Vakwerkhuizen leunen tegen elkaar
De Romeinen in Xanten hadden al dubbele ramen
31
Middeleeuws
Quedlinburg
Connie
Off Road
Sevilla
Hiswa
Funship
Candlelight
PZC
zaterdag 22 september 2001
quedlinburg is zo'n stad-
^je waar je het hele jaar
door terecht kunt. Elk jaar
getijde geeft een speciaal ac
cent aan deze Duitse plaats,
die zo uit een sprookjesboek
lijkt te komen.
Ongelooflijk, dat niemand in
ons bijna tienkoppige ge
zelschap ooit van dit stadje
heeft gehoord. De weg ernaar
toe was al de moeite waard, door
glooiende velden en langs de
uitgestrekte bossen van de
Harz. Maar Quedlinburg zelf
doet ons bijna de mond openval
len van verbazing. Zo mooi, zo
fotogeniek en gelukkig zo zorg
vuldig gerestaureerd. Dankzij
Unesco, dat de hele binnenstad
in 1994 tot beschermd gebied
heeft verklaard.
Liefst twaalfhonderd eeuwen
oude vakwerkhuizen leunen te
gen elkaar in de smalle straten,
die dikwijls alleen te voet be
gaanbaar zijn. De meeste hui
zen dateren van de veertiende
tot zeventiende eeuw. Het lijkt
alsof je een sprookjesboek bin
nenstapt, waar elk moment
Vrouw Holle voor een slaapka
merraam verschijnt, of een ge
laarsde kat de hoek om komt.
Stralend middelpunt is de
Markt met de mooiste winkels,
cafés en een enkel hotel.
Voor het raadhuis staat een
bronzen beeld van de lokale
held Roland. Hij symboliseert
de handelsvrijheid, en werd er
in de late Middeleeuwen neer
gezet, toen Quedlinburg deel
uitmaakte van het Hanzever-
band. Op de Markt kwamen en
komen alle oude handelswegen
bijeen. De warenmarkt ontwik
kelde zich er al in 994, toen de
stad handelsrechten kreeg van
koning Otto III.
Wie met het gezicht naar het
raadhuis staat en dan rechtsaf
een smal straatje vol kinder
kopjes inslaat, komt in de
SchuhhofHier stonden de eer
ste huizen al rond 1250. Dit
straatje dankt de naam aan de
vele schoenmakers en andere
handwerkslieden die er geves
tigd waren. De Schuhhof lijkt
op het Gouden Straatje in
Praag, maar dan authentieker.
Ook hier veel toeristen, alleen
struikel je er gelukkig niet over.
Wel veel souvenirwinkels, enke
le boekhandels waarboven af en
toe kamers worden verhuurd.
Goedkoop zijn die niet, er wordt
gemiddeld 150 DM voor twee
personen gevraagd.
Het is overigens niet alles goud
wat er blinkt in Quedlinburg. Er
wonen nu nog ongeveer 25.000
De Servatius Stiftskerk heeft een veelbewogen geschiedenis
mensen, maar dat aantal loopt
terug, wat onder meer conse
quenties heeft voor de hoogte
van rijkssubsidies en de mate
van eigen gemeentebestuur. Eén
op de vier inwoners is werkloos
sinds de zware industrie in de
omgeving werd opgeheven. On
der Oost-Duits bewind waren
veel fabrieken al verouderd en
verliesgevend, maar het werk
verschafte de mensen tenminste
een inkomen en gaf ze het gevoel
nuttig te zijn. Dat is nu voorbij
Het enige dat resteert, is een be
scheiden glasindustrie. Het toe
risme levert niet voldoende op.
De meeste bezoekers komen een
dag of zijn op doorreis, en dan
ook nog vooral in de zomer.
Daarvan kan Quedlinburg niet
leven.
De stad kent meerdere gedeel
ten. Behalve het oude centrum
rondom de Markt, is er het hoger
gelegen gedeelte Schlossberg,
Veel middeleeuwse vakwerkhuizen rond de Markt zijn nu ingericht als winkel of restaurant.
foto Alice Plekkenpol
rondom de Servatius Stiftskerk.
In deze kerk ligt de vroegere ko
ning Heinrich I begraven. Zijn
weduwe Mathilde stichtte er na
zijn dood het Vrouwenstift, van
waaruit in de Middeleeuwen en
kele keizerinnen en koningin
nen regeerden.
