Oorsprong leven komt uit ruimte
Materialen trotseren
verblijf in de ruimte
Nog even wachten
met m-bankieren
Ratten-gen verhoogt vitamine in sla
Droog bonenloof helpt tegen aaltjes
Kattenkruid bestrijdt muggen
Grafologie keert terug
De zoektocht van astrofysicus J. Mayo Greenberg
postzegels
BLACKSBURG - Door bepaalde ratten-genen over te zetten
in sla maakt de plant tot zeven keer zoveel vitamine C. Dit bi
zar experiment is gedaan door Craig Nessier van de universi
teit van Virginia in Blacksburg (VS). Door een gewas een ho
ger vitamine C gehalte te geven, blijft het langer houdbaar in
de winkel.
Tot nu toe werd gedacht dat dierlijke genen niet kunnen aan
slaan in planten, omdat ze verschillende biochemische routes
hebben. Omdat planten niet kunnen bewegen, beschikken ze
over een betere biochemie, onder meer om goed beschermd te
zijn tegen de buitenwereld. Volgens Nessier beschikken plan
ten over zowel plantaardige als dierlijke routes waarlangs
biochemische processen, zoals afweer, plaatsvinden.
Nessier denkt niet dat sla met ratten-genen ooit commercieel
op de markt zal komen. Hij hoopt wel dat zijn onderzoek meer
licht werpt op de manier waarop planten vitaminen aanma
ken. Ooit zal deze kennis zijn vruchten afwerpen voor de men
sen in ontwikkelingslanden. ,,Het is belangrijk dat mensen
die niet veel eten, toch een dieet hebben dat rijk is aan vitami
nen om gezond te blijven en te kunnen overleven." GPD
GRIFFIN - Een mengsel van gedroogd loof van verschillende
soorten bonen in de grond beperkt het aantal wortelknob-
belaaltjes. Dit kleine wormpje brengt veel schade toe bij on
der meer de aardappel, tomaat en maïs. Het aaltje wordt tot
nu toe bestreden met chemische stoffen. Deze gifstoffen kun
nen grotendeels worden vervangen door vóór het planten de
grond te bewerken met gedroogde bonenplanten.
Bij veldproeven in Griffin, Georgia, was het aantal bode
maaltjes in een tomatenperceel ingedamd met 67 tot 89 pro
cent. De onderzoekers van de universiteit van Georgia wijten
die terugval aan natuurlijke stoffen in bladeren, stengels en
zaden van de bonen. GPD
AMES - Muggen nemen het hazenpad voor kattenkruid. Het
plantenextract is niet alleen veilig, maar ook effectiever dan
de commercieel gebruikte middelen. Zo blijkt uit studie aan
de Iowa State University in Ames (VS).
De meeste mensen gebruiken DEET als insectenspray. DEET
staat voor de chemische verbinding diethyl-m-toluamide.
Een waterige oplossing van geperste stengels en bladeren van
kattenkruid werkt beter dan een tien keer zo geconcentreerde
oplossing DEET.
De onderzoekers hebben het effect getest bij groepen van
twintig muggen die in een reageerbuis zaten, afgesloten met
een filterpapier. Na tien minuten was bij toepassing van
DEET de helft van de muggen dood, terwijl er bij het katten
kruid nog maar een kwart leefde. Mogelijk nadeel is dat het
extract van kattenkruid korter werkt dan DEET. GPD
DEN HAAG - Waren we blij dat bij sollicitaties de handge
schreven brief als weerslag van de persoonlijkheid heeft afge
daan, keert de grafologie in een moderne vorm terug. Althans
volgens printerfabrikant Lexmark. Die heeft psycholoog
Aric Sigman opdracht gegeven voor een studie. Daaruit blijkt
- uiteraard - dat lettertypen veel zeggen over degene die ze
heeft uitgekozen.
Sigman constateert dat gebruikers van het type Courier saai
en ouderwets zijn. Snelle, vrouwelijke yuppen gebruiken de
Georgia of de Shelly. Een 'openlijke aandachttrekker' doet
het met de Comic Sans en de Times is de goede keuze voor wie
toch een traditionele sollicitatiebrief wil schrijven.
Gebruikers van de Arial 'hechten waarde aan veiligheid en
anonimiteit', aldus het onderzoek. GPD
dinsdag 4 september 2001
door Gertjan van Geen
De zoektocht naar de oor
sprong van het leven op
aarde heeft plaats in het Leids
laboratorium. Hoogleraar J.
