Boeren steeds digitaler
Limericks, limericks...
Plant maar eens een nieuwe boomgaard in
J}
HP
bul
Agenda
ONDERWEG
in d'n böögerd
woensdag 13 februari 2002
4?A
B zStb.nl - zakelijk internet voor branche en bedrijf - Microsoft Internet Explorer
tJ.eh
.-gé-siaod Bekken Be^d. •••favonwen Extra He)p AjJie* |ig?) httix/Arww
MTLl
Vong-ü «v - Gi J Fsvorièter ^Medie
hofggjagati 2%wbrev»ew ••jSjF-sho «jtlartpasiria ^.vertchoore
WD voor vossenjacht
Pe WD wil (Je Floia- en Faunawet
aanpassen om vos&en beier te
kunnen bejagen "Niel alleen boeren,
maar ook nalUurttrganisalies bellen
me op dal het zo met langer kan F.r
zijn maatregelen nodig om de
Yossenstand te beperken", aldu«-
VYD-er Janneke Snijder.
Jan Steenbergen BV
Gratis oaHno bemesttrigsatlvies
MARKTSTEMMING
akkerbouw
b
- cons.
aardappelen
Fia«aoe:wiet;i'3U;mc«
Mi» i/;]fi,2
Baftyglpontfmaljfljae:
veehouderij varkenshouderij pluiinveeliouderij
|.,Y vveipoeder - slacht zeugen jx vleeskuikens
jsXslachtschapen L. biggen |x slachtkippen
I slachl stieren fx vleesvarkens fx eieren
zibbmi/tandbouv/
Postbua 4
7000 BA Óoetinchfltn
tel 3494!>ö
E-rrmrl'
faducitê lan:8bisjvri§ijbl 0)
zlr
Bij steeds meer boeren is de computer net zo gemeengoed als een hooivork.
Nederland is in snel tem
po aan de computer ge
raakt. Internet en e-mail zijn
bekende begrippen. Bij een
apestaartje gaat het tegen
woordig meestal niet om een
dierlijk aanhangsel maar om
het symbool op een toetsen
bord.
Om liet computergebruik in
het midden- en kleinbedrijf
te bevorderen is de van televi
siespotjes bekende campagne
Nederland gaat digitaal opge
zet. Op initiatief van het Zeeuws
Agrarisch Jongeren Kontakt
(ZAJK) worden nu ook Zeeuwse
boeren aangespoord voor hun
bedrijfsvoering meer gebruik te
maken van zaken als internet en
e-mail. Daarvoor is het project
Agrarisch Zeeland gaat digitaal
ontwikkeld.
Gemeengoed
Bij steeds meer boeren is de
computer net zo gemeengoed als
een hooivork. „Het computer
gebruik is hoog in de land
bouw", weet secretaris Carola
Helmendach van het Zeeuws
Agrarisch Jongeren Kontakt.
„De meeste telers moeten erg
veel gegevens registreren en
daar wordt vaak de computer
voor gebruikt. Maar het inter
netgebruik wisselt nogal sterk.
Daar willen we wat aan gaan
doen. Samen met de Dienst
Landbouw Voorlichting hebben
we het project Agrarisch Zee
land gaat digitaal opgezet. Het
is in eerste instantie bedoeld om
mensen die geen gebruik maken
van internet de gelegenheid te
geven er in te stappen, want het
is wel duidelijk dat je er nuttig
gebruik van kunt maken."
De recente actie van Delta
Nutsbedrijven en Zeelandnet
om zoveel mogelijk Zeeuwen
warm te krijgen voor internet
via de kabel, is voor de agrari
sche sector niet echt een steun
tje in de rug, zegt Helmendach.
„Die actie helpt weinig. De
meeste boeren zitten in het bui
tengebied en hebben geen ka
bel." Daarom is een speciaal
agrarisch project, dat onder
steund wordt met Europese
subsidie, geen overbodige luxe.
De ZAJK-secretaris onder
streept dat internet voor de boe
ren heel zinvol is. „Je hebt toe
gang tot veel informatie. Anders
moet je maar afwachten wat de
vakbladen erover melden, nu
kun je wereldwijd zoeken. Het
verruimt jeblik enorm en jehebt
altijd een kennisvoorsprong."
