De goede Sint
gaat op cursus
Niemand mag bang zijn voor mij
Getest voor de sint
Betty Spaghetty
Isis Osiris in Egypte
Kleien bij de tandarts
vrijdag 30 november 2001
De speelgoedgidsen worden elk jaar dikker. En toch
wordt het voor de Sint en zijn hulp-pieten steeds moei
lijker om een goede keuze te maken. Want de kinderen heb
ben al zo veel. Daarom, om de Goedheiligman een handje te
helpen, de Grote Speelgoedtest. Met veel 'Speelgoed van het
Jaar' en genomineerden daarvoor. Maar helaas ook met veel
batterijen en tegenvallers, aldus het testpanel. In afwach
ting van de feestdagen weken iedere week een test.
Betty Spaghetty. Da's een
naam waarover nagedacht
is. Zeker als je kijkt hoe het
speelpopje eruit ziet. Het meisje
lijkt nog het meest op die welbe
kende latexfiguurtjes van vroe
ger met lange armen en benen
die je in allexiei posities kon bui
gen. Van zulk spul is ook Betty
gemaakt. Met dat verschil dat
alle ledematen ook uit elkaar
getrokken kunnen worden. Bet
ty Bouwpakket had ook gekun-
nen.
Als kleine dokter Frankensteins
stort het testpanel zich op de
doos. Het uit elkaar halen en op
allerlei gekke manieren weer in
elkaar zetten is leuk. Vooral als
je meerdere popjes hebt die ook
nog eens zijn opgetuigd met al
lerlei ringetjes en kraaltjes.
Vandaar ook dat Hasbro de da
mes als duo in de doos heeft ge
daan. Aan één Spaghetty heb je
niks. Ook daar is over nage
dacht.
Het moet gezegd: het spul ziet er
vrolijk en deugdelijk uit en is
goed voor enige uurtjes spel
vreugde.
„Jongetjes vinden Betty ook
heel leuk", zeiden ze bij Hasbro.
Thom (5) is het daar niet mee
eens: hij vindt het maar stom dat
er alleen maar meisjes zijn die
hij een speelgoedpootje kan uit
draaien. Al snel valt dan ook het
doek voor Betty Spaghetty. Bar
bie en Action Man blijken voor
ons testpanel uiteindelijk toch
meer tot de verbeelding te spre
ken.
Betty Spaghetty van Hasbro.
Winkelprijs, verpakt per twee,
is 49,95.
Om lekker te kunnen kleien,
moet je klei hebben, veel
klei. Maar bij de firma Play-
Doh denken ze daar al jaren an
ders over. Van het verkopen van
alleen maar potjes klei kan de
kachel blijkbaar niet roken
want sinds jaar en dag stopt
Play-Doh allerlei toeters en bel
len bij de potjes.
Bij het spel 'Bij de tandarts' is
zelfs sprake van een compleet
hoofd dat de tandtechniekers in
spe met witte kleitanden moe
ten opvullen. Een tangetje, nep-
spiegeltje en een echt booi"tje
(ook klei kan niet meer zonder
batterij) zitten er ook nog bij.
Alleen de haak ontbreekt.
Waarschijnlijk te eng en dat kan
niet. Want dit tandartsspel moet
leuk zijn: tanden controleren,
trekken, boren, opvullen met
grijze klei (net nu iedereen
vraagt om witte vullingen..) en
weer terugzetten.
Tandartsen Thom (5) en Sophie
(8) zijn meteen verkocht: de pa
tiënt wordt keurig onderzocht
en behandeld en in 'no time' is
sprake van een goedlopende
praktijk waar de telefoon regel
matig rinkelt. En de patiënten
krijgen gebitten waar zangeres
Anouk jaloers op zou zijn: bij
deze tandarts krijg je bijvoor
beeld een regenboog-gebit van
rode, grijze en witte tanden.
De eindconclusie van het panel
is eenduidig: hartstikke leuk.
Alleen Thom heeft een kritiek-
puntje: „Waarom zit er geen ha
mer bij om de tanden eruit te
tikken?" Die moet maar geen
tandarts worden.
Bij de tandarts van Play Doh.
Winkelprijs 39,95 (batterij
boortje inbegrepen).
Duizenden hulp-Sinter
klazen en pieten zijn
deze dagen op pad om kinde
ren blij te maken. Niet zelden
zijn ze beschonken, slecht
gekleed en weten ze eigenlijk
niet goed wat ze doen. Maar
de kwaliteits-Sint maakt
een comeback; hij gaat op
Sinterklaascursus en zorgt
dat zijn rode tabberd glad
gestreken is. „Een goede Sint
beantwoordt nooit een
vraag, maar laat een kind dat
zelf doen."
