Straks is iedereen een verdachte
Mullah Omar is omgeven door mythes
PZC
PZC
Bondgenoten VS
bevestigen steun
na rede van Bush
Mient Jan Faber over Amerika's nieuwe oorlog
te gast
22 september 1951
zaterdag 22 september 2001
door Mient Jan Faber
Volgende week is het vredes-
week in Nederland, voorbe
reid door het IKV en Pax Chris-
ti. Wij hebben ons afgevraagd of
het wel pas geeft een vredes-
week te houden in 'oorlogstijd'.
Je kunt je toch moeilijk voor
stellen dat in de jaren '40-45,
toen ons land in oorlog was met
Duitsland, er door de kerken
een vredesweek zou zijn georga
niseerd.
Alhoewel zeker in de eerste oor
logsjaren, het gewone (kerkelij
ke) leven zijn loop hernam, is ge
lukkig niemand in de kerken op
het idee gekomen om in bezet
tingstijd de vrede te gaan pro
pageren. Nee, als er al iets geor
ganiseerd moest worden dan
wel het verzet tegen de bezetter,
maar dat moest in het geheim
gebeuren. Verscheidene kerk
mensen zijn daarin voorop ge
gaan. Hun verzet heeft meege
holpen de weg naar vrede te
banen. Maar vrede was in die ja
ren vooral verre toekomstmu
ziek, niet iets dat je kon voelen
en beleven en uitstralen. Op z'n
best kon je er van dromen. Alles
op z'n tijd. Het verzet kwam
eerst. Dus ook dit jaar, nu zelfs
onze eigen premier Kok heeft
verklaard dat ons een oorlog is
opgedrongen en dat we waak
zaam moeten zijn, maar liever
geen vredesweek?
Fenomeen
Nu is de ene oorlog de andere
niet. Op CNN kun je lezen dat
het dit keer gaat om 'America's
new war'. De 'new war' is van
een heel bijzondere aard. Het is
(nog) geen oorlog tussen staten.
Zij wordt gevoerd tussen een
onzichtbaar fenomeen aan de
ene kant en de alledaagse zicht
bare samenleving aan de andere
kant. Niet gebonden aan gren
zen en al evenmin aan staten is
de 'new war' een strijd van het
licht tegen het duister, bijna let-
terlijk. De belangrijkste actoren
aan de onzichtbare zijde be
staan uit netwerken van cellen,
waartoe figuren behoren voor
wie geweld een doel in zichzelf
geworden is, figuren die geen
cent meer geven voor menselij
ke waardigheid en integriteit,
ook niet voor henzelf en dege
nen die hen na staan. Zij zijn
volgestopt met een totalitaire
ideologie, met fundamentalisti
sche geloofsopvattingen die al
les wat zij doen rechtvaardigen
en hen de status van martelaar
verschaft. Elke relativering is
uitgesloten, je kunt niet met hen
onderhandelen want het sluiten
van compromissen is voor hen
een taboe. De verzamelnaam
voor deze netwerken luidt: het
internationaal terrorisme.
'America's new war' is tegen dit
fenomeen gericht.
Je kan het bijna niet zeggen in
de geladen sfeer van deze dagen,
maar ik doe het toch: de ene ter
roristische groep is de andere
niet. Eén van de gevolgen van
'America's new war' is dat nu al
les wat naar terrorisme riekt of
ermee in verband gebracht kan
worden, op één hoop gesmeten
wordt.
Vergeten
Bush heeft gezegd dat elk land
dat terroristen toelaat, onder
dak verleent of voedt daarvoor
de prijs zal moeten betalen. Zo'n
land zal doelwit van internatio
nale actie worden. Daarbij is
niets op voorhand uitgesloten.
Het kan variëren van economi
sche boycots tot bombardemen
ten en militaire invasies. Bush
heeft echter beklemtoond het
niet bij speldenprikken te zullen
laten, zoals zijn voorganger
Clinton nog deed. As Afghanis
tan wordt aangevallen dan zal
de inzet van de strijd zijn de ver
wijdering van het Taliban-regi
me en tevens, maar dat is min
der gemakkelijk te realiseren,
de liquidatie van Osama bin La
den. Bush heeft ook geleerd van
de fouten van zijn vader. Een
herhaling van de Golfoorlog,
waar uiteindelijk Saddam
Hoessein in Irak toch aan de
macht bleef, moet worden ver
meden.
