x*w
Bijna een
geboren
koningin
PZC
02-02-02
Taken van Maxima
NOS laat
alle records
sneuvelen
12
Wilhelmina
en Hendrik
dinsdag 22 januari 2002
Een dame met natuurlijke koninklijke
allure. Een zegen voor de monarchie.
De aanstaande van kroonprins Willem-
Alexander heeft haar intrede gemaakt als
een ware vedette. Iedereen is het erover
eens: Maxima lijkt een geboren koningin.
Toch vergt de functie aan de zijde van de
kroonprins meer dan een innemende
glimlach. Haar belangrijkste taak: haar
echtgenoot onvoorwaardelijk steunen bij
zijn 'bijzondere levensopdracht'.
Een leven zonder eigen carrière, een strikt
verbod om vrijelijk haar mening te uiten
en continu in de schijnwerpers staan. Een be
staan als echtgenote van de troonopvolger is
geen gemakkelijke klus. Van Maxima wordt
verwacht dat zij als toekomstige 'First Lady'
haar leven in dienst stelt van Willem-Alexan-
der. Hij wordt immers koning. Voor deze zware
functie is een vrouw nodig die hem niet alleen
onvoorwaardelijk steunt, maar hem ook sti
muleert, adviseert en zo nodig corrigeert.
Alexanders 'bijzondere levensopdracht' vergt
een solide thuisbasis.
Willem-Alexander liet bij de aankondiging
van de verloving al geen misverstand bestaan
over Maxima's rol, toen haar werd gevraagd of
ze zou gaan werken voor een baas.Jawel,
voor déze baas", aldus de kroonprins stellig.
Maxima heeft echter een belangrijk voordeel:
Willem-Alexander wordt koning en zij, zo zal
de regering hoogstwaarschijnlijk besluiten,
koningin. Zij kan voor een belangrijk deel zelf
invulling geven aan de taak die in de afgelopen
112 jaar alleen door mannen werd uitgeoe
fend.
Maxima heeft de ervaringen van haar manne
lijke voorgangers desondanks goed bestu
deerd. Wilhelmina's echtgenoot Hendrik om
schreef zijn rol spottend als 'Ik ben slechts
bagage'. Prins Bernhard legde de basis voor
een eigen functie met zijn alom geprezen in
spanningen tijdens oorlog. „Zonder de oorlog
was ik slechts een marionet op het toneel van
mijn land geweest", zei hij daar zelf over. En
prins Claus stapte een tikje naïef in het ko
ninklijke huwelijk. Een ambassadeurspost
zoals hij gehoopt had, zat er niet in. En op ont
wikkelingssamenwerking, zijn geliefde ter
rein, kwam hij pijnlijk in de knoop met de mi
nisteriële verantwoordelijkheid.
„Maxima is een intelligente vrouw met tot
voor kort een kosmopolitisch bestaan en een
In de Grote Kerk van Breda tijdens de kennismakingstournee in Noord-Brabant.
foto Robert Vos/ANP
eigen carrière", zegt Henk te Velde, historicus
met speciale aandacht voor de monarchie.
„Maar klassiek gezien is het voor een vrouw
gemakkelijker dan voor een man om partner
van het staatshoofd te zijn. Voor vrouwen zijn
gewoonweg meer rollen beschikbaar, bijvoor
beeld in het sociale werk of in de liefdadig
heid. Dat was is de negentiende eeuw al zo en
dat is nu niet anders."
Hoewel zij met een jaarlijkse toelage van ruim
730.000 euro niet hóeft, zal Maxima als intelli
gente, zelfstandige, jonge vrouw toch een ei
gen werkterrein ambiëren. Liefdadigheid
komt al snel in beeld, of zoals her en der al
wordt geopperd, een functie waarin zij zich
bezighoudt met minderheden. Of zal zij zich
juist vol overgave storten op het 'veilige' moe
derschap?
„De plicht tot het voortbrengen van nage-
Bezoek aan het kerkje op het voormalig eiland Schokland, provincie Flevoland.
foto Robin Utrecht/ANP
Tijdens familiebezoek in Buenos Aires, 9 november 2001.
foto Ali Burafi/EPA
slacht staat nergens in de Grondwet", zegt
professor A. Postma, hoogleraar staatsrecht
aan de Rijksuniversiteit Groningen, die on
derzoek deed naar de staatsrechtelijke positie
van de echtgenote van de kroonprins. „Net zo
als er niets is vastgelegd over haar rechten en
plichten. Bij alle taken die Maxima op zich
neemt, geldt allereerst: ligt dit politiek niet ge
voelig. Prinses Mathilde van België is logope
diste en zou best een praktijk om de hoek kun
nen beginnen voor een paar dagen in de week.
