Als apen ons de baas zijn Computer kan geen echte acteurs maken Tussen opera en ballade Dood en toch weer levend Crocodile Dundee wordt moe Tim Burton 27 Final Fantasy In de nieuwe versie van Planet of the Apes zijn de verschillen tussen apen en mensen verwaarloosbaar. egisseur van Planet of the Apes is Tim Burton en welke vraag je hem ook als eerste stelt, hij zal beginnen met te poneren dat zijn film géén 'remake' genoemd mag worden van de gelijknamige klassieke sf-film uit 19 68„Ik beschouw het als een nieuwe verfilming van Pierre Boulé's oorspronkelijke boek, maar op mijn manier. Ik trek graag dingen binnenstebuiten." Een eigen verfilming, dat is ook exact wat de fans ver wachten van de man die Ed ward Scissorhans bedacht en de eerste twee Batman-films een gespierde grimmige onderlaag verschafte die zijn opvolgers nooit wisten te evenaren. De man ook die The Nightmare Be fore X-Mas, een poëtische kerst vertelling, situeerde in een on derwereld vol spoken en geraamtes. De baldadige maker van tevens EdWood, een 'biopic' over de slechtste filmmaker al ler tijden. De beeldenstormer die in Mars Attacks', een inter planetaire invasie presenteerde als een gruwelijke klucht. Burton is 42 jaar oud nu en nog altijd Hollywoods meest ver troetelde beeldenstormer. Van hem zal niemand ooit verwach ten dat hij even een 40 jaar oude succesfilm plichtmatig over nieuw maakt. Maar volgens hem is ook zelfs studio 20-th Century Fox zoiets nooit van plan geweest. „Toen ze bij mij aanklopten was dat uitdrukkelijk met het voor stel om hetzelfde materiaal op een nieuwe manier aan te pak ken. Daar kon ik mezelf iri vin den. Want je kimt geen remake doen van Franklin Schaffners Planet of the Apes. Die bestaat immers al en die zit in een cap sule, samen met het hele tijdsge wricht waaruit hij was ont staan. Daar moet je verder afblijven. Maar na alle vervolg films en de tv-series die er na dien van gemaakt zijn, kon het geen kwaad nog eens opnieuw te kijken naar het basismateriaal. En één ding is zeker: al is de titel hetzelfde, mijn film speelt op een andere planeet." En Mark Wahlberg is een ander soort held Tim Burton, regisseur van Planet of the Apes. dan we vroeger hebben gezien, volgens Burton: „Het woord 'held' staat met minder grote letters op zijn voorhoofd ge schreven clan bij Charlton Hes ton het geval was. Ik heb Mark vooral gekozen omdat hij her kenbaarder is dan de nor maalste jongeman die men zich zou kunnen voorstellen. En die komt dan terecht in een op zijn kop gedraaide wereld waar juist hij beschouwd wordt als ultie me freak. Dat idee beviel me." Alleen in ruwe lijnen is het ver haal hetzelfde gebleven. Een as tronaut lijdt schipbreuk en be landt in een wereld waar de chimpansees, orang-oetans en gorilla's zijn doorgeëvolueerd. Mensen worden daar als inferi eure wezens beschouwd die waarschijnlijk niet eens een ziel hebben en hooguit nut hebben om als slaven de apen te dienen. Mark Wahlberg zal als de ge strande astronaut leiding geven aan een rebellie die uitmondt in een verschrikkelijke veldslag. De nieuwe versie van De Apen- planeet heeft ruim 100 miljoen dollar gekost, maar binnen drie weken al was er 150 miljoen te ruggespeeld. Van de critici was de helft ronduit geestdriftig en de andere helft op een of andere wijze teleurgesteld, zoals wel vaker het geval is geweest bij films van Tim Burton. Maar vriend en vijand zijn het er in al le gevallen over eens dat zijn nieuwe werkstuk er fabuleus uitziet en dat de apen veel beter en angstwekkender ogen dan in de oorspronkelijke versie. Dat is vooral bijzonder omdat Tim Burton geen gebruik wilde ma ken van echte of computer apen. Hij nam Rick