De geschiedenis leert
dat ik vaak gelijk heb
Een flinke huilbui hoeft niet altijd gezond te zijn
Willem van
Kooten
Rechts op te richten omdat 'groen'
niet is voorbehouden aan linkse poli
tieke partijen. Nu heeft hij zijn draai
gevonden bij Leefbaar Nederland.
„Ik heb dertig jaar WD gestemd en
toen vond ik het genoeg. De WD is
niet meer de partij van de koopman
nen maar van de consultants. Tot in de
jaren tachtig dacht ik dat het door het
CDA kwam dat Nederland verkeerd
werd gerund. Maar nu zie ik met de
WD en de PvdA hetzelfde gebeuren.
Het is de macht en roem die mensen
misvormt. En dan luisteren ze niet
meer naar de kiezers, maar naar hun
eigen belangen. Peper is een mooi
voorbeeld. De man die doorgaat voor
het slimste jongetje van de klas heeft
zich in Rotterdam als een hork gedra
gen. The world according to Bram. De
geest is gewillig, maar het vlees is
zwak. Als burgemeesters door het
volk gekozen worden, dan was Peper
na vier jaar verdwenen in plaats van
zestien jaar, óf hij had zich anders ge
dragen om weer herkozen te worden.
Leider
Raken links en rechts dronken van
macht, Leefbaar Nederland is daar
niet gevoelig voor, meent Van Kooten.
„Bij Nagel, Fortuyn en mijzelf ben ik
daar niet bang voor. Glitter en gla
mour hebben nooit invloed op mij ge
had. Ik heb jarenlang als beroemdste
discjockey op het podium gestaan,
maar ik heb me nooit laten verleiden.
Misschien komt dat door m'n opvoe
ding of door m'n zelfspot. Je moet je
zelf natuurlijk niet te ernstig nemen,
maar blijven relativeren. Ik ben ego
loos. Ik vind wel dat er dingen moeten
gebeuren, maar ik hoef er niet mee in
de krant. Fortuyn wel. Daarom is hij
geknipt als lijsttrekker."
Leefbaar Nederland vindt het druk
worden in Nederland, maar Van Koo
ten is er geen voorstander van om een
maximum te stellen aan het aantal
vluchtelingen dat Nederland op
neemt. „Asielzoekers moeten we in
Europees verband aanpakken." Hij
wil Leefbaar Nederland niet als een
partij profileren die vreemdelingen
wil weren. Maar hij sluit niet uit dat de
partij garen spint bij de aanslagen van
11 september die overal in het Westen
angst hebben gezaaid tegen vreemde
lingen. „11 September speelt een rol.
Mensen denken toch, wat in New York
is gebeurd, kan elders ook gebeuren.
We zullen het zien op 15 mei. Daar
voor blijft het speculeren. Ik heb grote
vraagtekens bij opiniepeilingen."
Zijn afkeer van de politiek is de afge
lopen jaren alleen maar gegroeid.
„Wie denkt er nog op lange termijn in
Den Haag. Wie gaat er voor het lands
belang? Iedereen houdt elkaar de
hand bovenhet hoofd. Als we maar op
het pluche kunnen blijven zitten, daar
gaat het om. De WD houdt voor Mel-
kert zijn mond over de ESF en dan
houdt de PvdA zijn mond over de dure
Schipholtunnel. Daarom moest Van
Gijzel weg. Bleeeeh." Zijn gezicht
staat op vies en hij is verbaal op dreef.
„Kok mag ik wel. Het is een integer
man maar geen leider. Hij loopt bij be
grafenissen zoals in Vol end am voor
aan maar hij spreekt zich niet uit. Ge
woon zeggen: nu is het afgelopen met
het gesodemieter, we gaan het anders
doen. Over de bouwfraude hoor ik
hem ook niet. Ik protesteer al tien jaar
tegen de Betuwelijn waarvan de kos
ten nu worden geschat op tien miljard
gulden. Van de bouwfraude in de nat
te bouw weten we dat ongeveer twin
tig procent frauduleus isDan gaat het
bij de Betuwelijn al gauw om twee
miljard gulden. Daar hoor ik niemand
over! En dan de manier waarop wij
onze bondgenoten Amerika en Enge
land steunen in de strijd tegen het ter
rorisme... Bleeeeh. Dat halfzachte.
