Ruimtelijke ordening is failliet PZC PZC Seselj kandidaat voor Tribunaal VS bezorgd over NBC-wapens uit ex-Sovjet-Unie Veiligheid cruciaal voor welslagen van WTO-top in Qatar Het regelen van de verstedelijking mislukt steeds opnieuw te gast 7 november 1951 Etalage woensdag 7 november 2001 Het Nederlandse woningbouwprogramma leidt alleen maar tot meer files, beargumenteert de sociaal-geograaf Marco Bontje. Hij promoveerde vorige week op een proefschrift over het ruimtelijk-ordeningsbeleid sinds de jaren zestig. „De overheid wil te veel en doet dat vervolgens half." door Marco Bontje De Nederlandse overheid lijkt niet te weten wat ze wil. Het afgelopen jaar hoorden we zowel binnen als buiten de politiek regelmatig de verzuch ting dat 'het zo niet langer kan'. Dat geldt ook voor het Neder landse ruimtelijke ordenings beleid. Begin dit jaar kwam de eerste versie van de langver wachte Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening uit. Ondanks jaren lang overleggen met alle moge lijke overheidsinstanties en be langenorganisaties volgde een storm van kritiek. Vooral het nationale verstede- lijkingsbeleid, de voornemens van de nationale planners op het gebied van de spreiding of con centratie van bevolking en be drijven, leidde tot veel kritische reacties. Met name de twee cen trale concepten, de contouren en de stedelijke netwerken, moesten het ontgelden. Zowel beleidsmakers als weten schappers hebben de laatste ja ren verkondigd dat het ideaal van de 'maakbare samenleving' niet langer als uitgangspunt voor ruimtelijk beleid genomen kan worden. Desondanks ble ven in de nationale nota 's de am bities ongekend hoog. De doelstellingen in de nota klinken echter heel wat minder bescheiden. De nationale plan ners lijken heel Nederland naar him hand te willen zetten. Bij voorbeeld met stedelijke net werken, met uiterste bebou- wingsgrenzen, en met het aanwijzen van nationale land schappen. De continuïteit is in het verste- delijkingsbeleid ver te zoeken. Neem de ontwikkeling van de dagelijkse mobiliteit. Er komen steeds meer en steeds langere fi les rond de grote steden en ook de treinen zitten overvol. Voor een deel ligt dat aan de welvaartsgroei, die het mogelijk maakt om verder van het werk af te gaan wonen. In het geval van de overvolle treinen spelen de problemen bij de NS natuur lijk ook een rol. De mobiliteits problemen zijn echter ook het gevolg van het groeikernenbe- leid in de j aren zeventig en begin jaren tachtig, en het compacte- stadbeleid dat daarop volgde. In het groeikernenbeleid werd een poging gedaan om op enige afstand van de grote steden aantrekkelijke suburbane woonmilieus te bouwen. De nieuwbouwwoningen in de groeikernen werden fors gesub sidieerd. Met behulp van die subsidies werden vele woningen op de geplande plek neergezet: een beleidssucces dus. Helaas gold dat niet voor de be drijvigheid. De meeste bedrij ven zagen niets in de groeiker nen en bléven liever in of vlakbij de grote steden. Het forensen verkeer naar de grote steden nam dan ook al snel een hoge vlucht. Compacte stad Vervolgens probeerde men met het compacte-stadbeleid het tij te keren. Zowel nieuwe bedrij vigheid als nieuwe woonwijken werden in en vlakbij de grote en middelgrote steden geconcen treerd. Hiermee waren de files vanuit de ex-groeikernen naar de grote steden natuurlijk niet opeens verdwenen. Integendeel, ze werden alleen maar langer. Daarnaast werden bedrijven terreinen en nieuwbouwwijken weliswaar in of rond dezelfde steden geconcentreerd, maar wel in de vorm van monofunc- tionele gebieden. Deze lagen bovendien vaak nogal ver uit el kaar en werden slecht onderling verbonden door het openbaar vervoer. Zo won ook in de steden de auto terrein op bus, tram en Alle planning heeft de files tot nu toe alleen maar langer gemaakt. metro. Dit terwijl één van de hoofddoelstellingen van het compacte-stadbeleid nu juist het terugdringen van het auto gebruik was. Nu zijn er in de Vijfde Nota dan de stedelijke netwerken. Deze stedelijke netwerken moeten ertoe leiden dat het aanbod van woningen, banen en voorzie ningen op regionaal niveau op elkaar afgestemd wordt. Hiermee wordt de mobiliteits groei ongetwijfeld nog