PZC
De trekpiek ligt in de ochtend
GroenLinks wil groeimodel
voor het Zeeuws Museum
w.
Van Noort stelt vragen over toekomst
Mensje van Keulen
opent reeks literaire
avonden Terneuzen
14
fieiS
lezers schrijven
Jacht
Speeltuin
kunst cultuur
zaterdag 18 augustus 2001
Het cement van de samenleving worden ze
genoemd, de meer dan drie miljoeJi Neder
landse vrijwilligers. Het kaartenhuis van
de maatschappij staat bij de gratie van de
vrijwilliger in de zorg, de sport, het onder
wijs of waar dan ook. In Zeeland zijn er
meer dan 110.000 actief, dertig procent van
de bevolking. Dit jaar ishet Internationaal
Jaar van de Vrijwilliger. Om ze eens lekker
inhet zonnetje te zetten. Want het vrijwilli
gerswerk staat onder druk, ook in Zeeland.
Er zijn te weinig vrijwilligers, ze zijn oud
en ze geven er eerder dan vroeger de brui
aan. Maar ze bestaan nog wel degelijk. De
PZC portretteerde de afgelopen zes weken
Zeeuwse vrijwilligers. Vandaag de laatste
aflevering: Leo Tromper, vogeltéller voor
het Nederlandse vogelonderzoek.
2 O O 1 l
Vrijwilliger
Leo Tromper, als lid van de vogel
werkgroep van de Natuur- en Vo
gelwacht Schouwen-Duiveland
vogelteller voor SOVON Vogelon
derzoek Nederland
Woonplaats
Zierikzee
Leeftijd
36 jaar
Aantal uren vrijwilligerswerk
Zo'n zeven uur per week
Doet dit sinds
1992
Leuk
Meewerken aan natuurbescher
ming
De rust in het veld
Minder leuk
Zien van verstoring
Vervagen van grens natuur
en stedelijk gebied
Nog ander vrijwilligerswerk?
Verzorgt EHBO bij evenementen
Betaald werk?
Magazijnmedewerker bij
elektronicabedrijf
Leo Tromper telt vogels meestal op het geluid.
Leo Tromper voelt zich af en toe een
verstoorder. Het is de bedoeling
dat hij de vogels telt. En niet de beest
jes de stuipen op het lijf jaagt. Hij kan
zich er schuldig over voelen als hij een
vogel in z'n territorium laat schrik
ken. Zoals die keer in een broedstukje
in het Zeepegebied, Kop van Schou
wen. Daar mag je normaal gesproken
niet komen. Maar hij wel, hij heeft een
vergunning.
Opeens hoorde hij wat achter zich.
Het klonk alsof er een kind achter hem
was. Naast een zwartige, dorre tak zat
een vrouwtjes velduil. Toen heeft hij
het op een lopen gezet, met de uil ach
ter zich aan. Als hij zich niet met z'n
arm had beschermd, had het vrouwtje
z'n hoofd te pakken gehad. Hoewel hij
zich schuldig voelde omdat hij hun
territorium had geschonden - een be
dreigde vogel notabene - was het wel
één van z'n meest indrukwekkende
ontmoetingen met vogels.
Maar vaak ziet hij de vogels niet eens
als hij op een telling is. Hij telt een vo
gel eerder op het geluid. Zoals de wie
lewaal, een ontzettend schuwe vogel.
Nooit ziet hij meer dan een flits van
deze schoonheid. Hij telt vogels voor
diverse vogeltelprojecten. Het tellen
voor de broed- en trekvogels gebeurt 's
ochtends heel vroeg omdat dan de
zangintensiteit en de trekpiek het
grootst zijn. Dan zijn het de merels en
de zanglijsters die beginnen, dan de
heggemus en de mezen en dan de
grasmus, de boompieper en de braam-
sluiper. Die vroegte, dat is voor de rest
van het gezin ook het geschiktste mo
ment. Als hij tegen negen, tien uur
weer terug is in Zierikzee, begint net
het gezinsleven een beetje op gang te
komen. Dat vogels tellen valt dus best
met een vrouw en een kind te combi
neren.
