Poldermodel lijkt voorlopig gered
Lockerbie-zaak verbale strijd bij uitstek
PZC
2
Kroonprins schoot
Maxima even te hulp
SER-voorzitter Wijffels: WAO-voorstel kan over anderhalfjaar wet zijn
22 januari 1952
dinsdag 22 januari 2002
door Rixt Albertsma
Herman Wijffels, voorzitter
van de Sociaal-Economi
sche Raad (SER), het boegbeeld
van de polder, heeft zich de af
gelopen weken niet zoveel aan
getrokken van de kritiek op het
'wereldberoemde' overlegmo
del. Als voorzitter van de WAO-
commissie had hij zijn handen
vol om werkgevers en vakbon
den op één lijn te krijgen.
De politiek wilde namelijk
graag nog voor de verkiezingen
een advies van de sociale part
ners en kroonleden (onafhanke
lijke deskundigen) over de
WAO-voorstellen die de com-
missie-Donner afgelopen zomer
presenteerde. Een heikel onder
werp omdat volgend jaar naar
verwachting de één miljoenste
WAO'er zich aandient.
Terwijl het advies van de sociale
partners tergend moeizaam tot
stand kwam, bleef Wijffels gelo
ven in een oplossing van het
WAO-probleem: „Ik heb altijd
gedacht; het advies moet er ko
men. Op deze manier kunnen we
niet verder met de WAO. Dat be
sef leefde bij alle partijen." Ook
al liepen de gemoederen bij de
vakbonden en de werkgevers
soms hoog op.
Als voorzitter speelde Wijffels
volgens eigen zeggen slechts een
bescheiden rol. „Je zorgt dat be
trokkenen steeds een stapje
naar elkaar toe zetten", vertelt
hij vrij dag een paar uur na de of
ficiële presentatie van het
WAO-advies. Keiharde ruzies,
waarbij partijen dreigden op te
stappen, zijn er volgens de voor
zitter de afgelopen zes maanden
niet geweest. „Maar ik heb men
sen wel eens uit een dip moeten
halen. Je pleegt dan een extra
telefoontje hier en daar, of
neemt ze even apart."
Compromis
Het voorlopige advies dat er nu
ligt is een typisch compi'omis
waarin alle partijen zich min of
meer kunnen vinden. De werk
gevers zijn de zo gehate pemba-
regeling kwijt, waarbij ze een
hogere premie betalen als er
meer werknemers in de WAO
zitten. De vakbonden zijn blij
met de hogere uitkeringen (75
procent) voor mensen die in de
toekomst in de WAO terecht ko
men. „De moeilijkste hobbel
voor de werkgevers", aldus
Wijffels. Voortaan - als de plan
nen doorgaan natuurlijk - ko
men alleen nog werknemers die
meer dan 80 procent zijn afge
keurd en langer dan vijf jaar
ziek zullen zijn, in de WAO.
De verwachting is dat de druk
op de artsen die de werknemers
moeten keuren, hierdoor zal
toenemen. Iemand die tegen de
80 procent aanzit, zal er waar
schijnlijk alles aan doen om vol
ledig te worden afgekeurd om zo
in aanmerking te komen voor
die hogere uitkering. Volgens
Wijffels is het echter de bedoe
ling dat keuringsartsen in de
toekomst strenger zullen gaan
keuren. „Daarnaast zullen
mensen met een handicap door
twee verschillende artsen wor
den gekeurd voor ze in de WAO
terecht komen."
Met die strengere keuringen
valt of staat het hele WAO-ad-
vies. Volgens het Centraal Plan
bureau (CPB), de rekenmeester
van de overheid, zal de instroom
in de WAO 'nieuwe stijl' alleen
maar dalen bij strengere keu
ringen.
Strenger
Toch klagen keuringsartsen nu
al dat de lat niet hoger kan.
Wijffels is het daar niet mee
eens. „Als de wet zegt dat de lat
hoger moet, dan zal de arts
strenger moeten keuren. Hij
krijgt hiervoor wel meer tijd",
stelt de voorzitter. „Want door
de verwachte daling van de in
stroom neemt het aantal cliën
ten af", redeneert hij.
De SER berekende dat het aan
tal nieuwe WAO'ers dat jaar
lijks instroomt afneemt van
100.000 tot 25.000 a 30.000, als
de nieuwe plannen worden in
gevoerd. „En dus houden keu
ringsartsen meer tijd over om te
keuren." Op dit moment loopt
het aantal keuringen echter nog
achter doordat de uitvoerings
instelling die de keuringen ver
richt (UWV) een groot tekort
aan artsen heeft.
