Dictator werd in cel menselijk PZC PZC Afghaanse kinderen zijn grootste obstakel voor Nederlands leger Radioactieve isotoop uit Petten heeft maar een kort leven Secretaresse Hitier rekent in boek af met schuldgevoel Directeur Blanusa van Belgradose gevangenis bestudeerde Milosevic 6 februari 1952 woensdag 6 februari 2002 Hoewel Slobodan Milose vic al vijftien jaar de schijnwerpers op zich weet gericht, is weinig be kend over zijn psyche. Als baas van de centrale ge vangenis te Belgrado had Dragisa Blanusa gedu rende drie maanden de ge legenheid de potentaat te observeren. Hij dronk whisky met hem, luisterde zijn gesprekken af, verge zelde hem op zijn laatste reis. Aan de vooravond van het monsterproces te gen Milosevic in Den Haag is Blanusa bereid diens doopceel te lichten. door Cees van Zweeden Dragisa Blanusa (56) had niet gedacht dat hij ooit dat antwoord zou geven. Maar toen een vriend hem op zijn mobiele telefoon belde en vroeg waar hij mee bezig was, zei hij: „Ik sta te kijken hoe Milosevic zijn kleed je uitklopt." Zoals veel Serviërs koesterde Blanusa een stille haat jegens de man die een spoor van misère door de Balkan had getrokken. Als directeur van de centrale gevangenis te Belgrado had hij zich heilig voorgenomen het leven van Milosevic tot een hel te maken. Toen hij op 1 april van het vorig jaar Milosevic naar zijn cel leid de, kon hij het niet nalaten extra zout in de wonde te wrijven. Blanusa ontnam hem eerst zijn broekriem en horloge, en kraai de toen: „Ziezo, de dictator die in een huis met vijfhonderd ka mers woonde, is geëindigd in een cel van 2 bij 3 meter." Maai de triomfantelijkheid ebde snel weg. „In zijn cel stond een Spar taans stapelbed. Milosevic was doodmoe, omdat hij dagen niet had geslapen. Hij dronk een kop thee, at een snee brood met jam, en kroop in het onderste bed. Hij trok de gerafelde deken over zich heen, nam de foetushou ding aan, en sliep direct in. Zijn rug keerde hij naar de celdeur, alsof hij wilde zeggen: 'De we reld heeft mij verraden. Barsten jullie allemaal maar!' Als je een dictator in die positie ziet, wordt hij plotseling menselijk." Niets maakte de zwakte van Milosevic aanschouwelijker dan de bezoeken van zijn domi nante vrouw Mira Markovic, een atheïst. „Er was een priester uit Montenegro op bezoek ge weest. Uren had hij met Milose vic gesproken, om hem bij zijn vertrek een bijbel te schenken. Ik zag hoe Milosevic de bijbel aandachtig doornam, toen hij alleen in zijn cel was. Toen Mira de volgende dag kwam, liet Milosevic zich ontvallen dat er een godsdienaar was geweest." „Wat? Een priester?" brieste ze. „En hij liet ook nog een bijbel achter," zei Milosevic. „Die heb je toch niet gelezen?" Mira was woest. Milosevic hoefde niet lang over zijn antwoord na te denken. „Natuurlijk niet", zei hijzonder een spoor van aarze- ling." Milosevic koestert een heilig ontzag voor Mira Markovic, die wordt gezien als de kwade ge nius achter hem. Onderhande laars stelden vast dat Milosevic altijd een ietsje onverzettelijker aan de tafel terugkeerde, nadat hij haar had gesproken. Zijn toewijding aan Mira was totaal. „Hij sprak haar altijd aan met liefje of schattebout, alsof hij haar net had ontmoet", stelt Blanusa vast. „Hij gedroeg zich als een tortelduifje." Bekend was. dat Milosevic de scepter hanteerde vanuit een ivoren toren, opdat hij niet te veel hinder ondervond van de harde werkelijkheid buiten. Televisie keek hij niet. En advi seurs die hem de waarheid durfden te zeggen, had hij even min. Tijdens zijn verblijf in de gevan genis werd het complex om ringd door enkele honderden betogers van het type 65+. Maar Milosevic scheen te denken dat zij elk moment een stormloop op het complex konden onderne men om hem te bevrijden. Woede „Ik vroeg hem wat Mira hem had gezegd over de demon stranten buiten", zegt Dragisa Blanusa. „Hij antwoordde dat ze had gesproken over tweehon derdduizend betogers, die kookten van woede." Niettemin bleef Milosevic zijn vrouw geloven. „Tot op het. laat ste moment dacht hij dat hij be vrijd zou worden. Toen ik zijn cel binnenkwam met het nieuws dat hij naar Den Haag ging, bleef hij tijd rekken. Ik gaf hem vijf minuten om zijn spullen te pakken, maar hij