Zonder schema's
met veel humor
Uit de re gelzaal, de wereld in
Op zoek naar de grens van het schilderij
lezers schrijven
Het Zeeuws II
Het Zeeuws III
Groene stroom
Mishandeling IV
Smog
Ontmoetingsdag
voor kinderen
van psychisch
zieke ouders
Toerisme
lonkt naar
Belgen
Kerncentrale
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Goed lezen is een kunst die
steeds minder mensen lijken te
verstaan. De reactie van de heer
Comelisse op het artikel over de
erkenning van het Zeeuws
(PZC, 23-1) is daar een piima
voorbeeld van. Het Zeeuws kan
volgens Cornelisse niet als
streektaal erkend woi'den om
dat het niet zou bestaan. En in
derdaad, zoals Cornelisse 'het
Zeeuws' definieert ("het echte
Zeeuws", een kunstmatige
standaardtaal dus), zo bestaat
dat Zeeuws ook niet. In het arti
kel waar Cornelisse op reageert
staat nochtans letterlijk: „Er
kenning van het Zeeuws bete
kent géén erkennmg van één
(kunstmatige) Zeeuwse stan
daardtaal. Alle Zeeuwse dialec
ten vallen onder de erkenning.
Zeeuws is in dit verband dus
niet meer dan een verzamel
naam voor de grote groep nauw
verwante dialecten die in Zee
land en op Goeree-Overflakkee
gesproken worden. Het argu
ment dat hét Zeeuws niet be
staat, dus ook niet erkend kan
worden, klopt dus niet."
Goed lezen, een kunst dus. Het
Zeeuws, dus het totale palet aan
Zeeuwse dialecten, kan wel de
gelijk erkend worden en heeft
die steun meer dan nodig. On
wetendheid en onwelwillend
heid (zie de brief van Comelisse)
maken het onze dialecten al
zwaar genoeg. Zet dus allen uw
krabbel op die actiekaart voor
uw Zeeuws. Of dat nu Noord-
gouws of Zuudzands is...
A. Riemens
Herenstraat 21-A, Middelburg
Er is de laatste tijd veel te doen
over het Zeeuwse dialect, dat
erkend zou moeten worden als
Zeeuwse streektaal. In de PZC-
bijlage Buitengebied van 23 ja
nuari wordt het Zeeuws een ver
zamelnaam genoemd van alle
dialecten in Zeeland en van
Goeree-Overflakkee. Afgezien
van de vraag of je dialecten tot
een taal moet rekenen, weet ik
niet of de bewoners van Goeree-
Overflakkee, die het dialect nog
spreken (in elke gemeente op ei
gen wijze) hun dialect ooit zul
len zien als Zeeuwse streektaal.
De aansluiting van Goeree-
Overflakkee bij Zeeland, of an
dersom, wilna jaren praten ook
nog steeds niet vlotten.
Tannie van Eek
(Flakkeese) Luzacstraat 12
Vlissingen
Het bericht 'Toekomst kern
energie opnieuw bekijken'
(PZC, 22-01) is verfrissend
nieuws. Nu wordt duidelijk dat
er omtrent de 'groene' stroom
veel dingen gaande zijn die op
Nederlands en Europees niveau
niet door de beugel kunnen. De
huidige opwekking van 'groene'
stroom is verschrikkelijk duur;
wordt zwaar gesubsidieerd;
wordt belastingvrij tegen een te
lage prijs verkocht, terwijl de
verkoop waarschijnlijk reeds
ver boven de opgewekte hoe
veelheid ligt. Het totaal gelever
de 'groene' vermogen moet dus
geschoond zijn van de conven
tionele bij levering voor niet
productieve uren. Als voor een
verre 'groene' leverancier geko
zen wordt dienen tevens de
transportverliezen betaald te
worden. 'Groene' stroom ge
scheiden houden in het net is on
mogelijk zodat er in dat geval
gewoon 'zwarte' stroom wordt
afgenomen. Het inzicht in het
stroomgebeuren wordt dus ge
woon 'grijs' en de zakkenvullers
rekenen zich rijk met behulp
van de hobby van de goedwil
lende milieufanaten. De natuur
weet hoe een overmaat C02
weggewerkt moet worden en
overmatig smelten van landijs
op de polen gebeurt enkel in de
science-fiction. De tijd is rijp
om over de gehele stroomkwes-
tie een referendum te houden
voordat er eenzelfde chaos ont
staat als bij de oude NS en PTT.
