Die muziek neemt soms bezit van je Ik verloochen mijn wortels nooit Studentenorkest heeft flinke kluif aan Van Vlijmen Festival Simeon ten Holt Laura Pausini in Den Haag et Festival Simeon ten Holt, morgen en zaterdag in Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht, is een echt pianistenfestival waarin minstens drie generaties pianisten zullen aantreden. Een van de bekendste Ten Holtspelers is pianist Polo de Haas die tijdens het festival, naast twee van de vier Soloduiveldansen, het allervroegste werk van de componist zal uitvoeren. Polo de Haas: „Die muziek van Simeon ten Holt - denk eraan, je mag het van de compo nist geen minimal music noe men - boeit mij als uitvoerder op dezelfde manier als ze de luiste raar boeit. Ik moet natuurlijk wel iets anders doen dan het passief ondergaan, maar de im pact van die sprookjesachtige, bedwelmende muziek is op mij hetzelfde: het neemt soms hele maal bezit van je. Soms weet ik helemaal niet meer hoeveel tijd er is voorbij gegaan, vooral bij z'n lange stukken. Je hebt als uitvoerder natuurlijk wel een horloge in de buurt, maar toch kom je voor de grootste verras singen te staanAls je tien minu ten speelt weet je dat nog wel. Maar daarna blijkt er volgens de klok ineens een uur voorbij te zijn gegaan, terwijl je het zelf ervaart als amper een half uur tje. Je tijdsbesef vervaagt." De Haas speelt de muziek van Ten Holt sinds de beginj aren ne gentig. Met Kees Wieringa vormde hij het uitvoerdersduo van de met goudbekroonde cd- versie van Ten Holts bekendste werk: Canto Ostinato uit 1979. Op het festival speelt Polo de Haas ook Ten Holts vroegere muziek, dat wil zeggen stukken in een heel andere stijl. De Haas: ..Canto Ostinato was een totale ommekeer in Simeon ten Holts ft ven. Tot in de jaren zeventig schreef hij heel vooruitstrevend eh experimenteel. Maar de stukken die ik tijdens het Ten Holtfestival speel, zijn uit de ja- rèn veertig, toen was de compo nist begin twintig. Het zijn z'n allereerste stukken, waarin hij hoorbaar op zoek is naar zijn ei gen stijl. Ze hebben nog de ken merken van de muziek van Ja kob van Domselaer, zijn leraar. Het is heel fascinerend, klinkt zeer intiem, verstild en buiten gewoon traag. Een akkoord moet eerst helemaal uitklinken voor er iets verandert Het is jammer dat hij in die tijd weinig kans heeft gehad om naar voren té komen. Hij was vernieuwend, net als van Domselaer, maar wel tonaal en het ritmische van Canto speelde nog niet zo'n rol." Polo de Haas - zijn Frans- Spaanse moeder verkleinde zijn voornaam Paul tot het Franse Paulot (Poló) en in het Neder lands verschoof het accent al gauw naar de eerste lettergreep - noemde zijn kennismaking met Ten Holts muziek 'een wel kome en welluidende aanvul ling op wat er in de muziek van die tijd gebeurde'. Hij is als pia nist gespecialiseerd in eigen tijdse muziek, maar laat zich bepaald niet in één hokje van gen. Behalve hedendaagse mu ziek en sinds kort ook weer de 'echte klassieke muziek' van Chopin, Scarlatti en Ravel, is Polo de Haas actief op het ge bied van de jazz en geïmprovi seerde muziek. In de jaren zestig werd hij bovendien bekend als begeleider van Ramses Shaffy en van zijn optredens in Shaffy Chantant. „Ik heb nooit gêne gehad om dingen te doen waar het publiek misschien van in de war zou ra ken", zegt De Haas. „Die Shaffy Chantant-avonden waren geen cabaretvoorstellingen, maar er kon wel van alles gebeuren. Er