draalde. Ik moest hem bij de arm nemen en zeggen: 'We moeten nu gaan.' Betogers Milosevic was drie maanden eerder in zijn huis gearresteerd, na een dagenlang beleg dat rechtstreeks op de buis was uit gezonden. Blanusa, die een dag tevoren over de uitlevering aan Den Haag was ingelicht, wilde soortgelijke taferelen hoe dan ook voorkomen. Maar de gevan genis werd omringd door een groeiende schare betogers en te- levisiej ournalisten De directeur had een briljante ingeving. „Milosevic moest de gevangenis worden uitgesmok keld, dat stond voor mij vast", zegt hij. „Ik besloot daarvoor een oud busje te gebruiken dat iedere dag naar de gevangenis kwam om brood af te leveren. Ik stopte Milosevic met vier cipiers in het busje, en beval de chauf feur zo nonchalant mogelijk naar het hoofdbureau van poli tie te rijden. Hij mocht vooral niet door rood rijden. Niemand moest weten wie er in het busje zat." Binnenplaats Het plan slaagde en 25 minuten later stapte Milosevic op de bin nenplaats van het politiebureau uit de bus. De betogers en de te levisieploegen hadden niets ge merkt. Blanusa was de enige die het busje had gevolgd, in een ou de Mercedes. „Op de binnen plaats droeg ik hem formeel over aan een vertegenwoordiger van het Haagse tribunaal. Milo sevic richtte zich tot mij, en zei: 'Goed gedaan, u kunt nu uw los geld gaan incasseren.' Ik liep met hem mee naar de helikopter die hem naar het vliegveld zou brengen." Het was 28 juni 2001, op de dag af twaalf jaar nadat Milosevic met een opruiende toespraak ten overstaan van meer dan een miljoen Serviërs in Kosovo het startsein had gelost voor de Aanhangers van Milosevic zwaaien in Belgrado met oude verkiezingsposters tijdens een demonstratie voor zi jn vrijlating op 14 april vorig jaar. De ex-dictator dacht tot op het laatst dat hi j bevrijd zou wor den uit de gevangenis. foto Sasa Stankovic/EPA bloedige desintegratie van Joe goslavië. Milosevic stapte de he likopter binnen, en begroette de bemanning met een joviaal 'Hallo jongens, hoe gaat het met jullie?'. Het waren de laatste woorden die Blanusa uit Milo sevic' mond zou horen. De be manningsleden antwoordden in koor, zoals zij gewend waren. „Uitstekend, president. En hoe gaat het met u?" GPD door Rudi Buis Ze vormen een vloeibare substantie of minuscule brokjes, ze zitten in goed ge sloten 'conservenblikjes' en ze zijn hoogstens een week houdbaar. Bovendien is zes tig procent van de kankerpa tiënten in Europa afhanke lijk van dit materiaal. Het gaat hier om radioactieve is otopen die worden geprodu ceerd in de 'liogefluxreactor' in Petten. Nog even, want de reactor gaat binnenkort (tijdelijk) op slot. Maar wat zijn nu eigen lijk radioactieve isotopen? Isotopen zitten in elk che misch element, dus van zuur stof tot ijzer. Isotopen in ele menten zijn onzichtbaar, maar toch hebben ze een be langrijke eigenschap: na be straling van zo'n chemisch element krijgen de isotopen een radioactieve lading, die kan worden ingezet bij het ontdekken en bestrijden van kankergezwellen. Maar bij voorbeeld ook bij de opspo ring van haarscheurtjes in grote metalen constructies. Strips De reactor in Petten werkt vooral met de chemische ele menten uranium en iridium. Van deze metaalsoorten wor den strips of schijfjes van on geveer tien bij tien centime ter in de reactor gelegd, waarna ze worden bestraald. Sommige isotopen worden dan 'geraakt', waarna ze ra dioactief zijn. Afhankelijk van de metaalsoort worden de strips na enkele dagen of enkele weken uit de reactor gehaald en getransporteerd naar het bedrijf Tyco Mal- linckrodt, eveneens in Pet ten. Dat bedrijf haalt de ra dioactieve isotopen uit de chemische elementen. Injectie De isotopen die door Tyco uit uranium en iridium worden gedistilleerd zijn bestemd voor zowel de medische als de industriële sector. Tyco Mallinckrodt levert de isotopen in vloeibare vorm, bijvoorbeeld als een injectie. Medici gebruiken de iso topen vooral voor kankeron derzoek. De industriële sec tor zet de isotopen in voor doorstralingsfoto's, waarbij laswerk wordt gecontro leerd. De radioactieve isotopen uit iridium worden in zieken huizen ingezet tegen kanker gezwellen. Het bedrijf Nu- cletron in Veenendaal brengt, deze isotopen