De Servatius Stiftskerk heeft
ook nog een andere geschiede
nis waaraan de Duitsers liever
niet herinnerd worden. Vanaf
1936 werd het godshuis door de
nazi's gebruikt als inhuldi-
gingsplek voor nieuwe SS'ers.
Het hakenkruis op de muren is
al lang geleden weggepoetst en
zijn de nazivlaggen verbrand.
In 1945 raakte de stiftskerk
zwaar beschadigd en werden
veel kunstschatten geroofd. Pas
in de j aren tachtig ontdekte men
dat een Amerikaanse militair
destijds het een en ander on
rechtmatig mee naar huis had
genomen. Het kostte nog bloed,
zweet, tranen en meerdere
rechtszaken om de geroofde
kunstschatten terug te halen
naar Duitsland.
In het bij de kerk gelegen vroe
gere slot is een streekmuseum
ingericht, maar de meeste toe
risten zullen vooral geïnteres
seerd zijn in het terras en het er
naast gelegen park, vanwaar
men eenmooi uitzicht heeft over
de stad en de omgeving.
Dan is er nog de eveneens hoger
gelegen Münzenberg. Ruim dui
zend jaar geleden was hier een
nonnenklooster, daarna werd
het een aparte gemeenschap. Nu
behoort de Münzenberg tot
Quedlinburg. 'Nachtwakers'
leiden 's avonds laat toeristen
door de stad en voeren hen tus
sen de zeventig huizen van de
Münzenbexg door. Gekleed in
een historisch kostuum, voor
zien van een lantaarn, leiden ze
de deelnemers door de donkere
straten en vertellen vooral ver
halen die niet in de reisgidsen
voorkomen. Bijvoorbeeld over
de vele branden die de Münzen
berg teisterden, omdat er door
de hoge ligging nauwelijks
bluswater voorhanden was.
Vanaf zowel de Münzenberg als
de Stiftskerk is het een korte
wandeling naar het centrum
zelf. Het beste is een gids in te
huren, want in elke straat en op
elke hoek is wel iets bijzonders
te zien. Soms moet je dwars door
een winkel of café lopen om in
een achtertuin te ontdekken dat
je vandaar weer mooi zicht hebt
op andere huizen, of een rivier
tje, of gewoon een bijzondere
binnenplaats.
Een van die binnenplaatsen,
aan de Blasiistrasse, herbergt
het Fachwerkzentrum waar je
gratis naar binnen kunt. Daar is
te zien hoe verschillende soor
ten vakwerkhuizen destijds tot
stand kwamen. Vlakbij ligt een
brouwerij uit 1966 met een res
taurant. Bijna ernaast staat de
Blasiikerk, het enige gotische
gebedshuis waar regelmatig
concerten worden gegeven.
foto Duits Verkeersbureau
Tussen al die mooi gerestaureer
de en geschilderde huizen
doemt af en toe een compleet af
wijkend pand op: zwaar verval
len of verbouwd in typische
DDR-stijl, dus met grote niet-
passende vensters en een mo
derne voordeur. Het zijn de wei
nige huizen die niet met Unes-
co-geld worden opgeknapt,
maar door particulieren.
En wat doe je nu in zo'n stad als
Quedlinburg? Simpel: kijken,
kijken en nog eens kijken. Vóór
uit door de smalle straten, ook
achterom, want dan ziet het er
weer heel anders uit, en vooral
omhoog, speurend naar fraaie
details op de muren, naar oude
straatlantaarns, scheefgezakte
vensters. Soms ontdek je een
deur hoog in een gevel die ner
gens naar toe voert, of een sier
lijk geschilderde spreuk. En
raak je vermoeid, dan kun je al-
tij d nog het toeristentreintj e ne
men.
Alice Plekkenpol
Meer informatie: Quedlinburg
Tourismus, Markt 2, 06484
Quedlinburg, Duitsland, tel.
0049-3946905624.
Hannover
Wolfsburg
Magdeburg
Berlijn
o
CL
Q u e d I i n b u r g
Kassei Wb
DUITSLAND
Dresden
ÜLL
Ze mogen dan 'rare jongens' zijn, de
oude Romeinen hadden wel bad
huizen met dubbele ramen en vloerver
warming. Voorbeelden daarvan zijn te
zien in het Duitse archeologische park
Xanten.