Ondanks de moeilijk te voor
spellen effecten blijft Wijffels
onveranderd optimistisch. „De
tijd is rijp om iets aan het grote
WAO-probleem te doen. De tijd
dat mensen de WAO gebruikten
als 'the easy way out' is voor
goed voorbij." Voorwaarde is
natuurlijk wel dat de politiek
het advies oppakt en overneemt.
„De politiek zal nu moeten
doorpakken." Wijffels voor
spelt dat de WAO-voorstellen
over anderhalf jaar wetgeving
kunnen zijn.
Stroperig
Hoewel de overlegcultuur zich
van de goede kant heeft laten
zien, denkt Wijffels niet dat het
langverwachte WAO-advies de
kritiek op het poldermodel in
Nederland zal doen verstom
men. De afgelopen maanden
kwam er vanuit verschillende
hoeken (bankwereld en poli
tiek) nogal wat gemopperd op
het eerder zo geprezen polder
model. 'Stroperig en traag' wa
ren de verwijten. Wijffels: „De
kritiek is conjunctureel be
paald. De ene keer is er lof en
dan weer kritiek. Het echte suc
ces van het overlegeconomie zit
in het continu aanpassen en ver
anderen van regels en wetten die
bijdragen aan onze sociaal/eco
nomische samenleving."
En dat is niet alleen de WAO of
het zo bekende succesverhaal
van de loonmatiging en econo
mische groei, meent Wijffels.
„Jarenlang was loonmatiging
verstandig beleid. Maar tegen
woordig met deze krappe ar
beidsmarkt is het matigen van
lonen geen hanteerbax-e formule
meer. Als je dan met z'n allen be
slist om het anders te doen, is
dat ook een resultaat van de
overlegcultuur."
Wijffels schuift de - volgens hem
onterechte - kritiek op het pol
dermodel in Nederland af op
politieke stilte. „In de aanloop
naar de verkiezingen gebeurt er
niet zoveel meer. De afgelopen
periode zijn er onvoldoende
vernieuwingen geweest. Het ge
voel dat we verder moeten,
overheerst. En dan roepen men
sen om veranderingen." GPD
door Paul Koopman
Willem-Alexander is op
nieuw 'dom' geweest.
Dat oordeel velden afgelo
pen weekeinde D66-leider
Thom de Graaf en een aantal
staatsrechtgeleerden. Aan
leiding: in een door ruim vier
miljoen landgenoten beke
ken interview met Maartje
van Weegen en Paul Witte-
man wekte de prins de in
druk alsof hij een rapport
van prof. Baud over de vader
van zijn verloofde Maxima
zou willen relativeren.
Nu is het rapport van prof.
Baud niet zomaar een rap
port. Het werd geschreven in
opdracht van de Nederland
se regering en de conclusies
werden aanvaard door kabi
net én parlement. Het onder
werp van onderzoek was
verder niet zomaar een on
derwerp. Baud moest uitvis
sen in hoeverre de vader van
Maxima, Jorge Zorreguieta,
de misstanden van het Ar
gentijnse Videla-regime kon
worden aangewreven.
Het effect van het onderzoek
was tenslotte niet zomaar
een effect. Onder zware di
plomatieke druk besloot
ZoiTeguieta het huwelijk van
zijn dochter op 2 februari
niet te zullen bijwonen om
dat, zoals premier Kok het
vorig jaar uitdrukte, „...zijn
aanwezigheid een negatie
ve invloed op het draagvlak
van de monarchie zou heb
ben".
Willem-Alexander moet dus
geweten hebben dat hij zich
op glad ijs bevond zodra hij
ook maar één kanttekening
bij dit gewichtige rapport
zou plaatsen. Want als
kroonprins kan hij zich geen
dissidente geluiden permit
teren. De ministeriële ver
antwoordelijkheid schrijft
voor dat het kabinet al zijn
uitlatingen moet kunnen on
derschrijven.
Verlegenheid
Hamvraag is dus: heeft de
kroonprins het kabinet in
verlegenheid gebracht? Daar
lijkt het niet op. Premier Kok
kon volgens afspraken met
de NOS passages uit het da
gen eerder opgenomen inter
view 'knippen', maar heeft
van die mogelijkheid geen
gebruik gemaakt. Het kabi
net vond dus blijkbaar zelf
dat er niets aan de hand was.
