Kok pas op 't laatst echte leider
Israël haalde leider PFLP
Mustafa Zabri zelf binnen
PZC
Honger drijft
koffie-arbeiders
op de vlucht
Zalm streeft Ruding
en Lieftinck voorbij
Voorman PvdA nam lange aanloop naar succes
29 augustus 1951
woensdag 29 augustus 2001
door Hans van Soest
De PvdA heeft veel geduld
gehad met Wim Kok. Het
duurde lang voordat de kiezer
aan de saaie sociaal-democrati
sche voorman gewend was.
Maar Kok moest de verpersoon
lijking worden van de nieuwe
PvdA: niet meer de partij van
polarisatie en bevlogen idealen,
maar een partij voor iedereen,
waaraan je met gerust hart het
bestuur van het land kon over
laten.
De PvdA wilde weer regerings
verantwoordelijkheid dragen
Na Joop den Uyl had de partij
behoefte aan een persoon die
minder aversie opriep bij niet-
PvdA-stemmers. Wim Kok
bleek de ideale figuur: degelijk,
niet controversieel, een arbei
derszoon waarmee iedereen
zich kon identificeren. En voor
het spelen van die rol hoefde
Kok alleen maar zichzelf te zijn.
Als timmermanszoon uit Berg
ambacht had hij zich een beurs
verworven voor de economische
universiteit Nijenrode. Zijn ou
ders moesten er voor 'kromlig
gen'. Het gaf hem een enorm
verantwoordelijkheidsgevoel:
hoewel hij zich nooit echt thuis
voelde in het Nijenrode-wereld
je, wilde hij bovenal zo goed mo
gelijk zijn best doen. Na zijn af
studeren verloochende Kok zijn
afkomst niet. Hij ging werken
voor de vakbeweging.
Vakbondsman
Vijfendertig was hij pas toen hij
voorzitter werd van de grootste
vakcentrale NW. Hij ontpopte
zich als een sober bestuurder,
gericht op de oplossing, niet op
het spel. Mede onder zijn leiding
als werknemersvoorman werd
in 1982 met het zogenoemde
'Akkoord van Wassenaar' de ba
sis gelegd voor het economische
poldermodel. Vanuit de PvdA
werd aan hem getrokken om
Joop den Uyl op te volgen, maar
dat zag hij aanvankelijk niet
zitten. ,,Als Wim de politiek in
gaat, dan is het als een echte cal
vinist. Vol besef van zonde, niet
ronduit vrolijk. Niet van: hoi,
dat ga ik eens evenlekker doen,"
zei zijn toenmalige FNV-voor-
lichter over hem. En zo is het
ook inderdaad gegaan. Kok aar
Wim Kok, gisteren tijdens een persconferentie over de beleidskeuzes van zijn kabinet. foto Ed Oudenaarden/ANP
zelde lang voordat hij de over
stap maakte. En weer leek hij
gebukt te gaan onder het gevoel
dat het in hem gestelde vertrou
wen waargemaakt moest wor
den. Kok ging aan het werk zon
der dat hij zich echt in de
politiek thuis voelde.
Kok had moeite met de PvdA-
cultuur met evenveel meningen
als Kamerleden, met het van
oorsprong betweterige ideolo
gisch gelijk van de partij. Maar
de partij moest op haar beurt
ook erg wennen aan Kok, de
technocraat, en zijn gebrek aan
bevlogenheid. Het oude kader
vond dat de PvdA onder Kok in
zijn streven regeringsverant
woordelijkheid te dragen te veel
aanleunde tegen het CDA.
Drie jaar nadat Den Uyl de
macht aan Kok had overgedra
gen verloor de oud-FNV-voor-
man zijn eerste Tweede-Kamer
verkiezingen. Desondanks
kwam de PvdA in de regering.
De koerswijziging had kiezers
gekost, maar de partij wel ac
ceptabel gemaakt voor het
CDA. Kok werd minister van
Financiën en vice-premier on
der Lubbers.
Als bewaker van de schatkist
kon Kok afrekenen met het pot-
verteerdersimago van zijn par
tij. De economische groei viel
echter zo tegen, dat er flink
moest worden gehakt in de soci
ale zekerheid. Er werd bezui
nigd op de WAO en de koppeling
tussen lonen en uitkeringen
werd losgelaten. Er moest een
hoge prijs voor worden betaald:
de PvdA raakte ook haar sociale
imago kwijt. Veel oudgedienden
keerden de partij de rug toe.
Steeds vaker werd Koks leider
schap openlijk ter discussie ge
steld. De verkiezingen in 1994
verliepen voor de PvdA drama
tisch, maar omdat het CDA nog
meer zetels verloor, werd Kok
premier.
