Luxe isoleercel was geweldig
PZC
Bh
Heimwee naar oorlog
toen iedereen er was
Wie heel jong aan topsport doet, is niet altijd happy
Black Crowes uit elkaar
Andries de Jong na
Big Brother The Battle
i w)
v,-T)
«1
vrijdag 11 januari 2002
illustratie Annemie Heymans
Wanneer Thomas Vrij in
1947 aan het einde van de
heetste zomer die hij ooit heeft
meegemaakt met zijn vader
thuiskomt in Amsterdam vindt
hij tussen de post een 'waanzin
nig lange, hartstikke fijne' brief
van zijn vriendje Zwaan uit
Amerika.
Winterijszo heet het nieuwe
boek van Peter van Gestel. Hij
schreef eerder onder andere Ma
nken, en wie dat met veel ple
zier gelezen heeft hoeven ze
niets meer te vertellen, die weet
het wel. Maar als je van dat boek
(en de film ernaar) over een heel
jong meisje dat de mensen en de
wereld leert kennen nooit hebt
gehoord? Zoek dan een lekker
plekje en ga daar zitten met zijn
nieuwe over Thomas, Zwaan en
Bet, want dat móet je lezen.
Móet? Ja, omdat je er 'beroerd
van wordt, fijn beroerd.'
Enge droom
Op een nacht in 1947 schrikt
Thomas wakker uit een enge
droom en denkt 'Was het nog
maar oorlog, was het maar koud
en pikkedonker buiten, zat er
nog maar verduisteringspapier
op de ramen, dan zou ik nog in
de achterkamer slapen en luis
teren naar het gefluister van
mama en papa in de tussenka-
mer.' Misschien vind je zo'n
wens bijna
twee jaar
na het ein-
de van de
oorlog
moeilijk te
snappen,
maar Tho
mas' moe
der is kort
na de be
vrijding ge
storven en
sindsdien - acht was hij pas -
proberen hij en zijn vader er het
beste van te maken. Dat lukt
niet altijd even goed. Zijn vader
is een verlegen wat onhandige
man, een schrijver (een krabbe
laar noemt hij zichzelf) die zijn
verdriet stilt met nog meer ver
driet.
Eeuwig winter
Een paar dagen voordat Tho
mas hoort dat zijn vader in
Duitsland voor de Engelsen zal
gaan werken, raakt hij op het ijs
van een van de Amsterdamse
grachten min of meer toevallig
aan de praat met Zwaan die bij
hem in de klas zit: „Het is win
terijs", zei hij. „Het smelt mis
schien nooit meer. Misschien
blijft het eeuwig winter." Tho
mas weet van zijn griezelig bra
ve klasgenoot, 'een sijsje' vol
gens sommigen, niet veel meer
dan dat hij in een 'poenig' he-
i'enhuis woont. Maar van het
een komt het ander, de twee jon
gens worden in die ijzig koude
wintertoen alle grachten bevro
ren waren en de dikke laag
sneeuw op het ijs hard en
grauwwit was vrienden. Of be
ter: opnieuw vrienden, want ze
hebben vroeger, 'vreselijk lang
geleden' weieens samen ge
speeld.
Thomas herinnert zich daar
niets meer van, maar van Bet,
Zwaans nichtje, weet hij dat
zijn eigen vader en moeder de
ouders van haar neef gekend
hebben. Hij is zelfs bij Zwaan
thuis geweest toen die vier
werd. Maar ook Zwaan is alles
van toen vergeten: ,,ik weet niks
van de kamers in ons huis, ik
weet van de trap, ik trek me met
twee handen aan de leuning om
hoog, er staat niemand boven
aan de trap, niemand loopt ach
ter me aan, ik ben alleen."
Beetje bij beetje kom je erachter
wat er in de oorlog met Zwaan
en zijn familie gebeurd is.
Zwaan werd naar Deventer ge
bracht waar hij onderdook bij
een oude studievriend van zijn
vader. Maar zijn ouders zijn in
Polen omgekomen in een Duits
concentratiekamp: „Vermoord
omdat ze meer dan twee joodse
grootouders hadden." En van
zijn ooms en tantes hebben al
leen Bets moeder - die niet joods
is - en oom Aaron, omdat hij al
ruim voor 1940 naar Amerika
geëmigreerd was, de oorlog
overleefd.