De meeste politieke reacties
op de 'uitglijder' van de
kroonprins waren dan ook
tamelijk lauw.
Het nu al omstreden inter
view met Willem-Alexander
en Maxima valt ook door een
andere - menselijker - bril te
bekijken: een man die vindt
dat hij loyaal moet zijn aan
zijn grote liefde en toekom
stig echtgenote.
Want wat zei WA en waai-om?
Paul Witteman en Maartje
van Weegen wilden van
Maxima weten of zij - na le
zing van het rapport Baud -
haar vader nog wel geloofde.
Ex-landbouwminister Zor
reguieta zelf houdt vol dat hij
tot 1984 niet wist van de ver
dwijningen in zijn land,
Baud acht dat in zijn rapport
'redelijk ondenkbaar'. Maxi
ma kan - zo blijkt - niet gelo
ven dat haar vader tegenover
zijn eigen dochter over dit
belangrijke onderwerp liegt.
„Misschien om zich beter
voor te doen dan hij is?",
dringt Witteman aan. Dan
grijpt Willem-Alexander,
zichtbaar getergd, in. Het
rapport Baud is 'een mening',
merkt hij op.
Ondenkbaar
Formeel heeft de kroonprins
daarin gelijk. Baud toont im
mers niet onomstotelijk aan
dat vader Zorreguieta liegt
over zijn verleden. Hij acht
het alleen 'redelijk ondenk
baar' dat hij niet wist van de
verdwijningen. Het is daar
mee niet honderd procent ze
ker dat hij er wél van wist.
Maar daar gaat het eigenlijk
niet om. Willem-Alexander
heeft, geplaatst voor de keu
ze tussen staatsrechtelijke
scherpslijperij en zijn toe
komstig echtgenote, voor
zichtig de zijde van Maxima
gekozen. Dat mag hem niet al
te kwalijk worden genomen.
Als hij Móxima in het inter
view voor het oog van de na
tie had laten vallen, dan pas
was hij dom geweest. En een
hork bovendien. GPD
Abdelbaset Ali Mohmed.Al-Megra.hi heeft er inmiddels al bij
na een jaar opzitten van de minimaal twintig jaar celstraf die
hij kreeg voor zijn rol bij de Lockerbie-aanslag in december
1988. De Libische geheim agent werd op 31 januari vorig jaar
door een Schots gerechtshof in Kamp van Zeist veroordeeld
voor de moord op 259 inzittenden van de PanAm Boeing
'Maid of the Seas' en 11 imuoners van het Schotse Lockerbie,
waar brokstukken van het ontplofte toestel een diepe krater
sloegen. Morgen begint op de zwaar bewaakte luchtmachtba
sis het hoger beroep in de Lockerbie-zaak.
Oudste overleden
De oudste inwoonster van
Zeeland, de weduwe P. Pou-
wels-Tieleman uit Klooster-
zande, is op een leeftijd van
103 jaar overleden. Op 25 fe
bruari 1952 zou ze 104 zijn ge
worden.
Lijk aangespoeld
Het lijk dat enkele dagen gele
den aanspoelde op het strand
te Domburg blijkt van een ne
gentienjarige Antwerpenaar
te zijn. Hij was aan boord van
een zeilschip dat op 20 oktober
1951 omsloeg. De Antwerpe
naar en zijn vier vrienden ver
dronken. De stoffelijke over
schotten van de vier andere
slachtoffers zijn reeds gebor
gen.
Nieuwe veerboot
Binnenkort wordt op de Yssel-
werf in Gorinchem de kiel ge
legd van de nieuwe veerboot
die de dienst tussen Kortgene
en Wolphaartsdijk gaat onder
houden. De veerboot wordt
veertig meter lang en twaalf
meter breed.
Blauwen en bonten
De stichting voor de Land
bouw pleit voor een verbod
van de teelt van Zeeuwse blau
wen en bonten. Deze tradione-
le aardappelsoorten, die overi
gens nauwelijks meer worden
verbouwd, zijn uiterst gevoe
lig voor virusziekten en vor
men daardoor ook een gevaar
voor de teelt van andere aard
appelsoorten.