Voor de econome Maxima ligt dat anders. Bij
alles wat zij doet moet ze zich afvragen of het
geen controverses zou kunnen veroorzaken.
Tot nu toe doet ze het voortreffelijk, ze weet
kennelijk als geen ander wat er van haar wordt
verwacht."
Met haar inmiddels gevleugelde uitspraak 'Jij
was een beetje dom' liet Maxima zien al prima
te voldoen aan de eis haar echtgenoot waar no
dig te corrigeren. „In deze situatie was de uit
spraak correctzegt PostmaAls het gaat om
een verliefd stelletje, valt zo'n uitspraak na
tuurlijk anders dan bij een koppel dat al dertig
jaar getrouwd is. Maar ze zal dag in dag uit
alert moeten zijn. Ze leeft letterlijk in een gou
den kooi."
Historicus Arnout van Cruyningen, auteur
van het boek Trouwen met Oranje, raadt
Maxima aan na het huwelijk een stapje terug
te doen. „Om rustig een eigen inhoudelijke
taak te zoeken, iets dat niet al te spectaculair
is. Ze moet vooral niet op de loop gaan met de
publiciteit die er nu is. Ze heeft haar intrede in
het staatsbestel gemaakt als een vedette. Die
sterrenrol bevalt haar duidelijk prima en het
publiek geniet. Maar daarin schuilt tegelij
kertijd het gevaar van vulgarisering van de
monarchie. Het maakt een koningshuis
De huwelijksuitzending kost de NOS ruim
1,2 miljoen euro. Daarvan hoopt de om
roep 454.000 euro terug te verdienen met het
doorleveren van beelden aan buitenlandse- en
commerciële omroepen. De NOS zet voor de
'operatie huwelijksprogrammering' een klei
ne 500 mensen (journalisten en technici) in, en
zo'n zestig camera's, ruim 500 lichtspots, een
kleine 300 microfoons, 25 reportagewagens,
25 hoogwerkers en, bij mooi weer, een heli
kopter.
De NOS treedt op als host-broadcaster en mag
als enige de plechtigheden in de Beurs van
Berlage en de Nieuwe Kerk filmen. Daarte
genover staat de verplichting dat de omroep
deze beelden moet doorgeven aan andere
omroepen uit binnen- en buitenland. Deze af
nemers betalen een bijdrage in de productie
kosten, een bedrag dat de NOS niet nader wil
specificeren.
De NOS schat dat zo'n twintig buitenlandse
tv-stations in Amsterdam aanwezig zullen
zijn. Dertig a veertig landen zullen delen van
het huwelijk uitzenden. De Duitse televisie is
ruim oververtegenwoordigd. Maarliefst drie
tv-stations zenden het huwelijk live uit.
Tot nu toe heeft één Argentijnse omroep zich
gemeld. De NOS wijt dat aan de ongewisse
economische situatie in het land van Maxima.
De Argentijnen krijgen op prime-time een
twee uur durende compilatie te zien van de
trouwerij van 'hun' Maxima met de Hollandse
prins. Wegens het tijdsverschil heeft het geen
zin de huwelijksvoltrekking in Argentinië live
uit de zenden, het is daar dan nog nacht.
De belangstelling van de media voor de f eeste-
lijkheden verloopt volgens verwachting. Zo'n
1300 journalisten, regisseurs, producenten en
technici hebben zich aangemeld bij de Rijks
voorlichtingsdienst.
De NOS verwacht met negen miljoen kijkers
in Nederland het oude record, dat met 8,4 mil
joen op naam staat van de Elfstedentocht in
1997te verbeteren. Naar het huwelijk van
Beatrix en Claus in 1966 keken bijna acht mil
joen mensen. GPD
kwetsbaar als j e van zulke sentimenten afhan
kelijk bent."
Het gevaar dreigt ook dat Maxima met haar
enorme uitstraling en charme haar echtgenoot
in populariteit zal gaan overschaduwen.
Alexanders adviseurs en koningin Beatrix
zullen dat koste wat kost willen voorkomen.
De kroonprins heeft er niet voor niets voor ge
kozen met het specialisme watermanagement
juist inhoudelijk goede sier te maken. „Hij zal
na het huwelijk weer wat meer op de voor
grond moeten treden", vindt Van Cruyningen.