Mayo Greenberg leeft tussen
borrelende buisjes en ultravio
let licht, dat de straling van de
sterren in het universum simu
leert. Op 79-jarige leeftijd is hij
een van de leidende astrofysici
in de wereld. Het levensverhaal
in het kort van een beminnelijke
Amerikaan, die sinds 25 jaar in
Nederland woont. „Mijn inte
resse in astronomie begon al op
mijn achtste. Pas jaren latei-
kwam ik erachter dat ik er mijn
brood mee kon verdienen."
Iets meer dan een half jaar gele
den werd bij Mayo Greenberg
kanker van de pancreas gecon
stateerd. Eén keer in de twee
weken reist hij af naar Leuven
om een intensieve chemothera
pie te ondergaan. Hoewel de be
handeling zich nog in een expe
rimentele fase bevindt, is het
Greenbergs enige kans op her
stel. Doorgaans kost het hem
drie dagen om ervan bij te ko
men. Hij gunt zichzelf nauwe
lijks meer tijd, het lab roept
hem. Hoewel hij al veertien jaar
pensioengerechtigd is, brengt
hij rond de vijf dagen per twee
weken in het Huygens Labora
torium door.
„Ik moet wel, want ik kan niets
anders", verontschuldigt
Greenberg zich in zijn huis aan
de Morsweg.
Uitvoerig doet hij zijn carrière
uit de doeken. Tussendoor komt
een Chinese student langs om
wat onderzoeksresultaten mee
te delen. Greenberg instrueert
hem kort en bondig. De twee
hebben naar het schijnt aan een
half woord genoeg.
Nog tijdens zijn studie natuur
kunde werd Greenberg in de
Tweede Wereldoorlog gerecru-
teerd om onderzoek te doen
naar luchtstromingen over
vleugeloppervlakten. Hij
schreef er twee artikelen over in
1947. Het zouden niet zijn enige
artikelen worden, waaraan nog
steeds gerefereerd wordt.
Greenberg: „Dit jaar nog las ik
een artikel, waarin mijn werk
van destijds genoemd wordt."
Het zou te kort door de bocht
Astrofysicus Mayo Greenberg zou zo graag nog elf jaar leven om dan, in 2012, de landing op een komeet te kunnen meemaken.
foto Mark Lamers
zijn om te stellen dat het een tot
het ander leidde. Toch hing zijn
intrede in de wereld van astro
nomie nauw samen met wat hij
tijdens de oorlogsjaren onder
zocht. Luchtstromen leiden tot
het botsen van deeltjes en dat
leidt weer tot verlies van ener
gie. Later las Greenberg over in
terstellair stof, deeltjes die zich
tussen de sterren bewegen en
zorgen voor het blokkeren van
licht.
Licht
„Het licht van sterren dat wij
waarnemen, is niet het echte
licht dat ze uitstralen. Wij zien
het gepolariseerd. De zon bij
voorbeeld lijkt veel roder dan
hij in werkelijkheid is. Ik heb
toen een theorie ontwikkeld
over hoe dat licht nu zo uiteen
geslagen wordt. De enige ma
nier was dat opeengehoopt
interstellair stof een deel absor
beerde. Via een simpel apparaat
dat ik met een paar studenten
ontwikkelde, konden we die
theorie bewijzen en leerden we
hoe kleine deeltjes licht konden
polariseren."
Door zijn resultaten kwam hij in
aanraking met de meest ver
maarde astronomen ter wereld.
Greenberg reisde de wereld af
en via een reis naar Zweden
kwam hij terecht in Leiden,
waar de beroemde Henk van de
Hulst hem met open armen ont
ving. „Ik was een natuurkundi
ge, die nooit ook maar een colle
ge in astronomie had gevolgd.
Maar mijn theorieën sloten aan
op de zijne. Twee jaar later
schreef ik al mijn eerste artikel
als astronoom over dat inter
stellaire stof."
We schrijven begin jaren zestig.