Het is de domste fout die de
Sint maken kan: een kind
iets beloven wat 'ie niet kan
waarmaken. „Een racebaan,
een spelcomputer of wat dan
ook. Toch gebeurt het deze da
gen voor pakjesavond honder
den keren. Oliedom. Sint is de
held, maar de ouders zitten op
pakjesavond met teleurgestelde
huilende kinderen", zegt Bert
Jansen van het Sinterklaas Ge
nootschap. Die club, met vrij
willigers door heel Nederland,
streeft ernaar het Sinterklaas
feest in ere te houden.
Hulp-Sinten zijn daarnaast niet
zelden beschonken, beroerd
voorbereid op hun taak en
slecht gekleed. Ze lopen rond in
spijkerbroeken die onder hun
rode tabberd uitkomen, vieze
handschoenen en baarden die er
bijhangen als uitgewrongen
dweilen. Vaak geflankeerd door
pieten met pigmentproblemen
en op afgetrapte gympen.
Van dat soort beunhazen gruwt
Jansen. „Vreselijk, van die lui
die zichzelf grandioos vinden.
Die het te doen is om de lachers
in de zaal op de hand te krijgen
en niet om het kind dat voor hen
staat. Die op ieder bedrijfsfees-
tje een borrel pakken. Deze nep-
figuren weten niet wat voor
schade ze kunnen aanrichten.
Wat voor geweldig feest ze zo'n
kind afnemen."
Cachet
Het cachet van het vak van Sin
terklaas was midden jaren ne
gentig onmiskenbaar tanende.
Het hield eigenlijk gelijke tred
met het Sinterklaasfeest zelf,
dat ook aan populariteit inboet
te. Kerst was in, de Sint was uit.
Zelfs de commercie leek een
beetje uitgekeken op de kinder
vriend uit Spanje.
Maar na jaren van dreigende te
loorgang stijgt de populariteit
van Sinterklaas weer gestaag,
blijkt uit enquêtes van bureau
Nipo. En zie; het genootschap
signaleert dat ook de goedhei
ligman zelf sinds enige jaren
weer beter voor zichzelf zorgt.
De Sint is weer vaker een statige
oude heer in plaats van een arm
zalig figuur met een rood kleed
om de schouders gedrapeerd.
Dat doet Jansen goed. Het ge
nootschap, met 220 leden, is er
veel aan gelegen om 'deze unie
ke Nederlandse traditie' in ere
te houden. Kwaliteitsbewaking
is volgens Jansen nog moeilijk;
binnen twee jaar moet er een
keurmerk komen voor top-Sin-
ten, zegt hij. En het liefst ook
een meldpunt voor foute Sinten.
Jansen zegt dat hij daar van
daag nog mee zou willen begin
nen, maar dat hem de tijd daar
voor ontbreekt.
Maar ook zonder keurmerken
komen er steeds meer kwali-
teits-Sinten, zegt hij. De markt
doet haar werk; de vraag naar
goed geklede en presterende
Sinten is stijgende. Dat merken
ook de confectie-industrie en de
verhuurbedrijven van feestkle
ding. De vraag naar luxe pak
ken neemt toe.
Deze weken trekken duizenden
Sinterklazen langs gemeente
huizen, scholen, bedrijfsfeesten
en gezinnen. Wie zijn zij? Op de
Sinterklaasmarkt is moeilijk
grip te krijgen. In veel gevallen
gaat het nog om gelegenheids-
Sinten, denkt Jansen van het ge
nootschap. Mensen die zich,
vaak op verzoek, voor een keer
tje uitdossen als de goedheilig
man om een bedrijfsfeestje op te
luisteren.
Maar het leger aan jaarlijks te
rugkerende klazen dat zich min
of meer professioneel met Sin
terklaas bezighoudt stijgt. Dag
bladen puilen in de weken voor
pakjesavond uit met adverten
ties van Sinterklaascentrales.
Het aandeel van commerciële
bureaus die Sinten aanbieden,
neemt toe. En het mag wat kos
ten: de prijzen kunnen oplopen
tot 250 gulden voor een half
uurtje Sint met een paar pieten.