F16's sturen die alleen mogen fotogra
feren. Als je die toestellen hebt, moet
je er ook gebruik van maken anders is
het zonde van het geld. En dan de
overheid die stiekem onderzoekt wat
het Nederlandse volk van de oorlog in
Afghanistan vindt. Op basis van die
opiniepeilingen die wij niet mogen
kennen, neemt Kok beslissingen. Zie
je ze voor je, met hun geheime enquê
tes op het wekelijkse kabinetsberaad?
Ik vind het zielig."
Monique de Knegt
Hij zou zorgeloos kunnen rente
nieren op zijn golfpark aan de
Portugese Algarve. Maar hij er
gert zich groen en geel aan politiek
Den Haag en ruikt nog altijd bui
tenkansjes die hij wil verzilveren.
De onrust van ondernemer Willem
van Kooten (60). „Winnen is be
langrijk voor mij."
Hij beent door de kamer en slaat
met de vuist op tafel. Als het over
de staat van het land gaat, lijkt Willem
van Kooten ondanks zijn leeftijd en
rijkdom een verontwaardigde jonge
man. „Ja, goed hè? Ik heb een hekel
aan zelfgenoegzame mensen. Ik hoop
me ook te behoeden voor cynisme.
Daarom bemoei ik me met de poli
tiek."
Sinds twee jaar is hij bestuurslid en
sponsor van Leefbaar Nederland. „Ik
wil graag dat er dingen veranderen,
maar ik wil niet op het vreselijke podi
um In Den Haag. Achter de schermen
bij Leefbaar Nederland voel ik me
thuis. De partij is niet links en niet
rechts. Die begrippen bestaan niet
meer. Je hebt alleen nog oud en nieuw
of verstandig en dom. De samenleving
is daar aan toe, dat zegt mijn intuïtie.
En de geschiedenis leert dat ik vaak
gelijk heb."
Hoeveel geld hij in de verkiezings
campagne van de partij en lijsttrekker
Pim Fortuyn steekt, wil hij niet zeg
gen. „Ik geef vaker geld weg. Doe wel
en zie niet om. Als je in de positie bent
om geld te geven dan moet je dat als
fatsoenlijk burger doen."
Hij trekt een blikje cola light open en
vertelt over de eerste onvergetelijke
slok cola die hij proefde op de boot van
de vader van een vriendje van hem.
„Onze generatie is de beste. Wij moes
ten er alles voor doen. Er was niets. De
aarde was woest en ledig, Genesis. Wij
zijn groot gebracht in soberheid. Dat
leert een mens discipline. Mijn kinde
ren vinden mij een zeikerd. Ik heb al
tijd gezegd: jongens, doe het licht uit.
En ik kan nog steeds geen eten weg
gooien. Als ik een pak ga kopen dan
wil ik er ook altijd een paar sokken of
een overhemd bij krijgen. Dat is een
spel: de kunst van het maken van een
deal. Als ik een schilderij koop, betaal
ik ook nooit de prijs die wordt ge
vraagd. Dan voel ik me een sukkel."
Zijn Hilversumse kantoorvilla
spreekt boekdelen. Nergens prots of
praal van de artiesten die hij op plaat
uitgeeft. Aan het barretje, dat doet
denken aan een jeugdhonk, wordt
geen druppel alcohol geschonken. Bij
platenmaatschappij Red Bullet wordt
gewerkt. Het is er rommelig en de
meubels tonen gedateerd. Maar Wil
lem van Kooten zit er op en top bij
Moderne bril, gebruind gezicht, dikke
sigaar, zijden stropdas, brogues en
een op maat gemaakte blazer. Volgens
het blad Quote behoort Van Kooten
met 350 miljoen gulden aan vermogen
tot de honderd rijkste Nederlanders.
„Ach, ik ben gek op lijstjes. Ik ben zelf
als diskjockey ooit de top veertig in
Nederland begonnen, maar mijn ver
mogen is natuurlij k niet te berekenen.
Dat is afhankelijk van de dagprijs
voor mijn golfresort, de waardering
voor mijn muziekmaatschappij en al
die andere activiteiten".
Rasondernemer
Hij is geen cententeller. Dat leidt tot
niets. „Ik ben een romanticus, een
mislukt dichter. Ik was hoofdredac
teur van de schoolkrant op het gym
nasium en schreef gedichten. Een
paar van die gedichten zijn nog eens
gepubliceerd. Ik ben er niet mee door
gegaan. Ik wou geen honger lijden.
Het is allemaal mooi, maar het is wel
armoede."
