vanouds
Juliana en Bernhard ondanks alles nog steeds bij elkaar
PZC
Briljanten bruiloft
25
RUDEN RIEMENS
zaterdag 5 januari 2002
FOTOGRAFIE
Willem-Alexander en Maxima
Zorreguieta besteedden bij de
opening van de tentoonstelling over
'koninklijke huwelijken in Amsterdam
extra aandacht aan de uitgestalde
bruidsjurk van prinses Juliana. Maxi
ma liet zich uitgebreid informeren over
het door de tijd nauwelijks aangetaste
gewaad van de oma van haar verloofde.
Maandag 7 januari is het precies 65 jaar
geleden dat Juliana de ivoorkleurige
satijnen jurk droeg en in Den Haag aan
prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld
haar jawoord gaf.
De gezondheidstoestand van de bijna 93-
jarige, en aan ernstig geheugenverlies
lijdende prinses Juliana geeft het unieke
briljanten huwelijksjubileum een wrange
ondertoon. ,,Haar geheugen is nul", zei
prins Bernhard vorig jaar tijdens zijn televi
sie-interview. Wanneer één van de partners
zich weinig meer van de echtverbintenis
kan herinneren, en soms ook familieleden
niet meer herkent, valt er natuurlijk weinig
te vieren. Dat was vijf jaar geleden nog an
ders, toen de voltallige koninklijke familie
zich in Kenya verzamelde voor de diaman
ten bruiloft van Juliana en Bernhard. „Toen
was zij nog in goede conditie", aldus de
prins vorig jaar.
Foto's van die bijeenkomst tonen de trotse
grootouders temidden van hun vier doch
ters en talrijke kleinkinderen. Daarna is het
paar nog maar zelden samen naar buiten ge
treden. Juliana verscheen bij het huwelijk
van kleinzoon Maurits met Marilène van
den Broek in mei 1998 voor het laatst in het
openbaar en zorgde toen nog voor opschud
ding door als belijdende protestantse ter
katholieke communie te gaan. Sindsdien
leeft de oud-vorstin teruggetrokken in haar
eigen vleugel van paleis Soestdijk, terwijl
prins Bernhard tussen zijn talrijke opera
ties door nog vrolijk de wereld doortrekt. In
de voorbije 65 huwelijksjaren is dat eigen
lijk niet veel anders geweest.
Vuile was
Koninklijke huwelijken werden tot halver
wege de vorige eeuw zelden uit liefde geslo
ten. Daarvoor waren de staats- en dynastie
ke belangen te groot. Ter compensatie van
zo'n verstandshuwelijk zochten de echtelie
den al even traditioneel hun vertier elders.
Zo lang de vuile was maar binnenbleef, gaf
dat ook geen problemen. Tegenwoordig kie
zen prinsen en prinsessen hun eigen part
ners en houden de media hun telelenzen in
Prinses Juliana dekt prins Bernhard toe met een deken tijdens de inauguratie-ceremonie van het Dachau-moment op 1 december 1996.
foto Phil Nijhuis/GPD
de aanslag om buitenechtelijke escapades
genadeloos te registreren. Zelfs een bezoek
je van Willem-Alexander aan zijn voorma
lige vriendin Emily Bremers wordt al als
overspel uitgelegd.
Bernhard werd min of meer gekoppeld aan
Juliana. Hij ontmoette haar in 1936 zoge
naamd spontaan tijdens de Olympische
Winterspelen in het zuiden van Duitsland.
De prinses was bijna 27, en de enige troon
opvolgster. Het werd dus hoog tijd voor een
huwelijk, en de joviale en charmante, maar
arme Duitse prins had wel trek in een goud
omrande toekomst.
Bernhard heeft zich daarbij vanaf het begin
niet willen plooien nar.r de verlegen, wat
stijve Juliana. In de eerste jaren na hun hu
welijk -dat plaatsgreep op een koude win
terdag in 1937- heeft hij zijn eenkennige
vrouw juist wat losser gemaakt. Juliana
ging zich onder zijn invloed beter kleden,
werd actiever en sportiever en durfde nu
zelfs onder ogen van haar strenge moeder
koningin Wilhelmina te roken.
Aan het prille huwelijksgeluk werd door de
inval van de Duitsers echter een einde ge
maakt. Juliana vertrok met haar kinderen
Beatrix (geboren in 1938) en Irene 19 3 9) via
Engeland naar Canada, terwijl Bernhard in
Londen achterbleef. Volgens de Britse ko
ning George VI was hij daar 'de enige die
van de oorlog genoot'. Bernhard kreeg dan
ook een ongekende vrijheid, die hij volgens
zijn talrijke biografen ten volle wist te be
nutten.
