Chinees antiek is
milj oenenhandel
Blondes
en triples; het makkelijke brouwwerk
De plunjebaai van
Elvis als relikwie
Meer kitsch dan kunst
zaterdag 2 februari 2002
Antiek is in China een
milj oenenindustrie
maar is er steeds minder te
halen. Stukken uit het top
segment worden uit het land
gesmokkeld en zijn alleen
voor verzamelaars nog be
taalbaar. De onderkant van
de markt wordt vooral ge
vormd door gekopieerde
troep. Het vinden van een
topstuk voor 'Tussen Kunst
en Kitsch' is in China tot
dagdromerij verworden.
De oostelijke provincie
Jiangxi geldt als het histo
rische centrum van de porse
leinindustrie in China. Toen er
vijf jaar geleden een spoorweg
werd aangelegd, werd de markt
plotseling overspoeld met dui
zend jaar oud porselein. Kopjes
en schalen gingen op de antiek
markten in de grote steden voor
nog geen 50 tot 60 euro van de
hand. Met het voltooien van de
spoorbaan droogde de bron op.
De kopjes en schalen zijn inmid
dels het dubbele waard.
Steek in het westen van Neder
land een spade in de grond en je
stuit op water, doe hetzelfde in
China en je vindt 5000 jaar ge
schiedenis. Overdreven mis
schien, maar China lijkt bij uit
stek het beloofde land voor
dromers die, al snuffelend op
rommel- annex antiekmarkten,
voor een habbekrats jade, por
selein of een terracotta beeld
kopen, in de hoop dat het bij
thuiskomst 'puur goud' blijkt te
zijn, een topstuk voor een afle
vering van 'Tussen Kunst en
Kitsch'.
De kans daarop is tegenwoordig
echter te verwaarlozen. Antiek
in China is een miljoenenindu
strie geworden, met twee uiter
sten aan beide kanten van het
spectrum. Aan de ene kant is er
de zeer lucratieve, gevaarlijke
en voor buitenstaanders ontoe
gankelijke handel in vers opge
graven of geplunderde
authentieke topstukken die via
smokkelroutes, vaak via Hong
kong, hun weg vinden naar dea
lers en verzamelaars in het Wes
ten.
Aan de andere kant staat de ko
pieerindustrie, die alle Chinese
kunstvoorwerpen die in het
Westen maar enigszins voor
waardevol worden aangezien,
namaakt. Het is steeds meer de
ze rommel die de antiekmarkten
overspoelt.
Neem Panjiayuan, in naam nog
steeds de bekendste antiek
markt van Peking. De tijd dat
mensen van het omliggende
platteland met echt kostbare
kunstvoorwerpen kwamen aan
draven, vers opgegraven uit de
grond, is lang voorbij. Nog
steeds worden er beelden of va
zen aangeboden met de rode
aarde er nog aan, maar het zijn
vrijwel altijd reproducties die,
koud uit de oven, een paar da
gen of weken onder de grond
zijn gestopt voor een meer au
thentieke look. „Het meeste hier
is rotzooi", lucht een verkoper
van schilderijen zijn hart. „Als
iets echt is, verkopen ze dat heus
niet in Peking. Dan gaan zenaar
Hongkong, daar kunnen ze er
veel meer voor krijgen."
Het is niet alleen porselein of
terracotta dat op grote schaal
wordt gekopieerd. Ook de meu
belindustrie heeft een enorme
vlucht genomen nadat de wes
terse consument op de golven
van de koloniale trend de Chi
nese bruidskast ontdekte. Het
resultaat is te zien in Beihu-
ayuan. Gelegen langs de spoor
weg Peking-Tianjin doemt het
ene na het andere bord op met
'Chinese classical furniture'.
Hier worden op verzoek 'antie
ke' Chinese meubels vervaar
digd. Naar het voorbeeld van
kasten of stoelen uit de Ming- of
de Qing-dynastie. Het 'antieke'
zit hem vooral in het gebruik
van zogenoemd 'oud hout'.