N. A. Blomme
Ruys de Beerenbrouckstraat 32
Vlissingen
'Op video betrapte dierenbeu
len op veemarkt in België gaan
vrijuit'. Woede en afschuw ma
ken zich van mij meester, bij het
lezen van dit artikel in de PZC
van 15 januari. De opnamen die
gemaakt zijn met een verborgen
camera, tonen grove mishande
lingen van dieren op een vee
markt. Beelden van veehande
laren die koeien met stokken
slaan en in de aars poken totdat
de dieren van ellende neerval
len. Een kind van amper twaalf
jaar oud dat een stervend kalfje
martelt met een zweep. Over het
algemeen zijn zeer veel kinde
ren begaan met het lot van de
dieren, daarom is juist dit zo'n
schrijnend en schokkend con
trast! De dierenbeulen gaan
vrijuit, omdat de privacy van de
veehandelaren is geschonden!
Een grof schandaal! Dit is een
onvoorstelbare dwaling in het
rechtssysteem, zulke ernstige
misdaden plegen en toch vrijge
sproken worden! De Belgische
dierenrechtenorganisatie Gaia
gaat tegen de uitspraak in be
roep. Ik hoop van harte dat zij
samen met vele dierenvrienden
in België alles zullen doen wat in
hun vermogen ligt om deze
weerloze dieren te beschermen
en de gewetenloze dierenbeulen
alsnog te berechten. Hopelijk
zullen dan de weerzinwekkende
taferelen op de veemarkt tot het
verleden gaan behoren.
Loura Bosselaar
Schubertlaan 5, Vlissingen
We zijn met zijn allen de atmos
feer aan het verpesten (PZC, 23-
01). De mensen die het echt
doen, en de mensen die het over
zich heen laten komen met de
gedachte: we kunnen er toch
niets aan doen. Want het heeft
allemaal met geld verdienen en
geldbezit te maken. Wat vinden
we nu in de ruimte: uitlaatgas
sen van miljarden auto's, uitsto
ten van miljarden fabrieken,
uitlaatgassen van honderden
bommenwerpers en gevechts
vliegtuigen van Bush. En niet te
vergeten de ontplofte bommen.
En de uitbarstingen van vulka
nen. Dat alles maakt die ruimte,
akelig, beangstigend vol. Wor
den we daar nu echt goed over
geïnformeerd? Nee, niet door de
koningen, presidenten, minis
ters, professoren, dokters,
dominees, weermannen en -
vrouwen. En niet door de pers.
Natuurlijk niet, bolletjesslik
kers, een koninklijk huwelijk,
dat is toch veel makkelijker. We
zullen zelf moeten waarschu
wen als verplichting tegenover
onze kinderen en kleinkinderen
Daar houden we als ouders en
grootouders toch zo van? Prins
Claus zei eens: „Wij hebben de
aarde niet als een kostbare erfe
nis in beheer, maar wij hebbed
haar van onze kinderen te leen"
D. Meijer
Burg. Stemerdinglaan S3
Oost Soubuiy
VLISSINGEN - Kinderen van
ouders met psychische probh-
men, al dan niet zelf volwassei,
zijn zaterdag 23 welkom in Et-
ten-Leur. Daar houden het cen
trum voor geestelijke gezonc-
heidszorg Emergis en de Brt-
bantse GGZ-diensteneen on-
moetingsbijeenkomst.
Kinderen die opgroeien met or
ders met psychiatrische proble
men leven in zorg, vrees ei
schaamte. Zorgtaken in het gé-
zin komen vaak op hen neer,
vrezen zelf' ook geestelijk ziek te
worden en ze schamen zich voer
het oordeel van de buitenwe
reld. Kinderen die nu in die siti-
atie leven en volwassenen die n
zo'n situatie opgroeiden kunnei
in Etten-Leur ervaringen ui-
wisselen. Aanmelding kan hj
Emergis in Goes.