Hij doet mee aan de wintertellingen
van ganzen en roofvogels, de huiszwa-
luwtelling (de stront op de ramen is
een probleem, maar het gezellige ge
kwetter van het beestje vergoedt veel),
de trekvogeltelling van eind augustus
tot half november en de telling van
broedvogels van eind februari tot en
met juni. Voor de broedvogels loopt hij
op zeven verschillende momenten met
een veldkaart door het gebied. Elke
vogel die hij ziet of hoort, vermeldt hij
op de kaart. De heggemus is er het
vroegst bij, de grasmus, de kuifeend
en de scholekster het laatst. Uiteinde
lijk zijn er dan zeven ingetekende
veldkaarten, maar dan heeft hij nog
niks.
In de zomer en het najaar werkt hij de
kaarten uit. Dat gaat in heel Neder
land op dezelfde manier zodat alle tel
gegevens in Nederland met elkaar
kunnen worden vergeleken. De gege
vens uit de tellingen zijn volgens hem
van invloed op planologisch beleid.
Want als er bijvoorbeeld bouwplan
nen zijn in een gebied met vogels die
worden bedreigd, kan het best wel
eens zo zijn dat het zaakje niet door
gaat. De vogelteller heeft macht. Ze
ker weten, dat is geen theoretisch ver
haal. Maar poeh, spontaan even een
voorbeeld geven van de invloed van de
vogelteller, dat lukt hem zo één, twee,
drie niet.
Het tellen in de natuur, dat is voor hem
de manier om tot zichzelf te komen.
Rust. Zich even totaal afsluiten van de
jachtige economie, z'n drukke baan en
ook wel een beetje van z'n gezinsleven
soms. Want een gezin, ook dat kost
energie. En hij heeft zo af en toe van
die momenten dat hij even alleen wil
zijn. Of met andere vogelaars. Dan is
foto Marijke Folkertsma
het soms net alsof hij een supporter is
bij een voetbalwedstrijd. Dan kan hij
behoorlijk uit z'n dak gaan. Zeker als
het groepje vogelaars een zeearend of
een hop spot. Dan is het even schreeu
wen van yes.
Voor hem geen groter genoegen dan
het gadeslaan van de gele kwikstaart.
Niet echt zo'n bijzondere vogel, maar
dat geel ten opzichte van dat groene
maakt het toch speciaal. En dan dat
geluidje. Dzjeep, dzjeep. Ook roofvo
gels vindt hij fascinerend. De macht
die ze uitstralen. Zelfs meeuwen kun
nen hem bekoren. Die houding van:
'hier sta ik'. Maar duiven, da's toch
minder. Daar heeft hij niks mee. Be
halve dan de zomertortel, die is nog
wel aardig. Met dat geluid dat ook
echt zomers aandoet.
Oh ja, over de macht van de vogelaar;
toch nog een voorbeeldje. Een paar
jaar geleden had de renovatie van een
kerk in Haamstede bijna de hele po
pulatie gierzwaluwen vernietigd.
Maar dat heeft de Vogelwacht voorko
men. Nu liggen er speciale dakpannen
met een gat waar de gierzwaluwen
door kunnen. Toch een succesje.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge-
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
In de PZC van 14 augustus ver
scheen een artikel met de titel
'Jagen moet wel leuk blijven'.
Bij zo'n titel gaan bij mij de ha
ren direct overeind staan. Hoe
kan jagen nu in hemelsnaam
ooit leuk geweest zijn, als je een
dier doodt of aanschiet en het
ligt te kreperen? Wat zijn dat
voor mensen die daar plezier
aan beleven? In dit geval blijkt
het over Belgische jagers te
gaan. Dat verklaart al veel. De
stereotypen worden in dit geval
bevestigd. Ze moeten fluoresce
rende armbanden dragen, dat is
al een eerste stap. Nu nog een ro
de plastic neus en die oranje ver-
keerskegel erbij en het is voor
mij compleet, want het zijn toch
maar een stelletje tragische
clowns.
Zij die voor hun plezier dieren
afschieten zouden er toch nog
wat plezier in moeten hebben?
Dat schiet bij mij in het verkeer
de keelgat. Duidelijk is ook dat
ze totaal niet weten waar ze mee
bezig zijn, getuige de laatste ali
nea van Wyndaele, die zelf ver
klaart dat hij niet weet of het
een mannetje of vrouwtje is.
