PZC
Reis rond de wereld
in veertig minuten
29
Las Vegas,
het Disney
voor oudjes
Wereldhaven
Forteiland
Renault 4
Art nouveau
Waterlinie
zaterdag 8 september 2001
Ooit was Las Vegas wei
nig meer dan een louche
gokstad geregeerd door
gangsters. Die tijd is voorbij.
Nog steeds is die merkwaar
dige stad in de woestijn van
Nevada het grootste speelhol
op aarde. Maar nu tegelijk
ook het luxueuste. Waar el
ders reis je in veertig minu
ten de wereld rond?
Het mag de gast aan niets
ontbreken. Kamer 1009 in
Treasure Island is 14 meter lang
en 11 meter breed. Exclusief de
twee badkamers van 4x4. Beide
zijn volstrekt identiek, alleen is
de linker voorzien van een bub
belbad en de rechter van een
douche. De schatkist aan het
voeteneind van het kingsize bed
lijkt in eerste oogopslag een eer
betoon aan de naam van het ho
tel, maar dan zie je plotseling
een knop zitten. Waarop je
drukt. Daar verschijnt, lang
zaam oprijzend uit zijn kist, een
televisietoestel. Dat is sterk.
Het heeft precies dezelfde afme
tingen als het apparaat dat drie
meter verderop bij het bankstel
in de hoek staat.
Overdrijven is in Las Vegas tot
kunst verheven. Vanaf het op
een reusachtige glitter-disco
theek lijkende McCarren Inter
national Airport, even buiten de
stad, heeft het er alle schijn van
dat de skyline gemaakt is van
bordkarton. Want dat kan niet
natuurlijk: Luxor, de Eifeltoren
en het Dogenpaleis naast elkaar.
Maar het blijkt slechts een eer
ste indruk. Eenmaal op The
Strip gearriveerd, de straat
waar het iii de gokmetropool al
lemaal om draait, doemen ook
nog het Vrijheidsbeeld op, de
Are de Triomphe en de piramide
van Cheops. Om maar iets te
noemen.
Een reis rond de wereld in veer
tig minuten is in Las Vegas geen
enkel probleem. Zelfs al zou je
in die tijd nog willen trouwen.
Wedding Chapels voldoende.
Een stuk of honderd.
Louche goknest
Tot halverwege de jaren veertig
was Las Vegas weinig meer dan
een weg in de woestijn. Toen
kwam Benjamin 'Bugsy' Siegel
langs. En löreeg een visioen. 'Als
we hier nou eens...' De joodse
maffiabaas leende een miljoen
dollar van Meyer Lanski en be
gon aan de bouw van The Fla
mingo dat in 1946 werd ge
opend. Het 'mooiste hotel ter
wereld' ging ondanks zijn voor
die tijd onmetelijke g'okhal me
teen weer failliet ook. Gerom
mel met centen. Komt wel meer
voor in die kringen, maar
Lanski was er niet van gediend.
'Bugsy' werd op gebruikelijke
wijze de wacht aangezegd. Hij
sneuvelde, liggend op zijn sofa,
in een regen van kogels.
Het bewind kwam in handen
van Gus Greenbaum, die op zijn
beurt werd opgevolgd door 'the
toughest jew on earth', Davie
Berman. Onder zijn leiding ont
wikkelde Las Vegas zich ra
zendsnel tot een louche goknest
dat volledig werd beheerst door
de maffia'. Totdat in 195 2 de Sta
te Gaming Control Board werd
opgericht. De nieuwe over
heidsinstelling greep keihard
in. Wie sjoemelde verloor zijn
vergunning met als gevolg dat
fraude in de woestijnstad nu
niet of nauwelijks meer voor
komt. Waarom ook. Niemand
slacht een kip met gouden eie
ren. Aan gokken - zo onthult het
boekje Las Vegas Trivia - ver
dienen de gezamenlijke hotel
casino's per jaar om en nabij de
tien miljard dollar; ofwel 171
dollar per seconde.
Alles draait hier om geld. Maar
tegelijk ook betekent het hele
maal niets. MGM's Steve Wynn
begon op 7 november 1995 aan
de bouw van alweer een nieuw
hotel dat alle andere hotels aan
The Stx-ip in de schaduw moest
stellen. Daar had hij 1,6 miljard
dollar voor over, vier miljard
gulden. 'The Bellagio' opende
op 15 oktober 1998 zijn deuren
en vormde het gezicht van het
nieuwe Las Vegas. Het Las Ve
gas van de dure winkels, de sjie-
ke restaurants en de high rol
lers, de gokkers die in de watten
worden gelegd omdat ze per et
maal minimaal vijfduizend dol
lar inzetten. Het Las Vegas kort
om, van de snobs.