in zeer kleine 'brokjes' aan op draadjes. Deze fijne draadjes worden in ziekenhuizen via li chaamsopeningen van kan kei-patiënten naar gezwellen geleid, waar het radioactieve materiaal de kankercellen vernietigt. Isotopen zijn vaak maar een week bruikbaar, want de ra dioactieve kracht vloeit langzaam weg. De hoeveel heid isotopen die een patiënt nodig heeft is afhankelijk van de kracht van het mate riaal. Na de distillatie door Mal linckrodt worden de iso topen opgeslagen in gesloten 'conservenblikken' en met bestelbusjes afgevoerd naar de afnemers. Volgens betrok kenen is daar weinig gevaar by. Duur Een paar blikken isotopen bestellen is overigens slechts voor weinigen weggelegd, want daarvoor moet je in het bezit zijn van een kemener- gievergunning. Duur zijn ze wel: elke behandeling met de minuscule isotopendeeltjes kost al gauw enkele honder den euro's. Tyco Mallinck rodt draait niet voorniets een miljoenenomzet. Na gebruik wordt het over gebleven materiaal naar de Centrale organisatie voor de opslag van radioactief afval (Covra) in Vlissingen ge bracht. Daar verdwijnen de geleidelijk in kracht vermin derende isotopen voor lange tijd, circa 150 jaar, onder het beton. GPD door Wierd Puk In de nacht van 28 op 29 april 1945 roept Adolf Hitler zijn privé-secretaresse, Traudl Jun- ge, bij zich. De Führer, die zich tijdens de bombardementen heeft verschanst in zijn bunker onder de Berlijnse Rijkskanse larij, vraagt de 25-jarige Traudl of ze 'wat heeft kunnen uitrus ten'. Als zij die waag bevestigend be antwoordt, draagt Hitier zijn secretaresse op om haar steno- blok mee te nemen naar de con ferentieruimte. Hier dicteert Hitier aan de geschokte Traudl Junge zijn politieke en zijn per soonlijke testament. Een dag la ter brengt hij zich, samen met Eva Braun, om het leven. Traudl Junge heeft, 57 jaar la ter, haar ervaringen als laatste secretaresse van de Führer uit gegeven. Hitiers lijfarts, een an dere secretaresse, de kok en een kamerdienaar gingen haar voor, maar Traudl is de laatste, nog in leven zijnde ooggetuige van de laatste dagen van de dic tator. Junge lijdt aan kanker en wilde voor haar dood afrekenen met het schuldgevoel dat zij een le ven lang heeft meegedragen. „Dit is geen rechtvaardiging", schrij ft ze. „Maar ook geen zelf beschuldiging." Het boek Bis zur letzten Stunde moet worden gezien als een poging te verkla ren hoe een 22-jarige, naïeve vrouw onder de indruk raakte van Adolf Hitler. 'Een gemoedelijke, oudere heer, vriendelijk en met een zachte stem', ontmoette Traudl toen zij van Berlijn was overgebracht naar de Wolfschanze, Hitiers bunker in Oost-Pruisen. Traudl, een Beiers meisje, had via een zus een baantje als secretaresse op de Rijkskanselarij gekregen. Na een voor haar succesvol ver lopen interne type-wedstrijd, werd zij op de trein gezet, rich ting Hitiers hoofdkwartier. „Op 30 januari 1943 vroeg Hitier mij of ik bij hem wilde blijven. Ik kon de verleiding niet weer staan, ik had van politiek geen idee en vond het gewoon onge looflijk mooi en opwindend. Kortom: ik zei ja." Aardige man Junges relaas illustreert vooral de 'banaliteit van het kwaad'. Haar herinneringen betreffen een ogenschijnlijk aardige man, die dagelijks zijn zinnen verzet door met z'n hond Blondie te spelen en die tussendoor klaagt over darm- en maagpijn. Het lijkt bijna onmogelijk dat die zelfde Adolf Hitler tegelijker tijd de verantwoordelijkheid droeg voor de dood van vijftig miljoen mensen. „Ik had nooit het gevoel dat hij bewust crimi nele doelen nastreefde", schrijft Junge. „Voor hem waren het idealen." Genoten Van de tijd die zij met Hitier doorbracht 'heb ik tot het bitte re einde met volle teugen geno ten', bekent Traudl. Pas later, beweert de schijfster, begreep zij de afmetingen van Hitiers schuld. „Ik had het daarvoor niet gemerkt. En met mij waren er miljoenen anderen die het niet zagen." Traudl typte het originele ma nuscript al in 1947. Zij was heel huids uit de Berlijnse bunker gekomen en werd gearresteerd. Na zowel door Amerikanen als Russen te zijn verhoord, kon ze naar Beieren terugkeren. In 1947 werd Traudl als 'jeugdige meeloper' gecategoriseerd en verder met rust gelaten. Ze zag af van publicatie van haar me