Elke film voelt als een debuut In de bios wordt het boek soms nog geweldiger PZC Pénelope Cruz danst in Captain Corelli's Mandolin Fons Rademakers dinsdag 4 September 2001 Nicolas Cage en Pénelope Cruz in Captain Corelli's Mandolin. et festival Film v By The Sea in Vlissingen wordt 10 september geopend met Captain Corelli's Mandolin, van John Madden. De grote attractie van die film is de 27-jarige Spaanse kctrice Pénelope Cruz. Ze speelt een Griekse schoonheid die tijdens de oorlogsjaren heen en weer wordt geslingerd in haar liefde voor een verzetsman en voor een kapitein van het Italiaanse bezettingsleger. Bambi-ogen, prachtige mond, een frêle gestalte met sensuele curves. De god van Spanje heeft een delicaat mees terstukje afgeleverd toen hij Pé nelope Cruz creëerde. Dat moet ook Pedro Almodovar hebben gedacht toen hij in een satani sche bui juist deze actrice in To- do Sobre Mi Madre de rol liet spelen van een zwangere non die door een travestiet met aids werd opgescheept. Maar die film werd wereldwijd met prij zen bedolven, met een Oscar zelfs en over Pénelope werd niet heengekeken. De kleine actrice heeft een groot hart. Het honorarium voor haar eerste Amerikaanse film The Hi-Lo Countryte zien in het Stephen Frears-retrospectief in Vlissingen) schonk zij weg aan Moeder Theresa en de daklozen van Calcutta. Dat was ook niet slecht voor haar publiciteit. Maar de meeste aandacht die de actrice in de internationale me dia inmiddels heeft gekregen, ging toch een andere kant uit. Ze zou de nieuwe vlam zijn van Tom Cruise, haar tegenspeler in Vanilla Sky, eenpsychothriller die trouwens een 'remake' is van de Spaans film Abre Los Ojos, waarin Cruz ook al de vrouwe lijke hoofdrol had. Cruz en Cruise zouden samen vakantie hebben gevierd op een tropisch eilandje. Toen de Spaanse schone trou wens Matt Damon als tegenspe ler had in All the Pretty Horses, werd eveneens beweerd dat het koppel écht iets met elkaar had gekregen. En het was niet an ders toen Nicholas Cage haar het hof moest maken in Captain Corelli's Mandolin. Geruchten Pénelope Cruz bestempelt alle geruchten als aperte onzin: „Maar ik kan moeilijk mijn da gen telefonerend doorbrengen om alle leugens te ontkennen die over mij worden gepubliceerd. Terwijl ze dat zegt, zit er toch zo veel schalksheid in haar blik, dat je niet mag uitsluiten dat ze inderdaad filmsterren spaart en dat je ook niet kunt uitsluiten dat elke tegenspeler voor de bijl gaat, als zij dat zou willen. Haar meningen over al die fa meuze sterren wil ze best op een rijtje zetten. Antonio Banderas is een kameraad sinds de films die ze beiden maakten met Al modovar. Matt Damon wordt geprezen vanwege zijn beschei denheid. Johnny Depp, haar te genspeler in Blow, noemt ze de grappigste collega van alle maal. En Tom Cruise? „Hij is de grootste ster van de wereld maar ook uitzonderlijk gene reus. Voor Vanilla Sky was hij niet alleen hoofdrolspeler maar ook producent. Hij zit in elk 'shot' van de film en maakt dan toch tijd om voor elke medewer ker persoonlijke belangstelling op te brengen." En uitsluitend complimenten ook heeft Pénelope beschikbaar voor Nicolas Cage, haar min naar in Captain Corelli's Man dolin. De hoofdrol in dit roman tisch oorlogsdrama had ze niet cadeau gekregen. „Tevorenhad ik drie ontmoetin gen met regisseur John Madden. De 'eerste keer vertelde hij over de film en gaf me het script mee. De tweede keer moest ik vertel- hij zijn opmerking met: „...En dit personage kan allicht nie mand anders toebehoren dan jou.' Ik was dolgelukkig." Captain Corelli's Mandolin is gebaseerd op de gelijknamige roman van Louis de Bernières die gebeurtenissen beschrijft die tijdens de Tweede Wereld oorlog werkelijkhebben plaats gevonden op het Griekse ei landje Cephallonia. Daar werd een Italiaans legeronderdeel ge stationeerd dat zich redelijk ge moedelijk schijnt te hebben ge dragen en tegen het einde van de oorlog zelfs in verzet kwam te gen het Duitse garnizoen. Wei nig Italianen hebben die op stand