Wie de zinsbegoochelende lob
by van 'The Bellagio' betreedt,
moet wel over een ijzeren zelf
Elke avond woedt op de 'binnenzee' voor hotel Treasure Island een complete zeeslag.
In The Venetian dobberen gondels op een canal grande, compleet met San Marco-plein en Dogenpaleis.
beheersing beschikken, wil hij
niet op z'n minst een wenk
brauw ophalen. Zes zwemba
den, winkels van (kleine greep)
Chanel, Tiffany Co, Yves
Saint Laurent, Gucci en Giorgio
Armani, een op de Opera van
Parijs gelijkend theater met
1800 zitplaatsen alsmede een
restaurant dat Picasso is gehe
ten en dat werd gegarneerd met
schilderijen (hele grote) en ke
ramiek van de meester zelf.
Niets is normaal hier. Las Vegas
wil in alles het grootste en het
beste zijn. Geen stad ter wereld
trekt zoveel toeristen (35 mil
joen per jaar), geen stad heeft
zoveel hotelbedden (129.000),
geen stad groeit zo snel (van
60.000 inwoners in 1950 tot 1,5
miljoen nu). Ramon lacht zich
dood. De uit Cuba afkomstige
ober van Circo kwam in 1969
naar Las Vegas en kocht voor
'een paar centen' anderhalve
hectare grond waarop hij een
huisje liet zetten. Als Castro
overlijdt, bekent hij, verkoopt
hij alles en gaat hij terug naar
zijn geboorte-eiland. Als miljo
nair waarschijnlijk. In dollars.
Een eenzame winnaar in een
stad, bezocht door louter verlie
zers. Bestudering van Las Vegas
Trivia leert dat er in alle hotels
en gokhallenbij elkaar 197.496
slotmachines staan. Maar het
boekje dateert uit 1997. Dus
zullen het er nu veel meer zijn.
Want Las Vegas ging dan wel op
de luxe-toer: gokken is en blijft
de belangrijkste bron van inko
men.
's Ochtends, bij het ontbijt, wor
den nummers omgeroepen. De
leekbegrijpt niet waarom. Tot
dat er aan een tafeltje, even ver
derop, heel hard wordt gegild.
Hartelijk gefeliciteerd. Me
vrouw daar, deed mee aan een
spel dat 'keno' heet, een soort
bingo. En ze won zojuist een
Ferrari.
Daarmee zal ze op The Strip
geen slecht figuur slaan. Maar
opvallen is natuurlijk iets an
ders in een stad waar - als de
avond valt - neon, laserstralen
en vuurwerk de hemel met dui
zenden kleuren tatoeëert. De
kitsch voorbij. Voor 'Treasure
Island' ligt een binnenzee (Buc
caneer Bay) waarop - om de an
derhalf uur - het 17e-eeuwse
marinefregat Britannia het pi-
ratenschip Hispanolia in de
hens probeert te schieten. Dat
lijkt te lukken maar uiteindelijk
komen Blauwbaard en z'n be
manning toch als overwinnaars
uit de strijd. De Britannia zinkt
tot aan het kraaiennest in het
water. En duikt vijf minuten la
ter in de beste Disney-traditie
weer op om gereed te worden ge
maakt voor de volgende seance.
De voorbijgangers zijn nog
maar nauwelijks bekomen van
de baaierd van vuur, kanonge
bulder, brekende ra's en scheu
rend zeildoek of even verderop,
voor 'The Mirage', ontploft een
vulkaan. Voor een moment lijkt
Las Vegas te worden bedreigd
door een rokende en smeulende
lavastroom, maar geen angst.
Een paarse waterval van Niaga-
ra-formaat smoort op het laat
ste moment alle gevaar. Hoog
tijd om tot rust te komen in het
aanpalende, onlangs geopende
'The Venetian', met 'The Belag-
gio' het chicste dat Las Vegas te
bieden heeft.
Schapenwolkjes
De werkelijkheid overtroffen.
