Wereldstad
is een collectie dorpen
Het kalkwater kleurt de heuvels spierwit
Fietsdag
Down Under 6
Sydney
Pamukkale
Stoom
Plastic
Autovrij
Eekhoorns
De Nationale Fietsdag gaat
dit jaar toch nog door. Het
evenement stond oorspronke
lijk geprogrammeerd voor de
tweede zaterdag in mei, maar -
uitgesteld wegens de mond- en
klauwzeercrisis - vindt nu za
terdag 22 september plaats. Er
kan worden gestart op bijna 400
verschillende plaatsen in Ne
derland en alle routes (meer dan
200) zijn circa 35 kilometer
,lang. De trajecten voeren de
deelnemers onder meer langs
tuinen, boerderijen en molens
die in veel gevallen kunnen wor
den bezocht. Dit omdat de
Fietsdag samenvalt met het ein
de van de Week van het Platte
land.
Ook energiebedrijven, onder
zoekscentra en projectontwik
kelaars vertellen en tonen nu in
het kader van de Open Dag
Duurzame Energie met welke
technieken duurzame energie
wordt opgewekt en hoe men
daarmee thuis aan de slag kan.
Er kan worden gestart tussen 9
en 13 uur. Een deel van de op
brengst van de inschrijfgelden
(5 gulden per persoon) gaat naar
de Nederlandse Hartstichting.
Meer informatie over de Fiets
dag: 070-314.1460 en www.lan-
delijkefietsdag.nl
Vanaf het water is er altijd zicht op het operagebouw van Sydney. foto Conny van Gremberghe
zaterdag 22 september 2001
Het toerisme in Australië zit behoorlijk in de lift. Dit jaar zullen
er zo'n vijf miljoen vakantiegangers de grenzen van het Land
van Oz passeren. Tegen 2005 moeten dat er meer dan zeven miljoen
zijn. Dat is althans het doel dat het Australisch Verkeersbureau zich
gesteld heeft. Qndanks het feit dat Australië voor Nederlanders erg
ver weg is zijn er steeds meer landgenoten die Down Under gaan. In
de periode juni 1999-juli 2000 werden er door de Australische am
bassade visa verstrekt aan 55.000 Nederlanders. Tot en met juni van
dit jaar waren dat er bijna 63.000. Na de Britten en de Duitsers
vormden de Nederlanders voor de Australiërs de grootste groep Eu
ropese gasten. Een doelgroep die de sterkste groei kent. De PZC
schildert in een reeks afleveringen een beeld van het oudste conti
nent. Vandaag deel 6: Sydney
Onbedoeld en wellicht
ook onbewust lieten vo
rig jaar honderden Olympi
sche sporters zich lenen voor
de promotie van Australië in
het algemeen en Sydney in
het bijzonder. Nu hadden de
Australiërs bij de organisa
tie van de Olympische Spe
len van 2000 hun zaakj es ook
aardig voor elkaar. Ze han
teerden vele trucjes om het
land neer te zetten als prima
toeristische bestemming.
Sydney was niet zomaar een
stad. Nee, Sydney moest ver
geleken worden met Parijs,
met London en New York;
want het is een wereldstad.
De Britse ontdekkingsreizi
ger James Cook loodste in
april 1770 als eerste Europeaan
zijn schip Endeavour de ondie
pe wateren van Botany Bay bin
nen. Hij zeilde langs de hele
oostkust, om uiteindelijk in het
hoge noorden waar het schip op
een rif knalde, de eerste neder
zetting op Australisch grondge
bied, Cooktown, te stichten.
Zestien jaar later besloten de
Britten om bij Botany Bay een
eerste kolonie te stichten. De
bevolking zou grotendeels be
staan uit veroordeelden. In ja
nuari 1788 kwam de eerste En
gelse vloot met elf schepen en
ruim duizend opvarenden aan
in Botany Bay, maar die bleek
ongeschikt te zijn als landings
plaats. Een iets noordelijk gele
gen baai, Sydney Harbour,
bleek beter geschikt.
Op de plek waar nu de histori
sche wijk The Rocks ligt, sticht
ten de Britten in 1788 de eerste
grote nederzetting. Het inwo
nertal nam in de jaren erop snel
toe. De tweede vloot bracht
4000 veroordeelden en militai
ren mee en tegen 1820 woonden
er rond Sydney Cove al zo'n
16.000 mensen.