moires omdat ze vreesde dat haar herinneringen 'te onbedui dend' waren. „Bovendien was ik bang voor bijval uit de verkeer de hoek." Traudl Junge bevestigt dat Hit- Ier - van wie wordt beweerd dat hij homoseksueel was - weinig belangstelling had voor erotiek 'hoewel alle vrouwen gek van hem waren'. Bittere haat Nooit heeft Hitier de omvang gezien van de verwoestingen die de oorlog in Duitsland aan richtte. „Hij reed altijd in ge blindeerde speciale treinen en als hij in Berlijn was zocht de chauffeur zoveel mogelijk stra ten uit die niet getroffen wa ren." Na Hitiers zelfmoord voelde Junge een 'bittere haat' jegens de man die zij daarvoor be schouwde als een 'vaderlijke vriend'. „Hitier had ons in de steek gelaten en hij liet ons in die muizenval achter." GPD Traudl Junge: 'Bis zur letzten Stun de. Hitiers Sekretarin erzahlt ihr Leben'. Claasen Verlag, München. 272 pagina's. 19 euro. Nederlandse troepen patrouilleren de komende maanden door de Afghaanse hoofdstad Kaboel. Britse soldaten zijn al onder vuur genomen, dus zon der gevaar is de vredesoperatie niet. Op pad met groep Alfa 1 door Kaboel. „Vervelend is vooral het enorme aan tal kinderen. door Frank Hendrickx De soldaten van groep Alfa 1 nemen nog even de procedures bij 'vuurcontact' door. Overbodig is dat niet, want een dag eerder zi jn Britse soldaten beschoten vanuit een rode pick-up truck met geblindeerde ra men. De Nederlanders moeten als ze onder vuur worden genomen 'tunnelend naar ach ter', rookbommen gooien en hopen op de snelle komst van de QRF, de 'Quick Reac tion Force' die altijd in de buurt van pa trouillerende troepen rijdt. „Het is weer eens wat anders dan wacht draaien", zegt soldaat Gerrit-Jan de Vries nonchalant als 'de viertonner' met acht le den van Alfa 1 aan boord op weg is richting district 8, een wijk rond het voetbalstadion van Kaboel. Voor de meeste soldaten is het de eerste keer dat ze een patrouilletocht door de hoofdstad maken. Door de beperkte capaciteit van de vliegvelden in Afghanis tan beschikken de Nederlandse troepen nog steeds over onvoldoende voertuigen, wat het aantal patrouilles beperkt. „De eerste weken zijn dan ook vooral verkenners de districten ingegaan", zegt De Vries. Attractie Al snel blijkt dat de Nederlandse troepen een prachtige attractie voor de jeugd van Kaboel zijn. Kinderen rennen met opgesto ken duimen naar de voorbij rijdende truck, zwaaien en schreeuwen: „How are you?", woorden die nagenoeg iedere Afghaan zich na enkele maanden van buitenlandse aan wezigheid eigen heeft gemaakt. De Nederlandse soldaten zwaaien terug, maar de meeste gezichten blijven strak op standje 'macho'. Als langs de weg een jon gen met een kalasjnikov zit, doet groep Alfa 1 niets. „Iemand met een wapen is meestal politieagent", legt een soldaat uit. „Maar zeker weten doe je dat niet. Bovendien kun nen wij er toch niet op af, dat moet de politie doen." De meeste soldaten hebben inmiddels twee Afghaanse woorden geleerd: 'dag' en 'weg wezen'. Vooral het laatste - 'boro' - komt goed van pas als sergeant Barry Bastiaanse in het politiebureau van district 8 een Af ghaanse agent gaat ophalen die de troepen zal vergezellen op hun tocht. Kinderen storten zich onmiddellijk op de wachtende soldaten. Ze staren naar de vreemdelingen, willen een hand geven of vragen nog maar eens: 'How are you?' „Boro", probeert een soldaat na een aantal minuten, maar de Afghaanse politieagen ten blijken een veel effectiever methode te hebben. Ze pakken een tak en beginnen richting de kinderen te meppen. De Neder landse troepen hebben weer wat lucht. Lopend door een armzalige wijk rond een verwoeste stoffenfabriek volgen honderden kinderen weer iedere stap van de soldaten. Sergeant Bastiaanse geeft een nauwkeurige omschrijving van de wijk met modderhuis- jes. „Het is dor, rauw, arm en verwoest." Hij vindt bovendien de aanwezigheid van kin deren een probleem. In de 'drills' is geen re kening gehouden met het peloton kleine schaduwlopers. „Als er een schot valt, ho pen we maar dat ze kinderen net zo snel ver trokken zijn als ze kwamen." Effect De aanwezigheid van ISAF (International Security Assistence Force) blijkt in elk ge val effect te sorteren. Buurtbewoner Abdul Djabar