(Advertentie)
VLISSINGEN - De Zeeuwse
toeristische sector lonkt in deze
weken met name naar buurland
België. Zowel het Bureau voor
Toerisme als de regionale VW's
en het bedrijfsleven zijn present
op het vakantiesalon in Ant
werpen. Deze beurs begint mor
gen en loopt tot en met 3 februa
ri.
De aandacht van toeristisch
Zeeland ging op de Vakantie
beurs in Utrecht ook al voor een
deel uit naar België. Nederland
komt voor de zuiderburen op de
eerste plaats als het gaat om
korte vakanties en daguitstap
jes. Toeristisch Zeeland maakt
op de beurs in Antwerpen on
derdeel uit van het Holland-pa
viljoen, dat zich presenteert met
de slogan 'je bovenste beste
buurland'.
Vergeleken met de belangstel
ling uit eigen land en uit Duits
land voor Zeeland is het Belgi
sche aandeel van het bezoek
maar vrij beperkt. Niettemin is
er de laatste jaren sprake van
een duidelijke groei, zo signa
leert Emerence van Wingen,
promotiecoördinator van het
Bureau voor Toerisme Zeeland.
In eerdere jaren beperkte het
Belgische bezoek aan Zeeland
zich tot dag- en kooptoerisme.
Nu komt er meer interesse om
een paar dagen in Zeeland door
te brengen en dan allerlei din
gen te gaan doen. Er is veel
vraag naar fietsarrangementen
en wandelroutes. Ook wil men
meer weten over de mogelijkhe
den om te duiken te surfen.
Zeeland dankt het toenemend
bezoek voor een deel aan de in
tensiteit van het verkeer. Van
Wingen: „De eigen kust is voor
de Belgen vaak moeilijk bereik
baar. Voor een bepaalde catego
rie geldt dat ze eerder aan de
Zeeuwse kust kunnen zitten".
Op de beurs in Antwerpen
wordt een nieuw product gepre
senteerd: het Zeeland Ontdek
kingspakket. Dat nodigt uit tot
het zelf deelnemen aan activi
teiten. In het pakket zitten di
verse folders. Op 2 februari
wordt de Zeelandstand samen
met die van andere deelnemers
uit Nederland rijkelijk versierd
om daarmee het koninklijk hu
welijk op afstand mee te vieren.
Het bezoek krijgt een glaasje
Oranjebitter om te kunnen toas
ten op het Oranjepaar.
door Ali Pankow
ZIERIKZEE - Liefde voor kleu
ren, natuur, vrijheid en de liefde
zelf klinken veelvuldig door in
de gedichten van Thom Schrijer
uit Zierikzee. Zijn ietwat inge
togen voordracht van eigen
werk vormde gisteravond in Po
dium Brogum een mooi contrast
met de quasi uitbundige perfor
mance van de Haagse dichter
Adriaan Bontebal.
Schrijers werk getuigt van blij
heid met een vrijer leven sinds
een loopbaan vol schema's en
systemen. Zijn voorliefde voor
kleur blijkt direct al uit zijn ge
dichten over de seizoenen. In ja
nuari noemt hij het licht 'te dun
om de dag te kleuren'. In maart
is het 'land nog niet op kleur',
maar in de zomerzotheid zijn hij
en zijn geliefde op bespeelbare
afstand van elkaar in het gras
gaan liggen en in de herst ziet hij
'conjuctuurgevoelige schepen
september uitvaren' terwijl hij
in dat mooie land mag achter
blijven.
Boeiend ook blijkt zijn poëzie
over de stad .Die stad die getuigt
van bruisend leven en hechte
verbondenheid tussen de men
sen. Dit in tegenstelling tot de
kilheid van de yuppencultuur.
Die stad echter ook die zich te
ver inkrabt in dat mooie weidse
land. Schrijers weet zijn obser
vaties fraai te verwoorden zoals
in zijn gedicht Forensen waarin
hij 'de toon der onontkoom
baarheid' laat doorklinken. Of
in Receptie waar 'glazen men
sen op zacht tapijt schijnbewe
gingen van ontmoeten maken'.