werden eenakters gespeeld, van Cocteau bijvoorbeeld. Deed Ju les Hamel. Joop Admiraal las gedichten, Lodewijk de Boer was erbijEn ik mocht spelen waar ik zin in had. Nou, dan speelde ik een sonatine van Wil lem Pijper, of iets van Alphons Stallaert, of Albeniz. Ik was er bij tot de boel vercommerciali- seerde en de muziek niet meer te moeilijk mocht zijn. Toen ben ik ermee gestopt." Zijn verschillende pianistische activiteiten beschouwt hij als duidelijk afgebakende gebie den. De jazz en geïmproviseerde muziek leiden bij Polo de Haas een eigen leven, los van de ei gentijdse gecomponeerde mu ziek. Maar veelzijdigheid in één persoon wil de wereld liever niet hebben. „De jazzmensen von den het maar niks dat ik klas siek speelde en omgekeerd von den de klassieke mensen het maar raar dat ik aan jazz deed. Inmiddels ben ik oud genoeg ge worden nu toch te spelen waar ik zin in heb. Maar het heeft me in mijn carrière wel dwarsgeze ten omdat het deuren voor je sluit." Lespraktijk Naast zijn solocarrière ontwik kelde Polo een lesprakti j k en gaf hij onder meer vijftien jaar les op het Utrechts conservatori um, zowel aan de afdeling klas siek als aan de afdeling lichte donderdag 17 januari 2002 Pianist Polo de Haas bij het portret van zijn overgrootmoeder: „Je hebt als uitvoerder natuurlijk wel een horloge in de buurt, maar toch kom je voor de grootste verrassingen te staan. Je tijdsbesef vervaagt." foto Peter Boer/GPD muziek. „Improvisatie is vrese lijk traditioneel op het conser vatorium en het was mijn op dracht om de studenten uit het vaste stramien te trekken, en dat lukte goed. De essentie van improvisatie? Er is een techni sche kant waarbij je kunt im proviseren over akkoorden, dat is iets wat al gebeurde in de Ba rok. Maar je kunt ook werken met stemmingen. Dan krijg je een opdracht over wandelen in een eng bos, of langs de zee en daar moeten studenten dan op improviseren. Door zo'n idee wordt iemand al dan niet mee gesleept. Het kan ook grappig zijn of serieus. Of ik speel zelf iets voor en vraag of iemand daar op wil verder gaan." Zijn eigen improvisatietalent werd al onderkend door zijn eersteleraar die hem als zesjarig jongetje elke les een kwartier de vrije hand gaf. „Sinds '87 geef ik les aan een tamelijk absurdisti sche Duitse pianist, Wolfgang Katt, met wie ik nu een duo vorm. Maar van een Polo de Haas- school is geen sprake, daarvoor is mijn lespraktijk te kleinscha- lig" Ook Ten Holt vraagt improvisa tie-inbreng van de uitvoerders, met name op het gebied van toonhoogte en versieringen, maar je mag het niet te bont ma ken want dan krijg je ruzie met de componist. „Ik ben een keer te ver gegaan, toen ik een canon had gemaakt van die beroemde melodie van de Canto. Ik dacht dat hij het prachtig zou vinden, een vondst. Maar hij was woe dend. Ik mocht het nooit meer zo doen en heb het dus ook nooit meer zo gedaan. Hoewel ik in principe vind dat een componist zijn noten afstaat zodra zijn compositie klaar is en dat de muziek zijn eigen leven gaat lei den. Als het dan een keer ont spoort, dan is het maar zo. Maar ik ben teveel bevriend met Si meon om zijn opmerkingen te negeren. Achteraf was ik het ook wel met hem eens, het was een te ingrij pende verandering. Want die melodie van Canto Ostinato, die beschouwt hij zo'n beetje als zijn levensmelodie. Daar moet je dus ook niet aankomen." Joke Dame Polo de Haas speelt morgen en za terdag op het Festival