Warmer klimaat verrijkt natuur
Casper Hobbes
Tom Poes en de Mobbeweging Toonder Studio's
Sk
m,
het weer
Temperatuurstijging lijkt geen voorbijgaand verschijnsel
puzzel
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat
uit de letters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min
1 letter. (B.v. Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn
"stal", maar ingevuld moet worden "sta"of "tal". Welke van die
twee het moet worden, moet blijken uit de kruisende woorden.)
Horizontaal:
1. Natuur; 5. talent; 7. achterklap; 8. schaapkameel; 9. droge
turfstof; 11. ongetrouwde adellijke dame; 14. bloeimaand; 16.
strandmeer; 17. taaie lekkernij; 18. soort revolver; 19. wind
vlaag; 20. tros bananen; 22. constitutie; 25. zwart afzetsel; 27.
gebogen; 29. droevig; 30. knaagdier; 31. lattenkist.
Verticaal:
2. Rustig; 3. adellijke titel; 4. rijgsnoer; 6. sneeuwdruppel; 8.
titel; 9. snijwerktuig; 10. aardbeienmandje; 12. leefregel; 13.
troep samenvliegende vogels; 15. kleinste vinger; 16. roofvogel;
19. wand; 21. heet; 22. schoorsteenkap; 23. kussenovertrek; 24.
grauwe erwt; 26. knap; 28. koude valwind.
door Bill Watterson
IK KAN NATUURLIJK
GEEN SNEEUWBALLEN
NAAR ILSE GOOIEN ALS
DE ZWAARTE" 4^^
KRACHT L
GROTER 15 S
GEWORDEN.
LIGT EEN
TAAK
Ju
VOOR.
Horizontaal:
4. Lak wordt er fijner van (6); 5.
Poenige opgave? (7); 7.
Toekomstige humor voor rokers
(5; 9. Geen vrolijke vreemde
ling (5); 10. In de ban van kete
nen (7).
Verticaal:
1. Zachtjes praten over uit
vluchten (7); 2. Door humus zit
men perodiek aan de grond (9);
3. Hij woont in het centrum van
een tuindorp (4); 6. Route zoor
der file (5); 8. Heeft een relatie
met stoten (4).
Oplossingen van zaterdag:
Kruiswoordraadsel:
HORIZONTAAL:
1. End; 5. jen; 7. wanneer; 10. ijl; 12. rug; 14. va; 15. fase;
17. alom; 19. ia; 20. ld; 21. rara; 23. Ohio; 25. et; 26. lap;
28. oo; 31. eerlang; 33. vip; 34. tap.
VERTICAAL:
2. Nw; 3. das; 4. sneu; 5. jet; 6. er; 8. cijferen; 9. lamsoor;
11. la; 12. reaal; 13. galop; 14. vo; 16. sir; 18. Idh; 22. at;
24. lo; 27. alle; 29. pep; 30. ont; 31. ei; 32. ga.
Doorloper:
groothoeklens
aanmaakgieren
radenragedi to
dregeppe racer
tiranzinkzalf
imamkwaaladel
radiaalmadera
agendabenemen
sorterenklink
Vooruitzichten
dinsdag
woensdag
donderdag
vrijdag
weer
max.
7°
9°
8°
9°
min.
4°
5°
4"
5°
wind
W 6
W 6
W 5
W 5
Zon
maandag
onder 18.04
dinsdag
op 7.51
Maan
maandag
onder--.-
dinsdag
op 10.32
Nautisch bericht
De wind is matig, rond kracht 4, en west tot net noordwest.
Er wordt overwegend goed zicht verwacht. Het zeewater voor de
Zeeuwse kust is ruim 7 graden. Onweer treedt niet op.
Waterstanden
MAANDAG
Hoog water
Laag water
18 FEBRUARI
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
05.31
210 17.48
203
11.51
196 23.50
171
Terneuzen
05.51
234 18.10
226
12.15
204
-
Cadzand
05.06
201 17.25
194
11.26
188 23.30
163
Roompot Buiten
05.35
157 17.48
152
11.34
150 23.44
123
Roompot Binnen
06.36
131 19.05
125
00.25
112 12.45
137
Zierikzee
06.55
151 19.20
147
00.40
128 13.05
154
Krammersl. West
07.00
163 19.36
157
00.34
132 13.06
158
Hansweert
06.21
245 18.39
237
00.15
197 12.39
219
Stavenisse/Yers.
