Zusje, kom je thuis?
PZC
Het duurt even voor de
zomervader ontdooit
Je moet wel geloven dat
het Amerikaans leger eool is
Horror kan meeslepend zijn
Met de Muur valt ook Hanna
Pauline en
Paulette
26
Jeepers
Creepers
Behind
Enemy Lines
donderdag 17 januari 2002
ederland stuurt
'Nynke' in voor
de Oscars. Nog
afgezien van wat de rest van
de wereld gaat inzenden, zal
het voor de film van Pieter
Verhoeff om te beginnen al
lastig zijn om in Amerika
meer waardering te gaan
oogsten dan ongetwijfeld de
film zal doen waarop de
Belgen hun hoop hebben
gevestigd: Pauline
Paulette.
Deze tragikomedie van de
buterend regisseur Lieven
DeBrauwer biedt precies wat ze
in Hollywood mooi vinden als er
Oscars uitgedeeld moeten wor
den. Een gemakkelijk te vatten
film die een acteerprestatie van
formaat heeft te bieden, besteed
aan een personage dat gehandi
capt in de wereld staat en bij
machte is zowel tranen op te
wekken als de gulle lach. Een
optimistische film die betoogt
dat de mens in wezen goed is en
die een publiek dat er geëmotio
neerd bij kan raken de zeker
heid verschaft dat het zelf dus
eveneens deugt.
Maar niet alleen in Amerika
vallen zulke films lekker. De
ontwapenende eenvoud van
Pauline Paullette had ook al
in Cannes de lokale bevolking
weten te charmeren en derhalve
de Forum Publieksprijs gewon
nen. En in het eigen België haal
de De Brauwers werkstuk op
het Festival van Gent vorig jaar
zowat alle prijzen binnen die
daar ter beschikking stonden.
Het is het verhaal van vier onge
trouwd gebleven zusters op
leeftijd. Een van hen. Pauline, is
achterlijk. Op 66-jarige leeftijd
heeft ze het verstand van een
vierjarige. Ze kan lezen noch
schrijven en boterhammen sme
ren of schoenveters strikken
zijn vaardigheden die ze even
min beheerst.
Maar het is wel een schat, Pauli
ne. Altijd vrolijk, altijd bezig
met planten water geven of het
plakken van primitieve collages
in een speciaal boek waarin te
vens de krantenknipsels te-
November 1989. In Berlijn
valt de Muur. Een ooit ver
maarde linkse schrijfster steekt
tegenover een interviewster een
woedende tirade af over die on
dankbare Oost-Duitsers die zo
maar him socialistische para
dijs inleveren om zich over te
geven aan leeghoofdig consu
mentisme.
Een scène eerder zien we hoe
diezelfde militante schrijfster
een peperdure jas aanschaft bij
het Münchense filiaal van
Christian Dior. Het is duidelijk
dat regisseur Oskar Röhler zijn
hoofdpersonage Hanna Flan
ders wil afschilderen als een vat
vol groteske tegenstrijdighe
den. Dat is des te opmerkelijker
omdat Flanders nadrukkelijk
gemodelleerd is naar zijn eigen
moeder, de in de DDR gevierde
schrijfster Gisela Eisner.
Oppervlakkig bekeken is Die
Unberührbare een meedogen
loos portret van een onsympa
thieke vrouw die hardnekkig
vasthoudt aan de verouderde
ideeën die haar ooit status en
aanzien verschaften. Toch is
Röhler zeker niet liefdeloos te
werk gegaan. In contrastrijke
zwart-witbeelden maakt hij de
kijker deelgenoot van de laatste
dagen van Hanna Flanders, die
we al gauw leren kennen als een
gedesillusioneerde vrouw met
een theatrale hang naar suïcide
en zelfbeklag.
rechtkomen over zus Paulette
die al 30 jaar triomfen viert als
vedette van de lokale operette-
vereniging.
