Nelson Mandela, levende legende PZC PZC Onderscheiding voor vier vrijheden Recht Strijder tegen apartheid groeide in de cel uit tot werelwijd symbool r 18februari 1952 _1 maandag 18 februari 2002 door René Schrier De Four Freedoms Award be staat al sinds 1949. Aan vankelijk was deze Amerikaan se onderscheiding bedoeld voor Amerikanen en werd zij uitge reikt in Amerika. De award is bestemd voor mensen die zich bijzonder hebben ingezet om één van de vier, door president F. D. Roosevelt fundamenteel genoemde, vrijheden voor de mens dichterbij te brengen. Die vrijheden zijn de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van godsdienst, de vrijwaring van angst en de vrijwaring van gebrek. Roosevelt benoemde deze vier vrijheden in een be kend geworden toespraak die hij hield op 6 januari 1941 als State of the Union voor het con gres. Sinds de viering van de hon derdste geboortedag van presi dent Roosevelt in 1982 worden er niet langer één, maar vijf awards uitgereikt. In de oneven jaren gebeurt dat in New York en in de even jaren in Middel burg. Dat heeft weer te maken met de historische, banden die de familie Roosevelt met Zee land heeft. Een van de voorva deren van de Roosevelts zou uit Tholen afkomstig zijn. De algemene onderscheiding, de Roosevelt Four Freedoms Award, is zaterdag 8 juni voor Nelson Mandela. Anderen die in Middelburg een Four Freedoms Award kregen waren achtereen volgens prinses Juliana, Harold MacMillan, Alessandro Pertin, Helmut Schmidt, Vaclav Havel, Javier Peres de Cuellar, de Dalai Lama, koning Juan Carlos, Mary Robinson en Martti Ahti- saari. Daarnaast ontving toen malig premier Ruud Lubbers er tussentijds een in 1995. Die werd echter niet in Middelburg, maar in Utrecht uitgereikt, ter gelegenheid van de herdenking van de vijftigste sterfdag van Roosevelt. In verschillende toespraken die bij de uitreiking van de onder scheidingen zijn gehouden, is steeds gewezen op het feit dat de vier door Roosevelt genoemde vrijheden nog altijd actueel zijn. Ze moeten keer op keer be vochten worden. Democraten De allereerste Four Freedoms Award werd in 1949 uitgereikt aan de Amei-ikaanse vice-presi dent Alben W. Barkley. Opmer kelijk was wel dat de Ameri kaanse laureaten die na hem volgden meestal goede banden hadden met de Amerikaanse de mocratische partijSinds de on derscheidingen niet langer al leen aan Amerikanen worden uitgereikt, maar ook aan andere verdienstelijke wereldburgers is het aanzien van de F our Free doms Awards gestegen. Het Roosevelt and Eleanor Roo sevelt Institute in New York is een onafhankelijke organisatie met als doel mensen te informe ren over het leven en de idealen van de beide Roosevelts. Een van de middelen om dat doel te bereiken is het toekennen van de Four Freedoms Awards. door René Schrier Nelson Rolihlahla Mandela. De man die alles al heeft meegemaakt en geen groter genoegen kent dan in zijn eentje naar de ondergaande zon te kij ken met op de achtergrond muziek van Handel of Tchaikovsky. Hij was 's werelds bekendste politieke gevangene. Daarna werd hij de eerste democratisch gekozen president van Zuid-Afrika. Voor veel mensen een groot voorbeeld in de strijd tegen apartheid en onderdrukking. Voor an deren een profeet. In ieder geval een le vende legende. Hij werd op 18 juli 1918 geboren in een stadje in de buurt van Umtata in het huidige thuisland Transkei. Hij komt uit een vooraan staande Afrikaanse familie en mede daardoor kan hij een goede opleiding volgen. Die stokt overigens even als hij in Fort Hare na twee jaar van school wordt gestuurd, omdat hij had meege daan aan een studentenprotest. In die tijd al toont Mandela zich actief in het georganiseerde studentenleven en maakt hij op de Universiteit van Jo hannesburg kennis met de politiek. Daar ook voltooit hij zijn rechtenstu die. ANC In 1942 sluit hij zich aan bij het Afri kaans Nationaal Congres, een beslis sing die mede tot stand komt door de contacten met Walter Sisulu. Sisulu is jarenlang een van de leidende figuren onder zwarte activisten. Hij vangt Mandela op en