Hoog tijd om eens wat meer tijd
te steken in biologie en wat min
der tijd te besteden aan het on
nodige fenomeen 'plezier' jacht.
De natuur is uitstekend in staat
zichzelf te reguleren, alleen
door het ingrijpen van de mens
is er zo enorm veel vernietigd.
Dat evenwicht krijg je volgens
mij nooit terug door jagers die
onder het mom van wildbeheer
hun lusten botvieren op on
schuldige dieren die niet in staat
zijn zichzelf te verdedigen.
J. W. H. Haak
St. Jacobsstraat 18
Vlissingen
land (PZC, 15-8). Wordt het een
speeltuin voor rommelaars aan
Maasvlaktes?
Als ze Zeeland in primitieve
omstandigheden brengen kan
Rotterdam daar goed garen bij
spinnen, dan behoeven ze zelf
niets te doen aan nieuw natuur
gebied. Tegelijk maken ze het
Vlissingen; Terneuzen; Genten
superconcurrent Antwerpen
moeilijk om een verdergaande
ontwikkeling door te maken.
Havenbaronnen moeten zich op
de Maasvlaktes houden, daar
mee doen ze al schade genoeg
aan de Noord- en Zuidhollandse
duinkust. Het zand dat daar af
slaat komt allemaal hier aan de
zuidkust terecht, waar het
slechts bij Zeebrugge voor over
last zorgt.
Wat er in Zeeland moet gebeu
ren om de "waterleeuw" voor
uitsterven te behoeden is naar
het noorden flink de tanden la
ten zien en eisen stellenDe Oos-
terschelde eigenlijk inrichten
als getij dencentrale, daarbij al
le aanwezige zonnepanelen (idi
oot gedoe in een land dat 90%
van de tijd zwaar bewolkt is)
aan zonnige derdewereldlanden
schenken en alle windturbines
aan winderig Patagonië of zo.
Kerncentrale Borssele ï'ustig la
ten doorwerken en er nog twee
of drie bijbouwen. Wie tegen is
op kernenergie moet uit princi
pe ook röntgenfoto's en radiolo
gische kankerbehandeling wei
geren.
De Rassen en de Raan indijken,
samen met België, geeft een
landaanwinning voor een groot
vliegveld en vele andere zaken,
waaronder nieuwe natuurge
bieden. Verder geeft dit een zeer
goede bescherming tegen
stormvloeden voor de gehele
Westerschelde en blijven de
vaarwateren goed op diepte
Twee korte tunnels bij Vlissin
gen en Zeebrugge ook voor
treinen geven Zeeland dan ein
delijk de internatoinale land
verbindingen.
N. A. Blomme
Speeltuin voor vernieuwingen
is een vreemde titel voor het
middeleeuws maken van Zee
Beerenbrouckstraat 32
door Ernst Jan Rozendaal
TERNEUZEN - Onlangs nog op
televisie te zien als zomergast
bij Adriaan van Dis, donderdag
over een week in levende lijve in
Porgy Bess in Terneuzen. Op
30 augustus opent schrijfster
Mensje van Keulen een nieuw
seizoen met literaire avonden
van de stichting voor literaire en
culturele activiteiten Prome
theus.
Van Keulens romandebuut
Bleekers Zomer (1972) behoort
tot de moderne klassieken van
de Nederlandse literatuur. Met
het boek vestigde ze in één klap
haar naam als schrijver en ook
de verhalenbundel Allerhaal
tranen (1972) en de roman Van
lieverlede (1975) werden door
de literaire critici geroemd.
Kenmerk van haar stijl is dat
Van Keulen de gevoelens van
haar hoofdpersonen niet be
noemt, maar laat blijken uit
zeer knap geschreven dialogen.
Belangrijk thema is de machte
loosheid van de mens in het
onderhouden van gelukkige re
laties.
De schrijfster werd als Mensje
Francina van der Steen in 1946
in Den Haag geboren. Halver
wege de jaren zestig verbleef ze
geruime tijd in Engeland waar
ze een cursus schilderen volgde
aan de Artschool East End in
Londen. Hoewel ze in 1970 als
tekenares toetrad tot de redac
tie van het tijdschrift Propria
Mensje van Keulen
Cures, zou het uiteindelijk toch
de taal zijn waarin ze zich met
het meeste succes kon uiten. Ze
schreef verhalen en gedichten
voor het literaire tijdschrift
foto Kees de Graaff
Hollands Maandblad (onder
meer onder het pseudoniem Jo-
sien Meloen), was van 1973 tot
1981 redacteur van het literaire
tijdschrift Maatstaf en publi
ceerde verhalen en journalistie
ke reportages in Panorama,
Haagse Post, Avenue en NRC
Handelsblad.