De oorsprong van het leven had
Greenbergs interesse reeds ge
wekt. De destijds heersende
standaardtheorie bestond erin
dat de bouwstenen van het le
ven, aminozuren die in elke le
vende cel voorkomen, in de at
mosfeer rondwaren. Greenberg
weerlegde de theorie en brak
een lans voor interstellair stof,
dat via komeetinslagen naar de
aarde gebracht werd om daar
door te groeien tot veel com
plexere moleculen. Een kans om
tot een bewijs daarvoor te ko
men, faalde jammerlijk toeneen
camera bij een experiment in de
ruimte om een komeet van
dichtbij te fotograferen door
omstandigheden kapotging.
Slechts een foto was bruikbaar.
Hoewel uit het veld geslagen,
deed Greenberg nieuwe voor
spellingen, die uitkwamen toen
de komeet van Halley in 1986 op
korte afstand van de aarde pas
seerde.
Bewijzen
Hij zou zijn ideeën nooit hebben
kunnen onderzoeken als de
Leidse universiteit hem ruim 25
jaar geleden niet de middelen
had verschaft en het vertrouwen
had geschonken. In het Huygens
Laboratorium kan hij rustig
werken aan het vinden van be
wijzen voor zijn gelijk. Inhetlab
simuleert hij bij een tempera
tuur van 10 Keivin (263 graden
onder nul) een proces van hon
derdduizenden jaren.
De resultaten zijn bemoedi
gend. Simpele moleculen als
water, koolmonoxyde en me
thylalcohol worden blootge
steld aan ultraviolet licht. Als
die ijzen worden ingedampt
(opgewarmd) ontstaat een resi
du, dat Greenberg bij gebrek
aan beter 'yellow stuff' noemt.
In dat 'gele spul' vond hij reeds
drie aminozuren, de bouwste
nen van het leven. Wat voor hem
aantoont, dat de oorsprong van
het leven op aarde vanuit de
ruimte is neergedaald. „Het be
wijst voor mij dat leven niet
uniek is. Water is niet uniek, ko
meten zijn niet uniek en inter
stellair stof bestaat. Of ergens
anders intelligent leven voor
komt, is een ander verhaal.
Zijn werkterrein botst op alle
fronten met elke vorm van reli
gie. Hij moet er dan ook niets
van weten. „Wetenschap is on
verenigbaar met religie. Ach, de
paus heeft de big-bang-theory
geaccepteerd. Hij zegt alleen
dat God de oerknal heeft ver
oorzaakt." Ook van politiek
houdt hij zich verre, sinds hij
eens hardhandig in aanraking
kwam met de FBI. Ten tijde van
de McCarthy-jacht op commu
nisten in de Verenigde Staten
werd hij ontslagen. „Ik werd
door de FBI gevolgd, wat ik niet
wist. Ze hadden niets gevonden
over mij en toch was ik mijn
baan kwijt. Ik was kwaad, de
FBI deed illegale dingen. Het
heeft mijn werk destijds door
kruist, maar ik heb het over
leefd. Het leukste van alles was,
dat mijn volgende baan nota be
ne bij de luchtmacht was. Dege
ne die me aannam wist waarom
ik ontslagen was, maar hij had
me nodig."
Levenswerk
Hij is een Amerikaan, maar
voelt zich thuis in Leiden. Hij
hoeft er nooit meer weg. Zijn
studenten zoeken en ontwikke
len verder. Hij heeft altijd met
de beste kunnen werken. „Men
sen zeggen altijd dat ik daarmee
geluk heb, maar misschien wor
den ze onder mijn leiding wel de
beste. Ik hoor dat ze hun tijd on
der mij als meest stimulerend
hebben ervaren."
De contacten zullen blijven, zo
als hij ook tot zijn dood zal blij
ven sleutelen aan zijn levens
werk. „Klaar ben ik nooit. Mijn
ziekte maakt dat de dingen
langzamer gaan dan ik zou wil
len. Maar het blijft mijn leven."
De plannen gaan verder. In 2012
hoopt hij erbij te kunnen zijn,
als voor het eerst een landing
gemaakt kan worden op een ko
meet. Dan moeten zijn theorie-
en en voorspellingen definitief
bewaarheid worden. Daar en
dan komt zijn door interstellair
stof gedomineerde denken tot
een climax. „De details zullen
altijd verschillen van wat je
hebt voorspeld. Op sommige za
ken is niet te anticiperen. Daar
zijn ze te complex voor. Maar ik
heb veel dingen bereikt, tot nu
toe heb ik het goed gedaan."
GPD
Gulden vaarwel kom euro.