Van de oorspronkelijke neder
zetting is weinig meer over. In de
negentiende eeuw veranderde
de buurt in een havengebied met
opslagloodsen, havenkantoren
en maritieme bedrijfsgebou
wen. Vandaag de dag is The
Rocks een toeristische pleister
plaats. Vanaf 1970 werd de wijk
ingrijpend gerenoveerd. Oude
panden werden opgeknapt, kas
seistraten werden opnieuw
aangelegd en de wijk werd vol
gestouwd met winkeltjes en ho-
recapanden. Het wijkje, weste
lijk van Circular Quay en in de
schaduw van de Harbour-
bridge, heeft iets onwezenlijks.
Het is een stukje oud-Engeland
in een verder nieuwe, moderne
wereld.
Aan Circular Quay, waar dage
lijks tientallen veerboten ver
trekken voor tochten over de
Sydney Harbour, is het alle da
gen een drukte van belang. Toe
risten en pendelaars schuifelen
in rijen voor de ferry's. Het is
veelal dringen geblazen. Op de
pieren klinken alle wereldtalen,
want wie Sydney ooit aandoet
moet de stad vanaf het water
hebben gezien.
De keus aan veerboten is gigan
tisch. Snelle catamarans,
speedboten, klassieke zeilsche
pen en de gewone tuffertjes. De
ene neemt mensen een hele dag
mee op het water, de andere
houdt het op een rondje van een
uur. Welke boot ook genomen
wordt, het zicht op het centrum
van de stad, met zijn wolken
krabbers, parken, het Opera
House en de grote kleerhanger
(de brug) over de baai, is feno
menaal.
Duidelijk blijkt vanaf het water
ook dat zowat alle Sydneysiders
aan het water willen wonen.
Langs elke baai van Sydney
Harbour verheffen zich traps
gewijs dure en peperdure villa's,
bungalows en appartementen
complexen boven de waterlijn.
Overal dobberen bootjes, klein
en groot.
Iconen
Vanaf het water is er altij d zicht
op de twee iconen van Sydney:
de grote boogbrug uit 1932, die
als werkgelegenheidsproject
werd gebouwd en het operage
bouw van de Deense architect
Utzon. Het op een schiereiland-
je gebouwde complex had er
nooit gestaan als in 1956 niet de
Olympische Spelen in Melbour
ne hadden plaatsgevonden.
Tussen Melbourne en Sydney
bestaat al decennia een grote ri
valiteit. Toen het Olympisch
Comité Melbourne als Olympi
sche stad had aangewezen
moest en zou Sydney ook iets
krijgen met een mondiale uit
straling. Een opera. Er werd een
wedstrijd uitgeschreven voor
het beste ontwerp.
Het zeilschip van Utzon won en
in 19 5 9 kon er worden begonnen
met de bouw. Die zou tot 1973
duren. Om diverse redenen. Ut
zon was het op een gegeven mo
ment beu om zijn ontwerp tel
kens aan te passen en in 1966
haakte hij dan ook af. Een groep
Australische architecten nam
het project over en ging verder
met het interieur. Uiteindelijk
werd het gebouw in 1973 feeste
lijk in gebruik genomen met een
toepasselijke uitvoering van
Prokofievs Oorlog en Vrede. Het
gebouw met zijn honderddui
zenden witte tegels tellende dak
kostte uiteindelijk zo'n 150-mil
joen gulden, 140 miljoen meer
dan in 1959 geraamd was.
Sydney is een uitgestrekte stad,
eigenlijk een aaneenschakeling
aan wijken, buurten en voorste
den gebundeld rond twee grote
zeeïnhammen. Veel buurten
hebben een geheel eigen karak
ter. The City strekt zich uit van
Circular Quay tot aan Liverpool
Street en bestaat hoofdzakelijk
uit kantoorgebouwen en win
kels. Hyde Park aan de rand van
het centrale zakendistrict is het
groene hart van de binnenstad.
Dwars door het park loopt Park
Street, die uitkomt op William
Street, de belangrijkste ooste
lijke ontsluitingsweg die de wij
ken Woolloomoloo en Kings
Cross, verbinden met het hart
van de stad.
Kings Cross is voor Sydney wat
de Wallen zijn voor Amsterdam.