Liefhebbers
Maar de meeste Sint-Nicolazen
die jaarlijks in touw zijn, zijn
toch nog gewoon de echte lief
hebbers. Die vragen enkele
tientjes per bezoek. Zij willen
alleen hun dure pak van circa
2000 gulden aan het eind van de
rit hebben terugverdiend. Veel
Sinten gaan ook langs de deuren
voor de voetbalvereniging of de
scouting, om de clubkas te spek
ken. De vraag is overal enorm;
bijna alle bureaus en centrales
laten weten dat ze mensen die de
Sint aan huis willen aan de lo
pende band moeten teleurstel
len. Zeker op pakjesavond en de
twee weekenden daarvoor.
Het Sinterklaas Genootschap
geeft sinds 1992 een Sinter
klaascursus. Maximaal dertig
personen kunnen meedoen. De
laatste drie jaar is het aantal
aanmeldingen voor de lessen
enorm gestegen, zegt voorzitter
Jansen. Het genootschap zou de
cursus met gemak vier keer per
jaar vol kunnen krijgen. Een
weekend lang trekken de cursis
ten zich terug in een hotel om
zich onder meer in de geschiede
nis van deze mystieke figuur te
verdiepen.
Tot diep in de jaren '80 was de
Sint nog een figuur die kinderen
angst inboezemde. De goedhei
ligman en zijn pieten hielden
kinderen nauwlettend in de ga
ten, spiekten door de schoor
steen of ze wel hun bord netjes
leegaten en hun ouders geen gro
te mond gaven. Vaders en moe
ders gebruikten de strenge Sint
ook om hun kinderen te laten ge
hoorzamen.
Het genootschap en de huidige
televisie-Sint, die dit jaar in
Maastricht aankwam, hebben
de afgelopen jaren hun best ge
daan om dat beeld te verande
ren. De Sint is tegenwoordig niet
meer en niet minder dan een kin
dervriend. Daar hoeft niemand
meer bang voor te zijn.
Mark Langeslag
Ieder j aar kij ken kinderen reikhalzend uit naar de aankomst van de Sint
foto Lex de Meester
Het oude Egypte spreekt tot
de verbeelding. Het is een
wereld vol farao's en piramides,
vol fantasie en magie. Maar
daarmee heeft het spel Isis Os
iris, genomineerd als Speelgoed
van het Jaar, eigenlijk niets te
maken. De vormgeving wel. Het
zandkleurige speelbord is be
zaaid met Egyptische afbeel
dingen, evenals het handzame
doosje waarin het verpakt is.
Gemakkelijk voor op reis. Maar
magie of historische kennis?
Nee, daarvan moeten deelne
mers aan Isis Osiris het niet
hebben. Verder komen ze met
een goed geheugen en tactisch
inzicht.
Isis Osiris is nogal simpel.
Voor iedereen vanaf zeven jaar,
zegt producent 999 Games. Ze
slaan de spijker op de kop. De
leeftijden van het testpanel lo
pen uiteen van 7 tot 3 9 j aar en na
enkele spelletjes blijken de kan
sen van alle deelnemers gelijk.
Isis Osiris stelt het geheugen
op de proef en heeft daardoor
wel iets weg van het klassieke
Memorie. Iedere deelnemer
krijgt een aantal gekleurde ste
nen en kaartjes. Op die kaartjes
staat een getal van +4 tot -4. Om
en om leggen de spelers een
steen en kaax-tje op het bord dat
uit zesendertig velden bestaat.
Het getal op het kaartje is, een
maal gelegd, niet meer zicht
baar. Ligt het hele bord vol, dan
is het een kwestie van tellen. Al
le plussen en minnen op de
kaartjes naast de stenen tellen
mee. Winnaar is de speler met de
meeste punten.
Niet alleen door de eenvoud,
maar ook door de korte
spelduur (zo'n twintig minuten)
valt het Isis en Osiris in smaak
bij de jongste deelnemers. Maar
ook de oudsten beleven er lol
aan, want wie lekker wil dwars
liggen, zadelt zijn tegenspelers
op met minpunten. Dat pest
koppen uiteindelijk zelf ook be
drogen uit kunnen komen,
maakt het extra genieten. Want
hoe voller het veld, hoe kleiner
de mogelijkheden.
Isis Osiris van 999 Games. Ge
nomineerd voor Speelgoed van
het Jaar in de categorie 6-8 jaar.
Winkelprijs: 29,95.
De enige echte televisie
sint die dit j aar in Maas
tricht voor het eerst voet aan
wal zette, heeft de afgelopen
vijftien jaar geprobeerd de
goedheiligman vriendelijker
te maken. „Niemand mag
meer bang zijn voor mij."