Het is op zijn minst een verwarrende
aanblik. Je zou het ook komisch kun
nen noemen. Want moet je daar nou
eens zien. Even verderop staat een
reusachtige moderne knalgele hijs
kraan pal naast een tempelruïne die
toch de indruk moet wekken vele eeu
wen oud te zijn. De tempel is begin ja
ren tachtig gedeeltelijk herbouwd.
„Sommige betonnen onderdelen moe
ten nu al worden vervangen. Hopelijk
kan cle hijskraan over een paar weken
weg", zegt Minny Witinghofer. Zij leidt
al jarenlang bezoekers rond in het
Duitse archeologisch park Xanten,
zo'n 50 kilometer ten oosten van Nij
megen.
Net als in het in Alphen aan den Rijn
gevestigde themapark Archeon kun je
hier te weten komen hoe een Romeinse
stad er ooit heeft uitgezien! Het park in
Xanten is met 73 hectare heel wat gro
ter dan Archeon dat slechts zes hectare
groot is. Voor Archeon was de vondst
van een Romeins rivierschip mede de
aanleiding om een themapark te begin
nen. In Xanten is heel wat meer gevon
den. Daar zijn restanten aangetroffen
van een stad waar zo'n 10.000 Romei
Een deel van de Romeinse tempel die is gereconstrueerd in Xanten.
foto Pieter Grootendorst/GPD
nen, Galliërs en Germanen woonden.
Terwijl in Archeon verklede 'Archeo-
toLken' rondlopen, geeft gids Minny
Witinghofer 'gewoon' gekleed uitleg.
Het is daar in Xanten niet zo maar een
stad waarvan een deel is blootgelegd.
Want deze nederzettinghad net als zo'n
150 andere plaatsen van het Romeinse
Rijk het hoogste stadsrecht en mocht
zich Colonia noemen als 'afspiegeling
van Rome in den vreemde'. De 'Colo-
nia's' hadden zelfbestuur en de burgers
beschikten over het Romeins burger
recht.
Colonia Ulpia Traiana (Xanten) was
een voorname stad. Maar wie na het
passeren van de kassa's de herbouwde
stadsmuur passeert, krijgt daar niet
meteen een goede indruk van. Achter
de muur is vooral veel gras te zien. Tus
sen de grasvelden zijn brede paden
aangelegd. „Voor zover we na kunnen
gaan liggen de paden op dezelfde
plaats als waar vroeger in de stad we
gen waren. Onder het gras zijn restan
ten van huizen te vinden", legt gids
Minny uit.
Overkapping
Om het verbeeldingsvermogen van
jaarlijks zo'n 300.000 bezoekers te hel
pen is er midden in een van de grasvel
den een glazen overkapping waaron
der een opgraving schuil gaat. Het zijn
de restanten van een Romeins huis. „De
stenen die gebruikt zijn bij de bouw
van dit soort huizen zijn vermoedelijk
ook gebruikt voor de Dom van Utrecht.
De stenen zijn hier gebakken en met
schepen vervoerd", zegt de gids.
Zo hoog als de Dom is in Colonia Ulpia
Traiana niet gebouwd. Het nu tien me
ter hoge amfitheater behoorde tot de
hogere gebouwen. In de jaren dertig
werd hiervan een deel blootgelegd.
Daaruit bleek dat het stadion tiendui
zend zitplaatsen moet hebben gehad.
Behalve van een amfitheater wax'en
Romeinse steden ook voorzien van
openbare badhuizen (woonhuizen
hadden zelden badkamers). Tijdens ar
cheologische opgravingen in Xanten
zijn fundamenten van deze thermen
blootgelegd. Aan de hand daarvan is de
vorm gereconstrueerd. De herbouwde
thermen bestaan uit verschillende de
len: een kleedruimte zoals een gemid
delde voetbalvereniging die vandaag
de dag heeft, een koud bad, een heet
bad en een afkoelingsruimte.
Ook vandaag de dag stroomt er warm
water in de grote stenen badkuipen.
Daarvoor zorgt een stookketel die nog
volgens de traditionele manier met
hout wordt gestookt. Wie denkt dat de
dubbele ramen in het gebouw een mo
derne 'stijlbreuk' zijn zit er naast. De
Romeinen hadden al dubbele ramen.
En ze hadden ook vloer- en muurver
warming.
Mare Brink
Het Archeologische Park Xanten ligt
een uur rijden met de auto bij Nijmegen
vandaan. Het park is het gehele jaar
dagelijks geopend. Van 1 maart tot 30
november van 9.00 tot 18.00 uur en van
1 december tot 29 februari van 10.00
tot 16.00 uur. Toegang: ruim 12 vol
wassenen en 4,50 kinderen. Meer in
formatie: 00 33 28012999.