verder gestimuleerd. Als een voorzie ning nog maar op één plaats aangeboden wordt in plaats van verspreid over de regio, dan zal dit voor veel regiobewoners tot langere verplaatsingen leiden. De regionale stedelijke netwer ken hebben een bescheidener en meer realistisch schaalniveau. Maar bij deze regio's is het zeer de vraag of het geld dat een ste delijk netwerk krijgt wel op de gewenste manier besteed wordt. Haags geld De verwoede pogingen van vele regio's om alsnog stedelijk net werk te worden, met als voor naamste argument dat het Haagse geld nodig is om nieuwe bedrijventerreinen aan te leg gen, geven te denken. Wat nog meer te denken geeft is dat waarschijnlijk aan alle verzoe ken van die regio's om toch nog stedelijk netwerk te mogen worden, tegemoet gekomen wordt. Zodoende is straks zo ongeveer heel Nederland opgenomen in één van de nationale of regiona le stedelijke netwerken, en is van enige concentratie van ver stedelijking nauwelijks meer sprake. Het wordt nog een hele toer om de ontwikkeling van de stedelijke netwerken te combi neren met het anti-groeibeleid in de nationale landschappen, en het trekken van contouren waarbuiten niet gebouwd mag worden. Hoe gaan de nationale planners foto Cees Zorn/GPD ervoor zorgen dat gemeenten geen misbruik maken van het stedelijke netwerkenbeleid? Hoe kunnen zij voorkomen dat de subsidies gebruikt worden voor zaken waarvoor ze niet be doeld zijn? Hoe kunnen gemeenten in nationale land schappen ervan overtuigd wor den dat niet groeien niet ten koste gaat van hun leefbaar heid? Op deze vragen zal de de finitieve versie van de Vijfde Nota een antwoord moeten heb ben. Marco Bontje is sociaal-geograaf en verbonden aan de Universiteit van Amsterdam van onze redactie buitenland Meer nog dan een flexibe le houding van de lid staten, is de veiligheid cruci aal voor het slagen van de wereldhandelstop in Qatar deze week. Circa 30 miljoen dollar 73 miljoen) heeft het oliestaatje uitgetrokken voor de organisatie, maar over de veiligheidsmaatrege len houdt het zich angstval lig stil. De Amerikaanse vice-presi dent Dick Cheney gaf Qatar twee weken geleden het ver lossende woord: de Verenig de Staten zenden een delega tie naar Doha. Toen kon het emiraat de organisatie defi nitief doorzetten. Ameri kaanse afwezigheid, door de oorlog in Afghanistan en de angst voor nieuwe aansla gen, zou het vijf dagen durende overleg van de We reldhandelsorganisatie nut teloos hebben gemaakt. Veel had het niet gescheeld of de top was verplaatst naar een ander oord. De Ameri kaanse handelsgezant Ro bert Zoellick, die ook deel uitmaakt van de regering- Bush, voerde al èen lobby voor Singapore. Qatar over tuigde Cheney echter dat hij met een verplaatsing de Ara bische partners in de coalitie tegen het terrorisme voor het hoofd zou stoten. De vice- president sloeg daarmee vol gens de zakenkrant Finan cial Times de waarschuwin gen van inlichtingendiensten in de wind. Er is Qatar veel aan gelegen de top tot een succes te ma ken. Het oliestaatje telt 600.000 inwoners, van wie 80 procent gastarbeider is, en het wil zich profileren als een van de liberaalste staten in het Midden-Oosten. Het is geen toeval dat in Doha juist de kritische Arabische nieuwszender Al-Jazeera is gevestigd. Het emiraat loopt voorop met democratische hervormingen, zoals ge meenteraadsverkiezingen. Het organiseren van een gro te topontmoeting is voor Qa tar niet nieuw. Onlangs kwam de islamitische wereld in Doha kox't bijeen om de ge beurtenissen na de elfde sep tember te bespreken. De WTO-conferentie zal naar verwachting 4500 tot 5000 mensen trekken. Qatar heeft grote moeite om vol doende accommodatie voor hen te regelen. De visaver- strekking ging moeizaam en ook zijn er twijfels of het mo biele netwerk de veiwachte drukte wel aankan. De vei ligheid houdt echter de deel nemers en de organisatie het meest bezig. Een westerse di plomaat grapte tegen de Fi nancial Times in ieder geval te hopen uit Doha te kunnen wegkomen, met of zonder onderhandelingsresultaat. Qatar houdt de lippen stijf op elkaar over de veiligheid. Ze zal waterdicht zijnzo garan deert het organisatiecomité. Het oliestaatje beschikt naast een politiemacht over