06.55
158 19.14
152
00.33
130 13.06
156
DINSDAG
Hoog water
Laag water
19 FEBRUARI
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
06.05
199 18.26
190
12.26
190
Terneuzen
06.26
223 18.45
214
00.15
180 12.45
199
Cadzand
05.39
190 18.02
182
12.06
181 -----
Roompot Buiten
06.04
149 18.35
143
12.20
148 -----
Roompot Binnen
07.16
128 19.46
121
01.05
114 13.26
137
Zierikzee
07.30
147 19.55
141
01.10
129 13.35
152
Krammersl. West
07.30
159 20.06
152
01.16
135 13.38
159
Hansweert
06.56
234 19.18
226
00.46
197 13.12
215
Stavenisse/Yers.
07.36
154 19.55
147
01.05
133 13.36
156
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
O
zonnig
lichte sneeuw
matige sneeuw
A A
Koulront
Warmlelront
A
licht bewolkt
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
onweer
hagel
Samengesleld Ironl
zwaarbewolkt
zware regen
Isobaar
Europa: Regengebieden
Zeeland: Onbestendig
In steeds meer landen valt de komende dagen regen. Hoge lucht
druk zal worden vervangen door lagedrukgebieden en bijbehoren
de storingen; de regen- en buiengebieden. Tot en met morgenoch
tend valt veel regen in Slovenië, Oostenrijk - met hier vanaf 1300
meter ook veel sneeuw - en eerst ook in het noorden en deels
midden van Italië. Ook Hongarije krijgt er wat van mee. De storing
die dit op zijn geweten heeft vormt de overgang tussen warme en
koele lucht. In het zuidwesten van Roemenie wordt het vandaag 18
graden, tegen een graad of 6 in Oostenrijk. De zuidoosthoek van
Europa treft ook vandaag een uitbundige zon. Op de Turkse hoog
vlakte koelt het in de nachten flink af. Het kan er streng vriezen,
terwijl de middagtemperatuur door de dagelijkse gang heel ver
boven het nulpunt uitstijgt. Aan de Turkse zuidkusten wordt het 20
graden, in Griekenland ongeveer 17 graden. Ook in Spanje en
Portugal schijnt de zon volop. Er is een uitzondering: de Biscajekust.
Daar hangt veel bewolking en kan het licht regenen. Het wordt hier
een graad of 8, tegen 19 graden in Malaga en omgeving, in Zuid-
Spanje. Scandinavië krijgt ondertussen kouder winterweer.
maandag 18 februari 2002
door Monique de Knegt
Nu al reageren planten en
dieren op de klimaatsver
andering in Nederland. In am
per vijftien jaar tijd zijn planten
niet alleen vroeger gaan bloei
en, maar is de verspreiding van
warmteminnende soorten met
zestig tot zeventig procent toe
genomen.
Dat blijkt uit een grootschalig
onderzoek van de Universiteit
van Wageningen in samenwer
king met de Universiteit van
Amsterdam, het Nationaal Her
barium in Leiden, en de stich
tingen Floron en Tinea.
De hazelaar in zijn tuin is al uit
gebloeid. ,,Half februari!", zegt
professor Frank Berendse, bo
tanicus in Wageningen en coör
dinator van het onderzoek. De
geel bloeiende hazelaar is één
van de plantensoorten die door
een gestage stijging van tempe
ratuur een tot drie weken eerder
bloeit dan vijftien jaar geleden.
Berendse is verrast door de uit
komsten van het onderzoek in
het kader van het Nationaal On
derzoek Programma Mondiale
Luchtverontreiniging en Kli
maatverandering. Hij ging er
vanuit dat door toedoen van de
landbouw (bemesting, het ver-
dwijnen van houtwallen) de Ne
derlandse flora was verarmd.
De wilde orchideeën die hij
vroeger nog zag, zijn nu zeld
zaam. Tegenover de verschra
ling staat ook een verrijking.
,,De klimaatverandering van de
afgelopen jaren heeft warmte
minnende plantensoorten in een
verrassend snel tempo over gro
te delen van Nederland ver
spreid. De prachtige bijenorchis
zag je vijftien jaar geleden heel
soms in Zuid-Limburg. Nu
duikt-ie al op in de wegbermen
van Zeeland. Tussen de stoepte
gels vind je straatliefdegras en
op diverse plekken is papegaai-
enkruid te zien en late stekel-
noot."
Afname
Niettemin is het totaal aantal
plantensoorten in de twintigste
eeuwnog altijd afgenomen. „We
moeten het stikstofbeleid ver
der verscherpen: minder var
kens, kalveren en kippen dus."
De klimaatsverandering heeft
In vijftien jaar tijd zijn planten vroeger gaan bloeien, zoals deze krokussen in februari.
nog niet gezorgd voor een afna
me van plantensoorten die de
kou prefereren. Wel spelen de
milde en natte winters nacht
vlinders parten. Weten de vol
wassen motjes in koude droge
winters te overwinteren, in
vochtige wintermaanden be
zwijken ze eerder aan een
schimmelinfectie.
