En pas op voor de Russen
Lastige, verslaafde zoon
wordt perfecte babysitter
Britse Puzzelpieten kraken codes
Training Day
Shakespeare in Dogma-woestijn
Kobayashi hersenspoelt de jeugd
Enigma
donderdag 31 januari 2002
Het is weer de tijd van het
jaar dat in Amerika prijzen
worden uitgedeeld en dus ook
de tijd dat alom de films tevoor
schijn floepen waarmee - al dan
niet succesvol - op die prijzen
gemikt wordt. De films kortom
die gaan over dappere mede
mensen die moedig omspringen
met ernstige ongemakken als
schizofrenie, autisme, olifant-
hoofden en dodelijke ziektes.
Life As A Housegeregisseerd
door Irwin Winkler, valt klip en
klaar in deze categorie, maar
het is wel een van de meer mon
tere films in het genre.
Kevin Kline is een architect die
nooit de overstap naar de com
puter wist te maken en nog al
tijd met maquettes prutst. Niet
zo vreemd dus dat zijn baas, die
hem toch twintig jaar hand
haafde, hem uiteindelijk de laan
uit stuurt. Vrijwel tegelijkertijd
krijgt de man te horen dat hij
hooguit nog vier maanden heeft
te leven. Tijd dus om eens kri
tisch te beschouwen wat hij van
zijn leven heeft gemaakt: bitter
weinig.
Zes jaar was hij getrouwd ge
weest met Kristin Scott Thomas
die hij geen betere huisvesting
bood dan een bouwvallige gara
ge en die het op zeker moment
zat was dat Kevin eeuwig bleef
doorzeuren over een droomhuis
zonder dat er spijkers met kop
pen werden geslagen. Ze trouw
de met een ander. Maar het con
tact met de eerste echtgenoot
bleef bestaan omdat die verbin
tenis in een jongetje had gere
sulteerd dat inmiddels zestien
jaar oud is, volmaakt onhandel
baar, verslaafd aan van alles,
schijnbaar homo en overdadig
gepiercd.
Zonder iemand te informeren
dat zijn overlijden aanstaande
is, besluit Kevin tijdens cle laat
ste zomer van zijn leven einde
lijk dat droomhuis te bouwen en
dat wil hij doen samen met zijn
zoon. Die heeft er totaal geen
trek in de handen uit de mouwen
te steken, maar laat zich lang
zaam maar zeker verleiden tot
een betere verhouding met pa.
Die verleiding vindt plaats via
humor, openhartige gesprekken
en een vertoon van energie dat
de man in geen jaren tentoon
had weten te spreiden. Iedereen
wordt dol op hem en schiet te
hulp bij de bouwerij.
Al die positieve energie veroor
zaakt dat Kevin en Kristin el
kaar opnieuw ontdekken,
terwijl hij tegelijkertijd haar
tweede huwelijk redt. En niet
alleen de relatie met de zoon
wordt voorbeeldig, ook de
buurvrouw en haar dochter
worden steeds hechter. Als uit
eindelijk de vreselijke ziekte
toch definitief toeslaat kan de
mislukte architect alsnog terug
zien op een constructief leven.
Zelfs is er dan nog iets recht ge
roeid voor een weesmeisje in een
rolstoel wier ouders ooit waren
doodgereden door de niet deu
gende vader van de stervende
huizenbouwer.
Het klinkt kledderiger dan Ir
win Winkler het gegeven heeft
uitgewerkt, want met een
schalkse charmeur als Kevin
Kline krijgt echt vette larmoy-
antie weinig kans. Het blijft
best plezierig kijken zelfs. Laf
aan Life As A House is wel dat de
makers het niet genoeg vonden
dat de lastige zoon van de drugs
af raakt, gezeglijk wordt en
werklustig. Nee, hij moest ook
nog de piercings verwijderen en
niet écht homoseksueel blijken.
Hij wordt bovendien een perfec
te babysitter en krijgt een schat
tige vriendin.
Pieter van Lierop
Life As A House: regie Irwin Wink
ler, met Kevin Kline, Kristin Scott
Thomas, Mary Steenburgen, Hay-
den Christensen en Jena Malone, te
zien in Cine City Vlissmgen en De
Koning Hulst.
Denzei Washington speelt een geharde drugsbestrijder'die over de schreef gaat.
et wordt een
grote dag voor
onze jonge, pas
gepromoveerde agent
(Ethan Hawke). Vaarwel
parkeerbonnen, nu begint
het echte ruige werk bij de
hem bloednerveus. Dat belooft
weinig goeds, al zal een en ander
in de harde politiefilm Training
de acteur een slechterik te zien
spelen dat je aanvankelijk nog
geneigd bent zijn kant te kiezen.