een leger van 12.300 solda ten, van wie de meesten uit Jemen komen. Het vertrou wen van de VS is echter voor al gestoeld op de eigen aan wezigheid in de Perzische Golf. In Qatar zelf zijn 5000 mariniers gelegerd en in de regio ligt een grote vloot oor logsschepen. De Amerikanen hebben desondanks uit vei ligheidsoverwegingen beslo ten hun delegatie zo klein mogelijk te houden. Angst De angst voor nieuwe terreur is groot in de VS. The Was hington Post schreef dat en kele senatoren van een reis naar Qatar afzagen, nadat ze hadden gehoord dat ze bij aankomst een gasmasker, medicijnen en een radio zouden krijgen, voor nood gevallen. De grootste veilig heidsgarantie komt voor de Amerikanen uit onverwach te hoek. Israël is ondanks de gespannen situatie in het Midden-Oosten ook van plan te komen, terwijl Israëliërs normaal gesproken niet wel kom zijn in Qatar. ANP Naam ultra-nationalistische Serviër valt in aanklacht tegen Milosevic door Sharon Theimer Sinds de aanslagen en de ver spreiding van miltvuur in de VS wordt met hernieuwde aan dacht gekeken naar de pro gramma's voor vernietiging en neutralisering van het oude sov jet-arsenaal van kernwapens en biologische en chemische strijd middelen. Volgens de Republikeinse Sena tor Richard Lugar moet Was hington er op voorbereid zijn dat sommige van de kernwa pens in verkeerde handen zijn geraakt. Lugar wijst erop dat situatie met betrekking tot che mische en biologische wapens nog slechter is. In het kader van het door Lugar en zijn toenmalige Democrati sche senaatscollega Sam Nunn opgezette Cooperative Threat Reduction programma hebben de VS sinds 1991 zo'n vijf mil jard dollar uitgegeven aan het ontmantelen van de arsenalen van de voormalige Sovjet-Unie. Vanwege de bestuurlijke chaos in het land en de weigering van de Russische autoriteiten om Amerikaanse beveiligingsme dewerkers in installaties en fa brieken toe te laten, was het niet mogelijk om de exacte locatie van alle wapens te achterhalen. Ondanks problemen bij de af voer van plutonium uit kernwa pens, en het uranium dat daar voor als grondstof dient, is ongeveer de helft van het aantal kernkoppen van de Sovjet-Unie vernietigd, aldus Lugar. Bij de chemische en biologische wa pens is het ontmantelingsproces echter veel langzamer verlopen. In Russische installaties waar ongeveer eenderde van de 700 ton wapenuranium ligt opge slagen, zijn met Amerikaans geld de veiligheidssystemen verbeterd, zo blijkt uit een stu die van het GAO, de rekenka mer van het Congres. Dit om te voorkomen dat het materiaal gestolen of illegaal verkocht wordt. Rusland weigert echter Amerikanen toe te laten in zo'n honderd gebouwen waar hon derden tonnen uranium liggen, zo meldt een GAO-rapport van februari 2001. Bij een van die installaties stond het hek wa genwijd open tijdens een bezoek van GAO-onderzoekers. In een rapport uit april 2000 stelt het GAO dat de biologische wapeninstituten in Rusland 'een gevaar voor de veiligheid van de VS en andere staten kun nen vormen, omdat zij materia len en middelen hebben die ge vaarlijk zijn en gevoelig voor misbruik'. Volgens het GAO vormen 15.000 onderbetaalde wetenschappers en technici een risico, evenals de vele gebouwen en installaties en de grote hoeveelheid gevaarlij ke stoffen, die in handen van terroristen of kwaadwillende staten voor een ramp kunnen zorgen. Ken Alibek, een vooraanstaand wetenschapper van het biologi sche wapenprogramma van de Sovjet-Unie die in 1992 naar de VS vertrok, zegt dat de verarm de wetenschappers het grootste gevaar vormen. Het vinden van grondstoffen voor biologische wapens is makkelijk omdat vrijwel elk land eigen gevaarlij ke micro-organismen bezit, al dus Alibek. Maar dergelijke ma terialen zijn waardeloos zonder de kennis om ze tot wapens te maken. „Op het gebied van bio logische wapens is de echte be dreiging kennis." Tussen 1994 en 1999 hebben de VS 20 miljoen dollar uitgetrok ken voor samenwerkingspro jecten met wetenschappers en het scheppen van vreedzame ta ken voor de experts. Voor tussen 2000 en 2004 is 220 miljoen dol lar uitgetrokken voor dergelijke projecten, waarbij de helft van het geld naar de wetenschap pers gaat. Goed begin Ex-minister van