steunt hem met raad en daad. De contacten tussen de twee mannen zijn van grote invloed geweest op de latere ontwikkeling van Mandela, die via het ANC ook in aanra king komt met mensen als Oliver R. Tambo, Ashby P. Mda en William Nkomo. Zij zetten zich aan de taak om, met enkele tientallen gelijkgestemden, het ANC om te vormen tot een Afri kaanse massabeweging. Zij zien im mers hoe hun voorgangers keer op keer tevergeefs nederig aankloppen bij de blanke bewindslieden met hun petities en verzoeken om een eerlijke behande ling. In 1949 neemt de zogenaamde Jeugd- brigade van het ANC het heft in handen binnen de organisatie. Mandela valt al snel op door zijn werklust en discipline. In 1952 volgt het ANC een nieuwe tac tiek. Geïnspireerd door de Indiase guru van het geweldloos verzet, Mahatma Gandhi, wordt besloten tot massale burgerlijke ongehoorzaamheid. Blan ke reacties blijven niet uit en in dat jaar wordt Mandela, die inmiddels een be stuursfunctie in het ANC heeft, voor het eerst gearresteerd. Hij komt er dan nog vanaf met een voorwaardelijke straf. Aan beperking van de bewe gingsvrijheid en een spreekverbod ont komt hij niet. Advocaten Ondertussen heeft Mandela samen met Oliver Tambo een advocatenpraktijk opgericht in Johannesburg. Zo wordt hij dagelijks geconfronteerd met het onrecht dat de meerderheid van de be volking wordt aangedaan. Tambo daarover: „Om op ons werk te komen moesten we ons door rijen wachtenden voor ons kantoor wurmen. Keer op keer mensen die vertelden dat een stukje land al generaties in het be zit van hun familie was en dat ze nu door het blanke bewind gedwongen werden dat land te verlaten. In het be gin waren we eigenlijk geen rebellen te gen apartheid. Dat werden we vanzelf door het werk. Iedere rechtszaak die we voerden, ieder bezoek aan de gevange nis om cliënten te interviewen, herin nerde ons aan het onrecht en het lijden dat in ons brandde." Mandela wordt in een massaproces in 1956 wederom vrijgesproken. Hij is met 155 anderen opgepakt, wegens deelname aan het Congres van het Volk in Kiptown. Daar wordt het handvest van de vrijheid geproclameerd; een handvest dat het ANC nog steeds als zijn ideologische grondslag be schouwt. Het zegt onder meer: „Zuid-Afrika behoort aan allen die er wonen, blank en zwart. Een regering kan slechts met recht gezag opeisen in dien zij haar status vindt in de wil van het volk." Mandela is na zijn studententijd ge trouwd met Eveline. Na enkele jaren loopt het huwelijk, waaruit drie kinde ren voortkomen, op de klippen. In 1958 trouwt hij met Winnie Madikizela, met wie hij twee dochters zou krijgen. Sharpeville Ook binnen het ANC steken stormen op. Er ontstaat een splitsing tussen de meer gematigde Mandela en de zijnen, en een radicale groepering, het Pan Af- ricanist Congress genaamd. Het PAC initieert in maart 1960 de protestactie tegen de Pasjeswet, die uitmondt in het bloedbad van Sharpeville. Dat bloedbad, waarbij 69 mensen om komen, is een keerpunt in de geschiede nis van het ANC en van Zuid-Afrika. Mandela geeft toe dat het geweldloze verzet dat hij aanhangt weinig succes vol is geweest. Opa Nelson Mandela kijkt in 1998 samen met de toenmalige Amerikaanse president Clinton naar huiten door de tralies van de cel op Robbeneiland waar hij jarenlang gevangen zat. foto Scott Applewhite/EPA Als het ANC en het PAC worden verbo den richt Mandela in 1961 de militaire vleugel Umkhonto we Sizwe (Speer der Natie) op. Hij vertrekt illegaal uit het land om een rondreis langs Europese en Afrikaanse steden te maken, in een po ging steun te vinden voor de nieuwe beweging en voor de strijd tegen apart heid. Ook organiseert hij voor zijn aan hangers militaire trainingen in Alge rije. Niet lang na zijn terugkeer wordt Mandela in augustus 1962 opgepakt. Hij krijgt vijf jaar gevangenisstraf we gens opruiing en het illegaal verlaten van het land. In 1964 volgt een nieuw proces tegen Mandela en anderen, onder wie Sisulu, omdat in een boerderij in Rivonia bij Johannesburg wapens worden gevon den. Ze worden verdacht van een com plot om