overleefd. Pénelope Cruz speelt de rol van Pelagia, een jonge Griekse vrouw die verloofd is met Chris tian Bale als partizaan, hetgeen niet kan verhinderen dat ze nog ,meer verliefd wordt op Nicolas Cage als de Italiaanse legerka- pitein die zo prachtig mandoli ne kan spelen. De actrice zegt niet diep in haar eigen innerlijk te hebben hoeven graven om dit te kunnen spelen. „Het script was duidelijk ge- teen weet dat je er 'nee' tegen moet zeggen, maar instinctma- tig voel je iets wat je er toch naartoe drijft." De actrice vertelt uitgebreide inspanningen te hebben gele verd om zich voor te bereiden op haar rol. „Ik heb historische studies gele zen over Griekenland tijdens de oorlog en natuurlijk ook de ro man van De Bernières. Ik heb uitgebreid het eiland doorkruist om cle atmosfeer in me op te ne men. Het was natuurlijk een ze gen dat we konden filmen op het len wat ik van het script vond en ik zei dat ik er verliefd op was geworden. Vervolgens heb ik auditie moeten doen, iets waar ik geen problemen mee heb, ook al krijg ik mijn rollen tegen woordig meestal zonder audi ties. Maar ik heb graag dat een regisseur honderd procent zeker weet dat hij mij wil hebben." „John Madden maakte bij elk afscheid dezelfde merkwaardi ge opmerking. Dan zei hij'Ik heb sterk het gevoel dat bepaal de rollen gewoon toebehoren aan bepaalde acteurs...' En dan maakte hij die zin nooit af. En dacht ik: Bedoelt hij dat dit per sonage dan al toebehoort aan mij of juist aan iemand anders? En pas de laatste keer voltooide noeg en ik snap wat Pelagia doormaakt, ook al weet ik niet en wil ik ook niet weten - wat ik zelf zou doen in haar geval. Het bevalt me dat deze vrouw daar aanvankelijk evenmin raad mee weet en zichzelf verrast met de beslissingen die ze neemt. Ze krijgt in verbluffend kort tijds bestek meer emoties te verwer ken dan een normaal mens in 25 jaar tijd. Ik denk dat, los van de specifieke situatie, iedereen het dilemma kan herkennen wan neer je moet kiezen tussen hart en verstand. Al als kind ben ik dergelijke conflicten vaak te gengekomen en ik maak het nog steeds mee. Bijvoorbeeld wan neer je een filmrol krijgt aange boden waarvan je eigenlijk me echte Cephallonia, op plaatsen waar zich deze dramatische ge beurtenissen werkelijk hebben afgespeeld. Bijvoorbeeld het strand waar de Italianen en Duitsers met elkaar hebben ge vochten. Ik heb met oudere mensen gesprokén die ervarin gen hebben gehad verwant aan die in de film. Zulke ontmoetin gen helpen je geweldig bij het definiëren van je personage." Naast Pénelope Cruz als sterk ste onderdeel van Captain Co relli's Mandolin, geeft de film ook een erg mooie rol te zien van John Hurt. Hij speelt de dorps- arts die tevens de vader is van de tragische heldin. De twee raak ten dol op elkaar. „John is niet alleen een gewel dig acteur maar ook een wijze man. Ik trok veelmet hem op, we gebruikten elke ochtend samen het ontbijt. Ik genoot van zijn verhalen. We kregen een ver standhouding die heel subtiel werd. Hij had mijn echte vader kunnen zijn. Maar ik ben dik te vreden met de vader die ik al had. Die is pas 48 jaar oud. Ik heb het geluk dat mijn ouders erg jong waren toen ze trouw- den, amper twintig, allebei. Ik beschouw hen als mijn allerbes te vrienden, zonder enig gevoel van een generatieverschil. Vroe ger hebben ze een hoop met me te stellen gehad, want ik was een onmogelijk kind, vreselijk druk. Als we op vakantie gingen, werd er een oppas meegenomen speciaal voor mijMaar die was dan na drie dagen volledig uit geput en dan moest er een nieu we komen. Daarom ben ik naar balletles gestuurd, om al die overtollige energie kwijt te ra ken." Dansen doet ze nog steeds graag, Pénelope Cruz, ook in films. Haar tango in Captain Corelli's Mandolin vormt zelfs een welhaast magisch hoogte punt van gratie. „Dat was ook tijdens cle opna men, een echt feestelijke avond. Ik heb negen jaar dansles gehad en heb ooit gedacht dat ik daar in carrière wilde maken. Dus ik ben altijd blij als ik in een film de