De jonge, al wel ervaren maar
nog niet zo heel bekende Hawke
geeft hem als acteur overigens
goed partij
Overtuigend irritant is hij als de
overijverige nieuweling met
zijn nerveuze maniertjes, om
vervolgens te laten zien hoe die
onzekerheid plaatsmaakt voor
groeiende vastberadenheid
wanneer in de loop van deze
rampzalige dag de ware aard
van zijn corrupte en geweldda
dige baas aan het daglicht komt.
Hawke is iemand om in de gaten
te houden.
Valt er nog meer aardigs over
Training Day te zeggen? Wel,
dat het traditionele buddy-the
ma een tegendraadse invrlling
krijgt bijvoorbeeld, dat in te
genstelling tot het geldende cli
ché de wetsovertredende agent
niet wordt verheerlijkt, en dat
er slim gespeeld wordt met raci
ale stereotypen. De blanke be
ginneling heeft een zwarte baas,
die echter wel weer de schurk
blijkt te zijn, zodat de heldenrol
toch nog naar de witte kant
schuift, wat vervolgens weer in
evenwicht wordt gebracht door
een stel blanke topfiguren van
de FBI die achter de schermen
de echte boosdoeners zijn.
Helaas blijft het bij handig ba-
lanceerwerk. Ook over corrup
tie heeft Training Day niet iets
wezenlijks te melden. Het is
vooral een moreel vernisje voor
een bekwaam gemaakte, maar
nogal schematische en rechtlij
nige ontgroeningsthriller waar
in nuance en geloofwaardigheid
gemakkelijk worden opgeofferd
aan een rauw straatgeweld en
stevige vuurgevechten. En pas
op voor de Russen, want die zijn
pas echt meedogenloos.
Leo Bankersen
Training Day: regie Antoine Fuqua,
met Denzei Washington, Ethan
Haivke, te zien in Cine City Vlissm
gen en Cinemactueel Bergen op
Zoom.
narcoticabrigade.
Direct punten scoren, jezelf be
wijzen, daar komt het op aan.
De kennismaking met zijn arro
gante chef en partner (Denzei
Washington) die hem pesterig
op zijn nummer zet, voert de
spanning verder op en maakt
Day van regisseur Antoine Fu-
qua (Replacement Killers) ietsje
anders uitpakken dan het zich
aanvankelijk laat aanzien.
Washington speelt de geharde
drugsbestrijder die het groentje
eenlesje leert met satanisch ple
zier Het is zelfs dermate verfris
send om deze doorgaans voor
gewetensvolle rollen ingehuur-
Een intens rollenspel op loca
tie, rusteloze beelden met
een handcamera die de spelers
dicht op dehuidzit, de schimmi
ge tint van tot 35 mm opgebla
zen digitale video, dat moet wel
een Dogma-film zijn. Inderdaad
is Kristian Levring, regisseur en
coscenarist van The King Is Ali
ve, een van de vier Deense film
makers die onder leiding van
Lars von Trier zes jaar geleden
het provocerende manifest
Dogma 95 publiceerden. Wie
met deze nieuwe avant-garde
wilde meedoen diende zich aan
strenge kuisheidsregels te hou
den. Eén daarvan was het
verbod op het maken van genre
films. De ironie wil dat de Dog
ma-film nu zelf een genre dreigt
te worden.
Een ander gebod is het gebruik
van een authentieke locatie. De
ideale plek voor dit metafori
sche drama over een groep in de
woestijn gestrande toeristen
s vond Levring in Namibië. Kol-
manskop heet dit zandge-
schuurde en zongeblakerde res
tant van de nederzetting rond
een diamantmijn uit de jaren
twintig. We mogen zelfs aanne
men dat de roestige conserven
blikken die de ontredderde wes
terlingen in Levrings verhaal
daar aantreffen echt zijn. Wor
teltjes zullen er niet in hebben
gezeten, en dat verklaart waar
schijnlijk waarom we nooit te
zien krijgen hoe de overlevers
daar hun karig maal mee doen.
Dogma verbiedt namelijk dat er
attributen van buiten worden
aangevoerd. Dat is echter niet
de grootste handicap waar The
King Is Alive aan lijdt.
Aan de acteurs ligt het niet. Le
vring bracht een gevarieerd in
ternationaal gezelschap bij el
kaar. Voornamelijk minder
bekende gezichten, maar wel
spelers met een bewezen repu
tatie in het theater of gerenom
meerde filmproducties. De Brit
David Bradley, die verschillen
de onderscheidingen kreeg voor
zijn Shakespeare-vertolkingen,
speelt hier een aan lager wal ge
raakte theatermaker die de ont
reddering onder zijn reisgeno
ten met een filosofische blik
beziet. 'Het lijkt King Lear wel',
merkt hij op, en omdat hij het
Scène uit The King Is Alive.
stuk uit zijn hoofd kent vat hij
het bizarre plan op voor een op
voering in de woestijn.