Voorkomen
New York heeft laten zien dat de
slachtoffers van het internatio
nale terrorisme doodgewone
burgers zijn, van alle rangen en
standen, kleuren en religies. Dat
roept de vraag op wat de burger
kan doen om zich tegen dit on
zichtbare fenomeen te bescher-
De burger moet waakzaam wor
den, riep premier Kok. Iedere
burger werd door Kok uitge
daagd om zich af te vragen of hij
wel voldoende notie heeft van
de dingen die vlak om hem heen
plaatsvinden en veranderen.
Mij bekroop het gevoel dat we in
deze dagen een grote stap voor
waarts maken in de richting van
een samenleving zoals George
Orwell die ooit beschreef in zijn
boek '1984', een samenleving
waarin iedereen verdacht is,
waar alles en iedereen in de ga
ten wordt gehouden, waarin
goed en kwaad samenvallen,
evenals oorlog en vrede. Sturen
de leiders van de vrije wereld
daar echt op aan? Of zijn zij zich
niet meer bewust van hetgeen ze
zeggen en roepen deze dagen.
Redenen te over om dit jaar toch
maar wel een vredesweek te
organiseren en iedereen uit te
dagen aan de gesprekken die
overal in het land worden geor
ganiseerd cleel te nemen. Die
bijeenkomsten zullen worden
bepaald door het verdriet van en
de solidariteit met de slachtof
fers en nabestaanden van de
gruwelijke aanslagen in de VS.
Maar 'America's new war' is
vooralsnog niet de mijne.
Mient Jan Faber is algemeen secre
taris van het IKV.
Niet voor niets en heel begrijpe
lijk roept premier Sharon van
Israël, en velen met hem, dat de
Amerikanen nu beter zullen be
grijpen onder welke problemen
en angsten de Isi-aëli's al jaren
leven. Maar dat de methoden die
Israël gebruikt om (het terroris
me van) de Palestijnen te
bestrijden ook zelf vaak terro
ristisch van aard zijn - staats-
terrorisme - wordt gemakshalve
even vergeten. President Bush
heeft aangekondigd dat van nu
af aan de strijd tegen het terro
risme internationaal zal worden
gevoerd, in de vorm van een oor
log, dat wil zeggen er zullen aan
het eind van de strijd alleen
maar winnaars en verliezers
zijn.
In de eerste plaats zullen de me
thoden die worden toegepast
niet 'normaal' zijn, maar
aangepast worden aan de oor
logsomstandigheden. S'taats-
terrorisme, zo vrees ik, zal meer
acceptabel worden, want gele
gitimeerd met het argument 'het
is oorlog'. In de tweede plaats
zullen landen of streken waar
terroristische cellen of organi
saties zich wel eens zouden kun
nen hebben genesteld doelwit
van actie worden. President
van onze redactie buitenland
Bondgenoten van de Ver
enigde Staten hebben
gisteren in reactie op de toe
spraak van president George
Bush tot het Amerikaanse
Congres opnieuw hun steun
toegezegd aan de VS. Bush
gaf alle landen van de wereld
te verstaan dat ze „ofwel
voor ons, ofwel voor de terro
risten" zijn.
De Amerikanen zelf reageer
den zeer positief op de krijgs
haftige rede van Bush. Hij
werd met ovationeel applaus
ontvangen en begon zijn i-ede
met een emotioneel moment.
Hij verwelkomde Lisa Be-
amer, de vrouw van de 32-ja-
rige vliegtuigpassagier Todd
Beamer, die geprobeerd zou
hebben de kapers te over
meesteren van het vliegtuig
dat in Pennsylvania neer
stortte.
Hij bedankte de leden van
het Congres, van welke poli
tieke kleur ook, bedankte de
wereld voor alle steun.
Bush liet er geen misverstand
over bestaan wie volgens
hem de VS heeft aangevallen:
Osama bin Laden.
De Amerikaanse regering
stelt de Taliban, die heersen
"over Afghanistan, een ulti
matum. Uitlevering van alle
terroristen, sluiting van trai
ningskampen, en de VS toe
laten om te zien of ze inder
daad dicht zijn.