Baker in de arm, het reeds met zes Oscars onderscheiden make-up-genie dat ons een half jaar geleden nog versteld deed staan met zijn werk voor The Grinch. TimBurton: ,,Een van de dingen die mij als tienjarig jongetje bij het zien van de eerste Planet of the Apes erg had aangesproken, was dat je door de apen heen toch kon vaststellen dat er spra ke was van acteurs die goed werk leverden. Dat is wat ik ver der wilde voeren, met hele of halve maskers die beweeglijker moesten zijn, zodat de apen ook hun lippen zouden kunnen be wegen en nog expressiever zijn. Dat moest deze superieure apen minder monsterachtig maken en juist meer mensachtig. The matisch gaat het immers om zulke zaken als mens, aap, evo lutie, kip, ei. Om de vraag: waar komen we vandaan? Je kunt zelfs religieuze en ideologische aspecten aanwijzen. Dat alles komt bij elkaar. En dan heb je zowel aan de kant van de men sen als aan die van de apen ac teurs nodig om de rollen gelijk waardig over te brengen. Je moet ook aan de apenkant goe de vertolkingen kunnen zien, zelfs al dienen die door maskers en make-up heen te komen." Circusclowns Een verschil ook met de oude film is dat de zogenaamde 'goe de apen' er niet langer uitzien als chimpansees, want dat deugde niet volgens de regis seur: „Iedereen die enigszins studie heeft gemaakt van het gedrag van apen, weet dat chimps juist de gevaarlijkste, minst betrouwbare soort zijn. Gevaarlijker dan gorilla's, agressiever dan orang-oetans. Chimps hebben we leren kennen als circusclowns. Ze zien er ko misch uit, maar qua karakter zijn ze achterdochtig, opvlie gend en in staat je ineens aan te vliegen en afschuwelijk te ver wonden. Dat onberekenbare heeft Tim Roth als generaal Thade sterk weten te treffen." „Het mooie van dit materiaal is voor mij om apen te laten zien als dominant. Het moet je dwin gen om je er rekenschap van te geven hoe wij ons zelf gedragen. Hoe we andere mensen behan delen, hoe we dieren behande len, hoe we ons opstellen tegen over andere culturen, hoe onze samenleving gefragmenteerd wordt door talloze noties over superieur en inferieur. Het ligt dus anders dan in 1968 toen de impact van Schaffners film zich veel eenduidiger liet interprete ren over zaken die toen speel den: rassenkwesties, Vietnam en de levensgrote angst voor De Bom. Nu leven we in een tijd waarin we veel meer informatie hebben over alles wat er in de wereld gebeurt en dat we over elke kwestie ook meerdere vi sies tegenkomen. Daarom laat ik ook een apencultuur zien waarin verschillende opvattin gen bestaan. Tim Roth speelt een totalitair denkend karakter strevend naar pure aapsheid. Maar Helena Bonham-Carter speelt een activiste voor vreed zame coëxistentie." De populaire liefdesgeschie denis 'Het lied van Chun- hyang' werd al vele malen eer der verfilmd en dan hebben we het nog niet over de talloze ro mans en theaterversies. Voor het Koreaanse bioscooppubliek is Chunhyang van de vooraan staande regisseur lm Kwon- Taek pure traditie, voor de wes terse kijker oogt het buitenge woon uitheems. Kijk, daar gaat Mong-Ryong, de knappe zoon van de gouverneur met zijn kleurrijke gevolg Zelfs het stof dat onder de paarden hoeven opdwarrelt geurt naar perzikbloesem. Prachtige land schappen ontvouwen zich ter wijl een zingende verteller op meeslepende wijze de ochtend mist boven de rivier prijst. Met achtduizend figuranten en twaalfduizend kostuums is Chunhyang een van de duurste Zuid-Koreaanse producties en het mag een wonder heten dat lm Kwon-Taek toch een betrek kelijk intieme sfeer heeft weten te creëren. Chunhyang (Lee Hyo-Jung) is als dochter van een voormalig courtisane eigenlijk geen partij voor de