Daarbij gaat het soms om
draagbalken, die komen uit ge
sloopte woningen in het cen
trum van Peking. Maar ook
materiaal van niet meer te repa
reren oude meubelstukken
wordt 'gerecycled'. Vaker is het
'oude' karakter van het hout op
geen enkele manier te achterha
len.
Schaars
Maar toegegeven, niet alles is
nieuw dat op de markt komt.
Nog steeds duiken echt oude
stukken op. Maar ze worden wel
steeds schaarser, nadat een eer
ste golf van ondernemende han
delaars het platteland van Chi
na afstroopte op zoek naar oude
meubelen. „We kopen alleen
bijzondere dingen in, geen za
ken die je overal kunt vinden",
zegt Sophie Wu van Guang Han
Tang. „Dat maakt het wel steeds
moeilijker voor ons om goede
dingen te vinden. Antiek dat wij
verkopen wordt schaars of is
veel te duur. De mensen met wie
wij zaken doen, weten wat wij
verlangen, maar dat betekent
ook dat de prijs er vaak naar is.
Guang Han Tang, gevestigd
langs de oude weg naar het in
ternationale vliegveld van Pe
king, is inderdaad een vreemde
eend in de bijt. Geen op instor
ten staande barakken voor het
personeel, maar een nieuw ge
bouw rond een groot binnen
plein, met een klassiek aange
legde tuin. Rechts van de ingang
geven zwart geruite deuren toe
gang tot acht stijlkamers. De
muren zijn scharlaken rood, de
Stoelen en tafels uit de Qing-dynastie wachten onder een dikke laag stof om opgeknapt te worden.
foto Gert-Jan Broere/GPD
Begin deze maand zou hij 67
zijn geworden. Maar Elvis is
dood. The King is dead, but not
forgotten. Ook in Duitsland
niet, het land waar hij een kleine
twee jaar woonde.
Het klinkt Duits, maar je moet
eerst door een zware Ameri
kaanse saus heen om te horen
wat er wordt gezongen: Muss i
denn zum Stadtele hinaus. El-
vis, het Amerikaanse rockmon-
ster en een Duits volksliedje!
Pas in het Haus der Geschichte
der Bundesrepublik Deutsch-
land in Bonn kom je er achter
wat Elvis bewogen heeft om dit
lied te zingen. Het is een ode aan
zijn halfbroers en -zusters van
onze oosterburen. Een vleugje
heimwee naar het Europese
land waar hij een kleine twee
jaar zijn diensttijd doorbracht.
Duitsland na de oorlog. Het
land ligt in puin, de economie is
dood. Veel jongeren die tijdens
de ooi'log opgroeiden hebben
hun vader verloren; zijn ge
drild in mai'smuziek. Maar dan
horen ze voor het eerst zwarte
muziek, swingende muziek. De
verwondei'ing is groot. Swingen
tussen de schlagermuziek.
Langzaam gaat het beter in
Duitsland. Dat zie je in het Haus
der Geschichte in Bonn, het mu
seum dat de Duitse geschiedenis
heeft vastgelegd. Langzaam
maarzeker krabbelt het land er
bovenop. De betrekkingen met
Amerika worden beter, met als
hoogtepunt het bezoek van
Kennedy aan Berlijn: 'Ich bin
ein Berliner.'
IJsmakers
Uit het verre Italië zijn ijsma-
kers naar Duitsland gekomen
om de hang naar het warme zui
den om te zetten in de Eisdieles,
deijssalons. Het wei'den de ont
moetingsplaatsen voor de jon
geren, waar ze bij een beker no
tenijs met abx-ikozenmax'melade
luisterden naar de jukebox. Ein
Schijf wird kommen, zingt Lale
Anderson. Zwei kleine Italiener
van Conny Froboes en ze dro
men allemaal van 'eine Reise in
dem Süden'. Peter Kraus rockte
toen al met Sugar Baby en Gitte
wil Ein Cowboy als Mann. Maar
het echte geluid komt van Elvis:
Hound Dog.