Het congres applaudiseerde
ovationeel voor de afvaardi
ging uit New York onder lei
ding van burgemeester
Rudolph Giuliani en gouver
neur George Pataki. Bush
besloot met pathos. „Ik zal
dit bij me dragen", zei Bush,
waarna hij een politieschild-
je omhoog hield. Gekregen
van de moeder van George
Howard, die stierf in het
WTC bij een poging mensen
te redden. Premier Tony
Blair van Groot-Brittannië,
die aanwezig was bij de toe
spraak van Bush, noemde de
strij d die de VS met het inter
nationale terrorisme willen
aanbinden „een zaak van ons
allen, van de gehele demo
cratische en beschaafde en
vrije wereld."
Ook Navo-seci"etaris-gene-
raal George RobeiTson rea-
geerde positief op de speech
van Bush. „De internationa
le gemeenschap weet dat Os
ama bin Laden en zijn net
werk in het verleden achter
enkele van de ergste aansla
gen zaten", zei hij tegen ver
slaggevers van de Duitse te
levisiezender ZDF. Een
woordvoerder van de Duitse
bondskanselier Gerhard
Schroder verklaarde dat de
Duitse ï-egering net als de
Amerikaanse denkt dat de
strijd langdurig zal worden
en een brede basis nodig
heeft.
De Zweedse premier Göran
Persson noemde de toe
spraak van Bush evenwich
tig. De Zweedse politieke
partijen steunen het recht
van de VS om zich te verdedi
gen „in overeenstemming
met de resolutie van de VN-
Veiligheidsraad." Zweden
vindt wel dat de te nemen
maatregelen niet in strijd
mogen zijn met de interna
tionale wetgeving en dat
burgers zoveel mogelijk ge
spaard moeten blijven.
Een woordvoerder van cle Ja
panse premier Junichiro
Koizumi zei dat Japan zijn
steun aan Bush zover moge
lijk zal uitbreiden, „tot onze
maximumcapaciteit". Het
Japanse leger mag volgens de
grondwet alleen defensief
optreden, maar de px-emier
zal dinsdag in Washington
toch overleggen over samen
werking met de Amerikanen.
Sergej Rogov, directeur van
de Russische denktank USA
Canada Institute, merkte op
dat Bush verzuimd heeft de
fouten van de VS te ei-ken
nen, vooral de fouten die ge
maakt zijn in het Midden-
Oostenbeleid. „Amerika
heeft bijgedragen aan het
creëren van een monster als
Bin Laden", aldus Rogov.
„De VS hebben deze mon
sterlijke vijand van de Sov
jet-Unie gecultiveerd."
AP/GPD
door Kathy Gannon
Net als de fundamentalistische Tali
ban die hij aanvoert, is Moham
med Omar omgeven door mythevor
ming, overleveringen en verhalen uit
de tweede hand. Zeker is dat de mullah
het laatste woord heeft over alle be
langrijke beslissingen die in het door de
Taliban beheerste gebied van Afgha
nistan worden genomen. Hij is ook de
gene die genoeg macht heeft om Osama
bin Laden - de schatrijke Saoediër die
achter de aanslagen op het World Trade
Center en het Pentagon zou zitten - uit
te leveren en zijn land op die manier
mogelijk een grootscheepse militaire
campagne zou kunnen besparen.
Het bekendste verhaal over de in totale
afzondering levende geestelijke, die
zichzelf heeft uitgeroepen tot bevel
hebber over de getrouwe moslims in
Afghanistan, is wel dat van zijn ene
oog. Als moejahed - heilige strijder - in
de oorlog tegen het Sovjetleger werd-
Omar in zijn oog geraakt door een gra
naatscherf. De mythe wil dat hij zich
vervolgens zelf heeft geopei-eerd: met
zijn eigen mes verwijderde hij het ge
wonde oog. Anderen houden het erop
dat Omar weliswaar in het oog was ge
troffen, maar dat anderen hem onder
het mes namen.
De 41-jarige Omar wordt omschreven
als een rustige man, met een rijzige ge
stalte, een blanke huid en een donkere,
slordige baard. Hij ontmoet vrijwel
nooit mensen van buiten Aghanistan
en niet-moslims ziet hij al helemaal
nooit. D egenen die hem heb ben gespro
ken, beschrijven de mullah als een man
van weinig woorden en een onwankel
baar geloof. Zijn interpretatie van de
islam is uiterst strikt en onwrikbaar -
vriend noch vijand lijkt enige invloed
op hem te kunnen uitoefenen.
