Ook graf heeft geen eeuwig leven PZC Grote variatie in Degalerie Middelburg wil jeugd prikkelen met culturele vrijplaats lezers schrijven Hockeyderby Oratie Zorg Slik Fruitpluk Bezoek Jaarlijkse Fruitteeltdag afgeblazen Citroënbusjes bijeen op camping Goes kunst cultuur Lieve Joris ook naar Zierikzee Begraven zbw 16 woensdag 10 oktober 2001 door Ernstjan Rozeridaal DOMBURG - Titels als Sphe re', 'Dawning earth', 'Dream cluster' en 'Fairytale land' ont hullen veel over het werk van de Rotterdamse schilder Koos Smit. Hij is met veel grote doe ken vertegenwoordigd op de ex positie die momenteel te zien is in Degalerie in Domburg. De schilderijen zijn abstract, kleu rig en energiek. Soms lijkt het of Smit een vro lijk heelal heeft willen schilde ren. Dan heeft hij bijvoorbeeld wel de zuigende kracht van een zwart gat geschilderd, maar in een overdaad van kleur. In het universum van Smit zijn het niet alleen de sterren die oplich ten, alles straalt en kleurt. Hij maakt zijn schilderijen in drie stappen. Eerst brengt hij een licht pigment aan op zijn doeken. Vaak gaat dat gepaard met een zeker relief, bijvoor beeld door het opplakken van materialen. Vervolgens maakt Smit een grove vlakindeling. Hij aarzelt niet daarbij flink wat verf op het doek te smijten. Dat versterkt de reliefwerking, zeker wanneer de schilder - kennelijk met de achterkant van het penseel - weer lijnen trekt in de dikke substantie. Op andere plekken brengt hij de verf juist dun aan en schildert hij met zorg. Uiteindelijk maakt hij de doeken af met doorschij nende en glanzende kleuren. Zo onstaat werk van tegenstel lingen. Technieken die bijna haaks op elkaar staan worden gecombineerd en de wilde ma nier van schilderen botst met de zweverige titels die de schilder aan zijn werk meegeeft. Toch .passen die titels, want in het eindresultaat overheerst niet het aardse maar het ongrijpba re. Zoals gebruikelijk in Degalerie is de variatie groot. Het werk van de overige exposanten is niet vergelijkbaar met dat van Smit. Twee beeldhouwers tonen hun werk. De bronzen sculptu ren van Nico van Rijsbergen verbeelden vooral trots. Zijn steigerende paard, dat buiten de galerie staat, aan de overkant van de straat, heeft het hoofd fier geheven, net als het slanke paard binnen. Ook de vogel die op het punt staat een prooi vast te grijpen, straalt macht en on aantastbaarheid uit. Ondanks het ontbreken van een hoofd en dus gelaatsuitdrukking kan Van Rijsbergens torso van een man ook gerust hooghartig worden genoemd. Zijn houding ver raadt dat. De sculpturen in brons, albast en marmer van Corrie Davidse zijn daarentegen juist inge keerd. De vormen zijn bol, maar gracieus en verbeelden emoties of een moelijk grijpbaar begrip als evolutie. Davidse is geboren in Domburg en heeft zich na om zwervingen door de Verenigde Staten, Japan en Duitsland in middels in Vlaanderen geves- tigd. Eenvoud De eerdergenoemde torso van Van Rijsbergen staat in de ruim te die is gewijd de schilderijen van Tsang-Fong-Kit (broer van mode-ontwerpster Fong Leng), ongetwijfeld als een extra ac cent op de contrasten in de ten toonstelling. In een Chinese sfeer heeft de schilder de wereld geabstraheerd. Een grazend paard lijkt op een Chinees let terteken in brede strepen, een reeks puntjes verbeeldt een wa terstroom. De eenvoud van kleur en vorm is bewonderens waardig. Zoals altijd is de derde ruimte van Degalerie gevuld met negentiende- en vroeg- twintigste-eeuws werk, ditmaal van onder