In de panne leie moaten paèling te suddere
Klein en oud
dorp in het riet
Ritthem
ONDERWEG
woensdag 31 oktober 2001
luchtfoto Aero Lin Photo
Naam: Ritthem
Ligging: Tussen Vlissingen en het industrieterrein Vlissingen-Oost
Inwoners: 567
Ontstaan: In 1247 als Rithem, waarschijnlijk werd Ritthem in de dertiende eeuw een zelfstandige parochie
Monumenten: De toren van de Nederlandse Hervormde kerk die dateert van omstreeks 1300, de vluchtbergbij hofstede
Berglust en het voormalig fort Ranunekens
Bijzonderheden: Tijdens het beleg van Middelburg in 1574 werd de kerk verwoest. In 1611 werd deze weer herbouwd. In
1966 werd Ritthem onderdeel van de gemeente Vlissingen, de oppervlakte van het plaatsje is groot. Het
buitengebied reikt tot Nieuwdorp
Ritthem, een dorp met 567 inwoners onder de rook
van 'grote broer' Vlissingen. De kern is één van de
kleinste en oudste dorpen van Walcheren. In een oor
konde van 28 mei 1247 wordt onder de naam Rithem
voor het eerst melding gemaakt van het dorp. De
Utrechtse bisschop bevestigt zijn bezittingen van de
Middelburgse abdij. In de oorkonde worden onder an
dere Commerskerke, Oisterssubburch en Rithem ge
noemd. In die periode duikt het dorp verschillende ma
len op in andere schrijfwijzen: Riethem, Rietheem, Rye-
them, Rittem, Rethem, Rutthem en Ritthem.
Er is weinig discussie mogelijk als het gaat om de bete
kenis van de naam Ritthem. Het eerste deel duidt op een
begroeiing met riet, het tweede element betekent wo
ning of woonplaats.
Vroeger bestond Ritthem uit drie ambachtsheex-lijkhe-
den, Ritthem, Welzinge en Nieuwerve. Rond 1300 was
Welzinge bekend als ambacht, maar ook als dorp.
Daaruit mag worden geconcludeerd dat dit het oudste
gebied is. De kleinste heerlijkheid van de drie was
Nieuwerve, de heren daarvan waren al in de veertiende
eeuw personen van hoog aanzien.
Ten oosten van Ritthem ligt het fort Rammekens. Ram-
mekens was vroeger ook een heerlijkheid. In 1547 werd
in tien j aar het fort gebouwdRammekens werd in 15 7 3
veroverd door de GeuzenTussen 1579enl585deedhet
fort dienst als staatsgevangenis. In 1787 werd Ramme
kens verbouwd tot hospitaal. In de Tweede Wereldoor
log bouwden de Duitsers er een aantal kleine bunkers.
In de jaren vijftig werd er een champignonkwekerij in
gevestigd. Nu is het een monumentaal fort waar onder
andere excursies, exposities en rondleidingen worden
georganiseerd.
Ritthem is één van de weinige dorpen met slechts één
kerk, de Nederlandse Hervormde. Op de foto is zicht
baar dat de kerk momenteel in de steigers staat. De mo
numentale toren (die stamt uit 1300), wordt nog tot het
voorjaar verbouwd. De opknapbeurt kost 1,8 miljoen
en beslaat voornamelijk het metselwerk dat vervangen
moet worden.
V erkeersremmers
Midden in de dorpskern liggen twee opvallende ver
keersremmers. De grootste ligt op de kruising van de
Havenweg en de Lambrechtsenstraat. Het is een ronde
witgestreepte circkel die ervoor moet zorgen dat het
verkeer niet te hard rijdt.
In 1966 werd Ritthem opgeheven als zelfstandige ge
meente en werd het ondei'deel van Vlissingen. Momen
teel wordt er weinig nieuwbouw gepleegd in de kern
van Ritthem, aan de rand zijn alleen een aantal vrij
staande huizen gebouwd. Verder is een projectontwik
kelaar bezig met plannen om op een ander stuk gi'ond,
waar een boerderij heeft gestaan, bungalows te bou
wen. Nieuw is ook het kunstgrasveld van de Ritthemse
korfbalvereniging Atlas. Het veld is multifunctioneel
en kan als korfbalveld gebruikt worden, maar ook als
tennisbanen.
Matthew Gideonse
Zóas ik julder a vertaèlde, rook
ik op dien dag paèling in de pan
ne toe 'k tuus kwam. Ik werke-
lijk noait in mien vaèrdere leven
nog 'n keer 'n paèling ezie die
dikker was dan die van mien
moeder. Ok die visser die 't beêst
evangen ao, ao d'r de groaste
moeite mee.
