VS willen meer dan val Taliban Sluit geen compromis met Poetin PZC PZC Vergelding Ingrepen om regimes in het zadel te helpen niet altijd succes gebleken te gast 3 oktober 1951 woensdag 3 oktober 2001 door Sally Buzbee De Amerikaanse regering zegt niet te willen bepalen wie er in Afghanistan aan de macht komt. Maar in dezelfde ademtocht belooft zij hidp aan iedereen die in staat is de heer sende Taliban uit de macht te zetten, Osama bin Laden weg te werken en het land vrij te maken van terroristen. Het lijkt erop dat het Washing ton niet onwelgevallig zou zijn als zijn langverwachte militaire aanval op Afghanistan mede het einde van het Taliban-regime zou inluiden. En wat staat Af ghanistan te wachten als dat ge beurt? ,,We zouden wel gek zijn als we dat land binnen gaan om Bin Laden te pakken, zonder een of ander diplomatiek plan voor wat er daarna moet gebeu ren", zegt de Amerikaanse Cen- traal-Aziëdeskundige Andrew Hess. Ingrepen van de VS om elders in de wereld regimes in het zadel te helpen die hun welgevallig wa ren, zijn achteraf niet altijd een succes geweest. In 1953 heeft de CLA er in het geheim voor ge zorgd dat Mohammed Reza Pahlavi als sjah kon terugkeren in Perzië, het huidige Iran. En in 1954 hielp de CIA een linkse re gering in Guatemala omver te werpen, Beide ingrepen resul teerden in regimes die hun be volking jarenlang onderdruk ten, de verbreiding van anti- Amerikaanse gevoelens en in het geval van Iran in de gijzeling van Amerikaanse diplomaten tijdens de islamitische revolutie van 1979. Varkensbaai Een idee van de CIA om Cu baanse ballingen naar Cuba te sturen om Fidel Castro af te zet ten, liep in 19 61 uit op het ramp zalige Varkensbaai-incident. En de stiekeme pogingen, in de jaren tachtig, van de regering- Reagan om het verzet tegen de linkse Sandinistische regering van Nicaragua te financieren met geld van wapenverkopen aan Iran tijdens de Iraaks- Iraanse oorlog waren ook wei nig verheffend. Anderzijds heeft de vader van de huidige Amerikaanse presi dent Bush hevige kritiek over zich heen gekregen, omdat hij de Golfoorlog die hij in 1991 als president tegen Irak was begon nen, afblies toen hij de Iraakse troepen uit Koeweit had verdre ven en niet doorstootte naar Bagdad om het regime van Sad dam Hoessein te verdrijven. Tot nu toe houdt de Amerikaan se regering vol, dat zij er niet op uit is de Taliban, die de door de VS gezochte Osama Bin Laden en diens terreurnetwerk gast vrijheid verlenen, omver te wer pen. „De VS willen niet bepalen wie er in Afghanistan regeert", zei Witte-Huiswoordvoerder Ari Fleischer maandag. Hij voegde er echter aan toe dat de VS steun zullen verlenen aan degenen die streven naar een 'vreedzaam Afghanistan, dat zich economisch ontwikkelt en vrij is van terrorisme'. Op de vraag hoe de VS dat denken te bereiken, zei Fleischer dat daar 'politieke, diplomatieke, mili taire en financiële middelen" voor zouden worden aange wend. Afgelopen weekeinde heeft Bush nog eens 25 miljoen dollar uitgetrokken voor hulp aan Af ghaanse vluchtelingen, waar mee het totale bedrag aan Ame rikaanse steun op 205 miljoen dollar komt. Onenigheid Dat de VS zowel de oppositie strijdkrachten in het noorden als lokale tegenstanders van de Taliban in het zuiden van Afghanistan aanmoedigen en onenigheid binnen de Taliban proberen aan te wakkeren, is duidelijk. Bush heeft inmiddels ook financiële steun toegezegd aan de noordelijke verzetsalli- antie. ,We hebben met de Amerikanen afgesproken de terroristische centra gezamenlijk aan te val len, maar tot. nu toe hebben we geen materiële steun van hen ontvangen", zei Mohammed Younus Qanooni, hoofd van een delegatie van het Afghaanse verzet die in Rome is voor be sprekingen met de 86-jarige ex- koning van Afghanistan, Zahir Shah, die daar al bij na 2 5 j aar in ballingschap woont. Een verte genwoordiger in Washington, Haron Arnin, zei dat de noorde lijke alliantie Washington heeft gevraagd om tanks, helikopters, pantservoertuigen en artillerie. De delegatie in Rome heeft met Zahir Shah afgesproken een spoedzitting bijeen te roepen van Afghanistans regionale en militaire leiders om een nieuwe bestuursvorm voor het land uit te werken. De 