Simeon ten Holt in Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht. Het Nederlands Studenten Orkest (NSO) onder leiding van dirigent Lawrence Renes is bezig met zijn vijftigste tournee. Op het jubileumprogramma staan de Derde Symfonie van Mahler en Trois Incantations, de opdrachtcompositie die dit jaar van de hand is van Jan van Vlij men. „Heb je de partituur gezien? We schrokken ons rot", zegt diri gent Lawrence Renes. „Kijk maar, er zit een extreme ritmi sche problematiek in het derde deel, die 5/8e passages. Wij zijn als muziekmensen zo opge groeid in een symmetrische wereld: muziek bestaat uit 16 maten, of 2 keer 8, dat is weer opgebouwd uit 2 maal 4, en dat is weer 2 keer 2. Die wisselende asymmetrische maten zijn voor ons nog echt een probleem." Dat was vorige week. Toen repe teerde het Nederlands Studen ten Orkest (NSO) onder leiding van Renes nog voor zijn vijftig ste tournee met op het jubleum- programma de Derde Symfonie van Mahler en TYois Incanta tions, de opdrachtcompositie die dit jaar van de hand is van Jan van Vlijmen. Inmiddels hebben de studenten er vol en thousiasme 'hun tanden inge zet'. Toch had de componist er wel degelijk rekening mee gehou- den dat zijn stuk door studenten moet worden gespeeld. Hij noemt zijn 25 minuten durende stuk 'relatief kort' en heeft het tegen zijn gewoonte in voor de overzichtelijkheid opgesplitst in delen. En op nog meer punten richtte hij zich naar het NSO. „Nee, niet in moeilijkheids graad", verklaart de componist, „want wie Mahler Drie kan spe len moet toch wel wat in zijn mars hebben." Maar hij schreef geen virtuoze individuele partijen voor de strijkers. Die hij overigens wel schreef voor de hoorns en de piano, want 'je moet studenten ook weer niet onderschatten'. En zijn gebruikelijke contem platieve einde leek hem ook minder geschikt voor studen ten, dus componeerde de com ponist 'een echte uitsmijter'. Klankkleuren Hoboïste Dieuwertje Welschen (student muziekwetenschap): „Heeft Van Vlijmen rekening met ons gehouden? Nou dan schat hij ons hoog in, want we vinden zijn stuk behoorlijk moeilijk. Maar weet je wat het is? De routine ontbreekt bij ons om moderne muziek te spelen. Daarin heeft hij zich wellicht vergist. We hebben het lang ge had over manieren van muziek maken. Lawrence zei heel te recht tegen ons: 'Mahler bestaat uit melodietjes'. Daar repeteer je aan, de tweede keer dat je het speelt denk je 'oh ja, zo zat het', en de derde keer weet je het ge woon Bij Van Vlijmen is dat niet zo. Daar gaat het over klank kleuren en dat is veel moeilijker te bevatten en veel minder lo gisch voor muzikanten zoals wij. Dit is echt een kluif die we maat voor maat moeten verove ren." Al in '94 en '97 voerde Renes de studenten aan bij hun jaarlijkse tournee en hij had zich voorge nomen om het daarbij te laten, maar het jubileumconcert bij de vijftigste keer vond hij toch wel zo eervol om mee te maken dat hij zich heeft laten overhalen. „Als ik terugkijk op de afgelo pen tien jaar dat ik dii'igeer, dan horen die tournees met het NSO beslist bij de hoogtepunten. Ik blijf het geweldig vinden om jonge mensen iets mee te geven. Dieuwertje Welschen: „Ik vind het inmiddels wel ontzettend goed klinken. Van Vlijmen heeft in zijn stuk bijzondere instru menten voor het orkest voorge schreven, zoals een cymbalom, een uitgebreide pianopartij en heel erg veel slagwerk, maar bij elkaar begint het nu heel goed te