gouverneurszoon (Cho Seung-Woo), maar als hij haar op een mooie voorjaarsdag in het park heeft zien schommelen is hij verloren. Zijn liefdesver klaring kalligrafeert Mong-Ry- ong op haar rode jurk en ze trou wen in het geheim. Tijdens een lange afwezigheid van Mong- Ryong arriveert het noodlot in de persoon van de nieuwe gou verneur, een wrede heerser die Chunhyang voor zich opeist. Zij laat zich echter liever martelen dan dat ze Mong-Ryong on trouw zou zijn. Deze uit de achttiende eeuw stammende geschiedenis wordt van oudsher opgevoerd als Scène uit Chunhyang pansori, een voordrachtsvorm die het midden houdt tussen een eenmansopera en een beeldend gezongen ballade, alleen onder steund door een begeleider met een paar trommels. Kostuums of andere attributen komen er niet aan te pas, maar wat de pansori aan uiterlijk vertoon mist wordt ruimschoots goed gemaakt door de indringende middenrifzang en het gedreven optreden van de zanger. De gefilmde pansori Chunhy ang is in feite een gepopulari seerde versie. Im Kwon-Taek opent met een opname van een echte pansori-opvoering, en als dit plaatsmaakt voor de kleur rijke taferelen van het achttien- de-eeuwse hofleven blijft de zangstem vaak nog de rol van verteller vervullen. Het met een gouden gloed overgoten kos- tuumspel is meer een lyrische il lustratie dan een echte dramati sering, waardoor het een wat statische indruk kan maken, maar op de beste momenten laat lm zich inspireren tot een prachtig samenspel tussen de filmbeelden en de zanger in het theater. Als bijvoorbeeld de standvastige heldin met stok slagen wordt gepijnigd ensce neert lm dat op gestileerde wij ze. Op het hoogtepunt van de marteling neemt de camera af stand en lezen we de pijn af van het gezicht van de pansori-kun- stenaar in de concertzaal. Leo Bankersen Chunhyangte zien in Schuttershof Middelburg. Regie; lm Kwon-Taek. Met: Lee Hyo-Jung, Cho Seung- Woo. Bonham-Carter speelt de char mante apin die verliefd lijkt te worden op de astronaut. In de voorpubliciteit werd alom ge wag gemaakt van een bedscène die zij met Mark Wahlberg zou hebben maar in de film toch blijkt te ontbreken. Volgens Burton kan de suggestie dat een dergelijke scène zou hebben be staan hooguit berusten op ken nis van oudere scriptversies dan waar hij aan heeft meegeschre ven. „Laten de mensen die daar meer van hadden willen zien en nu te leurgesteld zijn, na de film maar gauw ergens een schaap te gra zen nemen. Mijn interesse had het niet. De nadruk zou ineens zijn komen te liggen op een mens die het doet met een aap. En dat is bestialiteit, niet? Zo zou het zijn opgevat, toch? Het zou alle aandacht voor het ver haal uit het lood hebben getrok ken en nog meer de aandacht voor de hele film. Mij ging het niet om seksualiteit maar om af fecties. Ik zie de karakters in dit verhaal ook niet als mensen en apen. Want het zijn niet zo maar apen en mensen. Eigenlijk zijn het allemaal een soort van men selijke wezens. Primaten onder elkaar, in elk geval." Charlton Heston In Burtons film treedt overigens ook Charlton Heston op, de held van de eerste film, maar nu nau welijks herkenbaar, vermomd als stervende oude aap. Gieche lend - hij giechelt om de haver klap - bekent de regisseur dat het niet eens zijn eigen idee was. Maar hij heeft het dankbaar omhelsd. „Ik kreeg de mogelijkheid aan geboden van mijn producent, Richard Zanuck, die ook de pro ducent was geweest van de oor spronkelijke film en die nog steeds met Heston tennist. Dat aanbod viel zo maar op mijn bord en dat was verbluffend. Omdat het perfect paste in mijn idee over de omkeerbaarheid van dingen. Pieter van Lierop Planet of the Apes komt 23 augustus in