In de Paarse jaren die volgden,
verstomde langzamerhand de
kritiek op zijn persoon. De eco
nomie herstelde en het politieke
klimaat verzakelijkte. Wim Kok
paste perfect in de no-nonsen-
sementaliteit van de jaren ne
gentig, waarin de burger geen
interesse had in ideologische
vergezichten, maar in degelijk
bestuur. Hij werd geroemd om
zijn soberheid, zijn onkreuk
baarheid en zijn vermogen op
zes schaakborden tegelijk te
spelen. Meer en meer groeide hij
boven de partijen uit, en zelfs
boven het ambt van eerste mi
nister: Kok werd een staatsman,
serieus genomen in heel Europa.
Nukkigheid
In 1998, na twaalf jaar partijlei
derschap, betaalde dat eindelijk
een keer uit: de PvdA won voor
het eerst onder Kok een Twee
de-Kamerverkiezing. In de ja-
ren die volgden was er echter
nog wel kritiek. Er werd ge
klaagd over zijn nukkigheid, de
horkerige manier waarop hij
met de mensen omgaat en de
moeite die hij heeft met kritiek.
Maar de lof overheerste, vooral
nadat hij de kwestie rond de
verloving van Willem-Alexan-
der en Maxima - en de rol die va
der Jorge Zorreguieta daarin
niet mag spelen - tot een goed
einde bracht.
Na het jarenlange verstandshu
welijk tussen partij en partijlei
der voelde ook de PvdA zelf hem
eindelijk als haar voorman. Na
alle interne oppositie koket
teerden zelfs de meest linkse
partijleden met het hopman
imago van 'hun' leider. Kok, die
nog gewoon iedere zomer met
zijn vrouw ging kamperen. Kok,
de gewone jongen die het tot
premier had geschopt. Een man
die zo 'bescheiden' is dat hij bij
zijn afscheid als FNV-voorzitter
een lintje weigerde. Een politi
cus die lang wikt en weegt, maar
als hij iets besluit daarvoor ook
volledig de verantwoordelijk
heid neemt. Ons aller Kok,
waaraan iedereen met een ge
rust hart het land in handen kan
geven.
Koks populariteit is op dit mo
ment zo groot dat die eigenlijk
alleen nog maar kan afnemen,
iets waar Kok noch de PvdA na
zoveel jaren kwakkelen op zit te
wachten. Eerder gaf hij al aan
niet afgebrand te willen worden
als Lubbers of Kohl, die te lang
bleven zitten. Daarvoor is de
aanloop naar het succes te lang
geweest. GPD
foto Maurice Nelwan/GPD
gaan om de absolute record
houder van Financiën te
worden. Maar omdat de mi-
nisterscarrières van zowel
De Geer als Van Bosse her
haaldelijk werden onderbro
ken. wordt Zalm komend
najaar nog wel de langst zit
tende minister die zij n dagen 1
onafgebroken op Financiën
heeft gesleten. Dat gebeurt j
op 9 november 2001 als hij op
die ranglijst jhr. De Geer de- j
finitief passeert. Overigens
circuleren ministers van Fi-
nanciën in de Nederlandse I
politiek gemiddeld wat snel- j
Ier dan die op een aantal an- j
dere departementen. De
langste ministeriële loop- j
baan sinds 1848 staat nog al-
tijd op naam van oud-KVP-
minister Luns van Buiten- j
landse Zaken die op 2 sep-
tember 1952 voor het eerst 1
werd beëdigd en vervolgens j
tot 6 juli 1971 zonder onder-
brekingen 6881 dagen aan j
het bewind bleef.
Pronk
Zijn positie kan voorlopig al- I
leen worden bedreigd als de 1
huidige PvdA-minister i
Pronk van Milieu, nu al twee- J
de na Luns, volgend jaar bij
de kabinetsformatie op- I
nieuw een plek in het kabinet
weet te bemachtigen en
daarin tot tenminste 3 ljanu-
ari 2004 blijft zitten. De hui-
dige PvdA-premier Kok zou
na 2002 nog zeker twee kabi
netsperiodes nodig hebben
om Luns in te halen. ANP
van onze
redactie binnenland
Morgen is het een beetje
feest op het ministerie
van Financiën. Dan passeert
VVD-minister Zalm op de
ranglijst van langst zittende
naoorlogse ministers van Fi
nanciën zijn PvdA-voorgan-
ger Lieftinck. die van 1945
tot 1952 met 2564 aaneenge
sloten dagen (7 jaar en 7
dagen) tot nu toe de record
houder op Financiën was.