de regering gewapenderhand omver te werpen. Mandela hoort le venslange gevangenisstraf tegen zich uitspreken. Hij wordt overgebracht naar dé zwaar bewaakte gevangenis op Robbeneiland, een eilandje zeven kilo meter uit de kust van Kaapstad. Nelson Mandela baart tijdens het pro ces opzien met zijn verklaringen en in drukwekkende pleitrede. Ze worden beschouwd als klassiekers in de ge schiedenis van de strijd tegen apart heid. Gedurende zijn gevangenschap neemt Winnie Mandela het stokje van de strijd tegen apartheid van haar man over. Naarmate Mandeia's tijd in de ge vangenis vordert groeit bij de Zuid-Afrikaanse regering het besef dat de zwarte leider tot een symbool uitgroeit. Tegelijkertijd wordt diezelf de regering internationaal als een pa ria behandeld. Na achttien jaar wordt Mandela over gebracht naar de Pollsmoor gevange nis in Kaapstad en in december 1988 volgt overplaatsing naar de Victor Ver ster gevangenis in Paarl. Mandela weigert te onderhandelen over een aanbod tot strafvermindering of zelfs vrijlating. „Een vrij man kan onderhandelen. Een gevangene kan dat niet", laat hij weten. Zo'n tege moetkoming aan Mandela zou name lijk gepaard moeten gaan met een com promis van zijn zijde en dat weigert hij Hij blijft bij de principes waar hij voor staat. Op zondag 11 februari 1990, 16.16 uur Zuid-Afrikaanse tijd, wordt hij uitein delijk op 72-jarige leeftijd vrijgelaten. Hij heeft er dan bijna 28 jaar gevange nis opzitten. De toenmalige Zuid-Afri kaanse president Frederik de Klerk heeft ingezien dat het roer om moet. Voorafgaand aan de vrijlating van Mandela voert hij al gesprekken met de zwarte leider over de toekomst van hun land. De vrijlating van Mandela leidt tot feesten over de hele wereld. In 1991 houdt het ANC voor het eerst na het verbod op de partij weer een na tionaal congres in Zuid-Afrika. Man dela wordt officieel tot leider gekozen. Er wordt dan al gesproken over zijn kandidatuur voor het presidentschap zodra het tot verkiezingen komt. Het duurt echter nog geruime tijd eer er op politiek gebied daadwerkelijk wat ver andert in zijn land. In de tussentijd pleit Mandela voor een internationale boycot en sancties tegen Zuid-Afrika zolang er niets verandert. In februari 1991 sluiten het ANC en de regering een wapenstilstand. Ruim een jaar later stemt een meerderheid van de blanke inwoners van het land in een re ferendum voor een nieuw politiek be stel, waarin gelijke rechten voor de zwarte landgenoten zijn opgenomen. Ook Mandeia's tweede huwelijk loopt intussen mis, onder meer onder druk van criminele activiteiten van Winnie en enkele van haar aanhangers. Nobelprijs Na langdurige onderhandelingen tus sen De Klerk en Mandela wordt beslo ten in het voorjaar van 19 94 non-racia le verkiezingen te houden. Voor het zo ver is, krijgen Mandela en De Klerk op 15 oktober 1993 de Nobelprijs voor de vrede toegekend. Waar veel mensen over heel de wereld naar hebben uitgekeken gebeurt uit eindelijk op 2 mei. Als gevolg van de verkiezingsuitslag treedt president De Klerk af en op 2 mei 1994 aanvaardt Mandela het presidentschap. Het ANC krijgt 62,65 procent van de ruim 19,5 miljoen uitgebrachte stemmen. Net niet genoeg voor een tweederde meer derheid die het mogelijk gemaakt'zou hebben een nieuwe grondwet op te stel- Zeker naar buiten toe heeft Mandela van zichzelf het charmante beeld ge creëerd van de minzame oude en wijze opa die voor iedereen een vriendelijk woord en een goede raad heeft. Dat beeld is ook wel correct, maar mensen die hem beter kennen laten doorsche meren dat Mandela aan de andere kant ook wel erg autoritair kan zijn. Dat merkten al enkele Zuid-Afrikaan se politici die naar de mening van de oucl-president niet loyaal genoeg wa ren. Mandela ziet er in dergelijke ge vallen geen been in deze mensen zonder pardon uit hun functie te zetten. Volgens Anthony Sampson, die in 1999 een biografie publiceerde over Mande la, hebben de bijna 28 jaar gevangenis de leider gemaakt die in de hele wereld op handen wordt gedragen. Daar groeide hij volgens Sampson tot de denkende