Uitgever:
J. C. Boersema
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L, Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380AAVIissmgen
Tel. (0118) 484000
Fax-(0118) 470102
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax (0115)645741
E-mail. redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114)372771
E-mail redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel (0111)454647
Fax. (0111)454657
E-mail. redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst:
8.30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 13 30 uur.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20 30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20 00 tot 22 00 uur
Tel. (0118) 484000
Fax (0118) 470100
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van /,--)
per maand 19.25
per kwartaal. 52,- -
per jaar 198,- -
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
E-mail abo@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode-
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: /.-
zaterdag 1,50
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd bij
de advertentieorderafdeling.
Tel: 0118-484321
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern De door u
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dal wordt gebruikt voor onze
(abonnementen(administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante dlenslen en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ol door ons zorgvuldig geselecteerde
derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij. PZC, afdeling
lezersservice. Postbus 18,4380 M Vlissingen.
door Marjolijn de Cocq
De drie Schotse rechters vel
den vorig jaar het vonnis
over Al-Megrahi (49) met de
plechtige woorden: 'En daarom
verklaren wij hem schuldig'.
Een collectieve zucht weer
klonk op de publieke tribune,
asgrauw gleed de vader van een
van de slachtoffers onderuit.
Al-Megrahi's medeverdachte
werd vrijgesproken.
Maar al bleven er volgens de
rechters onzekerheden over de
toedracht van de Lockerbie-
aanslag, de bewijzen die tijdens
85 procesdagen waren aange
dragen over Al-Megrahi's in
breng vormden volgens hen een
'realistisch en overtuigend pa
troon' van schuld. De misdaad
die het slaperige stadje Locker
bie voor altijd op de wereld
kaart zette, was boven alle twij
fel verheven 'van Libische
origine' - met een hoofdrol voor
Al-Megrahi.
Volgens het Schotse recht is
geen hoger beroep mogelijk te
gen de vrijspraak van Al Amin
Khalifa Fhimah, met wie Al-
Megrahi in Kamp van Zeist bij
na twee jaar lang de gevangenis
deelde. Een grote tegenslag voor
de Crown, het Schotse Open
baar Ministerie, dat zijn scena
rio met Fhimah als onderknup
pel van Al-Megrahi en verlener
van hand- en spandiensten be
stempeld zag als speculatie zon
der enige basis.
Fhimah liet zich bij terugkeer in
Libië, de last van de beschuldi
ging afgeschud en de handen in
triomf geheven, als held ontha
len. Al-Megrahi kreeg onder
tussen bij monde van Libische
advocaten een Jezus-rol aange
meten: onterecht veroordeeld,
symbool van het lijden van de
mensheid.
Breedsprakigheid
Maar niet die advocaten spre
ken namens Al-Megrahi ten
overstaan van de vijf Schotse
rechters die definitief over zijn
lot beslissen. Daarvoor is op
nieuw de in omvang en breed
sprakigheid imposante William
Taylor ingehuurd. De advocaat
krijgt in het hoger beroep,
waarvoor drie weken zijn uitge
trokken, alle gelegenheid zijn
reputatie eer aan te doen.
Want de procedure is een bij uit
stek verbale strijd waarin de
verdediging alle juridische ar
gumenten uit de kast zal moeten
halen om de rechters ervan te
overtuigen dat er sprake is van
een gerechtelijke dwaling.
Nieuw bewijs mag alleen wor
den gepresenteerd als het Hof
van Beroep de verklaring ac
cepteert waarom het niet tij dens
het proces is opgevoerd. Boven
dien moeten de rechters over
tuigd zijn van het belang: zou de
uitkomst van het proces met dit
bewijs mogelijk anders zijn ge
weest?
Cassetterecorder
Of Taylor inderdaad een voor
malige veiligheidsbeambte mag
oproepen die, zeventien uur
voor vlucht PanAm op 21 de
cember 1988 van Londen
Heathrow vertrok, een inbraak
zou hebben gemeld in de baga
geruimte van de luchthaven,
valt dus nog te bezien. Dit ver
haal wekt de suggestie dat an
deren dan Al-Megrahi tijdens
de inbraak de semtexbom, ver
stopt in een Toshiba-cassettere-
corder in een bruine Samsonite-
koffer, aan boord van het ramp
toestel kunnen hebben ge
bracht.
De man is buiten de schuld van
aanklagers of verdedigers tij
dens het proces niet als getuige
opgeroepen om de simpele re
den dat de Schotse politie zijn
naam niet had doorgegeven.
Maar of de rechters hetzelfde
gewicht aan de verklaring zul
len hechten als de verdediging is
ongewis.