Afgelopen zondag liet Zalm
ook al oud-CDA-minister
Ruding (1982-1989) achter
zichdie nu de nummer drie is
op de naoorlogse ranglijst
van Financiën. Van de 54 mi
nisters van Financiën die Ne
derland sinds de definitieve
invoering van de ministeriële
verantwoordelijkheid in
1848 heeft gekend, heeft
Zalm er nu nog maar twee
voor zich. Absolute record
houder van het departement
is nog altijd de CHU-politi-
cus jhr. De Geer, die tussen
1921 en 1940 in totaal 10 jaar
en 118 dagen op die post
heeft gezeten. De Geer heeft
een voorsprong van 227 da
gen op de negentiende-
eeuwse liberaal Van Bosse
die tussen 1848 en 1871 in zes
kabinetten als minister van
Financiën optrad.
Zalm kan dit duo deze kabi
netsperiode niet meer inha
len en zal dus nog minstens
een periode door moeten
door Niko Price
Zelfs toen ze hun werk verlo
ren en hun bazen het enige
eten dat ze hadden vernietig
den, bleven de Nicaraguaanse
koffie-arbeiders in Milagros in
de huizen die hun familie al ge
neraties lang bewoonde. Maar
toen de baby's ziek werden en de
ouderen steeds zwakker van de
honger, vertrokken ze toch, over
bergpaden die zo hoog liggen
dat ze uitzicht geven op de wol
ken. Na drie dagen bereikten ze
de dichtstbijzijnde stad, Mata-
galpa, waar ze een provisorisch
kamp opzetten en op hulp
wachtten.
De reeks gebeurtenissen die het
leven van deze arbeiders uit Los
Milagros zo ingrijpend veran
derde, werd meer dan tien jaar
geleden onbedoeld in gang gezet
door bankiers in Washington en
politici in Parijs. In een poging
arme boeren te helpen, sluisden
de Wereldbank en de Franse re
gering namelijk financiële
steun richting Azië. Het gevolg
was dal Vietnam uitgroeide tot
de op een na grootste koffiepro
ducent in de wereld, na Brazilië.
Vietnamese boeren produceren
veel goedkoper, waardoor de
prijs daalde. Landen in Afrika,
Azië en Latijns-Amerika zagen
hun inkomsten kelderen.
Vraag en aanbod
,,Het ligt niet ingewikkeld. Het
is gewoon een kwestie van vraag
en aanbod", zegt Tommy West-
feldt, directeur van koffie-im-
porteur Westfeldt Brothers in
New Orleans. „Doordat de pro
ductie wereldwijd omhoog gaat,
komt de markt onder druk."
Door de inzakkende prijs leden
koffieplantages die generaties
winstgevend waren geweest
plotseling verlies.
Een van die plantages was Los
Milagros (de wonderen in het
Spaans) in Centraal-Nicara-
gua. In augustus vorig jaar stop
te de eigenaar van het bedrijf
met het uitbetalen van de lonen
aan de arbeiders. De mannen en
vrouwen die tot dan toe enkele
guldens per dag verdienden - in
hel beste geval aangevuld met
wat geld van meewerkende kin
deren - kwamen zonder geld te
zitten. Ze konden zo snel ner
gens naartoe. In overleg met de
bedrijfsleiding bleven ze op de
plantages werken, maar werden
ze betaald in natura, met een
dagelijks maal van rijst en bo
nen.
De belofte dat hun lonen ooit
zouden worden uitbetaald hield
ze mede op de been.
In november kreeg het drama
een nieuwe wending, want de
directie kon de rente over lenin
gen niet langer betalen. Een
particuliere investeringsbank,
waar het geld was geleend, leg
de beslag op de hele plantage,
juist toen de laatste balen kof
fiebonen van het seizoen wer
den geoogst. De bank stuurde
nieuwe managers met een mis
sie: de productie van elk pond
koffie mocht slechts een gulden
kosten. Zelfs dat was verliesge
vend, maar de bank wilde de
plantage graag verkopen en het
helemaal stilleggen werd daar
om niet overwogen.
Slecht nieuws
De arbeiders dachten nog dat
het weer wel goed zou komen,
totdat voorman Jaime Ortiz op
een ochtend met slecht nieuws
kwam. Hij nep iedereen bij el
kaar en vertelde dat slechts vijf
tien van hen mochten blijven.