energie Bill Ri chardson vindt dat het Ameri kaanse initiatief voor de weten schappers een goed begin is, maar te klein van omvang om echt effect te hebben. „Wij heb ben een internationaal pro gramma nodig", zei Richardson. „Hopelijk wordt er beter sa mengewerkt nu de relatie met Rusland warmer is. Maar je kunt een hongerige Russische wetenschapper niet tegenhou den voor de juiste prijs over te stappen naar Irak, Iran, Noord - Korea of zelfs Osama bin La den." Ex-senator Nunn wees erop dat de wereld na het verdwijnen van de kernarsenalen duidelijk vei liger is geworden, maar stelde dat Washington er nooit zeker van kan zijn dat sommige wa pens en wetenschappers niet naar elders zijn verdwenen.AP Als auteur van 93 boeken zou Vojislav Seselj (47) in ieder ander land door gaan voor een milde intellectueel. Maar Seselj komt uit Servië, waar po litici hun pennen de afgelopen jaren in bloed doopten. Zijn naam werd vorige week maandag genoemd in een nieu we aanklacht tegen Slobodan Milose vic, de voormalige leider van Servië die in Den Haag terechtstaat. door Cees van Zweeden De tolk, zelf twee meter, had tevoren ge zegd: „Vojislav Seselj is immens. Hij ziet eruit als een reus. Hij kan imponeren, maar ook heel hoffelijk zijn." Voor Nederland heeft Seselj echter weinig goede woorden over, omdat het hem een vi sum weigerde. Half oktober werd de aan vraag afgewezen omdat hij een veiligheids risico zou opleveren. „Ik had in Den Haag mijn vrienden willen opzoeken", zegt hij in een verwijzing naar Milosevic en drie ande re Serviërs die in een Scheveningse gevan genis zitten. „Maar Nederland zei dat ik een gevaar voor het land vormde. Als dat het ge val is, moet het oorlogstribunaal naar een land worden verplaatst dat mij niet als een gevaar beschouwt. Met welk recht ontzegt Nederland mij een bezoek aan een txibunaal van de Verenigde Naties?" Seselj meent dat het tribunaal niet in Ne derland gevestigd moet zijn. „Nederland nam in 1999 deel aan de bombardementen op ons land", zegt hij. „Daarbij kwamen meer dan 2000 burgers om. Hoe kan een oor logstribunaal van de VN zijn gevestigd in een land dat zich zelf heeft schuldig ge maakt aan oorlogsmisdaden?" Vriend Seselj is een van de Serviërs die erop kan re kenen het tribunaal alsnog te mogen aan doen, zij het voor een bezoek van meer per manente aard. Zijn naam werd genoemd in een nieuwe aanklacht tegen Slobodan Milo sevic, die nu ook wordt beticht van misda den in Kroatië. Dat hij Milosevic nu als een 'vriend' om schrijft, mag een klein wonder heten. Milo sevic noemde Seselj weliswaar ooit 'mijn meest geliefde oppositieleider', maar wierp hem vervolgens in een kerker. Vier keer hoorde Seselj tijdens Milosevic' regime de celdeuren achter zich in het slot vallen, voor een periode van in totaal 7 maanden. Als leider van de ultranationalistische Ser vische Radicale Partij was Seselj aan het be gin van de jaren negentig een van de tegen standers van Milosevic, die destijds nog ijverde voor het voortbestaan van het oude Joegoslavië. Seselj sloot de rijen met Milo sevic toen in 1991 de oorlog in Kroatië be gon, om zich weer tegen hem te keren in de zomer van 1993. In dat jaar brak een conflict uit tussen Milo sevic en Radovan Karadzic, de leider der Bosnische Sexviëx's, waarin Seselj partij koos voor de laatste. Pas toen de Navo het vaderland begon te bombarderen, keerde hij weer terug in de schoot van Milosevic, Vojislav Seselj ditmaal als vice-premier. Tijdens de oorlog in Bosnië genoten Karadzic en diens be- injchte generaal Ratko Mladic de onvoox*- waai-delijke steun van Seselj. Hij meent dat voor de executie in Srebx'enica van duizend moslims - zijn schatting van het aantal slachtoffers - niet generaal Mladic verant woordelijk was, maar kolonel Ljubisa Bea- ra. „Mladic was niet stom", zegt hij. „Zijn plan was om na de val van Srebrenica een andere stad te nemen, Gorazde. De moord op zoveel moslims paste niet in dat plan. Toen de moslims in Gorazde over de massa executies hoorden, vochten ze zich half dood. Het gevolg was dat de stad nooit hele maal in Servische handen kwam. De execu ties bij Srebrenica vonden plaats, nadat Mladic het gebied had verlaten." Politiemannen Zelf