Berendse verwacht dat de kli
maatsverandering steeds meer
effect zal hebben op planten en
dieren. De temperatuurstijging
lijkt geen voorbijgaand ver
schijnsel. „De helft van de tem
peratuurstijging is toe te schrij
ven aan de verstedelijking van
foto Phil Nijhuis/GPD
Nederland. In en om de steden is
de temperatuur gemiddeld één
tot drie graden hoger dan op het
omringende platteland. De an
dere helft heeft te maken met
een klimaatverandering. Vanaf
1985 is sprake van een opwar
ming. Dat komt enerzijds door
afwisselende hoge drukgebie-
den tussen IJsland en de Azoren
en anderzijds door het broeikas
effect door de uitstoot van CO,
oftewel kooldioxide."
Berendse zou dolgraag willen
onderzoeken wat de ecologische
effecten van klimaatsverande
ringen zijn op wereldschaal.
„Nederland is natuurlijk maar
een postzegel. Het is van groot
belang om de aarde te benade
ren als totaal systeem. Wat gaat
er in de Noordelijke gebieden
gebeuren als de temperatuur
stijgt? Op de toendra's waar on
ze vogels broeden? Misschien
dat de boomgrens tussen taiga
en toendra gaat oprukken en
daarmee worden dan de broed
gebieden verkleind. We zullen
veel meer onderzoek moeten
doen op een dergelijk mondiaal
niveau."
Kleine Ijstijd
De laatste keer dat de aarde echt
te doen had met een klimaats
verandering was tussen 1300-
1700 na Christus. Op zoek naar
de oorzaak van de zogenoemde
Kleine IJstijd zijn onderzoekers
van de Universiteit van Amster
dam naar onaangeroerde hoog
venen getrokken in Engeland en
Denemarken.
„Veenbossen produceren mate
riaal dat langzaam wordt afge
broken. Daardoor krijg je een
soort archief van plantenmum-
mies." Laag voor laag zijn de
plantensoorten en hun leeftijd
vastgesteld. Door de variaties in
koolstof-14 die werden gevon
den, maakten de onderzoekers
op dat de klimaatveranderin
gen in die periode werden ver
oorzaakt door verschillen in
zonne-activiteit. Daar kan de
mens geen invloed op uitoefe
nen. Maar aan het broeikasef
fect is wel Wat te doen.
„De uitstoot van C02 moet op
wereldschaal minimaal worden
gehalveerd. De zes procent die is
vastgelegd in het verdrag van
Kyoto is peanuts. Maar de
grootste producent van CO_, in
de wereld, de Verenigde Staten,
wil dat verdrag niet eens onder
tekenen. Het ontbreekt presi
dent Bush aan inzicht. Hij kent
het verschil tussen koolzuur en
zuurkool niet." GPD
recept
Piccalilly
Vroeger, toen niet iedereen gewend
was om woorden uit een vreemde
taal te gebruiken, werd piccalilly mos-
terdzuur met groenten genoemd. Er be
stond geen uniform recept voor het
maken van mosterdzuur en dat is er ook
vandaag de dag niet. Kies voor de groen
ten altijd de stevigere soorten. Door het
toevoegen van gemberpoeder verleent
u aan de piccalilly een pittigere smaak.
Voor 4 a 5 potjes:
1 kg gemengde verse groenten (schoon
gemaakt gewogen) zoals bloemkool,
sperziebonen, sjalotten, worteltjes en
doperwten; 160 gram zout; 1 liter na-
tuurazijn; 40 gram bloem, gezeefd; 50
gram mosterdmeel (Colmans'); 1 mes
punt gemberpoeder; 10 gram kerriepoe
der; 25 gram suiker; ca. 1 1/2 dl (zonne-
bloemlolie.
Maak de groenten schoon. Verdeel de
bloemkool in zeer kleine roosjes, snijd de
sperziebonen in stukjes van 3 cm., snip
per de sjalotten grof en rasp de worteltjes
op een grove rasp. Laat diepgevroren
doperwten ontdooien.
Breng 3 liter water aan de kook. Laat er
150 gram zout in oplossen. Voeg de
groenten in een maal toe en wacht tot al
les aan de kook is gekomen. Laat de
groenten 2 minuten koken. Stort daarna
alles in een grote bolzeef en laat de
Hans Belterman
groenten uitlekken, afkoelen en zoveel
mogelijk opdrogen.
Maak de zure saus door eerst in een kom
metje bloem, mosterdmeel, gember- en
kerriepoeder, 10 gram zout en suiker
goed met elkaar te vermengen. Voeg er
een scheutje azijn aan toe en roer 2 eetle
pels olie er door. Blijf zolang roeren tot
een vrij glad mengsel is verkregen.