Daar hebben we warempel het
Venetiaanse Canal Grande.
Maar dan zowel overdekt als
luchtgekoeld. Het San Marco-
plein ligt niet helemaal op de
juiste plaats en wat het Dogen
paleis hier doet, is evenmin dui
delijk. Daar staat tegenover dat
niemand angst hoeft te hebben
voor regenbuien, verzakkingen
en overstromingen. Onder een
hemelsblauw plafond, waarop
schapenwolkjes drijven, varen
zes gondels af en aan. Vierhon
derd meter heen, vierhonderd
meter terug. Bij de winkel van
Davidoff barst de gondelier uit
in een hartstochtelijk 'Sole
Mio'. Van het verliefde stel dat
door hem in de boot is genomen,
krijgt hij straks ongetwijfeld
een paar dollar extra.
De bouw van 'The Venetian'
kostte alweer meer dan die van
'The Ballagio': 2 millard dollar.
Houdt het dan nooit op? Aan het
begin van de jaren negentig al
kwamen milieuverenigingen in
het geweer, omdat de stad zo
veel water gebruikte dat zeldza
me, in de omringende woestijn
levende planten en dieren het
loodje dreigden te leggen. En
onlangs liet de regering in Was
hington de staat Nevada (waar
in Las Vegas ligt) weten dat het
niet meer in aanmerking komt
voor federale subsidies als er
niet meer wordt gedaan aan de
snel toenemende luchtveront
reiniging boven het grootste
speelhol ter wereld.
Geklets
Maar volgens Sam T. Gould III,
tandarts the New Jersey, is het
allemaal geklets op niets af. De
ontwikkeling gaat gewoon
door, vertel hem wat. In 1993
kwam hij samen met z'n vrouw
voor het eerst naar Las Vegas.
De ultieme vakantie. Het beviel
hem zelfs zo goed dat hij er
sindsdien elk jaar een weekje
doorbrengt, vanaf 1998 in 'The
Ballagio'. Want dat is pas echt
verwennerij. Een beetje golfen,
een beetje gokken (gaming
noemt hij het, klinkt minder
hard dan gambling) en - zoals nu
- een beetje in het zwembad lig
gen. Wat wil een mens nog meer?
Okay, een showtje misschien.
Maar is Las Vegas niet één en al
show dan? 'You know, I call it a
Disney for oldies.'
Hij grinnikt en vraagt of z'n
nieuwe vrienden misschien iets
willen drinken. 'A Moët
Chandon? A Mumm? A Taittin-
ger?' Hij bestelt meteen een hele
fles. Je gaat je hier over steeds
minder verbazen.
Rob van den Dobbelsteen
CANADA
Las Vegas is door verschillende Neder
landse touroperators opgenomen in een
rondreis door het westen van Amerika,
waarbij tevens de grote nationale parken
worden bezocht. Maar onder de naam Las
Vegas Express organiseert Jan Doets Ame
rica Tours in Heerhugowaard ook speciale
5-, 6- en 7-daagse reizen naar de stad in de
woestijn van Nevada.
Er kan worden gekozen voor verschillende
luchtvaartmaatschappijen, maar de han
digste en snelste verbinding is die met Uni
ted Airlines. Vertrek vanuit Amsterdam om
11.30 uur; aankomst in Las Vegas (na een
overstap in Chicago) 15.56 uur plaatselijke
tijd. De terugreis (eveneens met een over
stap in Chicago) begint om 10.30 uur; aan
komst in Amsterdam (volgende dag) om
08.35 uur.
Prijzen afhankelijk van het hotel waarvoor
wordt gekozen en met hoeveel personen er
wordt gereisd: vanaf 1310 (vijfdaagse trip;
vertrek eind augustus) tot 4175 gulden (ze
vendaagse trip, vertrek september en okto
ber). Eventueel kan tegen extra betaling
voor kaartjes voor de grote shows (waaron
der die van het Cirque du Soleil in 'Treasure
Island* en 'The Ballagio') en voor excursies
naar onder meer de Grand Canyon worden
gezorgd.
Meer informatie: Jan Doets America Tours,
072-575.3333; internetwww.jandoets.nl
VER E NIG D E
STATEN
<»San Francisco
•Las Vegas
Chicago-;
Washington;
Lós Angeles
Dat Rotterdam een wereld
haven is, toont de stad tot
en met morgen (zondag) aan het
publiek. Langs de kaden van de
Nieuwe Maas wordt een We
reldhaven Festival gehouden
met veel muziek, kinderactivi
teiten, demonstraties, excursies
naar havenbedrijven en wed
strijden zoals een sloepenrace.