De overige arbeiders, met ge
zinnen er bij 480 mensen, moes
ten weg. Mendoza was ook on
der de ontslagen arbeiders,
maar hij pikte het niet. Hij keer
de terug naar de plantage in ge
zelschap van een journalist. Ze
stuitten op een uiterst vijandige
Ortiz: de voorman beweerde
Mendoza nog nooit gezien te
hebben. Arbeiders kwamen
echter op Mendoza af en schud
den hun voormalige collega
vriendelijk de hand. Maar nog
steeds houdt de bank vol nie
mand te hebben ontslagen en
dus ook niet verantwoordelijk
te zij n voor de groep daklozen in
Matagalpa.
Tuintjes
Toen de ontslagen arbeiders nog
een poosje op de plantage ble
ven en kleine groentetuintjes
aanlegden, gaf Ortiz op een ze
ker moment opdracht alle ge
wassen te vernietigen. Hij dacht
dat honger de groep wel op de
vlucht zou drijven en hij kreeg
gelijk.
Elders in Nicaragua zijn ook
groepen ontslagen koffie-arbei
ders onderweg. President Ar-
noldo Aleman heeft beloofd ze
te helpen. Hij wil ze wegen en
bruggen laten bouwen, maar die
werkprojecten komen nog niet
echt van de grond. AP
Volgens Palestijnse tellingen
hebben in de afgelopen
maanden meer dan vijftig men
sen het leven verloren bij Israë
lische liquidatie-acties. Maar
nog nooit was de reactie aan Pa
lestijnse kant zo fel als na de
moord op Mustafa Zabri, alias
Abu Ali Mustafa. In vrijwel alle
commentaren dook het woord
'oorlog' op.
In een officiële verklaring van
Jasser Arafats Palestijnse Be
stuur valt te lezen dat de aan
slag de poorten heeft geopend
naar 'een totale oorlog'. Een
woordvoerder van de islamiti
sche verzetsbeweging Harnas
sprak van 'een oorlogsverkla
ring.' En een Arabisch-Israë-
lisch parlementslid bepleitte
het berechten in Brussel van
premier Sharon, minister van
defensie Benjamin Ben-Eliëzer
en stafchef Shaul Mofaz 'we
gens oorlogsmisdaden'. In de
ogen van de Palestijnen heeft Is
raël met de moord de confronta
tie op een hoger plan gebracht.
Allerwege werd gepleit voor het
bundelen van krachten voor een
wraakneming zoals Israël nog
nooit heeft meegemaakt.
Prominent
Waarom is de reactie zoveel fel
ler dan die na voorgaande aan
slagen? Omdat Israël sinds het
begin van de huidige intifada
nog nooit eerder zo'n prominen
te Palestijnse leider heeft laten
vermoorden. Het Volksfront
voor de Bevrijding van Palesti
na (PFLP) wordt officieel nog
steeds geleid door dr. George
Habash. Maar de in Damascus
wonende stichter van het front,
bejaard en ziekelijk, heeft een
paar jaar geleden Mustafa Za
bri (63), eveneens een man van
het eerste uur, tot secretaris-ge
neraal laten benoemen. Sinds
dien is Zabri in praktische zin
de PFLP-leider. Het was weinig
minder dan een wonder dan Is
raël hem in september 1999 toe
stond vanuit zijn ballingschap
terug te keren naar de Westelij
ke Jordaanoever. Het PFLP is
immers een verklaard tegen
stander van het Oslo-vredes
proces.
Er waren bedenkingen in de vei
ligheidsdienst, maar uiteinde
lijk hakte premier Ehud Barak
de knoop door. Zijn besluit moet
worden gezien tegen de achter
grond van de sfeer in die tijd. Er
bestond onder de Palestijnen
uitgebreide steun voor het vre
desproces en de radicale mar
xistische Palestijnse groepen -
het PFLP en het Democratisch
Front van Naif Hawatmeh - le
ken op sterven na dood. Zabri
moest beloven dat hij geen ge
welddadige acties tegen de staat
Israël zou ontplooien, maar
daarna konden de Palestijnen
hem bij zijn aankomst bij de Al-
lenby-brug tussen Jordanië en
de Westoever, een uitgebreid
welkomstfeest bereiden.
Het uitbreken van de Aksa-inti-
fada, vorig jaar september,
bracht een radicale verande
ring. De kwijnende linkse
Palestijnse groepen bloeiden
plotseling op. Het werden geen
massabewegingen, maar een
flink aantal Palestijnen die Jas
ser Arafats Fatah-beweging te
gematigd vonden en die zich
wegens hun seculiere achter
grond niet thuis voelden in de is
lamitische organisaties, werden
actief in PFLP en DFLP. Kort
voor Mustafa's terugkeer naar
Ramallah, waar hij een kantoor
opende, was de kloof tussen Fa
tah en het PFLP trouwens al
aanzienlijk versmald. George
Habash bleef, en blijft, weige
ren Arafat te ontmoeten, maar
hij stond toe dat de secretaris
generaal in augustus 1999 in
Cairo naar een verzoeningsbij
eenkomst ging, die eenheid
moest brengen in verband met
de op handen zijnde onderhan
delingen met Israël over de defi
nitieve status van de bezette
gebieden.