Als hem wordt gezegd dat hij hele
maal geen romanticus is, maar een
rasondernemer, kijkt hij even, zwijgt
en zegt dan: „Nou ja, ik lid maar wat."
Van Kooten doet in muziek, radiosta
tions, televisie, software, maar ook in
golfbanen, irrigatie, vuilverbranding
en metaal. Hij schrijft columns en is
actief in Leefbaar Nederland. „Er zit
een rode draad in mijn leven en dat
ben ik. Dat is niet aanmatigend be
doeld, dat is zo. Ik ben een makelaar in
talent. Ik heb Rob Out ontdekt, Lex
Harding, Harmen Siezen en nog tien
tallen anderen. Ik heb een spoor van
miljonairs achter me gelaten. Mooi
toch, ik gun het die mensen van harte
en ik kan niet anders. Ik word met iets
of iemand geconfronteerd waarin ik
wat zie en daar wil ik dan met vereen
de krachten iets van maken. Ik ben be
gonnen als programmamaker, maar
ik moet er niet aan denken om veertig
jaar één en hetzelfde ding te doen. Ik
moet steeds weer wat nieuws onder
nemen. Het moet spannend blijven.
Noem het intellectuele onrust. Dat
klinkt hovaardig, maar het zit in m'n
genen. Ik ben niet voor niets een mis
lukt neerlandicus. Ik ging naar Am
sterdam omdat een vriendje van mij
daar ging studeren en omdat het me
spannend leek. Maar toen ik ontdekte
dat het acht jaar duurde en ik het laat
ste jaar misschien zou toekomen aan
de 20-ste eeuwse literatuur... Heb je
wel eens iets gelezen van P. C. Hooft?
Saai... Geef mij maar Geert Mak of
Gerrit Krol. Vooral Krol is een ont
dekking. De Hermans van nu. Hij
schrijft heel onderkoeld, maar toch
heel warm. Ik zag hem een tijdje
geleden op televisie. Geen babbelaar.
Maar dat is goed. Schrijvers moeten
schrijven. Schrijvers die babbelaars
zijn, moet je wantrouwen.
Als Joost den Draaijer was hij zeven
tien jaar (van '61 tot '78) een beroemde
disc jockey. Ondertussen verdiende hij
geld met zijn muziekuitgeverij en pla
tenmaatschappij. Artiesten met wie
hij m zee ging, kon hij meteen op de ra
dio draaien en promoten. Veruit de
grootste klapper maakte hij begin ja
ren '80 met 'Stars on 45'. Een verza
melingvan swingende naoorlogse
liedjes gemixt door Jaap Eggermont.
„Nu nog worden er platen van ver
kocht. Ik heb er tussen de tien en twin
tig miljoen gulden aan verdiend. Er
kwam geen artiest aan te pas".
Hij heeft een neus voor handel. Of het
nu om muziek gaat („Thuis zet ik
nooit muziek op. Daar heb ik niet eens
een goede installatie, dat interesseert
me niet") of rubberslangen. Als hij al
le financiële bladen lezend een markt
ruikt voor schroeven en moeren en het
management bevalt hem, dan inves
teert hij in metaal. „Ik heb geen
checklist voor succes. Ik let wel op
honderd dingen als medewerkers mij
muziek laten horen. Uiteindelijk be
paal ik of we in zee gaan met artiesten.
Alleen als het Dance betreft, dat zegt
me niets, laat ik dat aan een zoon van
me over. Bij andere muziek voel ik het
gewoon. Ik moet iets hebben van: pot-
verdomme! Moetje dit horen. Zoals
die Limburgse groep Neet oet Lottum.
FantastischDe geschiedenis leert dat
ik meestal gelijk heb, maar soms zit ik
ernaast. Vorig jaar heb ik tonnen ge
stopt in de zangeres Dilana Smith. Ik
dacht, dat is een nieuwe Janis Joplin,
maar het is niet uitgekomen."
Hij verliest niet graag. „Winnen is be
langrijk voor me. Als ik verlies pro
beer ik flink te zijn en waag ik een
nieuwe poging. Alleen al uit zelfbe
scherming ben ik nooit naar een casi
no geweest. Het is ook niet eervol om
te verliezen."
Zijn grootste verlies is het mislukken
van zijn eerste huwelijk. „Het is al
ruim vijfentwintig jaar geleden, maar
ik vond het echt een nederlaag. Ik heb
het er jaren moeilijk mee gehad. Ik
vond dat ik gefaald had, voelde me
schuldig. Ik ben een beetje doemden-
kerig wat dat betreft. Ik heb tegen m'n
vier zoons gezegd: j ongens, trouw niet
voor je dertigste, sla je eerste huwelijk
maar over. Maar nu is de jongste 24 en
de oudste 35 en ben ik nog steeds geen
opa."