Ruig
Bontebal is ruiger. Ooit noemde
hi] zichzelf Pahaska, oftewel
'Langhaar', zoals de Indianen
zeggen. De Haagse dichter en
schrijver van korte verhalen vol
kostelijke, bizarre humor lijkt
nog steeds het imago van een
langharige provo te koesteren.
Zijn presentatie van eigen werk
staat borg voor een vette lach en
heel af en toe een golfje gêne. Als
hij bijvoorbeeld vertelt over zijn
copuleren met de Sint Bernard-
hond van de buren en zijn schrik
als het dier plots een nest met
acht puppies baart. Veel lol le
vert ook zijn afkeer voor de de
afzichtelijke neus van oom Ari
op.
Veel verhaaltjes getuigen van
zelfspot. Vooral zijn beenpro
these moet het nogal eens ont
gelden. Politieagenten behoren
niet tot zijn helden, alleen
Bromsnor maakte voor eens en
altijd diepe indruk op hem.
Tussen de voordrachten door
speelde het duo Nicolaas en
Adriano op gitaar. Zij onthaal
den het publiek op de wanne
klanken van flamengo- en zi-
geunermuziek.
vrijdag 25 januari 2002
Adriaan Bontebal in Brogum.
foto Pieter Honhoff
door Maurits Sep
Zeedijk 32, heet het nieuwste perio
diek van de EPZ. Deze week ver
scheen het eerste nummer, dat is ver
noemd naar het adres van de kern- en
kolencentrale in Borssele. „Wij willen
met dit blad de dialoog zoeken. We heb
ben ons te lang opgehouden in onze re-
gelzaal", schrijft directeur Jos Bongers
in zijn voorwoord Uit de regelzaal.
Het is meer dan een informatief blaad
je. Meningen worden niet geschuwd.
Greenpeace krijgt er in een column
duchtig van langs. Ook de subjectieve
vergelijking van de verkiezingspro
gramma's van zes partijen die meedoen
aan de parlementsverkiezingen in mei
van dit jaar verraadt een andere bena
dering van de buitenwereld.
„Ik ben blij dat Zeedijk 32 is opgeval
len", reageert Bongers tevreden. „Kijk,
van 1973 tot 1986 zijn we alleen bezig
geweest met stroom maken. We waren
volstrekt in onszelf gekeerd. Vonden
dat we het goed deden, anderen moes
ten dat ook maar vinden. Na de ramp
van Tsjeraobyl in '86 was de wereld ge
schokt. Wij hielden ons gedeisd. We tra
den alleen naar buiten als ons iets werd
gevraagd."
„Toen kwam 1994. De Tweede Kamer
besloot dat de kerncentrale in 2004
dicht moet. Dat hadden we kunnen zien
aankomen maar toch werden we ver
rast. Dat was de tweede keer dat we
wakker werden geschud. Het was niet
meer voldoende je werk goed te doen,
ervan uitgaande dat de mensen dat wel
snapten. We moesten ze dat echt duide
lijk maken en dus actiever naar buiten
treden."
„Dat begon met informatie verstrek
ken Maar we zijn ook meer gaan luiste
ren: wat vinden anderen? En hoe komen
we met hen in gesprek? We gingen ook
vragen uitlokken. We ontwikkelden
ons van informatieverstrekker naar
presentator van feiten én meningen."
Een publiciteitsoffensief?
„Nee, het afleggen van onze schroom.
Leren luisteren, leren het gesprek aan te
gaan. Weg uit de regelzaal, de wereld in.
Daarom zijn we vorig jaar bijvoorbeeld
ook naar een bijeenkomst van de Socia
listische Partij gegaan in Vlissingen."
Praten met de tegenstander.
„Ja, maar we praten ook met onze me
destanders. Zeedijk 32 lokt reacties uit.
Van tegenstanders, maar ook van voor
standers. Daar zitten nog van die
houwdegens tussen die vinden dat we
veel te slap zijn, te genuanceerd. Tegen
Directeur Jos Bongers: „De wereld is veranderd, wij zijn bereid verantwoording af te leggen." foto DirkJan Gjeltema
hen zeggen we: de wereld is veranderd,
wij zijn bereid verantwoording af te
leggen aan onze omgeving."
