij
ven meldt de uitgever dat
„steeds meer mannen en vrou
wen bovenmatige interesse
hebben voor reality: de harde
werkelijkheid van alledag, mis
daad, misdaadpolitiek, opspo
ring, maar ook veiligheid en de
hereniging met dierbaren".
Volgens Prenza heeft die inte
resse zich vertaald naar het aan
tal tv-programma's, waarin dit
soort ondei*wei*pen ook centraal
straat: Vermist, Opgelicht!,
Spoorloos, Opsporing verzocht,
Baantjes en bijvoorbeeld 112
Weekend. Prenza. tracht nu een
beetje mee te varen in de 'mis
daadhausse'.
Smerige details
Goed, maar waar gaat het blad
eigenlijk over? Over Christel,
een Belgisch meisje dat drie jaar
lang in het dorp Lavacherie
door Jan en alleman is mis
bruikt. En natuurlijk worden de
smerige details smeuïg afge
drukt. In de categorie wat grote
re verhalen stort Prenza. zich
daarnaast net als veel andere
bladen op de Puttense moord
zaak, die is heropend, verder is
er een inteiview afgedrukt met
een politiecommissaris die ver
telt over bolletjesslikkers en
daarnaast een tamelijk uitge
breid verhaal over een man die
in Leeuwarden bezoekers van
hoeren afperste.
In Prenza., waar ook Jaap Jong
bloed (TROS Vermist) als vaste
medewerker in het colofon
wordt genoemd, is ook plaats
ingeruimd voor korte rubi'ie-
ken, zoals Op het web (alles over
opsporing, misdaad etc op in
ternet), TV Dossier, waai'in en
opsomming wordt gegeven van
alle tv-progi'amma's in Europa
waarin de onderwerpen waar
over Franza. schrijft, centraal
staan.
In een opzicht lijken Prenza. en
Verdacht! op elkaar: beide heb
ben nauwelijks advertenties.
Als dat zo doorgaat is Nedei-
land binnenkort twee tijd
schriften armer in plaats van
rij kei'.
Jan van Stipriaan Luïscius
Dat de jongeren van nu zich
een breuk sms'en, is be
kend. Maar wat sms'en ze zoal?
Daar deed Siemens onderzoek
naar in zes Europese landen -
niet in Nederland. Per land wer
den duizend gsm'ers aan de tand
gevoeld. „Liefde en romantiek
zijn belangrijke thema's", con
cludeert Siemens niet verras
send. Duidelijk wordt dat man
nen directer schrijven, teiAvijl
vrouwen zinspelingen en sub
tiele toespelingen in de strijd
gooien.
Vooral Italianen gebruiken hun
mobiele telefoon voor hun
amoureuze zijsprongen, op de
voet gevolgd door Fransen en
Spanjaarden. En wie schrijft de
meest romantische berichten?
Dat is niet de Fransman maar de
Duitseren de Brit. Dat getrouw
den minder sms'en, ligt voor de
hand. In Engeland bijvooi'beeld
stuurt maar 24 procent van de
gehuwde bellers sms-berichten
naar hun partner.