Een conglomeraat van goedko
pe hotels, striptenten, sexshops,
goedkope restaurants en kroe
gen. Een verzamelplaats voor
hoerenlopers, avonturiers en
nieuwsgierige - veelal Japanse -
toeristen. Hoewel de Sydneysi
ders zelf Kings Cross als een van
de meest onveilige buurten van
de stad afficheren, mist het
buurtje het smoezelige en crimi
nele aspect dat elders de sfeer in
dit soort buurten bepaalt.
Monorail
Darling Harbour, aan de west
zijde van de City, is een stads
vernieuwingsgebied zonder
veel sfeer, maar bomvol attrac
ties en bezienswaardigheden,
musea, hotels en restaurants.
Bezoekers kunnen het district
bereiken via een monorail, die
in een lus om Darling Harbour is
gebouwd. De elektrische trein
tjes glijden tien meter boven de
straten door het stadscentrum,
een leuke ervaring, maar de mo
norail kan niet echt als open
baar vervoer worden aange
merkt. De treinstellen zitten
vaak vol met toeristen.
Net als Londen heeft ook Syd
ney een Oxford Street. Een
gezellige straat vol winkels,
kroegen, clubs en restaurantjes.
Oxford Street is sinds jaar en
dag het domein van de homoge
meenschap van Sydney, maar
de ondernemers in de straat ra
ken dat imago beu, omdat de
omzetten de laatste jaren ach
terblijven.
Het middenstandsdenken geeft
aan dat Sydney niet echt een
wereldstad is, maar een hele
grote collectie dorpen met elk
een eigen sfeer. Voeg daar nog de
badplaatsen Manly en Bondi
aan toe en een verzameling aar
dige musea (the Art Gallery of
New South Wales heeft een
prachtcollectie aan aboriginal,
Aziatische en Europees-Au
stralische kunst) en attracties
en je hebt een aardige toeristi
sche bestemming, maar niet
meer dan dat. Melbourne is als
plaats zeker zo aardig, maal
laat de Sydneysiders dat niet
horen.
Conny van Gremberghe
Sydney is met ruim vier miljoen inwoners de grootste stad van
Australië. Kingsford Smith Airport, Sydneys internationale
luchthaven ligt tien kilometer ten zuiden van het stadscentrum.
Vanuit Amsterdam vliegen BA, KLM, Qantas en Singapore Airlines
op Sydney. Ook in de vliegschema's van andere maatschappijen is
de stad opgenomen. De kosten van een retourvlucht liggen tussen de
1700 en 2800 gulden. Het openbaar vervoer, inclusief de ferry's, is
prima geregeld. Per bus, trein en ferry kan men goed uit de voeten.
Voor toeristen zijn er speciale dag- en meerdaagse passen te koop.
Overnachten hoeft in Sydney geen probleem te zijn. De stad be
schikt over accommodatie in alle prijsklassen, hoewel een beetje
luxe al gauw wat dollars kost. Raadzaam is om hotels vooraf in Ne
derland te boeken. Sydney leent zich uitstekend voor dagtochten,
naar het historische Parramatta, de nationale parken aan de kust en
de Blue Mountains, zo'n 65 kilometer landinwaarts. Liefhebbers
van lekker eten kunnen in Sydney prima aan hun trekken komen.
Het aantal eethuizen en restaurants is schier ontelbaar. Alleen in
Beaumont Street zijn er tientallen te vinden. De prijzen verschillen
sterk.
Het gaat er niet meer zo on
stuimig aan toe zoals een
paar jaar geleden. Maar de
spierwitte heuvels van Pamuk
kale blijven een van de belang
rijkste attracties van Turkije.
Het warme water dat er stroomt
is heilzaam en vermakelijk.
Schoenen uit.
Na een autoritje over een kilo
meterslange asfaltweg in een
groen landschap komen de ho
ge, spierwitte heuvels in zicht.
Alsof er plaatselijk een flink
pak sneeuw is gevallen terwijl
het een graadje of dertig Celsius
is. Maar hier is geen sneeuwvlok
aan te pas gekomen. Dit is een
bijzonder natuurverschijnsel,
waar Turkije zo trots op is dat je
geen gids of folder kunt open
slaan of er staan foto's in van dit
gebied. Pamukkale is de naam,
Turks voor 'Katoenkasteel'. Op
een flinke afstand zouden de
heuvels op een katoenkleurig
wit fort kunnen lijken.