Dat die onderhandelingen in de
zomer van 2000 in Camp David
met een negatief resultaat wer
den afgesloten, maakte een ver
dere toenadering mogelijk tus
sen Fatah en de marxistische
groepen.
Autobommen
Volgens de Israëlische veilig
heidsdienst specialiseerde het
PFLP zich in de loop van de Ak-
sa-intifada in het plaatsen van
autobommen binnen Israël. Het
is het soort operaties waar Ara
fat zelf zijn handen liever niet
aan brandt, omdat zijn Fatah-
beweging officieel zegt alleen
geïnteresseerd te zijn in de be
vrijding van de Westoever, de
Gazastrook en Oost-Jeruzalem.
In opdracht van Mustafa Zabri
zouden leden van het PFLP in
de afgelopen maanden zeven
autobommen hebben geplaatst,
waarbij door meer geluk dan
wijsheid alleen gewonden en
geen doden vielen.
Tien dagen geleden hadden Is
raëlische bomexperts uren werk
aan het onschadelijk maken van
een autobom in het centrum van
Jeruzalem. Dat was voor Sha
ron en Ben-Eliëzer kennelijk de
druppel die de emmer deed
overlopen. Ze gaven de lucht
macht opdracht tot de moord
aanslag, zonder het kernkabi
net, en zelfs minister van
buitenlandse zaken Shimon Pe
res, op de hoogte te stellen. Ken
nelijk waren ze bang dat Peres,
die werkt aan een ontmoeting
met Arafat, dwars zou gaan lig
gen. Na de moord op Zabri lijkt
zo'n bijeenkomst wel erg ver
weg. GPD
pagina 5: Israël bezet stad
Europees leger
Frankrijk blijft streven naar
een Europees leger. De Fran
sen houden vast aan het stand
punt dat herbewapening van
Duitsland slechts duldbaar is,
indien Duitse eenheden wor
den ingelijfd in een Europees
leger onder een algemene be
velvoering.
Mosselen
De Zeeuwse mosselkwekers
zijn voorzichtig optimistisch.
De visvaartuigen varen niet
meer zoals vorig jaar boven
een mosselkerkhofDe schelp
dieren hebben de strijd tegen
een gevreesde parasiet gewon
nen en de mossel visserij bloeit
weer op.
Scarborough
De Vlissingse sportploegis
zondagmiddag hartelijk ont
vangen door de bevolking van
het Engelse Scarborough. Het
is al voor de derde keer dat
sporters uit de Scheldestad
Scarborough bezoeken. Van
daag staat een bezoek aan het
stadhuis op het programma.
Spoorwegongeluk
Door een spoorwegongeluk bij
Hamburg zijn drie mensen
omgekomen. Doordat twee
oliewagons in brand vlogen
werden de bergingswerk
zaamheden bemoeilijkt.
Een spoorwegongeluk bij Pa
rijs kostte twee mensen het le
ven.
door Ad Bloemendaal
Een gemaskerde strijder van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP) loopt in Gaza mee
in een demonstratie tegen de Israëlische aanslag op PFLP-leider Abu Ali Mustafa (te zien op de poster).
foto Suhaib Salem/RTR
Uitgever:
J C Boersema
Hoofdredactie:
A. L Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel (0118)484000
Fax (0118)470102
E-mail redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax (0118)470102
E-mail redwalch@pzc nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)273000
Fax (0113)273030
E-mail redgoes@p2c nl
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax (0115)610724
E-mail redtern@pzc.nl
Hulst: s Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel (0114)373839
Fax (0114)373840
E-mail redhulst@pzc nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax (0111)454657
E-mail redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst:
8.30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener NV
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800 - 0231231 of maandag
t/m vrijdag, op de kantoren
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 13.30 uur
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20 30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20 00 tot 22.00 uur:
Tel(0118)484000
Fax (0118)470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 1.65 0.75)
per maand 39,45 17.90
per kwartaal' 107.50 48.78
per jaar 409.50 185.82
Voor toezending per post geldt
een toeslag E-mail. abo@pzc nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag: 2.00 0,91
zaterdag 3,001.36
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70 65.597
Postbank 35.93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling
Tel: 0118-484321