Duitsland verandex't. De Duitse
driekleur: Wein, Weib und Ge-
sang krijgt een eigentijds verta
ling op de vooi'pagina van het
weekblad Konkret: het Duitse
Weib is Mai'ilyn Monroe gewor
den, de Wein een flesje Cola en
het beroemde Gesang een tv-
beeld met Elvis. In die sfeer
loopt op 1 oktober 1958 in Bre
merhaven een jonge Ameri
kaanse soldaat de loopplank
van het schip af: Elvis. Weken is
er door de media en door de jon-
geren met smart op hem ge
wacht op. Elvis is tot maart 1960
als GI in Friedbei'g/Taunus ge
stationeerd. Natuurlijk zit Elvis
niet in de kazerne, maar woont
hij in een hotel en later in een ei
gen huis. Maar hij is in Duits
land. Niet in een ander Euro
pees land. Dat hij naar het
land moet om zijn dienstplicht
te vervullen is bijzaak: hij is bij
ons, zeggen ze bij onze oos
terburen en dat kan niemand
in Europa hen nazeggen. En in
hun Eisdiele genieten ze bij een
volgende beker ijs van de over-
winning. Elvis is bij ons. Alles
wat voor de nieuwe toekomst
staat, woont in Duitsland. Hoe
trots ze er nu nog steeds op zijn,
is te zien in het Haus der Ge
schichte der Bundesrepublik
Deutschland. Midden tussen
Kennedy en de Eisdiele staat
een kleine vitiine. Noi'maal zou
je er aan voorbij lopen maar als
je de sfeer van de tentoonstel
ling pi'oeft, blijf je staan: de
plunjebaai van Elvis wordt ver
eerd als een relikwie en op het
bovenste plankje ligt een klein
plukje haai'. Geknipt door een
17-jarige kapper in Friedberg,
toen Elvis zijn lokken in militair
gelid moest leggen. Al die jaren
heeft de kapper het lokje be-
waard.
Een medewei'ker van het muse
um staat nog steeds een beetje
verliefd naar de plunjebaai te
kijken. Hij is trots, maar hij is en
blijft historicus. De Ameri
kaanse saus over het land was zo
dik als het accent van Elvis in
zijn Mtiss i denn zum Stadtele
hinaus. Dus was ook de teleur
stelling van de generatie van de
zestigers groot, toen ze de Ame
rikaanse droom doorprikten;
„Bij ons was de revolutie van de
jaren zestig niet voor niets zo
fel." Maar ook dat is intussen
geschiedenis gewox'den en het
Haus der Geschichte is nog lang
niet vol.
Hans Jacobs
ini'ichting bestaat uit kostbare
meubels die in een museum niet
zouden misstaan. En de prijzen
zijn er naai'. Een hemelbed kost
36.000 euro en een kast uit de
periode van de Qing-keizer
Qianlong 9000 euro. Het goed
koopst is een kledingkast van
het veel gebruikte en zachtere
iepenhout, maar zelfs daar
hangt nog altijd een kaartje aan
van 35.000 yuan, ongeveer 5000
euro. Guang Han Tang doet veel
zaken met Amerikanen en Eu
ropeanen, maar vindt steeds
meer klandizie onder de nieuwe
lijken van China. Ze zien antiek
als een goede belegging, maar
ook het behoud van het culture
le erfgoed van China speelt mee.
Op dat laatste punt vinden ze de
regering aan hun zijde. Er wordt
gewerkt aan een nieuwe wet, die
moet vooi'komen dat kostbai'e
kunstschatten het land verla
ten.
Illegaal circuit
Het nationale persbureau Xin
hua rekende voor dat de afgelo
pen jax-en meer dan 100.000 gra
ven waren geplundei'd. De
meeste van de gei-oofde stukken
blijven in China, maar het zijn
juist de onvervangbare objec
ten, die via een illegaal circuit
naar Hongkong verdwijnen,
waar de i'egering zich zoi'gen
overmaakt. De wet moet ervoor
zorgen dat er betere grenscon
troles komen, maar ook dat op
het verhandelen van 'illegale'
voorwerpen zelfs de doodstraf
kan staan. Wat dan precies ille
gaal is, blijft echter heel ai-bi-
trair.