De prins wist de weg in het Londense uit
gaansleven goed te vinden, en moet in die
tijd ook twee zoons hebben verwekt bij een
Engelse minnares (in later jaren kwam er
nog een dochter in Parijs bij). Tegelijkertijd
deed schoonmoeder Wilhelmina haar best
om Bernhard aan een zinnige functie te hel
pen. Daarbij moest zij opboksen tegen het
wantrouwen van de Britten ten aanzien van
de ex-SS'er en voormalige Duitser Bern
hard. Uiteindelijk kreeg de eigenzinnige
vorstin haar zin, waardoor Bernhard als op
perbevelhebber van de Nederlandse strijd
krachten uitgroeide tot held van het verzet
en na de oorlog een rol kon blijven spelen als
inspecteur-generaal van de strijdkrachten.
Juliana genoot van haar onbezorgde jaren
ningin haar man opdroeg het paleis te verla
ten. De prins weigerde ('ze zullen me eruit
moeten dragen') en na bemiddeling van een
commissie wijze mannen was het uiteinde
lijk Juliana die moest capituleren. Hofmans
verdween. Naar buiten toe bleef de eenheid
bewaard, maar binnenshuis was er volgens
de biografen lange tijd sprake van een ge
wapende vrede.
De tijd heelde de wonden en de verbintenis
hield in de daaropvolgende bijna vijftig jaar
opmerkelijk genoeg goed stand. Een echt
'verstandshuwelijk', waarbij de partners
ook verstandig met elkaar omgaan en waar
bij toch ook plaats is voor respect en waar
dering. „Leven en laten leven", werd het
motto, waarbij Juliana zich bemoeide met
staatszaken en Bernhard met zijn hobby's,
zoals luchtvaart, de krijgsmacht en het We
reld Natuur Fonds.
Lockheed
De opvoeding van de kinderen was bij Bern
hard, die tucht en discipline eiste, ook in be
tere handen dan in die van de veel lossere
Juliana. Samen stonden ze achter ieder van
hun dochters toen die in de jaren zestig en
zeventig met zeer uiteenlopende huwelijks-
in Canada, waar in 1943 na een van de
schaarse bezoeken van haar echtgenoot hun
derde dochter Margriet werd geboren. Haar
latere afkeer van protocol en onverholen
wens om toch vooral gewoon te zijn, zal in
die oorlogsjaren in Canada zeker zijn ge
vormd en versterkt. Bernhard daarentegen
beleefde plezier aan zijn voorname positie
en de égards die hem te beurt vielen.
Hofmans
Toen zijn vrouw in 1948 koningin werd,
bemoedigde hij haar met de uitspraakJuli-
anawe doen het samen'maar in werkeli j k-
heid kwam daar weinig van terecht. Bern
hard had het veel te druk met andere zaken.
Hij paste ervoor om zoals zijn schoonvader
prins Hendrik 'slechts bagage' te zijn. Za
ken- en plezierreizen hielden de prins weg
van Soestdijk, waar Juliana ondertussen
steeds meer in de ban raakte van gebedsge
nezeres Greet Hofmans.
Die was door Bernhard aangetrokken om
hun visueel gehandicapte dochter Marijke
(geboren in 1947) te helpen. Hofmans zou de
tegenstellingen tussen beide echtelieden op
scherp zetten. Het conflict tussen Bernhard
en Juliana liep in 1956 zo ver op dat de ko
partners thuiskwamen. En Juliana stelde
zich pal achter haar man op toen deze in
1976 in opspraak kwam over het mogelijk
innen van steekpenningen voor bemidde
ling bij de aanschaf van Lockheed-toestel-
len. Bernhard, die wel wat extra geld kon
gebruiken voor zijn royale stijl van leven,
werd uiteindelijk niet vervolgd en een con
stitutionele crisis werd voorkomen.
Na het aftreden van Juliana in 1980 zijn de
wegen van beiden gescheiden blijven lopen.
Al mocht Juliana de laatste jaren voor het
definitieve verdwijnen uit de openbaarheid
nog graag meekomen naar herdenkingen en
plechtigheden waar haar ondanks alles ge
liefde Bernhard een belangrijke rol speelde.
Het liefst maakte ze dan haar eigen foto's, en
bezorgd wilde ze hem dan nog wel warm
toestoppen. Bernhard moest van die blijken
van affectie niet veel hebben, maar Juliana
bleef onverstoorbaar.
De nieuwe mijlpaal in haar leven maakt ze
niet meer bewust mee, evenmin als het hu
welijk van haar oudste kleinzoon met Maxi
ma Zorreguieta. Daarom misschien die ver
tederde aandacht voor de bruidsjapon in de
Nieuwe Kerk.
Hans Jacobs