woi-den. De lijn wordt duidelijk. En iedereen is flink gemoti veerd. Het NSO doet al 25 jaar aan opdrachtcomposities, dus iedereen weet waar hij aan be gint. Het is een van de redenen waarom men in het NSO komt: om die moderne muziek te kun nen spelen. Of ik van het stuk ga houden? Ja, daar kan ik wel vol mondig ja op zeggen. Een stuk waar je zo ontzettend hard op zwoegt is daarna des te leuker." New York Na de tournee speelt het NSO zijn traditionele slotconcert op een buitenlands podium. Dit jaar zal dat zijn in de Carnegie Hall in New York. Sinds de aan slagen van 11 september heeft het NSO besloten een speciaal programma te presenteren voor vertegenwoordigers van alle groepen slachtoffers van de aanslagen. Lawrence Renes: „We spelen dan ook een gewijzigd program ma. Als NSO kun je niet ver wachten dat we met Mahler Drie worden opgenomen in de abonnementenseries. Dus doen we iets anders, dat ook meer bij de situatie past. We spelen delen uit de Carmina Burana van Orff met een aantal Amerikaanse koren. Na de pauze speelt het wereldberoemde orkest de New York Pops, met Skitch Hender son, een Bi-oadwayprogramma met enkele musici uit ons or kest. En dan spelen we dingen als We Shall Overcome geza menlijk. Er zullen genodigden uit alle hoeken van New York komen, onder wie ook de brand weermannen. En natuurlijk zullen we ook Ground Zero be zoeken. Al met al wordt deze vijftigste een heel bijzondere buitenland-tournee. Joke Dame Het Nederlands Studenten Orkest tourt t/m 24 jan. door Nederland. Lawrence Renes dirigeert het Ne derlands Studenten Orkest. Haar lievelingszaal Carré is het niet geworden, maar met 'Den Haag' (lees: Nederlands Congres- centrum) kan Laura Pausini ook best vrede hebben. „Het belangrijkste is dat ik toch weer eens een avond lang de banden met mijn Hollandse fans kan aanha len, want hier is mijn internationale carrière begon nen. Terwijl mijn platenmaatschappij er maar niet in wilde geloven, begonnen jullie mijn muziek gewoon te draaien en te kopen, waarna ook in andere landen de deuren plotseling voor mij open gingen. Ik zal nooit vergeten dat jullie als eersten mij alle vertrou wen hebben geschonken", zegt de Italiaanse wereld- ster (27) aan de vooravond van haar eerste concertvi site in bijna drie jaar. Behoudens enkele televisieoptredens heeft La Pausi ni ons land nadien links laten liggen. Noodgedwon gen, omdat haar aandachtsveld maar bleef uitdijen. Ter indicatie: heel Noord- en Zuid-Amerika heeft ze meerdere keren afgestroopt. Tussendoor manifes teerde ze zich geregeld op het sociale vlak (met de paus, Pavarotti en onder de vlag van Unicefen werk te ze hard aan nieuw repertoire, meestal in Los Ange les. Die uitvalsbasis werd gekozen omdat Laura Pausini haar zinnen had gezet op een compleet Engelstalig al bum waai-mee ze haar faam in de Verenigde Staten flink denkt te kunnen uitbouwen. Normaal gespro ken had de plaat al in de winkel moeten liggen, maai bij deze gewaagde stap gaat ze liever niet over een nacht ijs, dus is de release uitgesteld tot ergens in mei. Trouw „De voorbeelden van hoe het niet moet zijn genoeg zaam bekend", begint ze haar toelichting op het grote Amerikaanse avontuur. „Daarom begrijp ik donders goed dat men zich afvraagt 'Waarom?' Ik zie dit ech ter als een perfecte mogelijkheid om mezelf als artiest verder te ontwikkelen. Zoals ik eerder van het zingen in het Spaans en Portugees enorm veel heb opgesto