120 leden van de ze raad vertegenwoordigen de verschillende provincies en et nische groepen van Afghanis tan, onder wie de minderheden die in de noordelijke alliantie zijn vertegenwoordigd en de Pashtun-meerderheid die de machtsbasis vormt van de Tali ban. Zondag heeft Zahir Shah ook bezoek gekregen van een groep Amerikaanse Congresleden. „Wij denken dat hij misschien de persoon is die de tegenstan ders van de Taliban het best op één lijn kan krijgen", zei de lei dervan de Amerikaanse delega tie, de Republikeinse afgevaar digde Curt Weldon. Ontoegankelijk Pakistan, een belangrijke bond genoot van de VS in de antiter- reurcoalitie, is fel tegen hulp aan het Afghaanse verzet. En Afghanistan zelf, een ontoegan kelijk bergland met vele bevol kingsgroepen die sterk hechten aan hun onafhankelijkheid, heeft in zijn geschiedenis vele pogingen tot onderwerping, van de Britten tot de Sovjets, weer staan. „Hoe meer vingerafdrukken van de VS - of van welke buiten landse mogendheid dan ook - op een nieuw regime staan, hoe minder levensvatbaar het zal zijn", zegt Fred Starr, een Cen- traal-Aziëdeskundige van de Johns Hopkinsuniversiteit. De VS kunnen Afghanistan ech ter ook moeilijk de rug toekeren na eerst het Taliban-regime om ver te hebben geworpen, zegt Charlie Wilson, een politicus uit Texas. Hij was betrokken bij het organiseren van Amerikaanse steun aan de Afghaanse verzets groepen toen die in de jaren tachtig tegen het Sovjetleger vochten. De kans is groot dat de verschillende krijgsheren weer met elkaar om de macht gaan strijden en Pakistan en andere buurlanden weer stromen vluchtelingen op zich af krijgen zonder dat zij de middelen heb ben om hen op te vangen. „We zouden een mini-Marshallplan moeten hebben om Afghanistan van mijnen te ontdoen, klinie ken voor vrouwen te bouwen, kunstmest te fourneren en elek triciteit aan te leggen", zegt Wilson. „Zij verdienen het." AP Nu de vergeldingsacties van de Verenigde Staten tegen het Afghaanse bewind van de Taliban steeds dichterbij komen, rijst de vraag tot hoe ver zij moeten reiken. De vergelijking met de tegen de Iraakse dictator Saddam Hoessein gerichte Golfoorlog dringt zich op. Destijds gaven de VS zichzelf de op dracht het Iraakse leger te verdrijven uit het bezette buurstaatje Koeweit. Dat geschiedde. Irak werd ver volgens vleugellam gemaakt en onder het zware juk van een economische boycot gebracht. Maar wat velen destijds verwachtten, dat de VS Saddam Hoessein ten val zouden brengen, lieten de Amerikanen achterwege. De officiële lezing was dat het mandaat niet zover strekte. Want hoe dubieus de ver kiezingen in Irak doorgaans ook verliepen, er was im mers wel sprake van een democratisch gekozen presi dent. Maar in werkelijkheid kwam het erop neer dat de VS liever een machteloze Saddam te Bagdad hadden zitten dan een opvolger die voor nieuw Iraaks elan en voor nieuwe onrust in de regio kon zorgen. De VS hebben zich deze keer goed ingedekt. Er zijn, zo wordt beweerd, voldoende aanwijzingen dat Osama bin Laden achter de terreurdaden in de VS schuilgaat, dat hij onderdak vindt in Afghanistan en dat de Taliban het vertikken om hem uit te leveren. De VS kunnen zich het recht toeëigenen de man dan maar zelf te gaan op halen. Er valt immers niets te onderhandelen met een bewind dat niet wordt erkend door de Verenigde Na ties. En omdat de Navo bevestigt dat de terreurdaden het werk zijn van Bin Laden, staat niets een inval in Af ghanistan meer in de weg. Te vrezen valt dat het over en weer levens zal kosten voordat Bin Laden is gevonden. Zodra die opzet is ge slaagd, komt de vraag aan de orde of van de gelegenheid gebruik moet worden gemaakt de Taliban definitief te verdrijven. De rede antwoordt volmondig 'nee'. Want het gaat er in eerste aanleg om, een ondergedoken ver dachte op te sporen. De gastheren van die verdachte zijn weliswaar fout, maar mogen om die reden niet zon der proces om zeep worden geholpen. Bovendien mag het niet aan de ene natie zijn om op gewelddadige wijze te bepalen door welke regering een andere natie wordt bestuurd. Maar het hart beantwoordt de vraag met 'ja'. Het zelf benoemde Taliban-bewind maakt zich schuldig aan een