In 1985 kreeg haar succesvolle
literaire carrière er een dimen
sie bij doordat ze kinderboeken
ging schrijven. Voor Tommy
Station ontving zij in 1986 de
Zilveren Griffel, Vrienden van
de Maan werd in 1991 bekroond
met de Nienke van Hichtum-
prijs. Succesvolle romans wa
ren Overspel (1982) en Engel-
bert (1981).
Dit jaar verscheen van Mensje
van Keulen de roman De geluk
kige. Hoofdpersoon is Nora, die
zich als vrouw van een ontrou
we echtgenoot zelf in een bui
tenechtelijke relatie stort, maar
ook dan het geluk niet vindt.
Critici van Het Parool en De
Volkskrant roemden bij het ver
schijnen van dit boek opnieuw
Van Keulens stilistische vaar
digheid, maar volgens PZC-re-
censent Hans Warren was ze
juist in dit opzicht niet streng
genoeg geweest voor zichzelf.
Hij vond dat Van Keulen in De
gelukkige in een weinig interes
sante stijl schrijft over weinig
interessante mensen.
De literaire avond met Mensje van
Keulen begint om 20.15 uur. Het na
jaarsprogramma van Prometheus
vermeldt verder lezingen van pro
fessor A. C. Zijderveld (zondag 30
september), en de (reisboeken
)schrijvers Lieve Joris (donderdag
18 oktober) en Cees Nooteboom
(zondag 25 november).
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - De Staten
fractie van GroenLinks stelt
voor de vernieuwing van het
Zeeuws Museum volgens een
groeimodel te laten plaatsvin
den. Daarmee biedt de fractie
een alternatief voor het voorstel
van het dagelijks provinciebe
stuur om in een keer 5,7 miljoen
gulden te steken in de verbou
wing van het museum. „Wij wil
len eerst een sterke organisatie
voor het museum", zegt Groen-
Links-Statenlid C. Dupont. „De
stenen komen later."
Gisteren verspreidde de Groen-
Links-fractie een notitie geti
teld 'Een groeimodel voor het
Zeeuws Museum'. Daarin wordt
gereageerd op het beleidsplan
dat het bureau Twynstra Gudde
in april uitbracht. GroenLinks
mist daarin een profiel van het
toekomstige museum en een
analyse van wat organisato
risch en bestuurlijk de afgelo
pen jaren allemaal mis is ge
gaan.
Zelf formuleert de fractie de
missie van het Zéeuws Museum
als het 'met zijn rijke collectie
scheppen van een veelzijdig
beeld van de geschiedenis van
Zeeland en zijn bewoners, mede
op basis van wetenschappelijk
onderzoek'. Volgens Groen
Links moet een actief en markt
gericht beleid worden gevoerd
vooral gericht op jeugd en on
derwijs. Het plan van Twynstra
Gudde en het daarop gebaseer
de voorstel van het dagelijks
provinciebestuur ademt te veel
de sfeer van marketing en com
mercie, vindt de fractie.
Het Zeeuws Museum moet een
instituut worden met een net
werkfunctie in het provinciale
museumbestel. Daarnaast moet
de collectie toegankelijker wor
den gemaakt en is educatie be
langrijk. In de ogen van Groen
Links moet daarvoor eerst de
organisatie worden opgetuigd
en later pas het gebouw in de
Middelburgse abdij aangepast.
Het groeimodel gaat daarom uit
van aanzienlijk lagere en ook la
tere investeringen in de ver
bouw en inrichting van het mu
seum dan het voorstel van het
dagelijks provinciebestuur. Het
GroenLinks-plan berekent voor
volgend jaar geen bouwkosten
en in 2003 een bedrag van 3,9
miljoen gulden. De inrichtings
kosten liggen enkele tonnen la
ger dan in het voorstel van Ge
deputeerde Staten.