Hoe gaat hel praten met tegenstanders,
zoals SP, maar zeker Greenpeace en
Wise
„Niet eenvoudig. Zij hebben hun stel
lingen betrokken, bijna dogmatisch.
Sommige tegenstanders zijn slechts uit
op de confrontatie, willen voor het oog
van de media hun standpunt uitdragen.
De SP niet eens, daar kunnen we wel
mee praten. Ook bij Wise zitten aan
knopingspunten voor dialoog. De
moeilijkste partij is Greenpeace. In het
verleden lieten we hen lopen als ze zich
over ons uitlieten. Tegenwoordig rea
geren we. Omdat een aantal dingen die
ze doen of zeggen, niet juist zijn."
Kijkt u eens eerlijk naar uzelf: ontwaart
u bij EPZ niet dezelfde dogmatische
houding, dat jullie gelijk hebben en
goed zijn, en dat kritiek niet klopt?
„Vind ik niet. Als we horen dat we tech
nisch niet goed werken, nemen we dat
ter harte en kijken of het anders kan.
Ten tweede: wij willen na 2003 door
gaan. Mensen hebben daar moeite mee.
Daarom houden we niet meer vast aan
onze eeuwigdurende vergunning, maar
pleiten voor doorgaan tot 2 013We we
ten dat de centrale ook daarna door
kan. Het is óns initiatief geweest een
mijlpaal neer te zetten. Wij hebben ons
dogma laten varen. Kernenergie hoeft
niet koste wat het kost. We willen wel
een weloverwogen besluit."
In Zeedijk 32 nemen jullie duidelijke
stellingen in, bijvoorbeeld over Green
peace. Uit irritatie?
„Omdat we een eerlijk beeld willen
schetsen. Als je in gesprek wilt komen,
moet je duidelijk zeggen wat je vindt.
Zouden we schrijven dat Greenpeace
een fantastische organisatie is, waar we
het helaas niet altijd mee eens zijn, dan
gelooft toch niemand ons."
EPZ zoekt bewust de confrontatie.
„Dat moet wel eens om een patroon te
doorbreken. Anderzijds kunnen we
niet ontkennen dat Greenpeace belang
rijk is voor het denken over kernener
gie. Dat zou een onderschatting van
hun invloed zijn. Dat we een achter
stand hadden in de contacten met het
publiek, werd duidelijk in 1994, toen de
Kamer besloot de kerncentrale te slui
ten. Onze opponenten waren uiterst
succesvol. Daar hebben wij van ge
leerd. We spiegelen ons aan Green
peace."
doorErnst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Sommige
kunstenaars zijn onophoude
lijk maar onhoorbaar met
elkaar in gesprek. Ze commu
niceren via hun werk. De Mid
delburgse schilder Guido Lip
pens is zo iemand. Volgende
maand beginnen galerie De
Zaal in Delft en het Stedelijk
Museum in Amsterdam ten
toonstellingen die op verschil
lende manieren tonen hoe hij
de confrontatie aangaat met
collega's.
Het opvallendst is de tentoon
stelling 1001 nacht, die op 16
februari begint in het Stedelijk
Museum in Amsterdam. Het is
niet de eerste keer dat Lippens'
werk daar te zien is, maar het
gebeurt ditmaal wel in een op
merkelijk concept. Eigenlijk
gaat het om een tentoonstelling
die eerder te zien was in Muse
um Jan Cunen in Oss.