gelegenheid krijg te laten zien wat ik kan. Maar het moet natuurlijk wel ergens op slaan. John wist van mijn dansliefde en zei dat hij er zijn vooi'deel mee wilde doen. Tenslotte wordt er nog altijd veel gedanst in Griekenland. Het werd heerlijk uitbundig, waarbij hele servie zen aan stukken wex-den gesme ten. En dan ineens een romanti- sche tango. Mijn favoriete scène in deze film." De liefdesscène's met Nicholas Cage gaven haar een ongemak kelijker gevoel. Maar dat dient wel even goed begrepen te wor den: „Ook toen ik Mat, Johnny en Tom voor het eerst in levende lij ve tegenkwam, voelde ik me he vig nex*veus. ïk krijg tegenwoox-- dig acteurs tegenover me die ik al bewondex'de toen ik nog tie- ner was en zij al wereldstex-ren. Als ik nu bedscènes met ze speel, zie ik dat als werk, niet verschil lend van elke andex'e scène die ik doe. Maar wel met het gevoel alsof het de eex'ste keer is. Dus ben ik nervexxs. Ik vind dat niet slecht. Ik ervaar ook elke film die ik doe als mijn eerste film. Ik ben chxs altijd nexveus. En dat gevoel wil ik ook niet kwijtra ken." Pieter van Lierop Het is een bekende verzuchting bij het verlaten van de bioscoop of het uitschakelen van het televisietoe stel: 'Het boek was beter'. Ooit wel eens iemand na de laatste bladzijde horen zeggen: 'De film was beter'? Dat hier wel eens sprake zou kunnen zijn van een fiks vooi'oordeel, blijkt uit een gesprek met regisseur Fons Raclemakers. Hij maakte succesvolle films op basis van boeken als De don kere kamer van DamoclesMax Ha- velaar en De aanslag. Harry Mulisch meende zijn romanpex'sonages in le vende lijve te zien x'ondlopexx, uitge ver Geert van Oorschot schreef dat hij na het zien van de film zijn favo riete boek Max Havelaar nog meer was gaan waarderen en Willem Fre- derik Hermans overwoog zijn beste roman aan te passen na het verschij nen van Rademakers' Als twee drup pels water. „Ik vind dit veel beter." Fons Rademakers kreeg in 1987 een Os car voor De Aanslag. Rechts Anthony Quinn. De in Italië woonachtige grand old man van de Nederlandse film is dit jaar voorzitter van de jury die de films beoordeelt uit het programma Film Literatuur. Als verfilmer van enkele van de bekendste boeken uit de Nederlandse literatuur is hij bij xiitstek degene die zijn licht kan laten schijnen over de relatie tussen twee ogenschijnlijk zo verschillende disci plines. Want zijn literatuur en film niet bijna tegengesteld aan elkaar? Doen schrijvers immers geen beroep op de verbeelding van hun lezers, ter wijl filmers de bioscoopbezoekers een kant en klax-e wereld voorschote len? Rademakex's: „Een. boek poogt met woorden een verhaal op te roepen, een film doet dat met beelden. Na tuurlijk is dat wat meer ingevuld, maar is dat een probleem? Shakespe are schreef toneelstukken en de bedoeling was dat ze wex'den opge- voex-d. Toch denk ik dat tachtig pro cent van de Shakespeare-kenners die stukken zelden heeft gezien, maar ze wel heeft gelezen. Dat lijkt een be wijs voor uw stelling, maar ik ben ervan overtuigd dat een knappe re gisseur en uitmuntende acteurs de voorstelling veel beter kunnen over brengen dan welke lezing dan ook." „Ander voorbeeld. Een van mijn fa voriete filmregisseurs is Stanley Ku brick. Hij maakte vaak films op basis vaxx boeken. Ik clerxk dat Barry Lyn don mijn favoriete literatuurverfil ming is. Ik durf te stellen dat geen en kele lezer van dat uitstekende boek van Thackeray kan beweren dat de film niet beter is. Het verhaal gaat over een jongen van niks die rijk wil worden. Hij stelt zich die rijkdom voor. Dat is zo geniaal gedaan door Kubrick. Negenennegentig' komma negen procent van de lezers heeft niet eexis genoeg fantasie om zich de on gelooflijke luxe voor te stellen van de sets en huizen die Kubrick in die film laat zien. „Helaas bestaat het omgekeerde ook. Le Grand Meaulnes is altijd een van mijn favoriete boeken geweest. Toen ik de verfilming daarvan had gezien dacht ik: 'O God, was daar maar van af gebleven.' Als dat je overkomt, ontstaat