afschuwelijke onderdrukking van het Afghaanse volk. Dat volk heeft er recht op, te worden bevrijd en mag niet worden gestraft voor wat de hen opgedrongen leiders hebben aangericht. Maar het verdrijven van de Taliban mag geen exclusief Amerikaanse aangelegen heid worden. Deze actie moet in VN-verband door de internationale gemeenschap worden ondersteund en tevens worden voorzien van een plan voor wederop bouw van Afghanistan. Alleen zo kan recht worden ge daan aan de uitspraak van president Bush dat de acties uitsluitend zijn gericht tegen het terrorisme en niet te gen landen of volken. Russen oogstten in Afghanistan en in Tsjetsjenië een nachtmerrie door Frans Timmermans en Wierd Puk Wij moeten ervoor zorgen dat de terroristen banger zijn voor ons, dan wij voor hen, zei de Russische pre sident Vladimir Poetin vorige week te gen een gehoor van Duitse hoofdredac teuren. Die martiale gedachte typeert Poetin, die een gelouterd judoka is en voormalig officier van de KGB. Maar het lijkt een onmogelijke opdracht. Hoe boezem je je vijanden vrees in, als zij geen angst kennen? Het was Poetins eigen regering die aan de vooravond van de tweede Tsje tsjeense oorlog een video de wereld in stuurde, waarmee de bloeddorstigheid van de tegenstander moest worden aangetoond. Te zien is hoe een eufori sche moslimrebel een Russische gijze laar met een kort slachtmes het hoofd afsnijdt. Langzaam, als was de man een schaap. De gruwelijkheid van de beel den, de aanblik van het kermende slachtoffer, laat een verpletterende in druk achter. Signaal Die video, van slechte beeldkwaliteit maar schokkend van inhoud, is een sig naal uit een wereld waar westerse refe rentiekaders niet bestaan. Wie plekken als Tsjetsjenië of Afghanistan binnen gaat, treedt buiten de moderniteit en ontmoet mensen die ons begrip vaak te boven gaan. Ze zijn gastvrijer en moe diger, maar ook meedogenlozer. 'Dit', bedoelde Poetin met die video, 'is nu onze vijand'. De onwerkelijke im moraliteit van die gefilmde executie geven Moskou, in de woorden van de president, het recht om de Tsjetsjeense rebellen 'op te jagen en te vernietigen tot in het schijthuis'. Sinds zwarte dinsdag, 11 september, zijn de bebaarde mannen met de slachtmessen, die een mens doden alsof hij minder is dan een dier, ook 'onze' vijanden, zo laten westerse leiders niet na te benadrukken. In zijn historische rede voor de Bondsdag, vorige week, beschreef Poetin Moskous oorlog tegen de 'moslimfundamentalisten in de Kaukasus' als onderdeel van de globale strijd tegen het terrorisme. Die funda mentalisten worden volgens de Russen getraind en gefinancierd door topter rorist Osama bin Laden. Isolement Rusland staat sinds de aanslagen in New York en Washington schouder aan schouder met het Westen. „De terroris ten moeten in een volledig politiek en ideologisch isolement worden gedre ven", benadrukte Poetin. Hiertoe stelde de president het Russische lucht ruim open voor Amerikaanse trans- portvluchten. Bovendien gaf het Kremlin zijn bezwaren op tegen Ame- Tijdens de lunch in het koninklijk paleis had de Russische president Poetin gisteren een onderonsje met de Belgische koning Albert. Poetin is twee dagen in Brussel, waar hij onder meer de Europese Unie en de Navo bezoekt, foto Olivier Hoslot/Epa rikaans gebruik van militaire luchtha vens in de voormalige Centraal-Aziati- sche sovjetrepublieken, waar Moskou een dominerende invloed uitoefent. Bondskanselier Schroder was verrukt. Als eerste westerse leider overhandig de hij Poetin wisselgeld voor de Russi sche concessies. De kanselier drong aan op een 'genuanceerder standpunt' inzake Ruslands militaire campagne in Tsjetsjenië, die door mensenrechtenac tivisten en westerse regeringen hevig is bekritiseerd. De opportunistische, hoewel noodge dwongen omarming van Rusland door het Westen draagt een aantal gevaren in zich. Dat Vladimir Poetins 'geleide democratie' er de schijn van fatsoen door wordt verleend, is betreurens waardig. Het is immers een democratie waar geen plaats is voor onafhankelij ke media en een functionerende poli tieke oppositie. Gezien de internatio nale veiligheidsbelangen die nu op het spel staan, is dat vergeeflijk. Bedenke