Als je dat alles zo
leest zou je kun
nen denken dat
Winterijs een ake
lig somber boek is.
En het is ook niet
niks wat er met de
joden („Je ziet ze
nergens meer in de
stad. In hun hui
zen wonen andere
mensen. Ze heb
ben geen graf.") in de ooi-log ge
beurd is. Toch is er grote kans
dat je je op bladzijde 250 om een
heel andere reden uit je doen
voelt. Omdat je dan het boek uit
hebt en je 'suf van zaligheid' tot
aan de laatste punt hebt geno
ten. Van het verhaal en van hoe
Peter van Gestel het vertelt; van
Thomas die zomaar van alles er-
uitflapt en 'ziek van het smoor
zijn' wordt als Bet haar bril af
zet; van de vriendschap tussen
Thomas en Zwaan die samen
over alles kunnen praten, als ze
er zin in hebben.
Maar vooral omdat je zo'n aan
genaam warm gevoel krijgt van
de drie kinderen en van hun
heimwee naar wat er nog is
wanneer ze op het toppunt van
geluk tegelijkertijd een diep
verdriet voelen om wat onher
roepelijk gaat gebeuren.
Jan Smeekens
Peter van Gestel: Winterijs.
Fontein; 13,95.
Het einde van de Amerikaan
se rockband The Black Cro
wes lijkt een feit, nu zanger
Chris Robinson en drummer
Steve Gorman hun vertrek heb
ben aangekondigd. De band
maakte bekend dat Robinson
'voorlopig' verder gaat als solo
artiest en dat Gorman om per
soonlijke redenen is opgestapt.
Officieel heet het dat de The
Black Crowes een pauze inlas
sen.
The Black Crowes is de band
van de broers Chris en Rich Ro
binson, maar ook Gorman
maakte vrijwel sinds het begin
deel uit van de bluesrockband.
Bezoekers van de website van de
groep wordt aangeraden
'nieuws over Rich in de gaten te
houden'. Rich Robinson is de so
logitarist van The Black Cro
wes. De andere leden zijn Eddie
Hirsch, Audrey Freed en Andy
Hess.
Andries Jelle de Jong (24)
is weer thuis in zijn rij
tjeshuis in Drachten. Na bij
na vier maanden Big Brother
'kon het wel weer'. Andries
eindigde op de vierde plaats,
maar in de 114 dagen in Big
Brother verwierf hij wel
mooi 75.000,-, een auto en
levenservaring 'foar tsien
jier'. En de reputatie van
grote vrouwenversierder
doet hem niets.
Zijn huis ziet er uit alsof hij er
tijden niet is geweest. De
lichte parketvloer glimt. Op het
aanrecht is geen broodkruimel
te vinden. Twee identieke kaar
sen en een bosje droogbloemen
sieren het strakke dressoir. An
dries de Jong is nog niet veel
thuis. Hij zit vooral bij zijn ou
ders die ook in Drachten wonen.
Even bijkomen.
Zondagavond 30 december
wandelde hij met een vette smile
het Big Brotherhuis uit. Opge
lucht viel hij heit en mem in de
armen. Bijna vier maanden lang
volgden 32 camera's de Dracht
ster dag en nacht. Hij was dage
lijks bij Yorin op tv te zien.
Er is al veel over Andries ge
sproken. De roddelpers neusde
rond op het Drachtster Lyceum,
de school waar hij vorig jaar tot
de grote vakantie Nederlands
doceerde. Verslaggevers onder
vroegen oud-collega's en scho
lieren over de affaire die hij
gehad zou hebben met een leer
linge.
„Het is nonsens", zegt hij hier
over. „Het is bedacht door een
paar melige leerlingen die zich
verveelden in de pauze. Dat
pi'aatje is een eigen leven gaan
lijden. In mijn familie- en ken
nissenkring twijfelt gelukkig
niemand aan mijn professiona
liteit."
Tongzoen
De programmamakers zetten
Andries neer als een womanizer
die het liefst met zoveel moge
lijk vrouwen het bed in duikt.
Hij tongzoende met Kelly zon
der dat hij doorhad dat zij een
transseksueel is. „Ik heb veel
respect voor haar. Het is een hele
mooie vrouw. Maar waar nie
mand het over heeft is dat Kei
naakt bij mij in bed kroop, ter
wijl ik met mijn boksershort aan
lag te slapen."