Zeven kunstenaars van naam,
behalve Lippens onder ande
ren David Bade en C.A. Wert-
heim, maakten daar een keuze
uit de collectie van het museum
die ze aanvulden met eigen
werk. In hun presentatie ver
wezen ze naar het thema 1001
kunstenaars die zich bezighou
den met het soort problemen
dat ook hem fascineert. Hij
houdt nog even voor zich van
wie hij werk gaat kiezen uit de
collectie van het Stedelijk,
maar wil wel aangeven dat hij
in de manier van presenteren
refereert aan een tentoonstel
ling van de Franse kunstenaar
Daniel Buren, in 1975 in Mün-
chengladbach. „Ik ben op hem
gekomen via foto's van de grote
moskee in Cordoba die me de
den denken aan zijn boogjes in
het Stedelijk. Ineens had ik de
gelegenheid een standpunt in
te nemen ten opzichte van Bu-
rens werk in Münchenglad-
bach. Net als ik had hij het daar
over de decoratieve kwaliteit
van de schilderkunst, maar
naar mijn mening sloeg hij een
doodlopende weg in."
Lippens heeft dit gegeven op
een verrassende manier in
beeld vertaald, maar verklapt
niet hoe. Om de clou niet voor
tijdig te verraden, maar vooral
omdat wat hij wil zeggen ge
zien moet worden.
Ook in Delft, waar de expositie
op 3 februari begint, gaat Lip
pens een gesprek aan. Hij ex
poseert samen met Jan Roe
land en Jaap van den Ende. „In
een expositie met andere kun
stenaars krijgt het werk con
text", zegt Lippens. „Een kun
stenaar is natuurlijk nooit een
Einzelganger. De verbinding
in Delft is denk ik dat we alle
drie aandacht vragen voor de
aandacht die in onze kunst
werken zit."
Tegelijk 'praat' Lippens ook
met kunstenaars die daar niet
tentoonstellen, zoals de eerder
genoemde Hans van Hoek, van
wie hij in Oss een werk uitkoos.
De omlijsting van zijn schilde
rijen is voor Van Hoek een be
langrijk thema en ook Lippens
is daar op het ogenblik buiten
gewoon door gefascineerd.
„Waar houdt het schilderij op?
Dat is voor mij een wezenlijke
vraag. Hoort de lijst er wel bij
of niet? Begrenst de lijst het
schilderij? Kun je door de lijst
het schilderij stem geven of
moet je dat juist niet doen? Dat
is wat ik al schilderend onder
zoek."
Exposities Guido Lippens: 3 feb
t/m 10 maart in galerie De Zaal in
Delft, 16 feb t/m 2 april in het Ste
delijk Museum in Amsterdam sa
men met anderen in 1001 nacht) en
nog t/m 14 feb in galerie Singel 74
in Amsterdam (met anderen onder
wie Piet Dieleman uit Middelburg
l
Nissen
Toch is de link die hij in Oss met
1001 nacht legde een andere.
Hij presenteerde schilderijen
van Hans van Hoek, Reinoud
van Vught en zichzelf in ver
lichte nissen op afzonderlijke
muren, maar - in eerste instan
tie - aan het oog onttrokken
door lange gordijnen. Met een
afstandsbediening kon het pu
bliek die gordijnen openschui
ven.
Lippens: „Letterlijkeen Sesam
open u- effect." De Middel
burgse kunstenaar had een Het decoratieve element is belangrijk in de schilderijen van Lip-
soort schatkamers met kunst pens.
nacht. Dat kan breed en nauw
worden geïnterpreteerd, bij
voorbeeld als overgang tussen
licht en donker, maar ook als
kunst met invloed uit het (Mid-
den-)Oosten.
Dat laatste lijkt bij Lippens
voor de hand te liggen. In zijn
werk draait het om aandacht
en concentratie en dat komt
onder meer tot uitdrukking in
zijn nauwkeurige, tijdrovende
en decoratieve manier van
schilderen. In tegenstelling tot
veel kunstenaars in het Westen
kijkt Lippens niet neer op het
decoratieve van de schilder
kunst.
gecreëerd. „Het publiek kon de
kunstwerken ontdekken. Ook
kinderen vonden het prach
tig."
In Amsterdam gaat Lippens
die presentatie niet herhalen.
Meer nog dan in Oss richt hij
zich op een confrontatie met
Clinique Promotie vanaf
21 januari 2002 bij
Bij aankoop
vanaf 25,- aan
Clinique producten
ligt er een geschenk
voor u klaar*.
Eén geschenk per klant zolang de voorraad strekt.
Ga voor de actievoorwaarden naar uw Pour Vous Parfumerie.