Billy Ho ondervindt het nieuwe
beleid aan den lijve. Hij heeft
een antiekwinkel op Holly-
woodroad, het antiekcentrum
van Hongkong. Zijn winkel be
staat hoofdzakelijk uit voor
werpen, waaivoor op het vaste
land je kop zou kunnen rollen.
Zelfs een terracotta paard van
ongeveer 1,5 meter hoog be
hoort tot de collectie. „Han",
verzekert Ho, bijna tweedui
zend jaar oud, uit China ge
smokkeld. Alleen de omvang
van het vooi"weip al garandeert
dat douanebeambten aan de
Chinese kant van de grens de
andere kant hebben opgekeken
toen dit werd 'ingevoerd'. Ho
lacht slechts geheimzinnig als
hem wordt gevraagd, hoe het
paard Hongkong is ingeloodst.
Ho, wiens belangi'ijkste afzet
markt dealers in de Verenigde
Staten en Europa zijn, heeft zo
zijn contacten op het vasteland.
Maar hij bevestigt datdei'isico's
daar met betrekking tot antiek
de laatste jax-en groter zijn ge-
woi'den. „De politie is veel aler
ter. Vroeger kon je jezelf vrijko
pen, als je werd gepakt met een
illegaal stuk. Je betaalde
500.000 yuan (67.500 euro) en je
was vi'ij. Nu hangt er een cel
straf boven je hoofd."
Gert-Jan Broere
Antieksti'aat in Peking; namaakspuilen voor de toeristen.
Van heinde en ver waren ze naar het eer
ste Maasti'ichtse bierfestival gekomen.
Het Texels goud, de Grunn Amber uit Gro
ningen, de Speculator uit Noord-Holland,
het Winterkoninkske uit Kerkom, de Dob-
bele Java uit Hulst en Moeder Ovei'ste uit
Quenast. Noem ze asjeblieft geen pilsjes of
biertjes. „Speciaalbieren zijn we."
Met een glimlach vertelt John Vermeersen
van bierbi'ouwerij de Halve Maan dat
0,00003267 procent van de Nederlandse
biexmarkt in handen is van de bi'ouwei's uit
het Zeeuws-Vlaamse Hulst. „We kunnen
dus nog behoorlijk groeien", zegt de met een
koket bierbuikje uitgeruste Zeeuw, die be
halve directeur, marketingleider, verkoper,
brouwershulp ook nog gids en schoonmaker
is in zijn bi'ouwerij.
Vier bieren - speciaalbierenverbetert de ai
mabele Vermeersen - worden onder naam
van de Halve Maan gebi'ouwen. In totaal
2000 hectoliter per jaar, die vooral in
Zeeuws- Vlaanderen in de kelen worden ge
goten. Maar volgens Veimeersen gaan de
Zeeuwse dorstlesssei's ook steeds vaker
naar 'de overkant', waarmee de cafés en
bierliefhebbers aan de andere kant van de
Westersehelde worden bedoeld. „Ons grote
pi'obleeem is de distributie. We maken pri
ma biei'en maar je moet ze wel bij de klanten
in Limburg, Groningen of Amsterdam zien
te krijgen."
Beleving
Vermeersen ex'kent dat zijn métier uit heel
wat meer bestaat dan lekkere nieuwe bieren
uitvinden en brouwen. „De marketing is
even belangrijk als de smaak van het bier
Bier is beleving en sfeer En dat jouw bier
een aparte beleving geeft, moet je weten
over te bx'engen."
Af en toe moet je ook geluk hebben, veitelt
hij. De ontdekking van het bier Lazarus was
zo'n toevalstreffer. „Bij het maken van een
zwaar bier kwam er per ongeluk water bij
het brouwsel. Weg zwaar bier. Maar weg
gooien is ook een probleem. Mag niet en kan
niet van de douane en de waterzuivering.
Een caféhouder proefde ons misbrouwsel en
wilde het wel hebben voor een feestje. Bleek
het bier nog gigantisch aan te slaan ook. We
hebben het meteen Lazarus genoemd -naar
de dode, die weer tot leven kwam. Het loopt
nu lekker, zeker nadat we het gekruid heb
ben met vanille en honing, waardoor het
bier een licht zoete smaak krijgt."