roulatie. Down to Earth is een bewer king van Here Comes Mr. Jordan, geschreven door Chris Rock. Rock heeft de gedaante van een stand-up comedian die niemand aan het lachen kan krijgen en door een vrachtwa gen wordt geschept als hij van een podium is weggehoond. Aan de hemelpoort komt Chazz Pal- mentieri erachter dat er een foutje is gemaakt en hij stuurt de komiek terug in het lichaam van een blanke miljonair. Vervolgens wordt de film erg verwarrend. Want de rol blijft wel gespeeld worden door Chris Rock, die zich als gierige blanke directeur van een ziekenhuis de haat op de hals had gehaald van Regina King, die opkomt voor de belangen van de merendeels zwarte patiënten. Chris valt als een blok voor Regina, maar die moet dus niks hebben van de blanke patser. Pas als hij zich gaat gedragen conform zijn gul le eigen karakter (dat van Chris Rock dus) bloeit er toch weer iets moois op met Regina. Dan wordt er roet in het eten gegooid door Palmentièri vanaf de re ceptie-desk in de hemel. Chris wordt weer naar boven gehaald en zal een derde sterfelijk leven gegund krijgen en dat zal neer komen op een voortzetting van zijn eerste leven, waarbij echter elke herinnering aan zijn twee de leven zal zijn uitgevaagd. Erg geestdriftig kan de held niet reageren op deze nieuwe rege ling die immers betekent dat hij ook elke herinnering aan Regi na kwijt zal zijn en - het ergst van alles - ook het meisje zelf. Dat blijkt echter mee te vallen. En bij wijze van extraatje krijgt hij als stand-up comedian nu ook de lachers op zijn hand. Pieter van Lierop Down to Earth ivordt vertoond in Cine City Vlissingen en De Koning Hulst. Regie: Chris en Paul Weitz. Met: Chris Rock, Regina King, Chazz Palmintieri, Eugene Levy. Chris Rock in Down to Earth. In de jaren zeventig verdiende Paul Hogan de kost met door lopend schilderwerk aan de Harbor Bridge in Sydney. Tot hij een talentenjacht won als ko miek en een eigen show kreeg op de tv. In de jaren tachtig werd zijn naam via twee films syno niem aan die van Crocodile Dundee. Hij speelde een joviale gids in een Noord-Australisch natuurpark die, worstelend met de hem toevertrouwde reptie len, het hart won van Linda Kozlowski als journaliste. Met een hiaat van dertien jaar is daar nu een derde film achter aan gekomen: Crocodile Dun dee in Los Angeles. Het viel in Paul Hogan te prijzen dat hij na zijn megahits in 1986 en 1988 niet meteen een derde Crocodile Dundee-film heeft gemaakt. Hij wilde liever pro beren enige variatie in zijn car rière te brengen. Daarmee heeft hij weinig geluk gehad. In 1990 was Almost An Angel (ook sa men met Kozlowski) een zeperd en met de western Lightning Jack (in 1994) wilde het even min lukken. Toen probeerde hij het maar weer met Crocodile Dundee in Los Angeles. De joviale natuur mens uit de Australische 'out back' komt terecht in L.A. en wandelt daar net zo bevreemd en geamuseerd rond als hij in deel 2 had gedaan in New York Het beste wat er van Crocodile Dundee in Los Angeles gezegd kan worden is dat de actiescènes net zo onschuldig en bloedeloos zijn als de grappen. Maar aan Paul Hogan, wiens ogen verra den dat hij inmiddels 60 jaar oud is en niet meer helemaal fris, kun je net zo min een hekel krijgen als aan Linda Kozlovski hoewel ook zij haar jeugdige glans verloren heeft. Pieter van Lierop Crocodile Dundee in Los Angeles is te zien in De Koning Hulst en Roxy Bergen op Zoom. Regie: Simon Win- cer Met: Paul Hogan, Londa Koz lowski, Jonathan Banks. De science fiction-film Final Fantasy was voorbestemd om de sensatie van het jaar te worden omdat het de eerste film zou betreffen van een type dat voor kort zelf voor een science fiction-fantasie