Maandag vergadert de Staten
commissie welzijn over het
Zeeuws Museum.
(Advertentie)
züf 2001
zeeland nazomer festival
28 aug t/m 9 sept
(0118) 659 659
www.nazomerfestival.nl
Abdijpop
popmuziek uit Zeeland
8 sept 16.00 - 23.30 u.
10,00
Abdijplein Middelburg
door Ernstjan Rozendaal
MIDDELBURG - Middelburger
Ad van Noort is via het theater
bij de beeldende kunst beland.
Nadat hij opleidingen volgde
aan de toneelschool in Amster
dam en de Hogeschool voor de
Kunsten in Utrecht, legde hij
zich jarenlang toe op het regis
seren van - meest maatschappij -
kritische - toneelstukken. Sinds
zijn pensionering schildert hij
fulltime. „Mijn toneelwerk
loopt naadloos over in mijn
schilderwerk."
Zowel de schilder als de toneel
maker denkt in beelden, betoogt
Van Noort. „Een verhaal, dra
matische gebeurtenissen, een
zekere handeling roepen bij mij
meteen beelden op. Er wordt
weieens gezegd dat je tekstre
gisseurs hebt en beeldregis
seurs, maar volgens mij bestaat
dat onderscheid niet. Het gaat
altijd om het beeld. Hoe beter je
de tekst leest, hoe duidelijker
zich een beeld vormt van wat je
op het toneel moet laten zien."
Van Noort exposeert op het
ogenblik schilderijen in de
Wandelkerk in Middelburg. Een
van de werken die daar hangen
is geïnspireerd op het gedicht
'Het licht' van Toon Hermans,
een tekst dus. „Als ik dat ge
dicht lees, zie ik voor me wat ik
wil gaan schilderen."
De andere schilderijen zijn niet
direct op teksten geïnspireerd,
maar krantenberichten vormen
vaak wel de aanleiding. Van
Noort noemt zich een schilder
van religieuze en sociale the
ma's. Zijn woede wordt nogal
eens gewekt door' de manier
waarop mensen met de natuur
omgaan. „Dat moet ik dan uit
beelden." Toch zijn Van Noorts
schilderijen geen directe uiting
van zijn emoties. Zijn boosheid
weet hij dikwijls om te zetten in
kleurige, fijn geschilderde en
bijna aangename voorstellin
gen, vaak van een surreëel ka
rakter.
Ballon
De angel zit 'm in de vraag die
bijna elk schilderij oproept. Zo
heeft Van Noort bijvoorbeeld
een wereldbol geschilderd die
als een ballon aan een touwtje
vastzit. Dat het touw bijna is
doorgesleten doet het ergste
vrezen voor de toekomst. 'Ozo-
neritus' is de ondubbelzinnige
titel van het werk. Op het schil
derij 'Redt de aarde' rijst een fi
guur op uit een opeenhoping
van auto's. In zijn hoog geheven
handen houdt hij de wereldbol
vast.
Niet alle taferelen getuigen van
een pessimistische toekomstvi
Met werken als 'Waarheen' wil Ad van Noort mensen aan het denken zetten. foto Lex de Meester
sie. Op Van Noorts schilderijen
bloeien ook rozen in de barre
wintergrond of de kale woestijn,
verwijzingen naar respectieve
lijk een liedje en een bijbeltekst.
„De helft van de veertien schil
derijen die ik exposeer kun je
zien als een protest, de andere
helft is hoopvol van aard. Zo
heb ik het geheel in evenwicht
proberen te houden
Wat vrijwel alle schilderijen ge
meen hebben, is dat ze vragen
oproepen over de toekomst.
Treffend voorbeeld is 'Waar
heen?', waarop pai'achutisten
staan afgebeeld die op een klein,
eveneens zwevend stukje aarde
moeten zien te landen. „Daar
mee is alles gezegd", bevestigt
Van Noort. „Ik zet vraagtekens
bij de toekomst, zonder te mora
liseren. Maar ik zie het wel als
mijn taak de mensen aan het
denken te zetten."
Expositie Ad van Noort: Tekens van
vragen, tekens van hoop, t/m 27sep
tember in de Wandelkerk in Middel
burg, ma t/m vri van 11 00 -17-00
uur, za en zo van 13.00- 17.00 uur