De heuvels hebben hun bijzon
dere aanzien te danken aan eeu
wenlang borrelend mineraal
bronwater met een temperatuur
van zo'n 30 graden Celcius. Zo
als kalk in 'hard' water onder
delen van een wasmachine wit
kan kleuren, hebben sommige
heuvels van Pamukkale ook de
volle laag gekregen van het wa
ter dat over de rotsen stroomt.
Je kunt onder aan de heuvels be
ginnen aan een beklimming.
Maar de meeste belangstellen
den (en dat zijn er nogal wat) be
ginnen liever boven vlakbij een
enorme parkeerplaats.
Of je nu stijgt of daalt: schoenen
en slippers gaan verplicht uit.
Dat moet beschadiging van het
broze materiaal voorkomen.
Wie dat aan zijn laars lapt, kan
rekenen op een vermanende
fluittoon van een toezichthou
der. De man heeft onderaan de
heuvel een parasol met stoel ge
ïnstalleerd en loopt van tijd tot
tijd met zijn zwarte leren schoe
nen naar toeristen die zich niet
aan de regels houden.
,,No. No. Unesco", roept hij re
gelmatig, verwijzend naar het
feit dat de Unesco dit gebied
sinds i-uim tien jaar tot werel
derfgoed heeft verklaard.
Waarom hij wel schoenen
draagt? Met die vraag weet hij
niet goed raad. Hij wijst met zijn
vinger naar een tekst op zijn
uniform 'Kontrol' staat er met
grote letters. Sorry.
De man legt uit dat bezoekers
niet meer zoals j arenlang het ge
val was uitgebreid kopje onder
mogen gaan in alle kalkstenen
'badkuipen'. Wandelen door een
smalle goot met het water tot
over de enkels mag nog wel.
Rood-witte linten van plastic
moeten klauterpartijen bij de
kalkstenen terrassen voorko
men. Want die onstuimigheid
heeft al geleid tot beschadigin
gen.
Lang niet overal is het zo wit als
het ooit is geweest. Bruine en
zwarte vlekken herinneren aan
gedeelten die te lang droog heb
ben gestaan. Omdat er niet ge
noeg water is om het hele gebied
nat te houden is een roulatiesys
teem bedacht waardoor het wa
ter uiteindelijk zoveel mogelijk
'terrassen' nat en wit houdt.
Om geen water te verspillen en
de toeristenstroom te beperken
heeft de Turkse regering enkele
jaren geleden vijf motels vlak
bij Pamukkale gesloten. Deze
bedrijven floreerden vooral
dankzij de zwembaden die ge
vuld waren met het bronwater
dat een heilzame werking zou
hebben. Uiteindelijk mocht een
zwembad vlak bij de bescherm
de terrassen geopend blijven.
Het zwembad ligt boven aan de
heuvel naast de parkeerplaats
in een prachtige tuin die vol
staat met bloemen en palmbo
men.
Verfrissend is het niet, zo'n
plons in lauw water. Misschien
dat veel 'zwemmers' zich daar
om niet al te veel inspannen en
zich drijvend houden aan de
oranje touwen die aan de muren
bungelen.
Er schuilt niet alleen iets bij
zonders in de samenstelling van
het water maar ook onder het
water. Op de bodem liggen res
tanten van marmeren zuilen. Zij
verwijzen naar de historische
achtergrond van Pamukkale en
omgeving. Veel oudheidkundi
ge bijzonderheden zijn te vin
den in Hierapolis dat vlak bij
Pamukkale ligt. Het gaat onder
meer om de restanten van een
Romeins amfitheater en tiental
len sacrofagen.
Hier zijn geen mannen met
fluitjes die het klauteren tussen
de oudheidkundige bijzonder
heden verbieden zoals bij de
kalkstenen terrassen. Nog niet.
Mare Brink
Kinderen vermaken zich met het warme water in Pamukkale.
foto Jeroen Snijders
De kalkstenen terrassen van Pamukkale zijn dagelijks geopend
van zonsopgang tot zonsondergang. Het nabijgelegen zwem
bad is dagelijks geopend van 10 tot 18 uur. Toegang: ongeveer 8 gul
den per persoon. Er rijden bussen vanuit de twintig kilometer ver
derop gelegen plaats Denizli.