Hulpmiddel
Akkerbouwer Arnold Timmer
man uit Kattendijke zal geen
gebruik maken van het project
Agrarisch Zeeland gaat digi
taal. Hij vindt het een goed pro
ject, maar voor hem is het over
bodig. Internet leest hij als ware
het de krant. Het world-wide-
web is al geruime tijd een han
dig hulpmiddel bij zijn bedrijfs
voering. Het is een superlage
drempel om informatie in te
winnen. Je moet wel even zoe
ken, maar anders moet je eerst
de juiste instantie te pakken
zien te krijgen en moet je nog
enige tijd wachten voor je de in
formatie hebt. Nu gaat dat veel
sneller."
Timmerman, die een middel
groot akkerbouwbedrijf met
veel aardappelen en uien, maar
ook winterwortelen exploiteert,
benut de mogelijkheden van in
ternet onder meer voor het ver
garen van informatie over sub
sidieregelingen, teelttechnische
gegevens en de weersverwach
ting. „En de marktinformatie -
de prijzen van de producten - is
heel belangrijk, ook wat de
markt in het buitenland doet.
Daar gebruik ik internet nog
wel het meeste voor. Laatst was
ik op vakantie in Oostenrijk.
Toen moest ik toch even in een
internetcafé kijken wat de ont
wikkelingen op de markt wa
ren."
Hij surft inmiddels zo'n vijf jaar-
op het net. Timmerman volgde
geen cursus, maar leerde het
zichzelf. Dat zijn vrouw werk
zaam is in de ICT-branche was
ÏKljmd Bewaken BocjdFawnielen:Extia Help Atjtcs|Yj:|>llp7/'.r,iw„klcmd iJ
H vj<yi' I ->• O Ijj i^jFcveiaren ff He-da
3, 'VG;1."3
i.Kcppetnsen' Amcvbw :jv]R<Ax> 2j;Uil[-a.jrw> jjj.yertchoofe
@kkernet i layering *- Termijnmarkt cryerweegt fysieke levering
Btmiüpiit'j cilkT":!
'elkom bij @kkernet
Akkeiiioi is büfi v<'i;:ciiïiél|j|;i;ils waar veiscliillendé-pailijeiiaciuel* jeéllWomv-iiie w:i <Je
akkerbouw aanbieden'. Klik op de knoppen'"Nieuws" en 'Têel|" vooi toegang lel de gewenste
irifurmalie
iiYibonnenwii pp bèslolén module
f> de knop Itiembasl.
IRS
:h Dagblad
I. Dagblad
PRAKTIJKONDERZOEK
FLANT 5: OMGEVING agrijmn
NutriNorm
daarbij een voordeel. „Inhetbe-
gin was het meer voor privége-
bruik. Dat is veranderd. Je kimt
ook steeds meer agrarische in
formatie op het net vinden en er
komt steeds meer bij. Pluspunt
is ook dat je kunt zoeken op een
tijdstip dat jouw het beste uit
komt. Ik merk dat agrarische
bedrijven meer per e-mail doen
en je kunt makkelijk terug mai
len."
Onmisbaar
Timmerman vindt dat de com
puter voor het opslaan van be
drijfsgegevens langzamerhand
onmisbaar is geworden. „Doe je
het niet, dan krijg je een steeds
grotere rij ordners staan. Op
slaan in de computer is veel
makkelijker. Je hebt een kastje
staan en dat is het." Hij noemt
het ongekend hoeveel gegevens
een boer tegenwoordig, al dan
niet wettelijk verplicht, moet
verzamelen. „Ik ben KPA-ge-
certificeerd. Dat houd ik ook via
internet bij in plaats van met de
pen. Er is een programma voor;
het is een beetje dezelfde
werkwijze als telebankieren."
Timmerman ver-wacht dat de
mogelijkheden om met gebruik
making van internet registra
ties uit te voeren in de komende
tijd snel zal toenemen. „Als het
allemaal on-line kan scheelt dat
aanzienlijk. Het werkt gewoon
veel gemakkelijker."
Cursussen
Carola Helmendach vertelt dat
Agrarisch Zeeland gaat digitaal
voorziet in vier cursussen voor
beginnende internetgebruikers,
met elk twintig deelnemers.
Twee ervan zitten al bijna vol en
de werving is nog bezig. Een
cursus bestaat uit drie bijeen
komsten. Het project mikt niet
alleen op jonge boeren. „We
werven landbouwbreed", aldus
Helmendach. Het is volgens
haar meer dan een gewone in-
ternetcursus voor beginners,
dankzij de kennis over specifie
ke agrarische zaken die aan de
orde komen.
Het is niet uitgesloten dat het
ZAJK initiatieven neemt om als
vervolg ook een project voor ge
vorderden op touw te zetten.