De drie rechters in het oor
spronkelijke Lockerbie-proces
waren unaniem overtuigd door
de opeenstapeling van indirect
bewijs tegen Al-Megrahi. Libië
was geen zondebok, zoals vele
verkondigers van complottheo
rieën wilden. De conclusie was
volgens de rechters dat de Loc-
kerbie-bom vanaf het Luqa-
vliegveld op Malta via Frank
furt als onbegeleide bagage
doorvloog naar Heathrow om
De rechtszaal van het Lockerbie-
daar te worden overgeladen op
vlucht PanAm 103 naar New
York. Het resultaat: „Om 19.03
uur op 21 december viel PanAm
103 uit de lucht."
Het is nooit duidelijk geworden
hoe de koffer op Malta aan
boord van vlucht KM 180 naar
Frankfurt is gebracht. Toch
stond voor de rechters het Mal
ta-scenario met Al-Megrahi's
aandeel door tal van omstan
digheden bu iten kijf. Al-Megra-
hi was een hoge functionaris
binnen de Libische geheime
dienst. Die dienst had in Zwit
serland veertig tijdklokken be
steld van het soort dat voor de
Lockerbie-bom was gebruikt.
Al-Megrahi had contacten met
de Zwitserse firmant.
De tijdklokken waren in de Li
bische woestijn getest in combi
natie met explosieven. De kle
ren in de koffer waren op Malta
gekocht door een Libiër die vol
gens de winkeleigenaar erg op
Al-Megrahi leek. Bovendien
-proces.
reisde Al-Megrahi een dag voor
de aanslag op een vals paspoort
naar Malta. Op 21 december
1988 was hij op het Luqa-vlieg-
veld voor zijn terugreis naar Li
bië.
De precieze gronden van het ho
ger beroep zijn niet openbaar
gemaakt. Taylors team kan het
gooien op een fatale procedure
fout tijdens het proces. Hij kan
ook betogen dat de drie rechters
onjuiste conclusies hebben ge
trokken op grond van het indi
recte bewijsmateriaal.
Gebonden
Maar Taylors handen zijn be
hoorlijk gebonden. Aan de in
schatting van de geloofwaar
digheid en betrouwbaarheid
van de 233 getuigen door de oor
spronkelijke rechters bijvoor
beeld kan door het Hof van Be
roep niet meer worden getornd,
alleen de interpretatie van het
bewijsmateriaal is nog voor dis
cussie vatbaar. En het oordeel
van de rechters ten opzichte van
sommige omstreden getuigen
was voor Al-Megrahi's veroor
deling cruciaal.
Zo was het verhaal van de Zwit
serse elektronica-handelaar
Bollier volgens de rechters gro
tendeels 'fictie in het genre spio
nageroman' maar niettemin op
punten - lees: zijn contacten met
Al-Megrahi - geloofwaardig. En
de door de advocaten als kneed
baar bestempelde Maltezer
winkeleigenaar was juist door
zijn onzekerheid en aarzelende
identificatie van Al-Megrahi
'volkomen geloofwaardig' en
een 'zorgvuldige getuige'.
Al-Megrahi weixl tot levenslan
ge gevangenisstraf veroordeeld,
met de aanbeveling dat hij daar
van niet minder dan twintig jaar
uitzit. Indien de Kamer van Be
roep het vonnis in hoger beroep
bekrachtigt, gaat hij naar de
zwaarbewaakte Baidinnie-ge-
vangenis bij Glasgow.
Behalve vrijspraak behoort ook
foto Mare van der Kort/GPD
een aangepast vonnis tot de mo
gelijkheden, waarbij de schul
digverklaring gehandhaafd
blijft maar delen van het vonnis
worden geschrapt. De volmach
ten van het Schotse Hoogge
rechtshof in hoger beroep zijn
gx'oot, zo hechten Schotse juris
ten eraan te onderstrepen, maar
het blijft een groep rechters die
arbitx-eert tussen verdachte en
aanklagers.
Stewardess
Wat het dus niet kan, is waar
voor de zus van een omgekomen
stewardess tijdens een vooi'be-
reidende zitting in oktober
smeekte: opdracht geven voor
het allesomvattende ondei'zoek
dat de precieze toedracht van de
Lockerbie-aanslag wél aan het
licht brengt.
Het Lockex-bie-bei"oep, zo kreeg
ze van de rechters te hoi'en, is
een normaal beroep volgens
normale Schotse pi'ocedux'es.
GPD