leverde Seselj een bijdrage aan de oor log die hij als „niet onaanzienlijk" duidt. Zijn mannen doodden in mei 1991 twaalf Kroatische politiemannen in een hinder- De pxijs voor de mooiste etala ge van Middelburg gaat voor de derde achtereenvolgende maal naar hererxmodemaga- zijn Peca. Daax-mee liet het herenmodemagazijn Old- England achter zich. De wed strijd werd voor de derde maal gehouden. Toespraak Beria Stalin heeft dit j aar verstek la ten gaan bij zijn jaaxiijkse rede ter gelegenheid van de Okto berrevolutie. In zijn plaats sprak het hoofd van de gehei me dienst Bexia, op weinig vre delievende toon. Hij beschul digde de VS er prompt van een oorlog voor te bereiden en maakte Truman uit voor een tweede Hitier. Walvisvaarder De Nederlandse Maatschappij voor Walvischvaart heeft de werf Wilton-Feyenoord op dracht gegeven voor de bouw van een nieuwe walvisvaarder. Het zeveneneenhalf miljoen gulden kostende schip wox-dt in 1955 opgeleverd. Studentenkoor Het Zweedse studentenkoor Orphei-Dieners uit Upsalla houdt op zijn tournee door Ne derland ook halt in Goes. In hotel Tivoli krijgen de koorle den een Zeeuwse maaltijd voorgezet en worden er enkele liederen gezongen. foto Cees van Zweeden/GPD laag bij Vukovar, waarmee de burgeroorlog in Kroatië onafwendbaar wei'd. Maar hij ontkent ooit de Conventie van Genève te hebben geschonden. „Ik heb in Servië meer dan 10.000 vrijwilli gers gerekruteerd voor de oorlogen in Kroa tië en Bosnië", zegt hij. „Maar bij hun ver trek gaf ik altijd twee richtlijnen. De eerste was: wees moedig. De tweede: laat krijgsge vangenen en burgers ongemoeid." Tot dusverre zijn Milosevic en Karadzic de enige politieke leiders die openlijk door het tribunaal zijn aangeklaagd. Maar de nieu we aanklacht tegen Milosevic maakte vori ge week duidelijk dat Seselj weldra aan de lijst kan worden toegevoegd. Seselj zou in dat geval weigeren in de voetsporen te tre den van Karadzic, die zich met 80 lijfwach ten nabij Visegrad in Oost-Bosnië ophoudt. „Ik heb een zuiver geweten", zegt hij. „Ik zou naar Den Haag gaan. Maar evenals Milosevic zou ik weigeren samen te werken met een tribunaal dat een instx-ument is van Amerika." GPD Internet: www.pzc.nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen E-mail' web@pzc nl Bezorgklachten: 0800 - 0231231 of maandag t/m vrijdag: op de kantoren gedurende de openingstijden; zaterdags tot 13.30 uur: op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen. Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22 00 uur en zondagavond van 20,00 tot 22.00 uur. Tel. (0118) 484000. Fax (0118) 470100. Abonnementen (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag van 1,~ l ƒ2,21 per maand 19,25 42,42 per kwartaal: 52,--f 114,59 per jaar- '198,-- ƒ436,33 Voor toezending per post geldt een toeslag E-mail: abo@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. Losse nummers per stuk: maandag t/m vrijdag: 1,-/f2,20 zaterdag. 1,50/f3,30 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen. Tarieven kunnen tijdens kantooruren worden opgevraagd bij de advertentieorderafdeling Tel: 0118-484321 Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De door u aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze (abonnementen)adminislratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ot door ons zorgvuldig geselecteerde derden. Als u op deze inlormatie geen prijs stelt dan kunt u dil schriftelijk melden bi| PZC, afdeling lezersservice. Postbus 18.4380 AA Vlissingen Hoofdredactie: A. L. Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118)484000 Fax:(0118)470102 E-mail: redactie@pzc.nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118) 470102 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax (0113) 273030 E-mail: redgoes@pzc.nl Terneuzen: Axelseslraat 16 Postbus 51 4530 AB Terneuzen Tel (0115)686000 Fax (0115)610724 E-mail: redtern@pzc.nl Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax. (0114)373840 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111)454647 Fax. (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17 00 uur Zierikzee, Goes en Hulst 8.30-17 00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2001 | | pagina 2