Andries de Jong: „Het zijn ervaringen die ik meepik."
Met Diane gebeurde er 'wel wat
meer' omdat beiden behoefte
hadden aan 'warmte en gebor
genheid'. De Haarlemse Diane
Hendriks werd zijn beste maat
je. „Ik vond bij haar warmte in
moeilijke tijden. Ik zal haar ab
soluut nog vaak opzoeken."
Maar de tongzoen met Audrey
was volgens Andries niet meer
dan een melige dronkemansac
tie van haar die dertig seconden
duurde. Het deed er allemaal
niets aan af. Dat drie jaar oude
onzinpraatje over die vermeen
de affaire op school paste te
mooi in het plaatje.
„Yorin is er op uit om mensen
negatief neer te zetten", weet
Andries. Als trouwe kijker van
de vorige twee Big Brothers rea
liseerde hij zich dat van te voren
goed. „Ik heb er schijt aan." Dat
de roddelbladen zijn oud-colle
ga's en ouders ook in het ver
haaltje betrokken, vindt hij ver
velend. Heel vervelend zelfs. Er
wat tegen doen, lijkt onmoge
lijk. Zijn stemming lijdt er niet
onder. Het deert hem evenmin
dat de hoofdprijs van
675.000,- naar Sandy Boots
ging. Andries loopt over van en
thousiasme. Zo geweldig als het
was in die 'luxe isoleercel'. Al-
tersport echt heel tof is. Leo
leexde hem dat er nog meer te
koop is in de wereld dan alleen
het onderwijs. De Fries at Thais,
Indiaas en Japans. Thuis kwam
hij nooit verder dan aardappe
len met vlees. „Het zijn ervarin
gen die ik meepik."
leen met kerst was het even
zwaar. Eigenlijk raadt hij ieder
een aan om met Big Brother mee
te doen voor 'een pakketje gees
telijke bagage'.
Big Brother verrijkte hem met
zó veel inzichten. Zoals? Da-
niëlle overtuigde hem dat win-
Allemaal nieuwe dingen, en
daar was het de Drachtster van
het begin af aan om te doen. Hij
begon op zijn 21ste te werken
als leraar. Het vaste 'contract lag
inmiddels voor hem klaar. Maar
het begon te kriebelen, zo jong
en dan al een vaste baan. „Ik had
foto Niels Westra/GPD
ook een jaar naar Australië ge
kund." Big Brother moest de
sleur doorbreken.
Repeteren
Daar komt bij dat hij een druk
mannetje is dat graag veel aan
dacht krijgt. In de popgroep
Kelvin die Andries met vrien
den vormt, is hij niet voor niks
de zanger. Voor repeteren met de
band wil hij de komende twee
maanden veel tijd inruimen. Hij
pikt ook zijn deeltijdstudie Ne
derlands aan de Rijksuniversi
teit Groningen weer op.
Wat daarna komt, weet hij nog
niet. De sportjournalistiek
trekt. Hij schrijft al twee jaar
wedstrijdverslagen voor de
Di-achtster Courant. Wie weet.
Want het kriebelt nog steeds in
hem. Big' Brother krijgt 'een
dikke acht'. Maar rust in zijn
donder, nee, dat heeft Andries
nog steeds niet.
Eva Vriend
Ria Visser, vijfvoudig Neder
lands allround-kampioene
en winnares van het Olympisch
Zilver op de 1500 meter in 1980,
was net gestopt met schaatsen
toen ze het idee kreeg een boek
te schrijven. Dat was rond 1990.
Nu is het verschenen.
Ria Visser (40) zat ruim tien jaar
geleden in het panel van de quiz
Dinges van Edwin Rutten. „Ik
kwam de schrijfster Miep Diek-
mann tegen in de studio en zei
tegen haar dat het me zo leuk
zou lijken een kinderboek te
schrijven. Ik heb gevraagd of ik
langs mocht komen om te pra
ten over hoe ik dat zou moeten
doen. Ze was heel spontaan en
een afspraak was snel gemaakt.
Ik wilde, omdat ik net was ge
stopt, iets met schaatsen doen.
Daarover waren er nog geen
kinderboeken."
Visser schreef in 1990 al hon
derd pagina's, maar ondanks de
begeleiding van Miep Diek-
mann liep ze toen vast. „Ik had
het gevoel dat ik moest vertellen
hoe lullig het kan zijn voor een
kind dat al heel jong aan top
sport doet. Ik wilde de andere
kant van de medaille laten zien.