Ook zal erover nagedacht wor
den of het nuttig is om gebrui
kersgroepen te vormen. Maar
eerst meer boeren op internet
zien te krijgen - dat staat voor
op. Helmendach: „Het compu
tergebruik is algemeen. Het is
een kleine stap naar internet. Ik
heb het idee dat de boeren ook
wel willen."
Rinus Antonisse
Het stroom nie mi, het drup
pelt nog wè. Geregeld aan
valt er nog een enveloppe met
een paar limericks in de bus. De
heer Roelse uit Hoedekenskerke
kreeg er één via een bejaarde da
me uit Naaldwijk en stuurde
hem door met verzoek te vragen
of iemand het versje kent en wie
het heeft gemaakt.
Een jonge onderwijzer uit Hoe
dekenskerke
Liet zijn goedheid te veel aan de
broederkensmerken
Prompt gingen ze hem pesten
En hij moest ten leste
Heel ouderwets met de roede
kens werken.
Het ritme klopt niet, maar dat
komt wel meer voor. Een goede
limerick moet te zingen zijn. Op
de meezingmiddag in 't Kerkje
van Ellesdiek werden er een
aantal limericks uit de krant uit
volle borst gezongen, waaron
der deze van Mevrouw Wolfert
uit Hoek:
Een vint uut het rijk van de
dwaozen
Die wier an'ehouwe om te blao-
zen
'k Doen eest m'n bril af
Da mindert de straf
Wan da schilt toch mao mooi
twee glaozen
Als er prijzen te vergeven wa
ren, zou deze er één krijgen. Hu
moristisch, in dialect en het me
trum klopt.
Mist nog de Zeeuwse plaats
naam. Dat was immers onder
deel van de oorspronkelijke
vraag: een Zeeuwse plaatsnaam
in de eerste regel, in dialect ge
schreven, goed lopend en het
liefst met een glimlach in de
laatsteregel.
De heer Fraanje uit Hengstdijk
stuurde er nog een in voor die
plaats. Actueel, maar jammer
dat het metrum niet klopt.
Ko Kluute, 'n errebeier uut
'Einsdiek
Stak dwès deu z'n klompe mee
de riek.
Z'n baos zei: 'Wad me geluk
Ko,
Wan noe ka je gliek in de WAO'.
Mao Ko docht: 'At mao stikt,
over mien liek.'
Vorige keer kwamen we tot
Kwadendamme. We gaan ver
der met de L en een perfecte li
merick is ingezonden door de
heer Nico Smilde uit Akkrum in
Friesland. Ik vertaal hem maar
even voor hem in het Zeeuws.
Een reumapatiënt in Lams-
ivaerde
Vergaerde steeds potjes mie aer-
de
Wirrom um dat deed
't Is me da je 't weet
Omdat 'n voe een modderbad
spaerde.
Middelburg kreeg maar een in
zending en wel van mevrouw
Dees.
In Middelburg woonde een sla
ger
Die vond alle vrouwen zo mager
Hij zei: 't oor te hek,
Z' en eêmao geên spek.
En hij zette z'n prijzen wat la
ger.
Weet u Moriaanshoof d te lig
gen? Het Duivelandse gehucht
ligt langs de weg van Zierikzee
naar- Burgh-Haamstede en
wordt gekenmerkt door een
mooie molen. Het heeft nu ook
zijn limerick, gemaakt door de
heer Simon Hart uit Scharen-
dijke.
Bie Moriaans'oöd ier op Schou
wen
Bin ze nieuwe natuur an het
bouwen
't Kost geld, ja 't is duur
Het eêt Tureluur
Gin peeën, ofjuun, më ze gae d'r
s ouwe.
Nu we met Moriaanshoofd toch
in de kleine plaatsen zijn be
land, volgt nu een limerick met
het buurtschap Nummer Eén in
de eerste regel.
Een kok van Nummer jinne
Die ao jukte en nie an z'n kinne
Die moes un kij' krauw'n
Mao da zagen twi vrouw'n
In eet'n aon ze ineens mi gjin
zinne.
Bovenstaande laat maar weer
eens zien dat het niet gemakke
lijk is een goede en leesbare
spelling uit te dokteren voor
'het' Zeeuws.
Mevrouw Verschoor - van Driel,
ook de vorige keer kwam ze al
aan de beurt, schreef er een voor
Nieuw Namen.
Een nieuwsgierige vrouwe uut
Nieuw Naom'n
Die zeêmd'n iedere weke de
raom'n
Wan ze wou het graog zien
A t'rwat gebeurd'n misschien
Dan ao ze wat te bepraoten sao-
men.