Dien dag i*ee mien moeder op de
fiets in de Vospit. In dien tied
was dat nog 'n maccadamwaèg-
te. Je mos daèr aoltie goed uut-
kieke want vö je d'r aèreg in ao
lag je op je snute. An de kaant
van de waègte stieng 'n reiger
tot an z'n kruus in 't waèter van
de dulleve.
Net toe mien moeder passeerde,
stak t'n z'n kop diep oönder
waèter. Toe t'n weê bove kwam
ao d'n 'n geweldige paèling in
z'n snaèvel. Mee 'n scheêf oage
keek 'n naè mien moeder. Die ree
stapvoets op de waègte, mee
kippevel op d'r x-ik van de span
ning. Ze ao daè op oöngeveer
eên meter aoger dan die reiger 'n
visioen ekrege van gezoute in
gepepei'de stikken paèling, in
d'r eige panne, op d'r eige taèfel,
vö d'r eige kinders.
Toe steeg die reiger majestueus
op uut de dulleve, mee 't kroön-
kelende moönster in z'n snaèvel.
Wanopig zag mien moeder aol
d'r vei'langens in roak opgaè. In
'n laoste poging om te redde wa
te redde viel riep ze zó aard as ze
kon 'hu' op 't oagenblik dat die
reiger vö d'r over de waègte
vloog.
Daè schrok die visser zoönder
visakte zö vei'schx'ikkelijk van,
dat 'n z'n vangst vö mien moeder
d'r voeten op de maccadam liet
vaole. Even laèter was daè op de
waègte 'n verschrikkelijk ge
worstel gaènde om die paèling,
die gelieke oöndexwaèg gieng
naè de dulleve, tegen te aauwen.
M'n moeder d'r fiets lag mee
draoiende wielen midden op de
waègte! Eindelijk lukte t'r, mee
vee maccadam-stof an d'r aan-
den tegen 't slieren, om 't beest
uut z'n eige in d'r tasse te laète
krupe. In gelieke mee da die i'ei-
ger, teleurgesteld kriesend bo
ven d'r vloog, ree ze naè d'r uusje
in zette de grote koekepanne op
't kookstel.
Ma of 't aomae waèr is?
Johan van Zijp
Ik rook 't onmiddellijk. In oöns
uxxs wier paèling ebakke toe 'k
dien dag uut schole kwam. Zö'n
laèkker vaèttig geurtje kon al
léén betekene dat 'r wa lekkers
op de botex-amme zou laège.
Op 't groate kookstel stieng de
koekepanne. D'r lag 'n deksel
op. 'k Liep t'r rechttoe rechtan
op of in tilde 't deksel even op.
'Ofbluve mee je vurige naègels',
zei m'n moeder, die stiekem
achter mien was gaè staè. Ma 'k
ao 't a ezie. In de panne leie 'n
stelletje polsdikke moaten paè
ling te suddere. 't Waèter liep an
aole kaanten uut mien taanden.
Paèling in dan wè van die dikke,
was ok vö oöns in dien tied 'n
zeldzaèmeid.
An de kaant van de waègte stieng 'n reiger. foto Willem Mieras
In het nog gesloten Zeeuws
Museum in Middelburg wor
den vanmiddag tussen 13.30 en
15.00 uur weer rondleidingen
gegeven door de schoonmaak-
stx-dat. Daar is te zien hoe alle
voorwerpen uit het museum een
grondige schoonmaak- en ont
smettingsbeurt krijgen. Er is
ook een kleine expositie inge
richt. Een rondleiding duurt
drie kwartier. Per keer kunnen
maximaal tien mensen mee.
Kaarten zijn verkrijgbaar in De
Drukkerij in Middelburg.
Op Neeltje Jans wordt zaterdag
door Stichting Het Zeeuwse
Landschap en de Vereniging
Natuurmonumenten een excur
sie met als thema rotganzen ge
houden. De wandelexcursie
begint om 14.00 uur bij het
naambord van Natuurmonu
menten en Het Zeeuwse Land
schap, aan de Oosterschelde-
kant op de parkeerplaats van
Neeltje Jans.
'Waè je die vandaèn moe',
vroeg ik verbaèsd.
'Joop, da gloaf je noait', aant-
woordde mien moedei".
Toe vertaèlde ze mien 'n varaèl
da nog noait iemaand gloaft eit.