Ik had ook alles in de ik-vorm
geschreven, het werd mijn eigen
verhaal. Ik had ook een idee
voor illustraties en verzamelde
daarvoor krantenknipsels,
maar het was niet leuk. 'Ik red 't
niet', zei ik tegen Miep, die ant
woordde dat het bij haar zeven
tien jaar had geduurd voor ze
haar eigen verhaal kon schrij
ven. 'Als het erin zit, komt het
er', zei ze."
Twee jaar geleden is Ria Visser
er echt voor gaan zitten. Heel
gedisciplineerd heeft ze vijf da
gen per week aan haar boek
Naar de start!, gewerkt. „De
hoofdpersoon heb ik Marloes
genoemd, waardoor ik meer af
stand kon nemen en toch de top
sport kon beschrijven. Marloes,
een meisje van negen als het ver
haal begint, is best eenzaam.
Dat ben je ook als je uitblinkt,
dan moet je voor jezelf kiezen.
Ze hoort twee stemmetjes die
haar influisteren wat ze moet
doenHet leuke is dat ik laatst in
een interview in Sportweek las
dat Gianni Romme dat ook
heeft: hij heeft een angstig en
een zelfverzekerd stemmetje.
Gelukkig had ik mijn boek alge-
schreven."
Marloes is slim en snel. Met
'overlopertje' wint ze van de
jongens, schaatsen vindt ze nog
leuker. Ze mag als ze tien is ein
delijk naar de schaatsclub en is
apetrots als ze noren krijgt van
oom Walter. Ze wint, breekt re
cords en komt steeds verder. Een
succesverhaal over een meisje
met doorzettingsvermogen, dat
eindigt als ze kampioen wordt
bij de D-junioren, terwijl ze
daar eigenlijk niet oud genoeg
voor is.
Visser heeft er bewust voor ge
kozen het verhaal te laten afspe
len in de jai-en zeventig, toen ook
zij de eex-ste geoefende slagen op
het ijs maakte. „Qua schaatsen
waren er net overdekte banen,
de winterse sfeer was belangrijk
en x'omantisch. Ik heb het ook
neergezet in mijn omgeving,
Maxioes woont net als ik toen op
een boex-dexdj. Eigenlijk is het
een x-omantischer beeld van me
zelf. De andere figur-en, Evelien
en de tweeling Menno en Bas
zijn fantasiefiguren."
Naar de start! is ook geschreven
in de stijl van de jaren zeventig,
zelfs het omslag (waarop de jon
ge Ria is te herkennen) ademt
die sfeex*. Dat maakt het erg toe
gankelijk voor kinderen. „Het
uitgangspunt was een leuk kin
derboek, waarin je de hang naar
vrede, gezelligheid, warmte en
liefde kunt herkennen. Dat wil
toch iedei'een. Verder heb ik
geen pretenties om vernieu
wend bezig te zijn of zo", zegt ze
eexiijk. „Ik heb van vx-iendenge
hoord dat kinderen enthousiast
zijn, dat is het grootste compli
ment."
Jacques Geluk
Oud-schaatskampioene Ria Visser, hier met trainer Tjaart Kloosterboer, schreef een jeugdboek over Ria Visser: Naar de start! Leo-
een jonge schaatsster. foto ANP pold. 13,50.
ÜE JOflGrE ORdER^OEKER
UNIEKE ISO JAAR DURENDE kwis OVER HET VERLEDEN
L -v
'y
\|vi T
beantwoordt onderstaande vragen in het aangegeven jaar.:
Z 003
WAT WAS DE WAARDE VAN D E z. MUNTEN EN WAAR STOND DE G VOOR?
WAARoW DRoE <5 DiE meneer op DE voorkant EEN DAMESPRuik, EN WIE WAS het;
WAAR. STONDEN DE LETTERS N- E.D.E.R L. A. ND. Voor, Em WAT WAS EEN BEATRiX
WAT WAREN DlT VOOR SCHIJFJES EN WAAROM STINKEN ZE NlETf
tN WELKE TAAL IS PiT GESCHREVEN EN WAAROM KUNT u DlT NIET MEER LE2.EN
de Antwoorden /v\.oi=ti=n uiterlijk NA 1 JAnuAR' 2»52 op de REOACTie Binnen zijN -