Nisse is één van de plaatsen
waarover er heel veel gemaakt
zijn. Mevrouw J. Smallegange
maakte deze, goed lopende li
merick.
Een smid die iveunde op Nisse
zat dag in nacht in z'n smisse.
Ie werkte an één stik
't waeter liep van z'n rik
in een straele in 't vier, at 't sis
ten.
Van de heer Westveer uit Krui-
ningen kwam de volgende:
Di was es een boertje in Nisse
Die wou in de vaete ge pisse
Z'n vrouwe zei: 'Zot,
straks möj' nog in 't kot
En kan ik de koeien uut mis-
De vaete, Nisse en pisse, bracht
me op het volgende idee:
Di ivas es een ventje in Nisse
Die wou in de vaete ge pisse
Z'n vrouwe zei: 'Job,
Ou di toch mie op,
Straks zitje d'r wee in te vissen.
Dorus Everwijn brengt ons weer
naar Schouwen.
Merien, een man uut Noordwel-
le
Zei tegen z'n vrouwe: 'Zeg Nelle,
Wat eij'toch 'edae'V
In plekke van slae,
Mikt'n z' asperges klaer zonder
te schellen.
Een onbekende inzender ver
werkt twee plaatsen tegelijk.
Een vint van vuuftig uut Noord-
welle
Wist nie wir oft'n de mosterd
most aele
Ie wou 't vraege an z'n vrouwe
Mè die was naë Noordgouwe
Dus die kon het ok a nie vertelle.
We eindigen met de O. Ovezande
kreeg ook vele limericks toebe
deeld. Van de heer of mevrouw
Preisz uit Veere deze:
Een hobbykok uut Ovezande
Liet altied de erpels anbrande
't Stieng blauw van de róók
Ie ivas glad van de kóök
Mè de frietboer die wreef in z'n
'anden.
En met die van de heer Van Doe
selaar uit 's-Gravenpolder be
sluiten we deze ronde.
Een mannetje uut Ovezande
Most overlesten naë Ouwelande
Mè ie kwam op 's-Heêren'oek
En gaf toen een vloek
Het sisten'n zó mè txissen z'n
tanden.
Engel Reinhoudt
Vriedagaevend 15 februari,
20.00 uur, in 't Kerkje van Elles
diek (Ellewoutsdijk): Poëzie
van eigen boom: Lou Vleugel
hof, Jopie Minnaard en Johanna
Kruit draegen gedichten voor
uut eigen werk. Johanna van
Avalon speelt harp en er is een
tentoonstelling van kunstwer
ken van Adrie Duvekot. Entree
€6,80. Reserveren: 0113 351317.
Moriaanshoofd
foto Pieter Honhoff
In natuurgebied De Meeuwen
duinen op Schouwen wordt
vandaag en volgende week
woensdag een excursie gehou
den. De wandelingen door het
duingebied beginnen om 13.30
uur bij de uitkijktoren aan de A.
van der Weydeweg in Burgh-
Haamstede. Aanmelden bij
VW Haamstede.
In het Fruitteeltmuseum in Ka-
pelle kunnen kinderen morgen
meedoen aan knutsel work
shops en speurtochten. Volwas
senen kunnen onder meer de
nieuwe expositie '99 jaar Zee-
lands Proeftuin' bekijken. Van
uit het museum kan gewandeld
worden. Geopend 13-17 uur.
Morgen is er een excursie in de
boswachterij Westerschouwen.
De boswachter van Staatsbos
beheer neemt deelnemers mee
op een speurtocht naar reeën.
De excursie begint om 17.00 uur
bij de schuur van Staatsbosbe
heer, Kraai jenstein weg 140 in
Westenschouwen. Aanmelden
bij VW Haamstede.
In de boswachterij Wester
schouwen wordt dinsdag 19 fe
bruari een wandelexcursie
gehouden. Een gids van Staats
bosbeheer vertelt over het be
heer en gebruik van het bos. De
excursie begint om 13.30 uur bij
de schuur van Staatsbosbeheer,
Kraaijensteinweg 140 in Wes
tenschouwen. Aanmelden bij
VW Haamstede.
Riek (55) en Adri (59)
Hoogstrate telen op tien
hectare bij Kloetinge, in
een maatschap met doch
ter Arianne (30), appels,
peren en pruimen. In het
dorp verkopen ze de eigen
producten plus groenten
vanuit de schuur van hun
boerderij aan de Zomer-
weg. Elke week klappen ze
uit de boomgaard.