In 1986 maakte de televisiesint
volgens sommige kijkers een
opvallende verjongingskuur
door. Een nieuwe tv-Sint bleek
te zijn opgestaan. Is de rol van
de goedheiligman sindsdien
veranderd? „Dat heb ik wel ge
probeerd, ja. Daar heeft Aart
Staartjes, die mij dit jaar voor
de laatste maal inhaalde, ook
aan bijgedragen. Hij is een beet
je rommelig druk, maar ook
amicaal. Laat ik zeggen dat de
ze Sint goed gedijt bij Staartjes'
anarchistische optreden."
U bent aardiger geworden?
„De Sint wordt nog steeds ge
bruikt als chantagemiddel.
Moeders en vaders die mij inzet
ten bij de opvoeding. Daar heb
ik het niet zo op. Ik wil simpel
weg een vriend zijn van alle kin
deren en van de mensen die het
spel mee willen spelen. Ik ben
toch geen plaatsvervangende
Jezus. Dat is toch een nachtmer
rie? Niemand hoeft bang voor
mij te zijn."
En dus kiest u altijd de kant van
het kind?
„Ja. Als een moeder vroeger te
gen de Sint had verteld dat haar
zoon Jantje zijn bruine bonen
niet opeet, had de Sint Jantje
waarschijnlijk bestraffend toe
gesproken. Deze Sint knielt
neer bij het jongetje en vraagt
hem: 'Zeg Jantje, kan jouwmoe-
der soms niet zo goed koken?"
Wat maakt een Sint tot een
goedheiligman met klasse?
„Er zijn een paar lessen die je
goed in je oren moet knopen. De
Sint belooft nooit iets wat hij
niet kan waarmaken. Als een
kind vraagt om een nieuwe bar
biepop, moet de Sint zich op de
vlakte houden. Dan zegt hij dat
hij nog even moet overleggen
met de pakjespiet, of zo. Verder
is het heel belangrijk dat de Sint
zijn eigen feilbaarheid bena
drukt. Kijk, ik ben natuurlijk
maar een oude baas, die zonder
de hulp van zijn pieten redde
loos verloren is. Niets is meer
beangstigend voor een kind dan
een volmaakt persoon.
Nogmaals, ik ben onze lieve
heer niet. De Sint moet proberen
zo gewoon mogelijk te zijn. Hij
ziet er in zijn tabberd en met zijn
staf toch al bijzonder genoeg
uit. Bij de intocht in Maastricht
kreeg ik van Aart een zoen om
dat het zijn laatste keer was.
Veel mensen vonden dat daar
mee een code was geschonden.
Wat een onzin! De Sint is ook
maar een mens. En als de Sint
simpelweg een vriend van kin
deren is en zijn roe en andere
ballast voorgoed overboord
gooit, wordt het misschien voor
andere culturen ook leuk om
mee te doen. Dat zou toch fan
tastisch zijn?"
Wat vindt u van de kwaliteit van
de hulp-Sinterklazen?
„Laat ik voorop stellen dat ik ei
genlijk niet geloof in hulp-Sin
terklazen. Iedere Sint is altijd
de echte. Maar soms moeten ou
ders creatief zijn; als ze twee
Sinterklazen in hetzelfde win
kelcentrum tegenkomen bij
voorbeeld. Ik heb wel het idee
dat de kwaliteit van de Sint in
Nederland groeit. Studenten
die zich voor vijfentwintig gul
den ladderzat in een tabberd
hij senhoud j e alti j d. Maar ik zie
een duidelijke kentering. De
laatste jaren komen er steeds
meer mensen die hun best doen
om er goed uit te zien en een goe
de Sint te zijn. Dat doet me
goed."
Door uw optreden op de televi
sie bent u de standaard gewor
den in Nederland. Is dat goed?
„Daar heb ik een dubbel gevoel
over. Aan de ene kant denk ik
dat door mijn voorbeeld Sinter
klazen in Nederland beter zijn
geworden. Zo onbescheiden ben
ik wel. Een nadeel is wel dat het
door mijn dominante aanwezig
heid op televisie voor andere
Sinterklazen moeilijker is ge
worden. De Sint uit Maastricht
kan nog zo goed zijn, als zijn ac
cent heel erg verschilt van het
mijne, kan hij in de problemen
komen. Dat vind ik oprecht ver
velend, maar ik weet niet hoe ik
dat moet oplossen. Toch moeten
we niet overdrijven. Centraal
staat het geloof van het kind in
de Sint. En dat is rotsvast. Daar
kan geen accent tegenop. Kin
deren willen veel te graag gelo
ven."
Mark Langeslag
foto Vincent Jannink