Alternatief
Bij de SNAB, de Stichting Noordhollandse
Alternatieve Bierbrouwers uit Haarlem
hebben ze ook een honingbier. „Maar geen
zoet, eerder een bitter bier. We willen alter
natief zijn en zoeken naar een gat in de
markt dat ons past. Het is onze hobby. We
hoeven er met zijn zevenen niet van te le
ven", legt Peter Korst uit. Met trots vertelt
hij dat de Noord Hollandse bieren, Koning
Honing, Xporter en Speculator, alle van ei
gen recepturen zijn.
Weliswaar is de huisbrouwer van Canadese
afkomst maar toch, de recepturen zijn uit
eigen huis en staan in oude regionale tradi
tie. Toch dreigt het succes van hun SNAB-
bieren (en zeker dat van hun Ezelenbock,
dat vorig jaar tot het beste Bockbier van Ne-
dei'land werd uitgeroepen') hen de das om te
doen. „We willen niet te groot worden maar
het punt nadert dat we moeten kiezen: "Of
px'ofessioneel worden óf zo doorgaan als
nu."
Dat punt zijn de Texelse bierbrouwerij en de
Groningse Stadsbrouwerij inmiddels
gepasseex'd. Sinds beide bi'ouwerijen in
handen zijn van de zakenman Jaap van der
Heide willen de Noordse bieren de markt
gaan verovei'en. Keuze genoeg voor de bier-
liefhebbers. Texels en Gronings bock, wit,
Peter Frambach, een van de organisatox-en van het Maastrichtste bierfestival, weet een goed glas speciaalbier te waardex-en.
foto Frits Widdershoven/GPD
goud, winterbier, blond en amber kan er ge
dronken worden.
Met eigen viltjes, bierglazen en gadgets
ti'ekt marketingman Marcel Middel bos erop
uit. „Ik knal het hele land door." Hij moet
wel, want 'ik ben geen goedkope jongen'. De
productie van de Texelse en 'Grunninger'
bieren is in twee jaar verhoogd van 200 liter
naar 1500 liter. Middelbos' 'target', -zijn
doel dus- is om de 3000 hectoliter, die ge
brouwen gaat worden, af te zetten in de
markt. Middelbos heeft goede hoop dat het
zal lukken. „Als je succes hebt in studen
tensteden dan heb je een leuke toekomst.
Gi'oningen is al aardig aan onze bieren. Nu
Maastricht, toch ook een interessante stu
dentenstad."
Peter Kuppers bierpurist en voorman van
de OMA, de Oprechte Mergellandse
Amants-bière hoort het hoofdschuddend
aan. Het stoort hem dat veel grote brou
wers en steeds meer kleine amateur-brou
wers de weg van het makkelijke succes op
zoeken. „Blondes, abdijbieren, triples, het
is allemaal het makkelijke brouwwerk.
Zeker de Belgen maken zich hieraan
schuldig. Niets eenvoudiger dan een zoet
bier maken. Het beantwoordt aan de
smaak van het publiek en je hebt meteen
een hoog alcoholprecentage te pakken.
Kassa. Maar of het lang duurt is nog maar
de vraag. Je ziet nu al dat de zoete speciaal
bieren terrein verliezen aan pils."
Gruwel
Bier maken is geen kunstje, benadrukt
Kuppers. „Wat je nu vaak ziet, ook bij veel
amateurs, is dat ze een bier hebben, er wat
kruiden bijgooien en hup, ze hebben zoge
naamd een nieuw speciaalbier." Het is de
Maastrichtse bierkenner een gruwel dat
veel brouwers zo snel en gretig grijpen
naar de kruidenpot. „Sommige amateurs
schudden nogal erg graag met kruiden als
koriander."
Al die zoete biertjes, het mat zo af, klaagt
Kuppers. „Laat ze eerst eens leren brou
wen volgens de principes van het Duitse
Reinheitsgebot.Met water, hop, mout en
gist. Als je met deze basis-ingrediënten
bier kimt maken kun je verder gaan. Maar
helaas dat ontbreekt er bij velen aan. Plet
klooien met kruiden moet nu nogal eens
brouwersfouten maskeren."
Ray Simoen