Macht
Hij komt uit een groot gezin met aqht
kinderen, vader was leraar wiskunde,
opa dominee. Hij droomde van de Ver
enigde Oost-Indische Compagnie,
zeeheld Maarten Tromp en doet nu
zelf ontdekkingen. „Het gaat me niet
alleen om het geld. We hebben de op
dracht in het leven de tijd niet in le
digheid door te brengen. Ik ben heel
protestants opgevoed en heb een he
kel aan luiheid. Ik ben niet zeker over
het hiernamaals, maar overtuigd van
het hiernamaals."
Hij broedt altijd wel op een plannetje.
„Onbewust vaak. Dan loop ik met
mijn vrouw over het strand en zegt zij:
'je bent er niet bij'. Een week per
maand verblijft hij in de Portugese
Algarve waar hi j al twaalf jaar bezig is
met de ontwikkeling van een golf com
plex. Toen hij ontdekte dat een acht
tien holes golfbaan hem drieduizend
kuub water per dag kostte, kocht hij
in IJsland een bijna failliet fabriekje
in zwetende irrigatieslangen. De slan
gen geven ondergronds water af zodat
er niets verdampt. Van Kooten heeft
zich in de waterschaarste verdiept en
voorspelt dat de oorlogen in deze
eeuw niet om olie zullen gaan maar
om water. Dat belet hem niet om in een
dorstige provincie een luxe golfcom-
plex aan te leggen met tweehonderd
vakantiehuizen. „Ik heb ook meren
aangelegd. Het is een heel gesloten
watercircuit. Ik vang elke druppel op
die er valt. Voorheen liep alles wat er
was in zee. Er was daar niks dan rots
achtig gebied. Ik maak het daar mooi
er, want gras is mooi. Ik hoorde laatst
dat gras meer stikstof omzet in zuur
stof dan bos van dezelfde oppervlak
te. Wist u dat? Dat is toch goed dan?"
Tien jaar geleden overwoog hij Groen
zaterdag 5 januari 2002
Willem van Kooten: „Ik heb een spoor van miljonairs achter me gelaten." foto Cees Zorn/GPD
Huilen. Zo gewoon, zo beladen. Interes
sante kost voor populaire bladen, maar
niet voor wetenschappers. De Tilburgse
professor Ad Vingerhoets wil het tij keren:
samen met anderen dook hij diep in het fe
nomeen. En kwam tot de conclusie dat hui
len lang niet altijd oplucht.
Op tafel in Vingerhoets' kamer aan de Fa
culteit der Sociale Wetenschappen op de
Katholieke Universiteit Brabant (KUB) in
Tilburg liggen bergen boeken en papieren
tot een halve meter hoog. Sinds 1989 houdt
professor Ad Vingerhoets (48), hoogleraar
gezondheidspsychologie zich onder meer
bezig met onderzoek naar huilen. Onlangs
publiceerde hij samen met de Amerikaan
Randolph R. Cornelius het eerste weten
schappelijke standaardwerk over huilen
door volwassenen: Adult Crying. A Biopsy-
ehological Approach.
Lacherig
„Er wordt lacherig over het onderwerp ge
daan. Ik begrijp dat niet, want er is toch ook
onderzoek naar andere emoties zoals agres
sie", zegt Vingerhoets. Darwin boog zich
eind 19e eeuw over huilen, maar zijn bevin
dingen zijn nauwelijks opgepakt. Iets meer
aandacht kreeg de Amerikaanse biochemi
cus William Frey in de jaren tachtig voor
zijn biologische 'schoonmaaktheorie'. Vol
gens Frey is de hoofdfunctie van huilen af
vloeiing van giftige stoffen die zijn opge
hoopt door spanningen bij gevoelens van
wanhoop. Vandaar dat een huilbui zou op
luchten.
Onzin, aldus Vingerhoets en andere onder
zoekers: volgens hen is de hoeveelheid tra
nen te gering voor voldoende 'schoonmaak'.
„Tranen laten vloeien kan geen invloed
hebben op de gezondheid", aldus een gede
cideerde Vingerhoets. En zo haalt de hoog
leraar wel meer vastgeroeste aannames on
deruit.