Met deze kreet wordt door
de 61e editie van de Speciale
NVPH-catalogus (2002; prijs:
34,75) voor postzegels van Ne
derland overzeese rijksdelen,
die 12 september verschijnt, af
scheid genomen van de gulden
en wordt de euro geïntrodu
ceerd. Hiermee is de euro in de
filatelie dus al een feit.
Toch zal het met de notering in
euro's eerst even flink wennen
zijn. Zo op het eerste gezicht is
het net als ongeveer vijf tien jaar
geleden toen van het ene op het
andere catalogusjaar de prijzen
bijna werden gedecimeerd. Die
waren toen vooral als gevolg
van speculaties en allerlei rages
(onder meer doorlopers) ver
schrikkelijk opgejaagd. De ca
talogus, destijds door realisten
het postzegelsprookjesboek ge
noemd, werd dan ook niet meer
serieus genomen. Nu lijken op
nieuw de prijzen meer dan ge
halveerd. Gelukkig heeft dat
een andere reden.
Wat hier en daar werd verwacht,
dat de prijzen door de omreke
ning iets ïxoger zouden uitval
len, is niet gebeurd. De catalo
guscommissie is met beide
benen op de grond blijven staan.
Het blijft, we krijgen nu tenslot
te weer centen, centenwerk. Een
paar voorbeelden: de milieu
strip (1974) staat nu genoteerd
voor 4,20 (is omgerekend
9,26, was 9,00); de beroemde
koe (ook 1974) nu 11,35
(omgerekend ƒ25,0.1, was
25,00); de Erasmus- en Con
certgebouwzegels uit 1988 nu
1,60 (omgerekend 3,53, was
3,50), de nul-zegel uit 1998
(introductie beursnotering) nu
7,00 (omgerekend 15,53,
was 15,00).
Van de velletjes zijn alleen de al
iets prijzige flink prijziger ge
worden. Bij voorbeeld: Twintig
voor de verhuizing nu 55,00
(omgerekend 121,20, was
90,00); Tien voor de vakantie
idem; Tien voor Europa 16,00
(omgerekend 35,26, was
32,50) en de twee van Sesam
straat 30,00 (omgerekend
ƒ66,11, was ƒ60,00). Voor de
rest weinig beweging en dat
geldt ook voor de mapjes.
Toch zijn er wel enkele uitschie
ters te melden. De eerste fdc's
zijn fors gestegen. El (zomer
1950) staat nu genoteerd voor
4500 €(omgerekend ƒ9916,70,
was 7500), E2 (kei-ken 1950)
nu 1800 (omgerekend
3966,68, was ƒ3500) en E3
(Leidse univex-siteit) nu 1150
(omgerekend ƒ2534,27, was
ƒ2250). Ook de sexie Juliana
1949-1951 is nogal gestegen. Nu
1583 (omgerekend 3488 was
32'60). De Beatrix (inversie)
van 7,50 staat nu voor 7,00
(omgerekend 15,43, was
13,25) en die van 10,00 nu voor
9,00 (omgerekend ƒ19,83,
was 17,50). Dezegels van voor
de ooxiog stegen tien tot twintig
procent. NB. Nieuw is dat ook
de pakketpostzegels (tulpen en
decemberuitgifte) zijn opgenoi-
men. Duitsland zal morgen op
nieuw zijn permanente serie
'Sehenswürdigkeiten' met twee
zegels uitbreiden. Een 50
pf./0,26-zegel verbeeldt een or
nament uit de Zedernsaal van
het Fuggenslot in Kirchheim-
/Schwaben; op een 400 pf./2,05
€-zegel de Wartburg bij Eisen
ach, die sedex-t 1999 op de werel
derfgoedlij st van de UNESCO
staat.
Bij deze twee zegels zal het niet
blijven. Verder verschijnt het
negende velletje 'Für das Kind'
(110 pf./0,56 met daarop al
lerlei dieren; een zegel in de se
rie 'Landesparlemente in
Deutschland' (110 pf./0,56
deze keer gewijd aan de Thürin-
ger Landtag; een 110 pf./0,56
-zegel waar-mee vijftig jaar
Bundesverfassungsgericht
wordt hei-dacht (motief: een
plastiek getiteld 'Die Gerech-
tigkeit'; een 110 pf./0,56 €-zeg-
el die attendeert op het eerste
congres van de UNI (Union Net
work International met 950 or
ganisaties in 150 landen), die
van 5 tot 9 september in Bex-lijn
wordt gehouden (motief: vlag
gen van diverse landen); tot slot
een' 110 pf./0,56 €-zegel ter ere
van een permanente tentoon
stelling in het Joods Museum in
Berlijn die een ovex-zicht geeft
van 2000 jaar Duits-Joodse ge
schiedenis (op de zegel een plat
tegrond van het museum uitge
voerd in licht).