anderen J.A. Zandle- ven, J.H. Wijsmuller, M.J. Nef- kens en de uit Middelburg af komstige H.J. van der Weele. Hoewel niet voor een thema is gekozen, zijn de werken bijna alle te typeren als landelijk. De expositie in Degalerie (hotel Duinheuvel) in Domburg is dage lijks geopend en duurt tot en met 28 oktober. (Advertentie) Galerie - Kunsthandel 19e en 20e eeuwse Ij JR-S Vlaamse en as Hollandse Meesters Frits Jansen o.a. Latemse school Inkoop - Verkoop Terneuzen centrum-4531 GN, Blokken 3-4, tel. 0031(0)115-621643 of 0031(0)6 51368269 Open: dinsdag - woensdag en zondagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur en op afspraak. www.contrasten.nl Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft. Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd. Als toeschouwer van de hockey derby tussen Vlissingen en Mid delburg moest ik na het lezen van het verslag constateren, dat uw verslaggever kennelijk naar een andere wedstrijd heeft ge keken (PZC, 8-10). Dat er alle mogelijke gekleurde kaarten zijn gevallen is juist, al worden de aan Vlissingenspelers ge toonde kaarten niet genoemd. Dat er tot de eerste rode kaart van Merlijn Ruys sprake was van verbaal geweld is volstrekt onjuist. Middelburg leidde met 0-2 en van een harde dan wel onsportieve wedstrijd was geen sprake. Die eerste rode kaart was volkomen terecht. Natrap pen kan niet. Dat er een smerige overtreding aan vooraf ging wordt niet vermeld. De rode kaart voor Chris Ruys was een giller en die voor Rutger Vranc- ken vergezocht. Maar in die fase had een van de twee scheids rechters het duel al uit de hand laten lopen. Onjuist is ook, dat het duel twee afkoelingsperio den kende. Eenmaal, na de hef tig bekritiseerde rode kaart voor Chris Ruys, moest Middel burg even tot rust komen en werd een dreigende staking voorkomen. Een tweede afkoe lingsperiode heb ik niet waarge nomen. Wel moest Middelburg aanvoerder Bart Willemsen keeperskleding aantrekken en dat doe je niet in enkele minu ten. Tot besluit: een speler geel geven (Rasmus Herberlein pleegde een door mij vaker ge ziene overtreding maar werd als enige bestraft) en hem ruim elf minuten langs de kant laten staan staat in geen enkel spelre gelboekje. Om te voorkomen dat de scheidsrechters als thuisflui- ters zouden worden bestempeld onthielden zij Vlissingen in de slotfase een loepzuivere straf- bal na een forse overtreding die verrassend genoeg geen kaart opleverde. Jeannette Taffijn Noordbeekseweg 20 Vlissingen In de PZC van zaterdag 6 okto ber worden de cultuurverschil len tussen Vlaanderen en Ne derland beschreven, waarbij wordt verwezen naar een oratie van Marinel Gerritsen van de Universiteit van Nijmegen. Het hele verhaal is gebaseerd op het wereldberoemde onderzoek van professor dr Geert Hofstede. Wat er gezegd wordt over waar den en onderzoeknaar waarden is volledig overgenomen uit diens werk. Zonder deze bron vermelding lijkt het op plagiaat. dr M. K. de Mooij Westerenban 44 Burgh-Haamstede Minister Borst is 'bezorgd' over het verhogen van de inkomens van ziekenhuisdirecties met veertig procent (PZC, 5-10), Di recties van 'zorg'-instellingen. Hoe groot hun inkomens al zijn lezen we niet. Verzekeringsfir ma's innen premies zodat pati ënten in de 'zorg'-instellingen kunnen worden opgenomen. Die firma's hebben directies die daar miljoenen aan 'verdienen'. Particuliere verzekeringsin stellingen zijn al zeer vele jaren zeer kapitaalkrachtig. Zij pro duceren niets. Zijn slechts