Toch zou mien moeder nie doel
bewust tegen d'r kinders liege.
Oagstens 'n spi'ookje vertaèlle.
Daè èk 't toe ma op ouwe. 'n
Spi'ookje, want waèr kon 't nie
weze ok a ao ze nog zö'n eerlijk
gezicht.
Julder wete nog wê da mien
moeder de zuster was van 't
Groene Kruus. Zö een die vroe
ger mee 'n lange sluier op t'r oad
op de fiets over 't durp ree. Laè
ter dx'oeg ze 'n alpinopetje, om-
da die sluier op 'n keer achter de
spiegel van 'n passerende auto
was bluve ange. Da was 't eêste
begin van de levensgevaèx-lijke
situaosie op de wege, mee aol da
verkeer.
Dag in nacht, da kon aomaè nog
in dien tied, was ze oónde:rweg
naè de zieken. Ze ao vee plezier
in d'r waai"ek ok a mos ze soöms
d'r eige kinders alléén tuuslaè-
te. Ma ok da kon in dien tied.
veren bij de bibliotheek.
Vi-ijdag 2 november 20.00 uur
Zeeuwse avond, Stadsschouw
burg Middelburg. Optredende
artiesten: Anja Kopmels, Thea
de Bruine, Gert de Meijer, De
Meissen, Ons Boeregoed, Daniël
Ploeger en een toneelgroep uit
Westkapelle.
Zatei-dag 3 november 20.00 uur:
Zeeuwse avond, Stadsschouw
burg Middelburg. Optredende
axtiesten: Anja Kopmels, Thea
de Bi-uine, Gert de Meijer, De
Meissen, volksdansgroep Me-
dioburgum, Daniël Ploeger en
de toneelgroep uit Westkapelle.
Zondag 4 november 14.30: Mee-
ziengmireg in 't Kerkje van El-
lesdiek (EÜewoutsdijk). Onge-
dwonge saemen zienge uut een
brééd saemengesteld repertoire.
Entree 7,50 inclusief koffie.
Dinsdag 6 november 19.30 uur:
vertelavond met Miriam Reijn,
Kitty van Acker, Ed Steijns en
George Sponselee in de biblio
theek van Kloostei-zande. En
tree ƒ5,- inclusief één
consumptie. Kaai'ten zijn te re
serveren bij de bibliotheek.
Woensdag 7 november 20.00
uur: vextelavond met Jenny Ro-
sendaal, Ria Vex-palen, Annie de
Smet-Cornelis, Hanna Ris-
seeuw, Tessie Havei'beke, Peter
Quaak en Nathan van der Hooft
in de bibliotheek van Oostburg.
Entree ƒ5,- inclusief één con
sumptie. Kaarten zijn te reser
veren bij de bibliotheek.
Donderdag 8 november 20.00
Agenda
Vanavond 19.30 uur: vertel
avond in de bibliotheek van
Koewacht in het kader van de
Zeeuwse Boekenweek met Ju-
liën Blommaert, Liesebeth
Biesbroek, Rosita de Bakker,
Raymond Wauters en Mirjam
Kouijzer. Entree ƒ5,- inclusief
één consumptie. Kaaiden zijn te
reservex-en bij de bibliotheek.
Donderdag 1 november 19.30
uur: ook in het kader van de
Zeeuwse Boekenweek een ver
telavond in de bibliotheek van
Tei-neuzen met Ariël Meeusen,
Sankie Koster, Raymond Wau
ters, Thea de Bruine, Kees de
Kubber en Marlous de Meijer:
Entree ƒ5,- inclusief één con
sumptie. Kaarten zijn te reser
uur: de laatste vertelavond in
het kader van de Week van het
Zeeuwse Boek is in Sas van
Gent, waar in de bibliotheek
Sankie Koster, Kees de Kubber,
Thea de Bruine, Cyriel Peter,
Sylvia Verbeeke en Pascal Ga-
dellaa hun verhaal komen ver
tellen. Entree ƒ5,- inclusief één
consumptie. Kaarten zijn te re
serveren bij de bibliotheek.
Zatei'dag 17 november 20.00
uur: Vei'halen en toneêl, 't Kerk
je van Ellesdiek. Entree 15,-.
Verhalen van Cees de Meester,
Fi'ans Pieters, Engel Reinhoudt
en een toneelstuk van Jopie
Minnaard 'espeelddeur Ad Hoe
Zondag 18 november 14.30 uur:
Oecumenische bieeênkomst, 't
kerkje van Ellesdiek. Thema:
tied.