en invloedrijke leider. Het is de vierde biografie die inmiddels over de oud-president van Zuid-Afrika is verschenen. Waar de boeken van Mary Benson en Fatima Meer bleven steken in een soort fanmail-achtige benade ring, heeft Sampson in 'Mandela, de geautoriseerde biografie' een meer evenwichtig beeld gegeven. Het doet recht aan de heroïsche kant van zijn le ven (van gevangeniscel tot paleis), maar verzwijgt niet de zwakke kanten, zoals zijn naïeve amateurisme in de ge wapende strijd tegen de apartheid, zijn loyaliteit aan dubieuze vrienden en zij n soms stugge overtuiging van het ei gen gelijk. Echter de waardering voor de man overheerst. Zelfs in conservatieve Afri kaner kringen, waar lovend wordt ge sproken over de inzet van Mandela voor de nationale verzoening. Nelson Mandela zal, als zijn gezondheid het toe laat, deze zomer - op de drempel van zijn 84-ste jaardag - in Middelburg de Four Freedoms Award in ontvangst nemen. Hij wordt daarmee opgeno men in de rij van illustere persoonlijkheden die eerder in de Zeeuwse hoofdstad voor het forum van de wereld werden geëerd voor hun niet aflatende inzet op het vlak van de gelijkberechtiging van mensen. De keuze voor Mandela zal het Roosevelt Instituut zonder twijfel de welgemeende bijval van zeer velen opleveren. Het is een keuze waaraan het begrip Recht zal worden verbonden, zo goed als de vraag waarom deze onderscheiding niet eerder werd toegevoegd aan het eerbetoon dat Mandela wereldwijd ten deel viel. Het is een vraag die niet voort komt uit kritiek maar uit verwondering. De grote ver diensten van Nelson Mandela behoeven nauwelijks omschrijving: het is haast ondoenlijk een zo heldere kandidatuur van een passende laudatio te voorzien. Zijn martelgang is vaak en in veel talen verwoord, zo dat elk pasverworven woord tot een herhaling lijkt te voeren. Middelburg zal zorgen voor een sober en plech tig moment, een moment van evenwicht dat past bij het karakter van Mandeia's levenslange strijd tegen de gruwel van de apartheid en vóór gelijke kansen en ver zoening. Die waardige strijd heeft het kwaad van dis criminatie op alle terreinen resoluut het hoofd gebo den, binnen en ver buiten Zuid-Afrika. De naam Nelson Rolihlahla Mandela staat in hoge mate voor een nieuwe bewustwording van de menselijke waardigheid, een andere levenshouding. Hij heeft - ge kerkerd en geknecht, mishandeld en gekwetst - het hoofd recht gehouden. Het diepe besef dat omzien in wrok niet kan bijdragen aan een werkbare basis voor nieuwe en schonere verhoudingen, bracht hem in volle overtuiging op het pad van de verzoening. Dat is verder gegaan dan een groots gebaar. De daadwerkelijke weg cijfering en zelfopoffering van Mandela hebben de we reldgemeenschap een krachtig symbool en een nieuw ideaal opgeleverd. Elke dag opnieuw wordt bewezen dat de samenleving het slecht kan stellen zonder voor beelden van dit kaliber. De strijd tegen racisme en an dere vormen van discriminatie heeft steeds behoefte aan nieuwe impulsen, wereldwijd en dichtbij, in ieders eigen omgeving, binnen en buiten de politiek. Ook in dat opzicht zijn de uitgangspunten van Franklin Delano Roosevelt, die het fundament vormen van deze Four Freedoms Award, nog altijd pijnlijk actueel. De onderlinge verhoudingen op de continenten staan on ophoudelijk onder zware spanning. De vrijheid van meningsuiting, het ongestoord kunnen beleven van een overtuiging, de vrijwaring van gebrek en van vrees die nen samen de grondslag te vormen van een menswaar dige samenleving. De onderscheiding van Nelson Mandela op zaterdag 8 juni in Middelburg zal dat ideaal van een in alle opzich ten behoorlijk samengaan van mensen krachtig onder strepen. Mandela schudt bewonderaars de hand op het Haagse Binnenhof, toen hij deze maand te gast was bij het huwelijk van Willem-AIexander en Maxima. Naast hem zijn vrouw Graca Machel. foto Roland de Bruin/GPD len. In zijn nieuwe rol als president van het land ziet Mandela het als zijn voor naamste taak van Zuid-Afrika en de bevolking een eenheid te maken. De president werkt hard