Aanvankelijk lacherig en te
genstribbelend, maar gaande
weg steeds fanatieker stort het
amateurgezelschap zich op de
klassieke tragedie. Deze artis
tieke bezigheidstherapie kan
niet verhinderen dat de door
Shakespeare beschreven ontta
keling van de mens ook in wer
kelijkheid steeds verder om zich
heen grijpt. Tijdens het uit
zichtloze wachten op redding
loopt de spanning hoog op en
moeten beschaafde manieren
het afleggen tegen meer primi
tieve uitingen. Het is een tikkel
tje voorspelbaar.
Het idee om op deze manier een
fel-realistische tegenhanger
van 'Lear' te creëren is intrige
rend, maar het uiteindelijke re
sultaat mist de meerwaarde die
je zou mogen verwachten. The
King Is Alive doet eerder den
ken aan een uit de jaren zeventig
weggelopen sensitivity-trai
ning in de woestijn. Veel egocen
trisch gezeur, tamelijk krachte
loos versierd met Shakespeare-
teksten, en dat alles heel symbo
lisch van een afstand gadegesla
gen door de enige zwarte bewo
ner van deze uithoek - hoe die
daar overleeft wordt niet opge
helderd.
Ondanks het ijverig graven naar
emoties ontstaan er geen spre
kende of boeiende personages.
Zelfs de geloofwaardigheid
houdt niet over. Of is het soms
aannemelijk dat die zelfbewus
te Amerikaanse (Jennifer Jason
Leigh) alleen maar toestemt in
seks met een gefrustreerde dik
zak (Shakespeare-acteur David
Calder) om hem later tot de
grond toe af te kunnen breken?
Leo Bankersen
The King Is Alive: regie Kristian Le
vring, met Miles Anderson, Romane
Bohringer, David Bradley en Jenni
fer Jason Leigh, te zien in Schutters
hof-theater Middelburg, vr. 22.00u.,
za. 19.30u., zo. en di. 20.00 uur.
In discussies over zinloos ge
weld staat er altijd wel ie
mand op die roept dat 'de jeugd'
strenger moet worden aange
pakt door ouders en op scholen,
waarna alles vanzelf wel goed
zal komen. Een dergelijke stren
ge aanpak werd begin jaren '80
losgelaten op het Japanse on
derwijssysteem, nadat er enkele
jaren eerder een geweldsgolf
was losgebarsten op scholen in
het hele land.
In Bad Company, de vorig jaar
op het filmfestival van Rotter
dam met een Tiger Award be
kroonde tweede film van
Furumaya Tomoyuki, wordt de
nieuwe hardvochtigheid beli
chaamd door meester Kobayas
hi. Deze docent houdt zich het
liefst bezig met het op totalitai
re wijze hersenspoelen van zijn
leerlingen, die hun ziel moeten
blootleggen in een verplicht
dagboek en in kritische 'zelf
analyses'. Aan de muur van het
klaslokaal hangt een bord
waarop Kobayashi zijn pupillen
heeft onderverdeeld in de cate
gorieën delinquenten, tuig en
mensen. Enkele van die 'delin
quenten' jatten op een dag wat
snoep in een buurtwinkel en dat
akkefietje is het begin van een
steeds heviger oplopende con
frontatie tussen de strenge
meester en een opstandige jon
gen.
Regisseur Tomoyuki putte voor
zijn film uit zijn eigen ervarin
gen als scholier, maar ondanks
zijn persoonlijke betrokkenheid
kiest hij nergens gemakzuchtig
de zijde van een der partijen. Hij
laat zien dat de jongens inder
daad behoefte hebben aan enige
Scène uit Bad Company.
volwassen begeleiding, al was
het maar omdat hun ouders zich
nauwelijks voor hen lijken te in
teresseren. Tegelijkertijd zet de
film vraagtekens bij het harde
optreden van meester Kobayas
hi, die het ene moment wordt
neergezet als een man met enige
levenswijsheid, om in de vol
gende scène weer op te treden
als een kleinzielige autoriteit.
De nuances die de regisseur
weet aan te brengen in zijn ver
telling vloeien voort uit zijn so
bere observerende stijl, waarbij
allerlei alledaagse voorvallen
een bijzondere ladmg krijgen in
het licht van de altijd maar
doorwoekerende strijd tussen
jongeren en de oudere genera
ties.
Fritz de Jong
Bad Company: regie Furumaya To
moyuki, met Mikio Shimizu, Yama-
to Okitsu, Ryosuke Takahashi en
Yuta Nakajima, te zien in 't Beest
Goes, vandaag en morgen 20.30 uur.