Zie ook www.xanten.de
Liefhebbers van oude vlieg
tuigen, die zich verheugd
hadden op de komst van een
Lockheed Constellation, een
'Connie', voor het Nationaal
Luchtvaartmuseum Aviodome
op Schiphol, moeten nog even
geduld hebben. Bij een test
bleek een van de motoren van
het toestel niet in orde te zijn.
Dat betekent uitstel van Con
nie's komst tot voorjaar 2002.
Meer informatie:
www.aviodome.nl of
e-mailadres info@aviodome.nl
Het grote publiekspektakel
Interstate Off Road op de
Beekse Bergen in Hilvarenbeek
gaat op 13 en 14 oktober niet
door. Het evenement voor 4x4-
auto's, dat altijd plaatsvindt te
gen een decor van zand, mod
der, heuvels en kuilen, is uitge
steld. Dit heeft te maken met
organisatorische problemen die
het wijzigen van de locatie
(vroeger was dat het terrein van
het Autotron in Rosmalen) met
zich mee bracht. Interstate Off
Road zal nu op 6 en 7 april 2002
gehouden worden.
Meer informatie:
www.4x4offtheroad.com
De Andalusische stad Sevilla
kan zich bepaald niet over
gebrek aan vaak mooie, stijlvol
le hotels beklagen. Maar de stad
is zo'n enorme toeristische trek
pleister dat er toch nog altijd
hotels bijgebouwd worden. De
NHHoteles Groep gaat er zelfs
twee tegelijk bouwen, plus het
grootste conferentiecentrum
van de stad. De groep, die vorig
j aar fuseerde met de Nederland
se Krasnapolsky-groep, heeft
168 hotels met 23.500 kamers in
17 landen in Europa, Zuid-
Amerika en Afrika.
Meer informatie:
www.nh-hoteles.com
De HISWA te Water die in de
eerste helft van september
werd gehouden in Seaport Ma-
rina IJmuiden heeft ruim 30.000
toeschouwers getrokken. Door
het slechte, stormachtige weer
waren dat er 3500 minder dan
het jaar daarvoor. Maar de men
sen die er waren, toonden zich
behoorlijk kooplustig. Vooral
de grotere jachten (dat wil zeg
gen langer dan 12 meter) ston
den stevig in de belangstelling.
De exposanten/botenverkopers
waren dan ook zeer tevreden.
Zomer 2002 kunnen liefheb
bers gaan 'FunShipcrui-
sen'. Nu wordt het maken van
een cruise altijd al als iets ple
zierigs gepromoot, maar op de
nieuwe Carnival Legend van re
derij Carnival Cruise Lines lijkt
het met de pret helemaal niet op
te kunnen. Het wordt een va
rend vakantieoord met niet
minder dan 18 bars, nachtclubs
en lounges, een casino, een win
kelcentrum, ja zelfs een soort
kuuroord. Aantal zwembaden?
Maarliefst vier. Er zijn 1062
passagiershutten, 80 procent
heeft een eigen balkon.
De eerste cruise is een twaalf
daagse vanaf 24 augustus 2002
door Noord-Europa.
Meer informatie:
www.cruisetravel.nl of
tel. 0341-371.137.
Niet alleen voor railfreaks
rijdt nog tot en met Tweede
Kerstdag elke vrijdag- en zater
dagavond de zogeheten Candle
light Express van Hoorn naar
Medemblik en terug. De rit be
gint al om 17,00 uur met een
welkomstdrankje in het stoom
treinstation en een rondleiding
door de museumwerkplaats.
Om 18.15 uur worden de kaar
sen aangestoken en begint de
trein aan zijn tocht door West-
Fx'iesland.
Tijdens de stop in Wognum is
het mogelijk een kijkje te nemen
in de locomotief; in Twisk wordt
het met veel liefde gerenoveerde
stationnetje bezocht en in Me
demblik is er een pauze-px'o-
gramma waarin onder meer een
kort concert op het fameuze Pie
ter Backei'orgel wordt gegeven.
Gedurende de x'eis wordt een 4-
gangendiner uitgeserveerd. Om
23.00 uur in eindigt de rit in
Hoox-n.Prijs 155 perpei-soon.
Meer informatie: 0229-216.931
en www.museumstoomtrein.nl