Paulette woont in bij de oudste
zus Martha, die echter van de
ene dag op de andere komt te
overlijden maar tevoren wel
over de consequenties van haar
eventuele sterven blijkt te heb
ben nagedacht. Ze laat een inte
ressante erfenis na maar heeft in
het testament het volgende be
paald: de nalatenschap zal in
drieën onder haar zussen wor
den verdeeld onder voorwaarde
dat of Paulette of de jongste zus
Cécile de hulpbehoevende Pau
line in huis zal nemen. Zijn geen
van de twee daartoe bereid, dan
Als de Muur valt besluit ze haar
moderne appartement in Mün-
chen te verlaten om zich in
Berlijn te vestigen. Haar reis
dient de gehele erfenis te wor
den besteed om Pauline passend
onderdak te verschaffen in een
of ander tehuis.
Zo wordt het 66-jarige zorgen
kind een soort hete aardappel
voor haar naaste bloedverwan
ten, maar Paulette - die het
meest kordaat is en bovendien
het grootste hart heeft - zal uit
eindelijk voorzien in een bevre
digende oplossing.
Lieven de Brauwer is er uitste
kend in geslaagd zijn zelf ont
worpen scenario tot leven te
brengen en dat heeft hij gedaan
in een wat dubbelhartige setting
van zo'n Vlaams dorp waar de
tijd stil is blijven staan en waar
we meewarig mogen gnuiven
ontaardt echter in een aaneen
schakeling van veelal ontluiste
rende ontmoetingen met
familie, oude bekenden en wild-
om de opzichtig slechte smaak
van foute gordijnen, maffe ven
sterbanken, verkeerd behang en
liefde voor operette, de Bloe-
menwals en andere fondantmu-
ziek.
Maar ja, wellicht is het anno
2002 alleen in zo'n traditionele
omgeving voorstelbaar dat er
nog de bereidheid bestaat om op
zijn minst te praten over de mo
gelijkheid een gekke zus in huis
te nemen. En dat zal ook wel de
les van de film zijn.
De rol van Pauline is een droom-
kans voor elke actrice op leeftijd
maar zowel de tragische kwets
baarheid als de vrolijke ver-
kniptheid van het personage
had zeker in België door nie-
vreemde onbekenden die Hanna
impliciet of expliciet duidelijk
maken dat haar DDR-ideologie
en haar ooit zo hippe levensstijl
mand mooier kunnen worden
getroffen dan Dora van der
Groen nu doet. Het is uiterst
dankbaar acteren. Toch is de rol
van Ann Petersen als Paulette
zeker zo waarachtig en vooral
spannender omdat er bij haar
gedurende de vaak hilarische
gebeurtenissen tenminste nog
iets verandert. Hoewel, Pauline
leert op zeker moment een bo
terham smeren, min of meer.
Pieter van Lierop
Pauline en Paulette. Regie: Lieven
Debrauwer. Met: Dora van der
Groen, Ann Petersen, Rosemarie
Bergmans, Julienne De Bruyn. Te
zien: vrijdag t/m maandag in Schut
tershof Middelburg.
met veel sigaretten, pillen en
drank niet meer van deze tijd
zijn.
In Hannelore Eisner - géén fa
milie van Gisela Eisner - vond
Röhler een perfecte hoofdrol
vertolkster. Zij speelt Hanna
Flanders als een volstrekt ont
heemde vrouw, een relikwie van
de gepolariseerde jaren '60, wat
wordt benadrukt door haar git
zwarte sixties-pruik en de zwa
re make-up die al decennia lang
onveranderlijk haar gezicht
heeft getooid.
Toch ondergaat deze vrouw, die
zich ieder moment van de dag
pijnlijk bewust lijkt te zijn van
de betere tijden die ze heeft ge
kend, de vele vernederingen op
haar laatste reis met de wanho
pige waardigheid van een klas
sieke Fassbinder-heldin.
De onveimijdelijke en pijnlijke
ondergang van Hanna Flanders
is in Die Unberührbare uitge
werkt tot een aangrijpende film
die op indringende wijze duide
lijk maakt hoe het persoonlijke
en het politieke met elkaar ver
weven kunnen zijn.