lijker is dat de al zeer getraumatiseerde Tsjetsjeense burgerbevolking het slachtoffer dreigt te worden van het verse Russisch-Westerse bondgenoot schap. Hoewel westerse woordvoer ders benadrukken dat 'mensenrechten een belangrijke rol blijven spelen', krijgt het Kremlin feitelijk de vrije hand in Tsjetsjenië. In dezelfde tv-toe- spraak waarin hij het Russische volk Moskous steun voor de anti-terreur co alitie aankondigde, stelde Poetin de Tsjetsjeense rebellenleider Asian Ma- schadov een ultimatum van 72 uur om de wapens neer te leggen. Het ultima tum werd door de rebellen genegeerd. Onwil Het Kremlin zal die Ts j etsj eense reactie aan de internationale gemeenschap uitleggen als 'onwil'. Een nieuw Rus sisch offensief, door Poetin gepresen teerd als 'Moskous bijdrage aan de strijd tegen het internationale terroris me', wordt nu voorzien. Generaal Tros- jev, een Russische commandant met een bedenkelijke staat van dienst in de regio, drukte het zo uit: „Neemt Ma- schadov het aanbod niet aan, dan zul len wij hem er wel toe dwingen." Die uitspraak van de strij dlustige Tros- jev illustreert de Russische aanpak van het terrorisme. Sinds de eerste Tsje tsjeense oorlog uitbrak, in december 1994, probeert Rusland de rebellie in de noordelijke Kaukasus met nietsont ziende militaire middelen te onder drukken. Indachtig Poetins woorden 'de terroristen moeten banger zijn voor jou, dan jij voor hen' hebben ongedisci plineerde Russische troepen niet alleen criminelen en rebellen, maar ook dui zenden onschuldige bejaarden, vrou wen en kinderen ontvoerd, gemarteld en vermoord. Vervolgens werden de lij ken voor veel geld verkocht aan de ver wanten. Mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch hebben gedetailleerd de gruwelen beschreven die dagelijks in Tsjetsjenië plaatshebben. Russische journalisten die deze mensenrechten schendingen in de openbaarheid bren gen, worden door president Poetin en diens staf voor 'landverrader' uitge maakt en soms gearresteerd. Dit meedogenloze, door het Kremlin gefiatteerde optreden, met massale in zet van middelen en mensen, heeft en kel tot negatieve resultaten geleid. De Tsjetsjeense bevolking, waarvan een groot deel de anarchie in eigen land spuugzat was en bereid was het.onaf- hankelijkheidsideaal op te geven, heeft zich massaal van de Russen afgewend. In de Kaukasus groeit een nieuwe gene ratie potentiële rebellen op, vaak verweesd en vervuld van haat jegens Rusland. Deze kinderen vormen de re- cruten voor de moslimmilities van Ara bische commandanten als de Jordaan se huurling Chattab en de Tsjetsjeense oorlogsheld Sjamil Basajev. Islamiti sche extremisten, afkomstig uit landen als Saoedi-Arabië, Syrië, Jordanië, Je men, Afghanistan en Pakistan hebben sinds 1996 deels de Tsj etsj eense revolu tie, die begon als uitdrukking van een nationalistische afscheidingsbewe ging, gekaapt en omgevormd tot een 'ji had'een heilige oorlog tegen de ortho doxe Russen. Hun fundamentalistische uitleg van de islam, het Wahhabisme, is in beginsel vreemd aan de meer gematigde Tsje tsjeense 'moslimtradities. Maar de oorlog heeft veel Tsjetsjenen ook in re ligieus opzicht geradicaliseerd. De legendarische Tsjetsjeense onver schrokkenheid, in combinatie met blind religieus fanatisme, maakt deze tegenstander nagenoeg onoverwinne lijk. Vladimir Poetin zal, in navolging van Stalin, de gehele Tsjetsjeense be volking moeten deporteren of moeten uitroeien indien hij het Tsjetsjeense probleem op een gewelddadige manier wil oplossen. Ontberingen Een soortgelijke vijand, gehard door jaren van oorlog en ontberingen, treft het Westen nu in Afghanistan tegen over zich. Russische Aighanistan-vete ranen herinneren 2ich de horror van het slagveld, waar zij hun gevangen ge nomen kameraden in coma terugvon den: liggend in de zon, levend gevild, de gestroopte huid boven het hoofd ge knoopt. In Afghanistan, net als in Tsjetsjenië, probeerden de Russen te heersen door angst te zaaien. Wat zij oogstten was een nachtmerrie, die voor velen, onder wie de Afghaanse bevolking, tot op he den voortduurt. Poetins aansporing in Berlijn, in samenhang met de Russi sche oorlogsmisdaden in Tsjetsjenië, duiden erop