ken, zo denk ik ook wijzer te worden van het werken met Engelse teksten. Voor een complete stijlbreuk hoeft niemand bang te zijn, ik zal altijd mijn eigen muzikale cultuur trouw blijven. Ik werk wel op inter nationale leest, maar blijf er toch wel op letten dat ik m'n Italiaanse wortels niet verloochen. Laat je die los, dan raak je vroeg of laat verdwaald, zeker in zo'n jungle als de Amerikaanse muziekindustrie." Onschuldig Groeien is het sleutelwoord in haar in sappig Engels afgestoken betoog. „Ik ben doorgebroken als lief, on schuldig achttienjarig meisje en dat heeft tot gevolg gehad dat vele mensen mij heel lang, zo niet nog steeds, als zodanig zien. Ik ben echter zoveel rijper geworden door alles wat ik heb meegemaakt en al die mensen die ik heb mogen ontmoeten, ik voel dat ik nu voor een nieuwe fase in mijn loopbaan sta", aldus Pausi n idie haar voor de feestdagen verschenen 'Best Of' -album dan ook als de afsluiting van een periode ziet. Tot op heden heeft ze sowieso al veel meer be reikt dan ze ooit voor mogelijk had gehouden. Een kwestie van geluk, waarvoor ze in eerste instantie haar vader, die als broodmuzikant nooit versaagde, dankbaar is. „Voor al het talent dat ik in me heb, kun je hem verantwoordelijk stellen", vertelt Laura, die haar pa op haar vorige album Tra Te EII Mare eerde met het voor zijn verjaardag geschreven 'Viaggio'. „Mijn liefde voor muziek komt van hem. Hetzelfde geldt voor de moed die je toch maar moet hebben om voor vreemde mensen te gaan staan zingen. Ik heb ge zien hoe hij dat deed in die cafés die zijn werkterrein vormden, avond aan avond. En ik heb geluisterd naar zijn aanwijzingen. Zijn harde werken kreeg nooit de verdiende beloning, maar die wordt nu door mijn suc ces alsnog binnengehaald." Daar ook haar moeder, lerares van beroep, haar mu zikale ambities van meet af aan heeft gesteund, zou je van haar verwachten dat ze eenzelfde houding zal aannemen als ze zelf kinderen heeft. Maar van een dergelijke automatische volgzaamheid wil Laura Pausini toch niet weten. „Stimuleren is mooi, maar alleen op basis van vrije wil en aanleg bij wie het alle maal moet doen. Ik maak nu al vaak mee dat vrien dinnen bij mij komen met hun kids voor advies en hulp, want deze tante kent de weg wel. Met die ver zoeken ga ik altijd zeer behoedzaam om, omdat het niet zelden de ouders zijn die hun kroost gewoon een bepaalde richting op willen duwen. Ik zeg steevast eerlijk wat ik ervan denk, wat soms tot vervelende si tuaties leidt. Dat moet dan maar. alles begint en ein digt nu eenmaal met eerlijkheid." Wanneer ze haar eigen baby in haar handen zal hou den? Voorlopig nog even niet, ook al kan ze terugval len op een zeer solide relatie met haar man(ager) Al fredo Cerruti. „Ik denk best wel veel na over hoe het zal zijn om als moeder verder televen", bekent Pausi ni. „Het gaat er ook vast van komen, maar pas als ik weer een stuk verder ben. Ik geniet nog te veel van mijn ontplooiing en mijn succes als artieste. Tegelij kertijd zie ik, als ik bijvoorbeeld voor Unicef op pad ben, toch ook hoeveel tijd en energie je moet stoppen in het opvoeden van je kroost. Het combineren van het een met het ander lijkt me op dit moment gewoon even te listig." Louis Du Moulin Laura Pausini geeft morgen een concert in het Nederlands Congrescentrum, Den Haag. foto GPD De Italiaanse zangeres Laura Pausini.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 25