Die Unberührbare. Regie: Oslcar
Röhler. Met: Hannelore Eisner, Va-
dim. Glowna, Michael Gwisdek, Jas
min Tabatabai. Te zien: vrijdag en
zaterdag in Schuttershof Middel
burg.
Sinds 'Scream' worden hor
rorfilms nogal eens bevolkt
door wijsneuzerige tieners die
zelf te veel andere horrorfilms
hebben gezien om een griezelige
situatie zonder grappenmakerij
te laten passeren. Ook de in
Amerika tamelijk succesvolle
griezelaar Jeepers Creepers
dreigt even de ironische kant op
te gaan wanneer hoofdpersoon
Trish haar jongere broer Darry
er aan herinnert dat er in iedere
griezelfilm wel één personage
zit dat iets onnoemelijks stoms
doet.
Gelukkig blijft het aantal post
moderne knipogen daarna bin
nen de perken, en bovendien is
Darry ook onnozel genoeg bezig
om haar opmerking te recht
vaardigen. Hij besluit namelijk
terug te keren naar de plaats
waar ze zojuist een uiterst sini
ster type zagen rondslepen met
een pakket dat verdacht veel
weg had van een mensenli
chaam.
Diezelfde griezel had hen even
tevoren, in een hevig naar Ste
ven Spielbergs klassieker 'Duel'
lonkende scène, met zijn zwaar
bepantserde vrachtwagen van
de weg gereden. Voor ieder zin
nig mens zou dit voldoende re
den moeten zijn om zich uit de
voeten te maken, maar Darry
gaat juist op onderzoek uit.
Daarbij belandt hij in een bizar
re folterkelder, waar de muren
De beste kindei'film van het
jaar komt zoals gewoonlijk
weer uit Scandinavië, Zweden
om precies te zijn. In De Beste
Zomer (vorig jaar winnaar van
de Cinekid Award) van Ulf
Malmros worden twee weeskin
deren tijdens de zomermaanden
door hun pleegouders uitbe
steed aan een zomervader.
Zorgzaamheid heeft kennelijk
zijn grenzen, en we kijken er dan
ook niet van op dat Marten en
Annika (met innemende ernst
gespeeld door Anastasios Soulis
en Rebecca Scheja) hebben ge
leerd hun eigen gang te gaan.
Marten vraagt zich al bezorgd af
hoe hij op dat idyllische platte
land op de hoogte moet blijven
van de voetbaluitslagen. Het
bord bruine bonen met spek dat
de kinderen bij begrafenison
dernemer Johansson (Kjell Ber-
gqvist) krijgen voorgeschoteld
maakt de domper compleet. Wat
moet zo'n nurkse zwartkijker -
'je kan maar beter niets ver
wachten van het leven' - met zo-
merkinderen denk je dan, maai
de paniek in zijn ogen als de in
specteur van de kinderbeschex--
ming langskomt spx-eekt andei-e
taal.
'Om zes uur opstaan en koud
douchen', beveelt hij streng.
Zelf is hij echter degene die zich
telkens vreselijk verslaapt, en
dat neemt hem al voor ons in.
Soms doet hij onverwachte din
gen die niet passen bij zijn ijze
ren regeldx'ift, en hij is snel van
zijn stuk gebx-acht. Als niemand
kijkt oefent hij danspassen uit
een boekje. Dat alles maakt dat
die onaangename man ook iets
intrigex-ends heeft.
Dat de kindex-en deze aanvan
kelijk zo verafschuwde zomer-
vader tenslotte in hun haxd
zullen sluiten klinkt tamelijk
voorspelbaar, maar de manier
waarop Malmros dat einddoel
bereikt is dat zeker niet. Met
grote vanzelfsprekendheid en
souplesse omzeilt hij allerlei
valkuilen en clichés. De nostal
gische gevoelens die de beeld
schoon gefotografeerde land
schappen en de situei-ing in de
jai-en vijftig opx-oepen worden
door de personages zelf weer-
sp roken.