Hero Wit
trick Forrester tij dens een ruim
tewandeling aan de buitenkant
van het ISS werden bevestigd.
Ze zullen daar ruim een jaar-
blijven.
Schade
„De PEC's bevatten tal van ma
teriaalsoorten, de meeste syn
thetisch en keramisch, waarvan
na een jaar bekeken zal worden
hoe ze het ver-blijf in de ruimte
doorstonden," zegt Thibeault.
„Daar zijn genoeg deeltjes die
schade toebrengen aan alles wat
men naar boven brengt. Daar
door moeten bijvoorbeeld de
zonnepanelen van de Hubble
ruimtetelescoop om de paar j aar
worden vervangen en dat geldt
straks dus ook voor de nog veel
grotere van het in aanbouw
zijnde ISS. Missy moet ons leren
of we zonnecellen kunnen coa
ten met gehard materiaal waar
door de gebruiksduur toe
neemt."
„Grootste boosdoener is ato
mair zuurstof dat door straling-
uit de ruimte uit de dampkring
omhoog gekegeld wordt. In de
dampkring binden zuurstof ato
men zich tot zuurstof- of ozon
gas maar daarbuiten niet. Zo'n
enkel zuurstofatoom is che
misch zeer reactief. Het bindt
zich makkelijk aan het materi
aal waar satellieten uit bestaan.
Dat materiaal erodeert als het
ware weg." Thibeault verwijst
naar het Long Duration Expo
sure Facility, LDEF, dat in 1984
werd gelanceerd en bijna zes
jaar in de ruimte verbleef alvo
rens te worden geborgen. Het
LDEF diende hetzelfde doel als
Missy: kijken hoe materialen
het in de ruimte uithouden.
Bescherming
„Willen we een keer naar Mars
of een basis vestigen op de maan
dan moeten mensen vooral te
gen kosmische straling worden
beschermd," legt Thibeault uit.
„Dat kan door heel dikke wan
den te maken maar dat is onuit
voerbaar in de ruimtevaart,
waar alles zo licht mogelijk
moet zijn. Als blijkt dat Missy
materialen oplevert die én licht
zijn én voldoende bescherming
bieden dan zal alles duurzamer
kunnen worden uitgevoerd en
dus langer bruikbaar zijn," zegt
Thibeault hoopvol. „Dan kun
nen we ook naar Mars, mits dat
ene andere grote probleem, dat
van de invloed van langdurige
gewichtloosheid op het mense
lijke lichaam, is overwonnen.
Maar daar voorziet Missy niet
in." GPD
De Siemens M35 van de Postbank. foto Maurice Newvan
door Ben Apeldoorn
Het sinds anderhalf jaar in
een baan om de aarde vorm
krijgende Internationale Ruim
testation (ISS) heeft er nu twee
pakketten bij elk ter grootte van
een modale koffer. Hiermee
worden 1500 nieuw ontwikkel
de materialen en legeringen
daarvan blootgesteld aan de
ruimte buiten onze dampkring.
Materialen die toekomstige, al
dan niet bemande ruimtevaar
tuigen moeten beschermen
tegen diezelfde ruimte, die wel
iswaar luchtledig maar allesbe
halve leeg is. Op den duur gaat
alles er stuk.
Stel, het is ergens rond het jaar
2075. De mens heeft de schade
lijke, ongastvrije invloed van de
ruimte overwonnen en zich vol
doende weten te beschermen te
gen de schadelijke straling die
daar heerst. Op de maan, Mars
en de Jupitermaan Callisto zijn
bases gevestigd en om de aarde
draaien al tientallen jaren de
zelfde enorme ruimtetelescopen
die'al honderden andere zonne
stelsels ontdekten en in kaart
brachten.