Het eerste wat wij hoorden over Michael
Apteds film Enigma was dat het een
min of meer Nederlandse productie zou zijn
waar via onze CV-regeling en Ate de Jong
door Nederlandse belastingplichtigen
lucratief in kon worden geïnvesteerd. En
dat Mick Jagger van alles met die film te ma
ken had en dat ze in Nederland zouden ko
men draaien.
Enigma is nu te zien en laten we eerst maar
duidelijk stellen dat het een uitstekend dra
ma betreft, handelend over Duits-Engelse
spionagekwesties ten tijde van de Tweede
Wereldoorlog.
We weten dat er vorig jaar op een zaterdag
in een Amsterdamse loods iets voor Enigma
is opgenomen. Wat het kan zijn geweest, is
absoluut niet vast te stellen.
Op de officiële credits is het lang wachten
voor je ergens de naam van Ate de Jong te
genkomt. En Mick Jagger? Die heeft er ook
alleen maar met geld ingezeten: loffelijk ge
noeg, want hij had er geen CV-voordeel bij.
Je ziet hem warempel ook gedurende drie
seconden even zitten, kortharig en in lucht
machtuniform.
Maar het is wel een heel degelijke film dus,
als je tenminste houdt van het Brits soort
degeli j k waarbij j e eigenlij k niemands leven
direct in gevaar ziet komen, maar alle on
rust wordt veroorzaakt door dingen die
mensen zeggen over wat er is gebeurd of zou
kunnen gebeuren. Intussen gaat het wel
over de fameuze Enigma-codes, de radiobe
richten van de Kriegsmarine die de Britten
al 'gekraakt' meenden te hebben, toen om
onverklaarbare redenen ineens werd over
gestapt op een variant die in Engeland uit
sluitend apekool opleverde.
Het betekent dat Tom Jericho (een jonge uit
gave van Tom Courtenay) en zijn team van
op universiteiten gerekruteerde bollebozen
van voor af aan moeten beginnen met kra
ken. Net als een twintigtal U-boten zich ge-
reed maakt een geallieerd konvooi naar
Moermansk aan te vallen. Jericho heeft
daarnaast nog een particulier mysterie op te
lossen. Hij was stapelverliefd geworden op
een meisje dat eveneens op Bletchley Park
werkzaam was. Maar nadat ze hem van de
ene dag op de andere liet vallen als een bak
steen, diende het genie in een inrichting tot
kalmte te worden gebracht. Bij zijn terug
keer op het spionagecentrum, blijkt het
meisje spoorloos verdwenen en in haar cot
tage vindt Jericho verdachte notities. Wat
voor spel heeft die mooie meid gespeeld?
De toedracht van het een en ander, alsmede
de sleutel tot de veranderde codes, worden
door de zowel briljante als zeer kwetsbare
held achterhaald met assistentie van een
vrouwelijke collega. Die wordt geacteerd
door Kate Winslet, plomper dan we haar ge
wend zijn, want ze was zwanger. Daarna
kon de oorlog op de Atlantische Oceaan de
finitief worden beslecht in het voordeel van
de geallieerden.
Dit verhaal, minus de door schrijver Robert
Harris bedachte particuliere complicaties,
heeft zich echt afgespeeld. Wat een stel
slecht aangepaste Britse puzzelpieten aan
de uiteindelijke victorie heeft bijgedragen
is inderdaad van onschatbare waarde ge
weest.
Mooiste vondst in deze intrige is de wan
hoop die in Engeland toeslaat als een code
bericht dat men ontcijferd dacht te hebben
toch abacadabra lijkt op te leveren. Tot men
doorziet dat het hier gaat om een lijst van
Poolse namen, behorend bij 4000 officieren
die bij Katyn door de Russen waren ver
moord en door de Duitsers ontdekt in een
massagraf. En heel pikant is dat juist dit
(historische) feit leidt tot een bijna fatale in
greep van de Britse inlichtingendienst, om
dat de Sovjet-Unie een bondgenoot was die
niet in diskrediet mocht worden gebracht.
Anderhalf jaar geleden zagen we de Holly-
woodfilm U-571, waarin het werd voorge
steld alsof het keerpunt in de zeeoorlog was
bewerkstelligd door Amerikanen die een
code-boek hadden veroverd op een Duitse
onderzeeër. De Britten reageerden buiten
gewoon pissig op die film en terecht. U-571
was een epos dat meer spektakel bood dan
nu Enigma, maar de film van Apted is on
eindig veel interessanter voor wie echt in
deze materie is geïnteresseerd.
Pieter van Lierop
Enigma: regie Michael Apted, met Dougray
ScottKate Winslett, Jeremy Northam en Saffron
Burrows, te zien in Cine City Vlissingen, De Ko
ning Hulst en Roxy Bergen op Zoom.
Kristin Scott Thomas en Kevin Kline in Life As A House.
Kate Winslett en Dougray Scott.