Breng de rest van de azijn aan de kook.
Roer het mosterdmeelmengsel door de
azijn en blijf zolang roeren tot een gebon
den saus is verkregen. Temper de warm
tebron en laat alles 6 -8 minuten zachtjes
doorkoken. Neem daarna de pan met de
saus van de warmtebron. Laat de saus
koud worden. Schep er vervolgens de
eveneens koud geworden groenten er
door. Doe alles over in zorgvuldig
schoongemaakte potten of potjes. Laat
ze enkele minuten staan. Schenk daarna
een dun laagje olie op de inhoud van elke
pot of potje
Dek de potten of potjes eerst af met plas
tic- of aluminiumfolie en schroef er daar
na de deksels op.
Voorzie potten en potjes met etiketten
waarop de inhoud en de datum is aange
geven. Bewaarde piccalilly op een koele,
droge en bovenal donkere plek. De picca
lilly is niet veel langer dan 3 weken houd
baar. Aangebroken potjes of potten in de
koelkast bewaren (bijvoorkeur onder
een nieuw laagje olie).
Zo als trouwe lezertjes zich zullen herinneren ligt het eiland Star-
ring niet ver van het vasteland. Het goede schip Albatros meerde de
volgende morgen dan ook reeds vroeg aan bij de kade van Rommel
dam en heer Bommel verscheen opgewekt aan dek. „Zo'n zeereisje
is ontspannend", sprak hij, terwijl hij zijn portefeuille trok om af te
rekenen,
„Ik heb tenminste de zorgen over de naderende ouderdom van me af
kunnen zetten, alsu begrijpt wat ik bedoel." „Drommels, dat is jam
mer", zei de gezagvoerder, die hem bij de loopplank opwachtte. „Ik
dacht net: het zou een stuk rustiger worden wanneer Bobbels zijn
wi 1de haren kwijtraakte." „Een heer heeft geen wilde harensprak
heer Ollie uit de hoogte „Hij bestrijdt slechts misstanden - en daar
is verstarring er één van. Trouwens, mijn naam is Bommel en niet
Bobbels. Ik wilde dat u dat eens onthield, heer Rus!" „Mij om het
even", bromde de kapitein. „Je bent altijd goed van betalen, dat
geef ik toe. Maar vergeet het sloepje niet, dat ik verspeeld heb door
je overgehaald gespring in de Starringbaai, meneer!" Heer Ollie
voldeed zwijgend zijn schulden en nadat ze afscheid hadden geno
men. verlieten ze het schip om de Oude Schicht op te gaan zoeken,
die in een havenstraatje geparkeerd stond.
„Overgehaald gespring!" riep heer Bommel daar geërgerd uit.
„Bah! Een heer springt niet, dat moest Wal Rus nu toch zo langza
merhand wetenDat doen alleen mobs, die het leven nog niet begri j -
pen!"
Na het prachtig zonnige weekeinde Door: Jordi Bloem
tapt het weer in Zeeland de komende
week uit een ander vaatje. Vanaf het noordelijk deel van de
Atlantische Oceaan snellen namelijk storingen naar de lage landen.
Hoge luchtdruk heeft geen schijn van kans meer, of het moet een
uitloper zijn die een enkele keer overtrekt. Het wordt onstandvastig
en bij tijden kan het flink waaien. Met deze ontwikkelingen zal de
nachtelijke vorst verdwijnen. Gisterochtend gaf bijvoorbeeld
Haamstede, gelegen op zandgrond, nog een minimum van -3,6
graden door en Clinge mat -3,5 graden. Aan de grond vroor het hier
matig. Er was sprake van veel rijpaanslag. De dagelijkse gang kon
zonder meer groot worden genoemd, want in de middag kwam het
thermometerkwik nog heel ver boven het vriespunt uit. Zo werd het
in Wilhelminadorp afgelopen zaterdag 8,9 graden. Hooguit een
matige wind en dus een uitbundige zon nodigden uitvooreen
fietstocht of wandeling. De bakens zijn vandaag verzet, want na een
regengebied is het de beurt
aan een mix van opklaringen
en een korte bui. Het wordt
maximaal 7 graden bij een
veelal matige westenwind.
Vanavond overheerst het
droge weer, maar vannacht
trekt een volgende storing
over en dat betekent toene
mende regenkansen. De wind
neemt daarbij toe naar kracht
5 of 6 op de eilanden. Koud
wordt het dan ook niet met
minima van rond 4 graden.
Morgen is er weinig ruimte
voor droog weer en zon.
De westenwind blijft krachtig
doorblazen en de temperatuur
haalt wederom 7 graden.
Na morgen houden buien en
een stevige bries aan.