Volgens een oom van een van de drie
echtgenotes van Omar, heeft de mullah
in zijn huis bij het Zuid-Aghaanse
Kandahar regelmatig oude vrienden
op bezoek. De huiskamer is spaarzaam
gemeubileerd, zegt het aangetrouwde
familielid Nida Mohammed, die een
huiselijk tafereeltje schetst: Omars
kinderen spelen aan zijn voeten of zit
ten op z'n knie. Naar verluidt heeft
Omar vier zoons en een dochter.
De Pakistaanse minister van binnen
landse zaken Moinuddin Haider be
klaagde zich eens krachtig tegenover
Omar over de bedenkelijke internatio
nale reputatie van de Taliban en de
schade die Pakistan - één van de slechts
drie landen die het Taliban-bewind er
kent - daarvan zou ondervinden. Omar
was niet onder de indruk van het ge
weeklaag. As er een probleem was,
moest Pakistan zijn erkenning van het
Taliban-regime maar intrekken, gaf hij
de bezoekende minister te verstaan.
Amir-ul-Momineem - commandant
van de moslim-gelovigen - luidt de titel
waarmee Omar zich sierde. Maar hij
begon als jonge prediker - mullah - van
een moskee in Singhesar, het dorp
waar zijn wortels liggen. Hij ging er als
tiener al voor in gebedsdiensten. Tegen
betaling, want hij moest zijn familie
voeden. Maar in 1979 veranderde de si
tuatie in Afghanistan, door de komst
van de Sovjettroepen die de linkse re
gering kwamen ondersteunen. Omar
legde de Koran neer en greep naar de
wapens. Omar en zijn medestrijders
noemden zichzelf de Talibs - leerlingen
van de islam. Troepen vanhet Sovjetle
ger werden gestationeerd in Kandahar,
niet ver van Singhesar, om daar te pro
beren de felle strijders van de Pathaan-
bevolkingsgroep er onder te krijgen.
Toen de Sovjet-Unie zijn leger in 1989
uit Afghanistan terugtrok, keerde Om
ar terug naar de moskee. Hij leidde er
een leven als geestelijke terwijl zwaar
bewapende krijgsheren, de voormalige
commandanten van het moslimrebel-
lenleger dat de Sovjettroepen het leven
zuur hadden weten te maken, het zui
delijke Kandahar opdeelden. Passan
ten werden beroofd of afgeperst.
Dan mengt Pakistan zich in het levens
verhaal van de dromer Omar. In 1994
werd een konvooi Pakistaanse vracht
wagens gekaapt in Aghanistan. De
trucks waren op weg naar Centraal-
Azië, langs een nieuwe handelsi-oute
vanuit Pakistan. Benazir Bhutto, toen
premier van Pakistan, eix haar minister
van binnenlandse zaken Nasrullah Ba-
baar - net als Omar en de meeste Talibs
een etnische Pathaan - besloten naar
Kandahar af te reizen om de jonge
geestelijke om hulp te vragen bij het af
handelen van de kaping.
Schepping
Van de Taliban, die numeer dan 90 pro
cent van het grondgebied van Afgha
nistan in handen hebben, is meer dan
eens gezegd dat ze een schepping van
het buurland Pakistan zijn. Omars
hulp bij het terugkrij gen van de vracht
wagens was het beginpunt voor de Pa
kistaanse hulp aan de mullah en zijn
mannen.
Omars medestanders gebruikten de
Pakistaanse hulp om zichzelf beter te
bewapenen. Ze gingen snel van start en
ontwapenden de krijgsheren van
Kandahar, om binnen enkele maanden
naar het westelijke Herat te trekken.
Die stad gold als het bolwerk van de
voormalige anticommunistische guer
rillastrijder Ismail Khan. Omar en zijn
Taliban wisten de stad in handen te
krijgen zonder er hard voor te hoeven
vechten. Khan vluchtte in een konvooi
van vijftig vrachtwagens naar Iran.
Omars opmars door Aghanistan was
nauwelijks te stuiten. Het gevolg was
dat er mythevorming rond de mysteri
euze leider van het fundamentalisti
sche gezelschap op gang kwam.