ad ministratief doorgevers van informatie. Handelaars. Verho gen niet de kwaliteit van de fei telijke zorg, genezing van pati ënten. De VVD'er Wiegel is via politieke lobby hoofd van de 'zorg'-verzekeraars. Ik heb nooit gelezen hoeveel hij daar per jaar voor 'krijgt'. Wedden dat er zeven cijfers voor de kom ma staan? Minister-president Kok verklaarde zich 'bezorgd' over de enorme opties en verho gingen van inkomens van top managers. Woorden, geen da den. Als kind leerde ik dat als je iemand hielp je een beetje of meer voor die persoon 'zorgde'. Die persoon werd er dan beter van en de helper niet. Dienen heette dat. Woorden als: dien der, dienstbode, dienstbetoon, dienstplicht, dienstbaar, dienstverlening, enzovoort wekten die indruk. Nu lijkt de Nederlandse taal veranderd. Of zijn mensen 'gewoon' door de gehele geschiedenis bezig el kaar zoveel mogelijk te belaze ren? Hoe minder intelligent hoe goedgelovigen Voldoe je niet aan deze eenvoudige formule, dan word je een communist ge noemd en moet je vernietigd worden. Uitgerookt. Vroeger gestenigd. Je begrafenis moet je zelf verzorgen. Nadien wordt er ouderwets voor je gezorgd. Dan zeggen ze: overledene was een goed mens. Gelukkig kun je dat niet meer horen. Arie Bilius Veerseioeg 101 Veere De berichten in de krant van on gevallen met als oorzaak 'slik op de weg' zullen in de komende maanden zeker toenemen. Door de natte periode is de oogst van uien, mais en aardappelen zeer verlaat en valt deze samen mei de suikerbieten. Ik doe een be roep op mijn medeweggebrui kers om begrip te hebben voor de problemen van loonwerkei's en boeren, die onder moeilijke omstandigheden ons aller voed sel veilig moeten stellen voor de winter invalt. Dit zal gepaard gaan met gevaar op de weg. La ten wij onze snelheid begripvol aanpassen naar wat in deze om standigheden verantwoord is. Hiermee wil ik de 'wegvervui- ler' geen vrijbrief geven om er maar een rotzooi van te maken, maar de weggebruiker laten meedenken met de problemen die de 'redders van de oogst' hebben op te lossen. Joh. den Herda oude-loonwerket Laan van Wervenhove 19 Serooskerke Ik wil reageren op een artikel in de PZC van 6-10 over het pluk ken van fruit in Zeeland en de rest van Nederland. Tot mijn grote verbazing las ik in dit arti kel dat het de bedoeling is om plukkers of pluksters uit Oost- Europa aan te trekken. Als ar gument wordt aangevoerd dat er in de regio's moeilijk perso nen zijn aan te trekken. Naar mijn mening is de slechte beta ling de grootste oorzaak. Beta ling varieert van ƒ11,- tot 12,50 per uur. Het plukken is relatief zwaar werk en moet dikwijls onder slechte omstan digheden worden uitgevoerd Ook ontbreken dikwijls sanitai re voorzieningen als water en toilet. Door de beloning te ver hogen zal mijns inziens meer personeel uit de regio's beschik baar komen. Het aantrekken van personeel uit Oost-Europa zal naar mijn mening vele malen duurder zijn. J. A. HoeI; Leliënlaan 19 Vlissingen Op 25 oktober komen de prins en zijn verloofde voor een ken nismakingsbezoek naar Zee land. Na Yerseke gaan zij via de stormvloedkering naar Zierik zee (PZC, 6-10). Erg aardig tot nu toe. Maar waarom een be zoek aan het vakantiepark De Banjaard? Is dit park en soort gelijke parken representatief voor het toerisme in Zeeland? Volgens mij niet. De honderder, campings zijn dat; daar verblij ven in de zomer onze toeristen Niet in de voor de beter gesitu eerden bedoelde wanstaltigf gedrochten als De Banjaard. M. Knollen