In een maatschap stappen, of zelf een
fruitteeltbedrijf beginnen, dat is nog
heel wat anders. Arianne heeft dat wel
gemerkt toen ze voor school aan een
werkstuk begon. „We moesten, op een
bestaand stuk grond, een boomgaard
inplanten en een financieel onder
bouwd plan maken. Met de verwerving
van de grond hoefden we geen rekening
te houden en ook niet met de afwate
ring. Het ging alleen om het inplanten
van een nieuwe boomgaard, waarbij
het plan in de complete bedrijfsvoering
moest passen."
Arianne koos voor peren. „Omdat de
peren de laatste jaren nog wel goede
prijzen maken. Het werden overwe
gend Conferences omdat die gewild
zijn momenteel. Daarnaast zijn er nog
wat Triumphe de Viennes bij gezet om
dat die buiten de hoofdpluk vallen en
wat Beurré Alexandre Lucas, vanwege
de grote vraag voor de export. Hoewel
Conferences normaal gesproken geen
bestuivers nodig hebben, is er hier en
daar een Gieser Wildemann tussen ge
zet, bij wijze van ondersteuning."
Het hele plan is natuurlijk fictief, want
op de plaats waar Arianne de boom
gaard heeft gepland, staan gezonde,
productieve bomen. „Maar je moet er
gens van uitgaan. Rekening houden
met waar het water vandaan komt, we
ten of je een benzinepomp nodig hebt of
dat je over elektriciteit kunt beschik
ken voor de druppelbevloeiing. Als je
het plantgoed een jaar van tevoren hebt
besteld (4600 bomen, op de onderstam
men die hier het beste groeien), dan kun
je de grond gaan voorbewerken, de
druppelbevloeiing gaan aanleggen,
een machine huren die bijna 10.000
plantgaten maakt en boompalen op de
kop zien te tikken. Ik ben uitgegaan
van tweedehands boompalen, want die
zijn nog te koop. Daarnaast moet je de
middelen kopen om de bomen te bin
den en tegen vraat te beschermen. Voor-
het windscherm heb ik gekozen voor
twee soorten elzen: een die luisvrij is en
een gewone. Die luizen heb ik nodig
omdat ik in de boomgaard natuurlijke
vijanden van luizen verwelkom. Die
moeten dan wel zeker zijn van een
maaltijd in de buurt."
Voor een kleine twee hectare boom
gaard, komt Arianne op een investe
ring van ruim 27.000 euro. „Dat is een
hoop geld en van twee hectare peren
kun je niet leven. Je weet niet hoe de
markt en het weer zich zullen gedragen
in de komende dertig jaar. Daarbij
komt dat je de grond en de drainage nog
niet hebt meegerekend." Van het werk
stuk heeft Arianne veel geleerd, terwijl
ze toch tussen de fruitbomen is opge
groeid. „Je staat daar natuurlijk niet
bij stil, mijn ouders regelen zulke din
gen altijd. Daarom is de maatschap-
consructie, die wij hebben gekozen,
ook wel ideaal. Ik kan, hoop ik, nog heel
lang van mijn ouders dingen leren."
Schulden
Interessant was daarom ook een ZLTO-
bijeenkomst over bedrijfsovername.
„Dat blijkt niet bepaald gemakkelijk.
Heel veel fiscale voordelen zijn verval
len en bedrijfsopvolgers moeten diep in
de schulden om een bedrijf te kunnen
overnemen. De belangrijkste les die ik
eruit getrokken heb, is dat je een hele
goede adviseur in de arm moet nemen.
Want ieders situatie is anders. Het kan
een paar centen kosten, maar kleine
foutjes kunnen fataal zijn."
Gelukkig is dat alles nog niet aan de or
de, al neemt Arianne de zaak voor twee
weken waar. Adri en Riek staan waar
schijnlijk op de lange latten in Zwitser
land. Het snoeien ligt compleet stil,
want de collega's met wie Adri in de
winter snoeit, zijn mee naar Zwitser
land.
„Dat is zo gegroeid. Mijn ouders gingen
een keer mee wintersporten op een
opengevallen plaats in een gezelschap.
Ze raakten verslaafd, vonden een veel
te groot huis te huur en vulden dat ieder
jaar met meer collega's en kennissen.
Nu zijn ze allemaal verslaafd en houdt
de eigenaar van het huis rekening met
de bedrijfsvoering van de fuitteelt in
Koetinge. Zelf ben ik nog niet zo ver,
met twee kleine kinderen, maar het zal
er best nog eens van komen."
Mieke van der Jagt