Verschillende reisorganisaties hebben arrangementen in Pamuk
kale. Holland International heeft een achtdaagse busrondreis met
bezoek aan een verblijf van een dag en nacht in Pamukkale voor
1253 gulden per persoon op basis van een tweepersoonskamer. Oad
Reizen heeft een 8-daagse autorondrondreis vanuit Izmir en Istan
bul met bezoek aan Pamukkale vanaf 829 gulden per persoon (op
basis van een twee persoons hotelkamer). Bij de prijs zijn vliegreis
en zeven overnachtingen in een middenklasse hotel inbegrepen. Bij
Oad Reizen is ook een reis te boeken naar een 3-sterrenhotel in het
nabijgelegen Oludeniz. Vandaar uit zijn er dagexcursies naar
Pamukkale.
Nog tot en met 25 november
kan in het Molenmuseum
aan de Museumlaan 18 in Koog
aan de Zaan worden gekeken
naar de tentoonstelling Stoom
aan de Zaan. De expositie geeft
een beeld van de invloed die de
industriële revolutie had op de
Zaanstreek waar toen zo'n dui
zend windmolens stonden.
Het Molenmuseum is tot eind
september geopend van dinsdag
tot en met vrijdag van 11 tot 17
uur, op zaterdag van 14 tot 17
uur en op zondag van 13 tot 17
uur. Vanaf 1 oktober gelden in
het weekeinde dezelfde ope
ningstijden, maar van dinsdag
tot en met vrij dag zijn de deuren
open van 10 tot 12 uur en van 13
tot 17 uur.
Meer informatie: 075-6288968
en www.zaansemolen.nl
Plastics in het huishouden' is
een tentoonstelling die tot 9
december in het Museum van de
Twintigste Eeuw (Bierkade 4 in
Hoorn) is te zien. De expositie
staat stil bij de vele soorten
kunststoffen (nylon, pvc, cellu
loid, bakeliet, melamine enzo
voort) die in de loop der jaren
hun intrede deden in het Hol
landse huishouden en uiteraard
wordt uitvoerig stil gestaan bij
fameuze 'uitvindingen' (fles-
senlikkers, uitdruiprekjes) van
producenten als Curver, Torna
do en Tiger Plastics. Ook het
fenomeen Tupperware, met in
begrip van de Tupperware-par-
ty's, komt aan bod. Het museum
is geopend van dinsdag tot en
met zondag van 10 tot 17 uur.
Meer informatie: 0229-214001
en www.museumhoorn.nl
Wie Amsterdam in alle rust
wil bekijken, doet er ver
standig" aan de stad zaterdag 22
september bezoeken. Dan
wordt het hele centrum van 9 tot
17 uur afgesloten voor al het in
komend auto- en motorverkeer.
Doel van de dag is iedereen er
van te doordringen dat de bin
nenstad met het openbaar ver
voer uitstekend bereikbaar is,
maar tegelijkertijd krijgen
voetgangers en fietsers alle
ruimte om te genieten van bij
voorbeeld de wereldberoemde
historische gevels langs onder
meer de grachten.
Meer informatie: 020-6241111
en www.amsterdam.nl
Wie een jaar of wat terug ge
durende de herfstmaan
den door het Schoorlse duinge
bied wandelde, zag onderweg
altijd wel een paar roestbruine
schichten van boomtop naar
boomtop flitsen: eekhoorns. Die
tijd is voorbij. Het hoe en waar
om is een raadsel (er wordt ge
dacht aan een dodelijk virus)
maar om bezoekers van de
hoogste en breedste duinen van
Nederland toch te laten zien hoe
eekhoorns leven, heeft de
Stichting Eekhoornopvang Ne
derland uit De Meern een ten
toonstelling ingericht in bezoe
kerscentrum Het Zandspoor
aan de Oorsprongweg 1 in
Schoorl (bij de Zeeweg). Foto's
en dergelijke geven tevens een
beeld van de wijze waarop jon
ge, zieke en gewonde 'pluim
staarten' weer worden opge
lapt. De jeugd kan zich het
hoofd breken op een speciaal
ontworpen eekhoornpuzzel.
Meer informatie: 072-5093352.