Kilometers grote zonnecollec
toren in de ruimte voorzien in de
ongebreidelde behoefte aan
energie beneden te voorzien en
kolossale radioantennes, ook al
tientallen jaren in de ruimte,
luisteren naar mogelijke radio
signalen van andere beschavin
gen. En robotsondes, voortge
dreven door even reusachtige
als dunne zonnezeilen, zijn al
jaren met steeds toenemende
snelheden onderweg naar een
aantal van de dichtstbijzijnde
zonnestelsels die werden ont
dekt. Duurzaamheid lijkt troef
geworden: er gaat niets meer
stuk in de ruimte. Een onwerke
lijk toekomstbeeld over drie
kwart eeuw?
„Als we dan nog steeds met de
huidige technieken en materia
len ruimtevaart bedrijven is dat
inderdaad onwerkelijk," zegt
dr. Sheila Thibeault, verbonden
aan NASA's Langley Research
Center in Huntsville. Zij leidt
het onderzoeksproject Mate
rials International Space Sta
tion Experiment: MISSE maar
alom 'Missy' genoemd. Missy
bestaat uit twee containers
(PEC's: Passive Experiment-
Containers) elk ter grootte van
een gewone koffer, die door de
astronauten Dan Barry en Pa-
De zonnepanelen van de om de aarde draaiende Hubble ruimtetele
scoop, hier te zien tijdens de laatste servicebeurt, moeten steeds na
een jaar of vier, vijf worden vervangen. foto NASA/ST§cl
door Rob Vermeulen
Driehonderdduizend spaar
zame Nederlanders hebben
'm al, de Siemens M35-telefoon
die de Postbank deze zomer als
lokkertje gebruikte. Een onbe
kend aantal andere spaarzame
Nederlanders kreeg geen tele
foontje, maar alleen een brief
waarin stond dat ze helaas bui
ten de prijzen vielen. Op was im
mers op. Jammer dan, die dui
zend gulden kunnen weer terug
naar de gewone rekening of
naar de concurrent.
De winnaars bleken ook niet al
lemaal even blij. Problemen met
het activeren van het toestel
werden na tussenkomst van de
Consumentenbond opgelost:
gebruikers krijgen langer de tijd
om hun nieuwe bezit aan de
gang te krijgen. Dat probleem
maskeerde een beetje waar het
werkelijk g'aat knijpen en dat is
het m(obiel)-barrkieren. Een
gratis gsm-tje als reclame voor
de Postbank is maar een deel
van waar deze actie om begon
nen is. Het andere deel behelst
het op flinke schaal verbreiden
van wap, ofwel mobiel internet
ten. De afkorting wap (wireless
application protocol) mag dan
een van de meer geslaagde let
terwoorden uit de digitale we
reld zijn, als product is het na
meer dan een j aar nog steeds een
kwakkelend geval. Technisch is
er niets mis mee en daarom hou
den veel deskundigen ook vol
dat ze in wap blijven geloven.
Met wap kun je prachtige din
gen doen, bijvoorbeeld het be
heren van een bankrekening zo
als de Postbank nu mogelijk
maakt. Er zijn echter twee pro
blemen die, onafhankelijk van
elkaar, maken dat wap gewoon
veel te vroeg op de markt is;
bandbreedte (snelheid) en ge
bruiksgemak.
Voor het eerste probleem liggen
de oplossingen al klaar in de
vorm van nieuwe communica
tiestandaarden. Het mobiel sur
fen zal een stuk sneller gaan en
dus bruikbaarder worden als er
straks gprs en later misschien
umts zijn. Misschien dat er te
gen die tijd ook apparaatjes ko
men waarop je handiger letters
en cijfers kunt intikken dan met
een mobiele telefoon. Dat is ei
genlijk nog een grotere uitda
ging dan de snelheid. Zelfs met
de huidige gsm-bandbreedte
zou al een heleboel méér leuks te
doen zijn dan nu op de wap-sites
wordt geboden.
In het voetspoor van de Post
bank-actie melden de 'andere'
banken dat ze de oplossingen
voor genoemde problemen lie
ver maar even afwachten alvo
rens aan mobiele diensten te
beginnen. GPD
Antennes, zoals dit proefmodel, zullen in de toekomst van opblaasbaar en/of uitklapbaar vederlicht
materiaal worden gemaakt. Bescherming tegen ruimtedeeltjes is dan extra noodzakelijk. foto ESA