„Móxima moet op haar beurt beseffen dat zij
haar status ontleent aan Willem-Alexander.
Nu is hij nog verliefd en geniet hij vol trots van
alle aandacht voor haar. Maar ik vraag me af
of hij het leuk blijft vinden dat, zodra hij iets
inhoudelijks naar voren wil brengen, alle aan
dacht steevast is gericht op het pakje en de
haardracht van zijn echtgenote."
Maar is Maxima er wel de persoon voor om een
stapje terug te doen, vraagt historicus Te Velde
zich af.,Het publieke optreden gaat haar goed
af en ze vindt die rol duidelijk aantrekkelijk.
Ze begeeft zich in een mijnenveld, maar ze be
zit de natuurlijke flair om het er goed vanaf te
brengen. Ze heeft al een sterke positie, dus ik
zou Maxima aanraden het na het huwelijk een
tijdje rustig aan te doen. Kijk de kat uit de
boom. Het is in niemands belang om het
Bij de voorbereiding van het
huwelijk van Wilhelmina
werd onontgonnen terrein be
treden. Bij koninklijke huwelij
ken was het gebruikelijk dat de
vrouw zich voegde naar het land
en het Huis van de echtgenoot,
maar daar kon bij de koningin
van Nederland natuurlijk geen
sprake van zijn. De uitverkoren
partner zou Huis en haard moe
ten opgeven, en zelfs de eventu
ele nakomelingen zouden niet
zo maar zijn familienaam krij
gen. Alleen op die manier kon
worden voorkomen dat de naam
Oranje-Nassau zou uitsterven.
Koningin Emma vond in het
voorjaar van 1900 een geschikte
huwelijkskandidaat voor haar
inmiddels bijna twintigjarige
dochter. Gelukkig was die het
met de keuze van haar moeder
eens en toen de onderhandelin
gen met goed gevolg waren af
gesloten werd in oktober van
dat jaar de verloving van de ko
ningin met Hendrik van Meck-
lenburg-Schwerin bekend ge
maakt. In de Tweede Kamer
redetwistte Abraham Kuyper
nog over de vraag of het parle
ment 'goedkeuring' dan wel
'toestemming' moest geven voor
dit huwelijk - goedkeuring im
mers vereiste ook instemming
met de partnerkeuze.
Het huwelijk werd op 7 februari
1901 - de Oranjes hebben door
de geschiedenis heen een voor
keur getoond voor trouwdata in
de koude wintermaanden - in
Den Haag gesloten. Voor het
eerst deed de Gouden Koets
daarbij dienst als koninklijk
vervoermiddel. Het destijds ge
bruikte knielbankje staat op 2
februari ook klaar voor Willem-
Alexander en Maxima.
Het duurde daarna nog acht
jaar alvorens een troonopvolg
ster werd geboren. Wilhelmina
en Hendrik hadden elkaar
steeds minder te vertellen en
leidden uiteindelijk gescheiden
levens, waarbij meespeelde dat
de prins-gemaal zijn vertier re
gelmatig buiten de deur zocht.
Hans Jacobs
sprookje te veel op te kloppen."
Maxima heeft er voor gezorgd dat alle kritiek
op de monarchie is verstomd. „Daar zit tege
lijkertijd een groot risico", aldus Te Velde.
„Het is journalisten eigen zich een beetje te
schamen als ze beseffen dat ze een prinses zo
aanbidden. En dan kan de toon bij het minste
of geringste drastisch omslaan."
De historicus is benieuwd hoe de koninklijke
rol Maxima na het huwelijk zal bevallen. „Als
straks de aandacht geluwd is, kan het gevoel
ontstaan van: 'daar zit ik dan'. Dan komt wel
licht het besef datze bijvoorbeeld nooit meer
een betaalde baan kan aannemen."
Aan het einde van de kennismakingstour zei
Maxima dat zij het af en toe moeilij k heeft met
de beperking van haar privé-leven. In kleine
kring zou zij zich onlangs hebben laten ont
vallen dat ze met enige nostalgie terugdenkt
aan haar leven in New York. Te Velde: „Dat
kan ik mij voorstellen. Er gloort haar nu een
toekomst van linten doorknippen."
Het hangt vooral van haarzelf af hoe ze om
gaat met de kleine ruimte die er is. „Ze zal mis
schien gevraagd worden iets terug te treden.
Maar door wie? Willem-Alexander en Maxima
zijn volwassen mensen. Ze zullen niet zomaar
alles klakkeloos aannemen van koningin Bea
trix."
Berrit de Lange