meldt aan 'commander Bastiaanse' dat het aantal inbraken drastisch is afgeno men. Alleen 's nachts zijn er nog enkele kraakjes. De Nederlanders willen ook in het donker gaan patrouilleren, maar de nieuw in het le- Naar de mijnen In België is een dienstweige raar na vijftien maanden ge vangenisstrafvan zijn militai re verplichtingen ontslagen op voorwaarde dat hij drie jaar arbeid in een mijn verricht. De Belgen zijn van plan ook ande re dienstweigeraars voor de keuze te stellen drie jaar in de mijnen te werken. Record De Duitse pianist Heinz Arndt wil in Antwerpen zijn wereld recordpianospelen verbreken. De vorige keer hield hij het 220 uur uit. Arndt mag de piano niet verlaten en moet alles spe len wat wordt voorgelegd. Hij wordt onder het spelen gewas sen en geschoren. Whiskey De inwoners van Glasgow drinken geen koffie of bier, maai- whisky. Acht vaten vie len van een vrachtwagen aan stukken en in een oogwenk kwamen de Glasgowers toege sneld met emmers, bussen, potten en pannen. Markt bestraat In Middelburg is begonnen met het herbestraten van de Markt. Oude keitjes worden vervangen door klinkers. Voor het stadhuis wordt een brand put gegraven zodat er bij brand onmiddellijk bluswater voorhanden is. Nu nog moeten slangen worden uitgelegd naar een open water. De Nederlandse troepen vlak na aankomst in de Afghaanse hoofdstad Kahoel op 29 januari 2002. De Nederlanders willen nu ook nachtelijke patrouilles uitvoeren, desnoods zonder samenwerking met de Afghaanse autoriteiten. foto Frank Hendrickx/GPD ven geroepen Afghaanse politie is nogal ge steld op haar nachtrust. Dat levert compli caties op. Want om aan te tonen dat de hele vredesoperatie in samenwerking met de Af ghaanse autoriteiten gebeurt, zijn bij de pa trouilles altijd plaatselijke politieagenten aanwezig. Inmiddels willen de Nederlan ders echter 'met of zonder' de Afghanen 's nachts op pad. De eerste patrouille van groep Alfa 1 ver loopt zonder problemen. Op een Engelse eenheid na, zijn de troepen van ISAF nog nooit serieus in gevaar geweest. De overgro te meerderheid van de inwoners van Kaboel lijkt de komst van de buitenlanders te steu nen. De kinderen van district 8 hebben wel een vreemde manier om dat te tonen. Een bruta le jongen gooit als eerste een steen naar de vertrekkende soldaten., Daarna komt een regen van stenen op de Nederlandse hoof den neer. „Kwajongensstreken", zegt een soldaat vergoelijkend, als de stenengooien de meute inmiddels op ruime afstand is ge zet. GPD Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Ooslsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (01181484000 Fax. (0118) 470102 E-mail: redactie@pzc.nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118)484000 Fax. (0118) 470102 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax (0113)273030 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115) 645769 Fax. (0115)645741 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel (0114)372776 Fax. (0114)372771 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111)454647 Fax. (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8 00 tot 17.00 uur Zierikzee. Goes en Hulst: 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen E-mail: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden; zaterdags tot 13.30 uur Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 lot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur: Tel (0118)484000. Fax (0118)470100. Abonnementen (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag van /.--) per maand. 19,25 per kwartaal 52.-- perjaar 198.-- Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mail: abo@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. Losse nummers per stuk: maandag t/m vrijdag 1.-- zalerdag 1,50 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen. Tarieven kunnen tijdens kantooruren worden opgevraagd bij de advertentieorderafdeling. Tel: 0118-484321 Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern, De door u aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze (abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij. PZC. aldeling lezersservice. Postbus 18 4330AA Vlissingen

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 2