Een hoofdrol is weggelegd voor
de cruiseferry Pride of Rotter
dam van P&O North Sea Fer
ries. Deze grote veerboot vaart
morgen even voor enen van Eu
ropoort naar de Wilhelminaka-
de in Rotterdam, waar ze door
sleepboten van het Loodswezen
wordt binnengehaald. Om twee
uur vertrekt het schip weer naar
Europoort.
Meer informatie via internet:
www.wereldhavenfestival.nl
Tijdens het najaar en de win
termaanden is het weer mo
gelij k het f orteiland IJ muiden te
bezoeken. Dit eiland, gelegen in
de monding van het Noordzee
kanaal, dateert van 1880. Het
was onderdeel van de stelling
van Amsterdam en diende in de
Tweede Wereldoorlog als ver
blijf van Duitse manschappen.
De Duitsers bouwden er tevens
diverse bunkers.
Er zijn speciale excursies op 16
september, 7 oktober, 4 novem
ber en 2 december. De boot ver
trekt telkens om 12.00 uur vanaf
de Seinpostweg in IJmuiden.
Men moet een kwartier van te
voren aanwezig zijn. Bij vol
doende belangstelling is er een
tweede rondleiding om 14.00
uur. Kaartjes kosten 25 gulden
en kunnen worden gereserveerd
en afgehaald bij de WV's
IJmuiden, Haarlem en Zand-
voort. Meer informatie: 023-
571.2262 en internet
www.vwzk.nl
Koekjesblik was nog een van
de vleiendste benamingen
voor de Renault 4. Liefhebbers
van dit opmerkelijke Franse au
tootje komen morgen (zondag)
aan hun trekken in het Neder
lands Openluchtmuseum te
Arnhem. Daar staat die zondag
de Renault 4 in het zonnetje.
Precies veertig jaar geleden
werd de R4 aan de internationa
le autopers gepresenteerd, en
dat is voor de Renault 4 Club
Nederland de reden om voor het
eerst een evenement aan het be
faamde voertuig te wijden.
Circa honderd vijf tig Renault 4-
bezitters uit binnen- en buiten
land houden een concours d'ele
gance in het museumpark,
waarna een prijsuitreiking
volgt. Het Openluchtmuseum is
open van 10.00-17.00 uur, het
concours d'elegance duurt van
14.00-15.00 uur. Entree volwas
senen: 23,25 gulden, kinderen
15,50 gulden. Meer informatie:
026-357.6111 en internet
www.openluchtmuseum.nl
Nog tot en met zaterdag 30
september is in het Tech
niek Museum in Delft de ten
toonstelling Delftse Art Nou
veau te bezoeken. Hier staan
onderwijs en ontwerpen uit de
periode 1880-1914 centraal. Te
zien zijn diverse vormen van
kunstnijverheid zoals wand- en
plafonddecoraties, meubilair,
keramiek en glas-in-lood. De
zelfde expositie gaat daarna
naar het Drents Museum in As
sen, waar deze van 13 oktober
tot en met 20 januari is te zien.
In Delft zijn in enkele andere in
stellingen ook presentaties en
exposities die met Art Nouveau
te maken hebben. Kinderen
kunnen elke zondagmiddag
deelnemen aan een workshop
glas-in-lood. Op de zondagen 16
en 23 september zijn er om 14.00
uur lezingen in respectievelijk
Museum Paul Tétar van Elven
en De Koninklijke Porceleijne
Fles. Meer informatie:
015-2138311.
Van Muiden tot de Biesbosch
liggen 46 forten en ruim 900
waterbouwkundige en militaire
objecten, die samen de negen
tiende eeuwse Nieuwe Holland
se Waterlinie vormen. Veel
forten zijn gewoonlijk niet toe
gankelijk, maar in september
kunnen er 25 bezocht worden,
vooral in de provincie Utrecht.
Dat gaat gepaard met diverse
activiteiten. Dat gebeuld onder
de noemer Nationale Forten
maand. Er is een gratis brochure
verkrijgbaar bij grotere WV's
en bibliotheken in het land, en
meer gegevens via internet:
www.fortenmaand.nl