Bijvoorbeeld het idee dat mannen minder
huilen dan.vrouwen. Als ze klein zijn geldt
dat niet, volgens de hoogleraar. Jongens
baby's en -peuters huilen zelfs meer dan
meisjes van dezelfde leeftijd, stelt hij. Pas
vanaf hun tiende jaar huilen meisjes duide
foto ANP
lijk vaker. 01' dat samenhangt met hormo
nen, is voor Vingerhoets nog maar de vraag.
Voorlopige onderzoeksgegevens wijzen uit
dat mannelijke geslachtshormonen eercler
het huilen afremmen dan dat vrouwelijke
geslachtshormonen snotteren bevorderen.
Toch laten volwassen vrouwen wereldwijd
meer en intenser tranen vloeien dan man
nen, zo staaft ook het internationale KUB-
onderzoek van Vingerhoets en Marleen Be-
cht. Waarom dan? Psychologische en maat
schappelijke factoren spelen vrouwen vol
gens cle onderzoeker parten. „Vrouwen
ontlopen emotionele situaties minder dan
mannen. Uit kleinschalig onderzoek blij kt
bijvoorbeeld dat vrouwen vaker begrafe
nissen bijwonen dan mannen."
Beroepskeuze
En dan is er natuurlijk de norm dat mannen
niet mogen huilen en ook beroepskeuzen
hebben invloed, aldus Vingerhoets. „Meer
vrouwen dan mannen kiezen voor verzor
gende beroepen en ervaren dus meer emo
tionele situaties. Vrouwen in verantwoor
delijke functies tonen minder tranen dan
andere vrouwen. Mannelijke psychothera
peuten op hun beurt huilen gemiddeld va
ker dan mannen in rationelere beroepen."
Zouden mannen meer moeten huilen? Vol
gens Vingerhoets hoeft dat niet. Zijn opmer
kelijke stokpaardje is dat snotteren niet per
se gezond is. „De helft van de 1900 onder
vraagden in ons onderzoek in 39 landen
rapporteerde een beter gemoed na hun laat
ste huilbui, veertig procent constateerde
geen verschil en tien procent voelde zich
juist slechter. In ouder onderzoek in labora
toria voelden proefpersonen zich na een
huilbui bij een droevige film zelfs minder
goed. Ik betwijfel of huilen iets met gezond
heid te maken heeft."
Toch beweren heel veel mensen dat ze zich
opgelucht voelen na een snotterbui. Volgens
Vingerhoets komt dat vooral door de in
vloed die een huilbui op de naaste omgeving
heeft, Baby's merken al snel dat huilen aan
dacht en troost oproept. Door een schone
luier of knuffel voelen ze zich uiteindelijk
prettiger, Hetzelfde geldt volgens Vinger
hoets voor volwassenen. Een huilbui kan
positieve veranderingen teweeg brengen in
een situatie of relatie, aldus de hoogleraar.
Een partner past zich aan, luistert of ont
slaat de huilende persoon van bepaalde ver
plichtingen. Daarom voelen mensen zich na
een huilbui beter; er is iets mee bereikt. Vin
gerhoets: „Dus huilen heeft mijns inziens
eerder een communicatieve en eventueel
zelfs manipulatieve functie dan dat het ont
laadt."
Maar hoe verklaart de professor dan dat
veel mensen liever alleen huilen, zoals zijn
eigen onderzoek aan het licht bracht? Vol
gens hem omdat veel van de geïnterviewden
er een publiek bij fantaseren dat steun
biedt. „Het doel van huilen verschilt per si
tuatie. De geëmotioneerde zelf kan er ook
wijzer van worden: een huilbui is dan een
signaal dat iets iemand te veel is geworden."
Het is duidelijk: huilen ontstaat door een
complex samenspel van biologische, psy
chologische en sociale factoren en heeft dus
verschillende functies. Vingei'hoets en col
lega's kunnen er nog jarenlang op studeren.
Na de jarenlange 'papieren' onderzoeken, is
het nu tijd voor scheikundige analyse. Sa
men met een biochemisch laboratorium be
reidt Vingerhoets onderzoek voor naar de
samenstelling van verschillende soorten
tranen.
Waarom toch zo'n interesse in huilen? „Kli
nisch psychologen, psychiaters en psycho
therapeuten denken allemaal verschillend
over het nut. Ik wil duidelijkheid over de
functies. Ik zit vol kinderlijke waarom
waarom-vragen."
Andrea van Dael