dat het Kremlin geen le ring trekt uit de eigen, tragische ge schiedenis. Het is daarom een misvatting dat Rus land en het Westen, zoals Poetin en Schroder in de Duitse hoofdstad sug gereerden, eenzelfde waardensysteem delen. Poetin, mag niet worden verge ten, kwam aan de macht nadat het Kremlin de angst onder'de bevolking voor de 'moslimterroristen' moedwillig had aangewakkerd. Het Westen heeft in de strijd tegen het terrorisme Mos kous steun nodig. Maar gezien diens wereldbeeld moet het Westen met Vla dimir Poetin geen compromissen slui ten. GPD Frans Timmersmans is lid van de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid. Wierd Duk, voormalig correspondent in Moskou, is correspondent voor deze krant in Berlijn. Televisie Nederland heeft voor het eerst televisie en dat heeft voor nog al wat opwinding gezorgd. Gisteravond ging de de eerste uitzending de lucht in. Vele ca fés zaten tjokvol, .drommen mensen verdrongen zich voor etalages, in Amsterdam moest de politie zelfs het tramver keer stilleggen vanwege de drukte. Schildpad Een schildpad in Zuid-Afrika is na drie jaar vermissing opgedoken in haar oude woon plaats. De eigenaar, een dok ter uit Port Elizabethverhuis de drie jaar geleden naar het 1100 kilometer verderop gele gen Johannesburg. Kort na de verhuizing raakte het dier spoorloos. Nu is. het beest, dat heimwee had, teruggevonden: terug in Port Elizabeth. Zeevaartschool De aanbouw van 'De Ruyter- school' is in volle gang. Het ge bouw, 'een symphonie van be ton, steen en staal', wordt- in 1952 geopend. Binnenkort Wordt gestart met de bouw van een machine-laboratori um, Beiaard Veertig meter hoog, hangt de beiaard. Gisteren heeft een drietal mannen ervoor ge zorgd dat de klokken, varië rend van 1755 tot 850 kilo gram in gewicht, bovenin de toren kwamen te hangen. Hoofdredactie: A L Oosthoek D. Bosscher (adjunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax: (0118)470102 E-mai' Internelij www pzc nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen E:mail' web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800 - 0231231 of maandag t/m vrijdag: op de kantoren .nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118)470102 E-mail: redwalch@pzc.nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113) 273030 E-mail: redgoes@pzc nl Terneuzen: Axelsestraat 16 Postbus 51 4530 AB Terneuzen Tel. (0115)686000 Fax. (0115)610724 E-mall: redtem@pzc.nl Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel. (0114) 373839 Fax. (0114) 373840 E-mail: redhulst@pzc.nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111)454647 Fax, (0111) 454657 E-mail; redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17 00 uur Zierikzee, Goes en Hulst. 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur zaterdags tot 13.30 uur: op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen. Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20,00 tot 22.00 uur: Tel, (0118) 484000. Fax (0118) 470100. Abonnementen (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag van 1,/ƒ2,21 per maand: 19,25 42,42 per kwartaal; 52,--f 114,59 per jaar. 198,- - 436,33 Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mail: abo@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor het einde van de betaalperiode. Losse nummers per stuk: maandag t/m vrijdag: 2,20 zaterdag' 1,50/f 3,30 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties ABNAMRO 47 70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentiewezen. Tarieven kunnen tijdens kantooruren worden opgevraagd bij de advertentieorderafdeling. Tel: 0118-484321 Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Is aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen ir (abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren o duclen van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftell|k melden bl| PZC, afdeling lezersservice, Postbus 18,4380 AA Vlissingen. In de Afghaanse hoofdstad Kaboel was gisteren massale belangsteling voor het uitladen van vrachtwagens met graan dat is geleverd door het Wereld Voedsel Programma en US Aid. foto Amir Shah/AP

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2001 | | pagina 2