misschien de neiging niet meer naar films te gaan van boeken die je goed vindt. Maar dat kan een grote vergissing zijn. Statistieken hebben uitgewezen dat veel lezers van een boek de film die daarop is ge- baseerd niet gaan zien, terwijl veel kijkers van een film die op een boek is gebaseerd daarna het boek gaan le zen. Waarschijnlijk zijn mensen bang het beeld te verliezen dat ze zich heb ben gevormd na lezing'van een boek. lisch vond het ongelooflijk hoe ik aan de acteurs was gekomen voor De Aanslag. Naar zijn idee wax'en het precies degenen die hij had be schreven." „Bij Als twee druppels water lag het moeilijker. Ik had De donkere kamer van Damocles gelezen en dacht: 'Ver domme, ik wou dat ik dit boek had geschreven.' Een fantastische ro man. Maar ik had dat talent niet en hij was al geschreven. 'Dan kan ik er altijd nog een film van maken', dacht ik. Moeilijkheid is dat het verhaal draait om het alter ego van de hoofd persoon. Na een tijdje vraagt de lezer zich af: 'Bestaat die man wel echt?' Mij lijkt het verstandig toch maar even te gaan kijken." „Dit is even een ijclel praatje, maar liet is zo'n goed voorbeeld. Nadat ik Max Havelaar had verfilmd, schreef Geert van Oorschot mij een open brief. Hij was een enorme fan van Multatuli, had ook zijn Verzameld Werk uitgegeven. In die brief schreef hij dat hij verrukt was van mijn film. 'Ik heb gisteravond Max Havelaar herlezenschreef hij'en het zien van de film heef t het boek voor mij zo ver rijkt, dat ik het nu nog geweldiger vind dan ik al dacht dat het was.' Kijk, daarom gaat het. Kun je de er varing die een goed boek geeft nog verrijken? Vind je een boek goed, dan geldt altijd nog wat Thomas Mann ooit zei, namelijk dat een boek altijd blijft bestaan. Een slechte film kan een goed boek niet vei'pesten." Met zijn eigen literatuurverfilmin gen heeft Rademakers zelden erva ren dat lezers zich teleurgesteld toonden. Schrijvers evenmin. „Mu- Als je een film maakt zie je die twee mensen op het doek, dus worrit die man realiteit. Niemand denkt dan nog dat het een idee fixe is. Dat geeft een andere dimensie aan het verhaal van Hermans. Maar een verandering kan een verbetering zijn. Met Her mans discussieerde ik over de manier waarop die man opduikt. We beslo ten hem met een parachute naar be neden te laten komen in de tuin van de hoofdpersoon. 'Verdomme', zei Hermans. 'Ik ga mijn roman veran deren. Ik vind dit veel beter-. Hij komt letterlijk uit de lucht vallen.' Hieruit blijkt dat een literatuuxverfilming maar zelden het boek letterlijk volgt. Een roman is nooit een kant en klaar scenax-io. De film is een variatie op het thema." Rademakers is het daarom niet eens met de stelling dat het verfilmen van een boek het gevolg is van creatieve axmoede bij scenarioschrijvers. „Shakespeare en Molière hebben nooit iets verzonnen. Ze hebben alles Rademakers - één van de grootste Nederlandse filmers van de twintigste eeuw - is volgende week voorzitter van de jury die voor Film by the Sea het programma Film en Literatuur inhoud moet geven. gejat, maar het waren superieure ta lenten die bestaande verhalen een andere dimensie gaven." Dat filmproducenten geneigd zijn bestsellers te verfilmen vindt Rade makers niet meer dan logisch. „Als je geld moet zien te Inrijgen voor een film, is het makkelijker een financier te overtuigen met een verhaal dat blijkbaar aanslaat dan met iets wat je zelf hebt verzonnen. Maar ook uitgevers zijn blij met boekverfil- mingen. Voor Als twee druppels water verscheen, was De donkere ka mer van Damocles weliswaar een li terair succes, maar de oplage was bescheiden. Er waren vier- tot zes duizend exemplaren verkocht. Toen mijn film draaide, stond het boek te gen vier wanden van uitgeverij Van Oorschot opgestapeld. Er zijn er na dien tachtigduizend van verkocht. En van Max Havelaar zijn na het uit brengen van mijn film meer exem plaren vei'kocht dan in de hele eeuw daarvoor. Ernstjan Rozendaal

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2001 | | pagina 10