Toreniveg 49 Burgh-Haamsletk KAPELLE - Vanwege de weinig rooskleurige situ atie in de fruitteelt heeft de Nederlandse Fruitte lers Ox-ganisatie (NFO), in overleg met andere loe trokkenen, besloten de i jaaiiijkse Zeeuwse Fruit- teeltdag te annuleren. Deze beurs wordt elk jaar op de tweede vrijdag van januari in het veilingge bouw in Kapelle gehou den. De bedoeling is in 2003 opnieuw een Fruit teeltdag te organiseren. GOES - Het Citroën HY-Teau Holland, een vereniging van ei genaren van golfplaten Citroen busjes, houdt van vrijdag 12 to: zondag 14 oktober een meettor op de camping achter Sport punt Zeeland in Goes. De HY-busjes zijn gebouwd tus sen 1950 en 1980 en er rijden ei in Nederland nog vierhonderc van rond. De bussen werdei vroeger veel gebruikt door di politie, de dienst Beschermd Bevolking en door bedrijven Veel werden er ook omgebouw' tot frietkraam. De eigexxaars hebben zich ineen club verenigd, die regelmat; meetings houdt. Komend week einde is dat voor het eerst i Goes. door Ernst Jan Rozendaal MIDDELBURG - Middelburg gaat experimenteren met een culturele vrijplaats voor jonge ren. Samen met jongerencen- trum Midgard, skatepark Meker en de multiculturele jon gerenorganisatie Ujung heeft de stichting Scoop een plan ont wikkeld dat binnen enkele jaren moet leiden tot een plek waar jongeren onder professionele begeleiding hun creatieve plan nen kunnen realiseren. In het project voor een culturele vrijplaats komen twee ontwik kelingen samen. Al jaren coör dineert Scoop de Zeeuwse deel name aan de Kunstbende, de landelijke kunstprijsvraag voor jongeren. Om het incidentele karakter daarvan - één keer per jaar de mogelijkheid om mee te doen - te doorbreken, zijn elders in Nederland al initiatieven be dacht om de Kunstbende-jon geren vaker de gelegenheid te geven creatief bezig te zijn. Dat sluit precies aan bij de wens die de gemeente Middelburg twee jaar geleden verwooi'dde in een jeugdnota, namelijk om jongeren actief te betrekken bij het culturele leven in de stad. Met financiële steun van de pro vincie en de gemeente Middel burg gaan Scoop, Midgard, Meker en Ujung jongeren nu prikkelen vaker met cultuur be zig te zijn. Deze week zijn flyers verspreid via scholen, de biblio theek en jongerencentra in Mid delburg. Die roepen jongeren van veertien tot en met negen tienjaar- niet per se Middelbur gers - op deel te nemen aan workshops over muziek, zang, streetdance, hiphop en rap, bi'eakdance, graffiti, video en ZIERIKZEE - Schrijfster Lieve Joris bezoekt niet alleen Porgy Bess in Terneuzen voor een li teraire avond (dondei'dag 18 ok tober) maar ook de Pontes Scholengroep in Ziei'ikzee. Daar wordt dinsdag 30 oktober een literaire avond gehouden, georganiseerd door bibliotheek De Stolpe en boekhandel De Vries, waarbij haar nieuwe boek Dans van de luipaard centraal zal staan. De avond begint om 19.30 uur. multimedia. De workshops vin den plaats van eind oktober tot en met december. Daarna gaan de jongeren gezamenlijk wer ken aan een productie die in juni 2002 de Zeeuwse voorronde van de Kunstbende moet opluiste- i*en. ,,Het project moet een olievlek werking krijgen", vei'klaart Hu- bert Leeman van Scoop. „De jongeren zijn geruime tijd bezig met culturele activiteiten die zij leuk vinden. Dan maken ze een productie die hopelijk de inte resse wekt van een nieuwe, nog grotere groep jongeren. Dat leidt tot de uiteindelijk doelstel ling, dat jongeren die iets willen maken dat ook daadwerkelijk