Na een reeks succesvolle aanvalsacties
trokken de Taliban op naar de Af
ghaanse hoofdstad Kaboel. Ze beloof
den de verschillende islamitische fac
ties die daar op voet van oorlog met
elkaar leefden te zullen verdrijven. In
september 1996 was het zover. De Tali
ban verdreven president Burhanuddin
Rabbani en zijn defensiechef, Ahmed
Shah Massoud - de vorige week omge
komen anti-Talibanleider, Leeuw van
Panshir - uit Kaboel. De Taliban voer
den in het veroverde land zeer strikte
moslimwetgeving in, waar vrouwen
buitenshuis geen vrijheden hebben en
alle vormen van amusement verboden
zijn.
De man die de Taliban-beweging op
zette, woont sinds 1999 zo'n vijftien ki
lometer buiten Kandahar. In dat jaar
ontplofte er een bom vlakbij zijn huis in
de stad, die aan veei*tig mensen het le
ven kostte. Omar vertoont zich bijna
nooit in het openbaar. Sinds 1996 is hij
slechts drie keer naar Kaboel afge
reisd. Hij bleef telkens maar kort en
bracht er de meeste tij d door bij zijn ei
gen strijders.
Omar zelf is duidelijk over de doelstel
ling van zijn beweging: „Wij voeren een
jihad tegen degenen die het Afghaanse
volk lieten lijden en de moslimleer
schonden. De Taliban zullen vechten
tot er geen bloed in Afghanistan meer
over is om te vergieten en de islam een
manier van leven is geworden voor ons
volk." AP
Niet-aanvalsverdrag
Israël heeft gisteren aangebo
den ni et-aanvalsverdragen
met alle Arabische staten te te
kenen. Dit aanbod zou zijn ge
daan in het Israëlische
antwoord aan de verzoenings
commissie van de VN voor Pa
lestina in Parijs.
Raceboot
Op het meer van Coniston bij
North-Lancashire is Enge-
lands krachtigste i-aceboot ge
test. De Brit Donald Campbell
wil met de Bluebird een aanval
doen op het wereldsnelheids
record te water, dat op naam
staat van Amerika.
Tijdens de test bereikte de boot
een snelheid van meer dan 190
kilometer per uur.
Ambonezenkampen
Generaal-maj oor Scholten
heeft de Ambonezenkampen
in Zeeland bezocht. Hij heeft
er gesproken met de karnpra-
den en plaatselijke noden en
problemen geïnventariseerd.
De generaal is belast met het
toezicht over Ambonezen-
woonoorden in Nederland.
Uitkering
De provincie Zeeland krijgt, j
ook dit j aar een speciale uitke- j
ring van het Rijk voor de cala-
miteuze polders. De Tweede
Kamer stemde in 1948 al in
met een uitkering voor de ja
ren '48 tot en met '50. Het
wetsontwerp voor 1951 is zon
der beraadslaging of stem
ming goedgekeurd.
Met een parade van onder meer door versierde voertuigen getrokken kanonnen vierde het Talibanbewind vorige maand voor de 82ste keer dat het land indertijd onaf
hankelijk werd van Groot-Brittannië. foto Saeed Khan/EPA
Uitgever:
J.C Boersema
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax:(0118)470102
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118)470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail- redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4-530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax. (0115)610724
E-mail' redtern@pzc.nl
Hulst: 's Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114) 373839
Fax. (0114)373840
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111) 454657
E-mail: redzzee@pzc nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst'
8.30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot '10.30 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
j 0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdagop de kantoren
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 13.30 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000.
Fax (0118) 470100.
Abonnementen
(bij acceplgirobetaling geldt een
toeslag van 1,65 0,75)
per maand: 39,45 17,90
per kwartaal: 107,50 48,78
per jaar: 409,50 185,82
Voor toezending per post geldt
een toeslag. E-mail: abo@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag, 2,00 0,91
zaterdag 3,00/ 1,36
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
ia Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor hel advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd bij
de advertentieorderafdeling.
Tel: 0118-484321
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De door u
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ol door ons zorgvuldig geselecteerde
derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schrilteli|k melden bij: PZC. afdeling
2, Postbus 18,4380 AA Vlissingen