aan de nationale verzoening. Hij schrijft een autobio grafie over zijn verblijf op Robbenei land, genaamd Long walk to freedom. Een van de hoogtepunten uit de rege ringsperiode van Mandela is de onder tekening op 10 december 1996 van de nieuwe Grondwet van Zuid-Afrika.Op 16 juni 1999 lost Thabo Mbeki Mandela af als president van Zuid-Afrika. De dan 80-jarige oud-president kan het wat rustiger aan gaan doen. Hij trekt zich terug in zijn geboorteplaats waar hij een bungalow heeft laten bouwen naar het voorbeeld van de bewaarders woning op het terrein van de Victor Verster-gevangenis. Hij is ook al weer enkele jaren gehuwd met Graca Ma chel, de weduwe van de president van Mozambique die in 1986 bij een vlieg tuigongeluk om het leven kwam. Toch blijft hij betrokken bij de (inter)nationale politiek. Zoals ook al tijdens zijn regeerperiode treedt hij re gelmatig op als bemiddelaar. Het meest recent in de burgeroorlog in Burundi, waar hij de vrouwen in het land aan raadde niet meer met hun mannen te praten en geen eten meer voor hen te koken, zolang het conflict voortduurt. Zilver Voor de eerste maal in de ge schiedenis van de Olympische Winterspelen, die teruggaat tot 1924, heeft een Nederland se sporter een medaille weten te bemachtigen. Schaatser Kees Broekman eindigde op de 5 kilometer achter de Noor Andersen. Mijn Bij werkzaamheden aan de Vèerhoekdijk in de gemeente Oostburg zijn arbeiders gestuit op een zogeheten ri chelmijn. Deze worden ge bruikt om tanks onschadelijk te maken. Het explosief was dusdanig verroest dat het niet veilig vervoerd kon worden en moest dus ter plaatse tot ont ploffing worden gebracht. Gemeentehuis Comissaris der Koningin jhr mr A.F.C. de Casembroot heeft het gerestaureerde gemeente huis van Dreischor heropend. Het zeventiende-eeuwse ui terlijk van het stadhuis is ge restaureerd, aan de binnen kant werd er het nodige aan het pand verbouwd. Glijpartij Op de Rijksweg Amsterdam- Amersfoort zijn minimaal 23 auto's beschadigd bij een bot sing die ontstond door glad heid. Toen de schade eenmaal ontstaan was, kwam de strooi wagen pas opdagen. Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AAVIissingeri E-mail: web@pzcnl Bezorgklachten: 0800 - 0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden, zaterdags tot 13.30 uur Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tol 22.00 uur. Tel. (0118) 484000 Fax (0118) 470100. Abonnementen (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag van ?,-) per maand. 19.25 per kwartaal. 52.-- per jaar 198.-- Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mail: abo@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. Losse nummers per stuk: maandag t/m vrijdag: zaterdag 1.50 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93 00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen. Tarieven kunnen tijderfs kantooruren worden opgevraagd bij de advertentieorderafdeling. Tel: 0118-484321 Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De door u aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen In een bestand dal wordt gebruikt voor onze (abonnementen)administratie en om u te (laten) Informeren over voor u relevante diensten en pro ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ot door ons zorgvuldig geselecteerde derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC. afdeling lezersservice. Postbus 18.4380 AA Vlissingen Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax:(0118)470102 E-mail: redactie@pzc nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel (0118)484000 Fax (0118)470102 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax (0113) 273030 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115) 645769 Fax. (0115) 645742 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel. (0114) 372776 Fax. (0114)372771 E-mail: redhulst@pzc nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111) 454647 Fax, (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17 00 uur Zierikzee. Goes en Hulst 8.30-17 00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 2