kunnen, met professionele coa ching. De cultui-ele vrijplaats moet dus een fysieke plek wor den. Voor de hand ligt die te in- tegreren in het nieuwe jonge- rencentrum waarvoor in Middelburg plannen bestaan. Door dit project heeft de ge meente een grote kans nu iets voor de toekomst te realiseren." Wat Leeman betreft gaan ook andere Zeeuwse gemeenten met het plan aan de slag. „De pro vincie subsidieert dit project niet met het idee dat het alleen in Middelburg gebeurt. Via de Kunstbende hebben we in Oost- burg al een mooie samenwer king gerealiseerd tussen het Le- deltheater, de Stichting Welzijn West-Zeeuws-Vlaanderen en het Zwin College. Daar liggen dus mogelijkheden. In Vlissin gen en Terneuzen willen we ver gelijkbare netwerken opzetten. Ik zie Scoop als een aanjager. Net zoals Middelburg dit plan van ons zal moeten overnemen, kunnen andere gemeenten dat ook. Het zou heel verstandig zijn als ze goed in de gaten hou den wat er nu in Middelburg gaat gebeuren." Een eerdere proef onder het motto Show us what you got heeft volgens Leeman bewezen dat de belangstelling groot is. „We verwachtten toen iets van twintig jongeren en er kwamen er meer dan honderd opdagen." Hij verwacht niet dat met het vragen van een beperkte ver goeding voor deelname aan de workshops een drempel wordt opgeworpen. „We hebben er wel over gediscussieerd. Afgezien van het feit dat dit niet uitslui tend van gemeenschapsgeld kan, willen we ook niet dat jon geren denken: Het is gratis, dus zal het wel niks wezen." door Henk Postma Er zijn plekken op de wereld, zoals op de Hongaarse begraafplaats in het Roemeense Cluj, waar de doden hun rustplaatsen vinden onder lom mer dat vanuit de stadskern kilome ters ver de bergen in loopt. Uitge strekte dodenakkers die door de eeuwen heen groter groeiden dan de woonplek die hen voedt. Nog dage lijks worden er meer nieuwe tombes en zerken bijgebouwd dan er in verval geraken. De Nederlandse begraafplaatsen daarentegen blijven bijzonder krap bemeten. De levenden eisen zoveel ruimte voor zich op dat er voor de do den steeds minder plaats is. Een halve eeuw geleden had je als sterveling nog recht op een eeuwig durend graf. In de Wet op de lijkbezorging wordt de dode nu niet meer dan tien jaar rust gega randeerd. Daarna wordt het tijd om plaats te maken voor een ander. Zelfs in dunbevolkt Zeeland, nog steeds een provincie die zich prof ileeit als gewest van rust en ruimte, zijn de afgelopen decennia graven geruimd vanwege ruimtenood. Afgelopen zo mer kwam de graafmachine nog in ac tie op de Karolingische burcht in Burgh -Haamstede. Daar werden 66 oude graven ontmanteld om nieuwe rustplaatsen te realiseren voor bewo- ners die in de eerstkomende jaren overlijden. Eind vorig jaar maakte Sluis-Aardenburg bekend 540 graven te ruimen op het rooms-katholieke en het Nederlands hervormde deel van de algemene begraafplaats. Het groen bij dat kerkhof was al eerder uitge dund om meer ruimte te kunnen ma ken. Emoties Ook plaatsen als Middelburg en Co- lijnsplaat zitten krap. Daar kwamen afgelopen maand plannen onder de hamer om drastisch te gaan ruimenIn Middelburg ging het daarbij om gra ven van minstens minstens 25 jaar oud, in Colijnsplaat van minstens 40 jaar terug. Maar dat riep zoveel emo ties op dat de politiek het uiteindelijk beter vond die plannen voorlopig af te blazen. Enkele jaren eerder was dat ook in plaatsen als Axel en Bruinisse het geval. Bij nader inzien blijkt in veel van die plaatsen toch