De onderwijzeres waar Johans
son een zwak plekje voor heeft
vindt het een dooie boel. Een
rondreizendezwarte barpianist
- een bezienswaardigheid in die
bezaaid zijn met aan elkaar ge
naaide lijken. Darry's huive
ringwekkende ontdekking
volgt op een sterk eerste half uur
waaiin we kennis maken met de
studex-ende broer en zus, die in
een stijlvolle oldtimer op weg
zijn naar him ouders om bij hen
de vakantie door te bx-engen.
De onbekende hoofdrolspelex-s
Gina Philips en Justin Long zijn
geen gx-ootse acteui-s, maar de
manier waarop ze gestalte gé
ven aan twee kibbelende fami-
lieleden overtuigt, terwijl hun
karakters sympathiek genoeg
worden uitgewerkt om hen te
gunnen dat ze heelhuids het ein
de van de film zullen halen. Het
is bovendien verfrissend dat de
protagonisten familie van el
kaar zijn, zodat de vaak wat
x-anzig uitpakkende combinatie
van seksuele spanning en grie
zelscènes nu eens geheel achter
wege kan blijven.
De al sedei-t de jai-en tachtig in
het hoiTorgenre opererende Vic
tor Salva bouwt de spanning be
streek - komt al snel tot dezelfde
conclusie. Het is eigenlijk een
beetje verknipt dox-pje, dat wat
sfeer betreft wel wat doet den
ken aan 'De Noox-derlingen' van
Alex van Warmerdam.
In zijn portrettering van de kin
deren gaat Malmros, die het
scenario samen met Lax-s Jo
hansson schreef, opvallend
zorgvuldig te werk. Ze zijn niet
uitgesproken schattig of balda
dig, maar juist op een heel over
tuigende manier zichzelf. Intus
sen gaan ze steeds meer van hun
zomervader begrijpen, en zien
ze tenslotte wie hij werkelijk is.
Een ongelukkige man die min
stens zoveel klappen van het le
ven heeft gekregen als zijzelf.
hendig op, waarbij hij niet al
leen verwijst naar Spielberg,
maar tevens de onheilszwange
re sfeer van Tobe Hoopers 'The
Texas Chainsaw Massacre' in
gedachten weet te roepen. Ge
lukkig staat Salva als i'egisseux
stevig genoeg in de schoenen om
niet te bezwijken onder al dal
eerbetoon aan genremijlpalen
uit de seventies, zijn hommages
zijn juist erg effectief ingebed in
het verhaal.
Het valt misschien te betreuren
dat het aanvankelijk vooral mei
suggestieve middelen opgewek
te gevoel van onbehagen halver
wege de film wordt ingeruild
voor meer conventionele hor
rortaferelen.
Maar zelfs wanneer de film met j
bloederig effectbejag het glib
berige pad van het bovenna
tuurlijke gaat bewandelen, be
houden de filmmakers hun
gx-eep op het verhaal, zodat het
niet geheel onverwachte einde
toch nog best als een schok
komt. Al was het maar omdat de
deur wagenwijd wordt openge
zet voor een sequel, en iedere
hox-rox-liefhebber weet dat zulks
zelden een goed idee is.
Fritz de Jong
Jeepers Creepers. Regie: Victor Sal
va. Met: Gina Philips, Justin Long,
Jonathan Breek, Patricia Belcher.
Te zien in Cine City Vlissingen en De
Koning Hulst.
De spannende ontknoping waar
deze tragikomedie over vriend
schap, liefde en dood op af ste
vent is vanuit het realistisch
volwassenenperspectief mis
schien een tikje kort door de
bocht.
Ik verzeker u echter dat het ont
roerende gebaar waarmee Jo
hansson eindelijk voor zichzelf
en zijn beschermelingen op
komt uitermate bevredigend is.
Ook voor de volwassen kijker
Leo Bankersen
De Beste Zomer. Regie: Ulf Malm
ros. Met: Kjell Bergqvist, Anastasios
Soulis, Rebecca Scheja. Te zien:zon
dag in 't Beest Goes.
De tijd is weer rijp voor films die het hel
dendom uitbazuinen van Amerikaanse
militaii'en. De twee eerste die ons bei-eiken
zijn 'Black Hawk Down' en Behind Enemy
Lines. De eerste, geregisseerd door Ridley
Scott, komt over twee weken bij ons in pre
mière en gaat over operaties die de levens
moeten redden van soldaten van neex-ge-
schoten helikopters in Somalië.