nog ruimte om tijdig nieuwe begraafplaatsen aan te leggen of bestaande uit te breiden. Maar dat gaat lang niet altijd van hai*te. De meeste leden van het dagelijks be stuur van de gemeente Middelburg foto Lex de Meester die plekken, zoals in Sint Laurens, zijn nauwelijks nog als begraafplaats te herkennen. Er staan daar nog een vijftal stenen, waarvan er één nog steeds door nabestaanden onderhou den wordt. Zou de gemeente van zo'n begraaf plaats af willen, wat overigens in Mid delburg beslist niet het geval is, dan is dat een moeilijke zaak. „Een graf uit die tijd kan in principe niet worden geruimd zolang er nabestaanden zijn die zich daartegen verzetten", zegt Van de Pas, „Alleen wanneer zo'n graf ernstig verwaarloosd wordt, en hele maal in verval is geraakt, dan zou je het weg kunnen halen." Ook graven hebben nu eenmaal niet het eeuwige leven. Wat Middelburg betreft is over al in de binnenstad ooit wel eens een begraafplaats geweest. Als alle gra ven eeuwig in stand zouden zijn ge bleven, dan was er nu niet voor de le venden niet veel plaats meer. Alleen oude begraafplaatsen hebben het eeuwige leven. Zoals deze plek achter de hervormde kerk in Sint Laurens. hadden liever graven geruimd, dan de begraafplaats uitgebreid. Want bij mimen, zo werd geargumenteerd, blijft de lommerrijke sfeer intact. Het zou bovendien zeventig pi*ocent goed koper zijn. En het gaat heel wat snel- ler. Zo dringt nu in Bruinisse de tijd. De capaciteit van de begraafplaats is nog toereikend voor een periode van drie jaar. Uitbreiding laat nog zeker twee jaar op zich wachten. Want de beno digde wijziging van het bestemmings plan vergt meer tijd dan verwacht, en er moet ook nog heel wat met de lap aangekochte grond gebeuren voordat die in gebruik kan worden genomen. Oorlogen, watersnood en andere ram pen kunnen graven verloren doen gaan. En dat is in de Zeeuwse geschie denis dan ook veelvuldig gebeurd. Op een groot aantal plaatsen kunnen daar in de klei en de schorren nog de resten van worden gevonden. Tot voor een halve eeuw hoefde niemand te vrezen dat z'n graf ooit door bewust overheidsbeleid zou worden geschon den. Daarna echter werd de grafrust aan termijnen gebonden. Er is niemand meer, bevestigt het hoofd van de Middelburgse dienst voor groenbeheer, A. van der Pas, aan wie het recht wordt veiieend om een graf voor onbepaalde tijd te gebrui ken. De wet schrijft de gemeenten een instandhoudingsplicht voor van mi nimaal tien jaar. De meeste gemeen ten zien dat aanzienlijk ruimer. In Zeeland houden ze over het algemeen een tennijn aan van minstens twintig jaar. In de praktijk worden veel langere pe riodes aangehouden. Wie voor langere tijd van een graf verzekerd wil zijn kan een eigen graf, vaak familiegraf genoemd, huren. In Middelburg, en vrijwel alle andere gemeenten, geldt daarvoor een huurperiode van twintig jaar. De kosten kunnen variëren. Veel al wordt een standaardtarief gehan teerd van 3500 gulden. Na afloop van die twintig jaar kan die termijn naar believen worden verlengd. Nabe staanden moeten daar dan opnieuw voor betalen. Middelburg houdt in zowat alle woonkernen nog oude volgeraakte begraafplaatsen in stand. Die dateren nog uit de tijd dat de doden voor eeu wig werden begraven. Sommige van De bronzen sculptuur van Nico van Rijsbergen vormt een groot contrast met de eenvoud van de Chinese schilderijen en Tsang-Fong-Kit. foto Lex de Meester

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2001 | | pagina 16