De tweede gaat over een marine-vlieger die
werd neergeschoten bij een verkennings-
vlucht tijdens de oorlog in Bosnië. Deze film
dx-aait al vanaf deze week in de bioscopen.
Hij werd geregisseerd door debutant John
Moore en het is absoluut de zwakste van de
ze twee films.
De makers van 'Black Hawk Dow' hadden
het vooiTecht gebruik te maken van échte
Black Hawk-helikopters. De makers van
Behind Enemy Lines genoten het privilege
Behind Enemy Lines: een kinderlijk avonturenverhaal met een paar venijnige acties.
om als eerste productie gebruik te maken Amerikaans opperbevel verguld was met de
van de F/A-18 E/F Super Hornet-stx-aalja- scripts die wai-en voorgelegd.
ger. Dat betekende in beide gevallen dat het Die geestdrift valt ook gemakkelijk te be-
grijpen, want beide films dragen breed de
boodschappen,uit dat het 'cool' is om Ame
rikaans militair te zijn en dat de comman
danten nooit ook maar een enkele soldaat
achter vijandelijke linies aan zijn lot zullen
overlatenAl zouden ze er een volledige mi-
litaire operatie mee verknallen, die man zal
men te hulp komen, zo wil de film doen gelo
ven.
Behind Enemy Lines schetst wel uitvoerig
de hindex'lijke complicaties die het dan kan
hebben wanneer de U.S. Navy zich te hou
den heeft aan het opperbevel van de NAVO.
Want marine-vlieger Owen Wilson die tij
dens nota bene een wapenstilstand in Bos
nië is neergeschoten, kan aanvankelijk niet
geholpen woi'den aangezien Franse miei'en-
neukers betogen dat hij terecht is gekomen
in een gedemilitariseerde zone. En als Wil
son ondanks gx'ootscheepse Servische drijf
jachten, sluipschutters en mijnenvelden
eindelijk een veilige zone heeft bereikt, dan
eisen die vermaledijde Fransen weer het
recht op hem op te halen.
Gene Hackman als admii'aal op een Ameri
kaanse vliegdekschip heeft dat allemaal
knai'setandend over zijn kant moeten laten
gaan, maar als de Fransen hun reddingspo
ging hebben vex-knald, dan talmt hij niet
langer en klinkt het „Let's go get our boy
back!"
Dan is fluks de verlossing nabij voor Wilson,
die op het laatste moment ook nog fotogra
fisch materiaal weet te verschalken om te
bewijzen dat de duivelse Serviëi-s juist in de
gedemilitariseerde zone bezig waren geno
cide te bedrijven.
Amei'ika heeft er weer een held bij. De film
eindigt met een shot van een helikopter met
in close-up de wooi-den: U.S. Navy. Dat je
ze moetjoinen' staat er nog net niet bi]Ook
al is Behind Enemy Lines in de verte geba
seerd op een incident dat we ons nog kun
nen herinneren, de film zelf is een grof be
denksel. Een kinderlijk avonturenverhaal
met een paar venijnige doses actie. Maar
als je ziet hoe het allemaal is geënsceneerd-
veel te veel beeldti-ucages, alles in kleine
stukjes gesneden en dan zogenaamd dyna
misch geplakt - dan zal over twee weken
wel blijken dat 'Black Hawk Dow' in zijn
soort een meesterwerk is in vergelijking tol
Behind Enemy Lines.
Pieter vanLierop
Behind Enemy Lines. Regie: John Moore. Met
Owen Wilson, Gene Hackman, Joaquin de Almei
da. Te zien in Cine City Vlissingen en De Koning
Hulst.
Dora van der Groen in Pauline Paulette.
Hannelore Eisner speelt Hanna Flanders als een volstrekt ontheemde vrouw, een relikwie van de gepolariseerde
jaren '60.
Fritz de Jong
De Beste Zomer: ontroerende kinderfilm voor jong en oud.