werd ge houden. Eentje namelijk waarin volledig door computers ontworpen acteurs dusda nig realistisch functioneren dat echte ac teurs overbodig zouden worden. Dokter Antinori in Hollywood? Dat valt mee. De Japanner Hironubu Sakaguchi had on der het motto Final Fantasy al negen com puterspelletjes vervaardigd toen hij zich uitgedaagd voelde tot het maken van een echte, volledig met computers vervaardigde 'speelfilm'Het ligt voor de hand dat iemand die zoiets wil proberen niet grijpt naar een relatie-komedie of western, maar naar een genre waar in de huidige praktijk 'live ac tion' (met echte acteurs dus) toch al volop wordt gecombineerd met visueel 'bedrog'. Sience fiction dus, want daar pleegt men voor decors, marsmannetjes en monsters al volop digitale kunstgrepen toe te passen. Maar we proefden nog altijd het verschil tussen echt en trucages. Dat is een onderscheid dat onmiddellijk Alle filmacteurs in Final Fantasy zijn met de computer ontworpen. wegvalt wanneer alle beelden uit de compu ter afkomstig zijn, ook de mensen dus. Dan ineens accepteren we alle monsters en futu ristische landschappen zonder slag of stoot Zo werkt het perfect in klassieke animatie films of in een met CGI ('Computer Genera ted Images') ontworpen sprookjesfilm als Shrek. Je maakt het evenwel jezelf moeilij ker naarmate je de menselijke wezens meer wilt laten lijken op échte mensen. Dankzij een budget van 140 miljoen dollar en vier jaar werk met een team van 220 men sen, komt Sakaguchi er verbluffend ver mee. De proporties kloppen precies, de ge zichten zijn bijna levensecht, de gelaatsex pressies hebben erg veel menselijks, de tex- tuur van huid is overtuigend, net als zelfs de suggestie van echt haar. Haar is, met gras, voor digitale ontwerpers het moeilijkst om na te bootsen maar elke film levert ervaring en basismateriaal waarmee een volgende film verbeterd kan worden. Het hele punt is dat hoe realistischer de na bootsing lukt, hoe moeilijker het tevens wordt om je te identificeren met deze kunst mensen, omdat je steeds pijnlijker gestoord raakt door de verschillen die hen toch nog altijd van échte mensen onderscheiden. Daarom geef je het groene sprookjesmon ster Shrek alle krediet, terwijl je de veron derstelde echte mensen van Final Fantasy ervaart als engerds met wie je weigert je te identificeren. Bij alle personages in het apo calyptische sf-epos lijkt er iets te mankeren aan de motoriek van hun handen (óók heel moeilijk te imiteren) en stuk voor stuk kij ken ze gedrogeerd uit hun ogen en maken ze een zombie-achtige indruk. Ze moeten redden wat er na onvoorstelbare rampspoed nog over is van de wereld, als die ook nog eens wordt belaagd door roze, door schijnende, buitenaardse monsters die magnifiek zijn ontworpen overigens. Maar kunnen we geloven dat er ook maar iets te betreuren valt indien er een definitief einde zou komen aan onze planeet als die slechts nog door zombie-achtige engerds wordt be volkt? De boosaardige generaal die tegen gehouden moet worden om er zijn alles en iedereen vernietigende superkanon op te zetten, heeft volgens mij groot gelijk. Ik zou het ook doen. De film Final Fantasy is niet de doorbraak film geworden die was voorgespiegeld en luidt niet het tijdperk in dat filmacteurs overbodig maakt. Het is stellig een razend knappe technische exercitie, maar juist daarom legt hij tevens perfect de zwakke kant bloot van de computer wizards. Hoe beter men erin slaagt realistisch ogende mensen te ontwerpen, hoe onverschilliger je voor hen wordt. Hoofdbezwaar is namelijk dat deze compu termensen zulke beroerde acteurs zijn. Ooit zal men erin slagen om 'acteurs' te ontwer pen die net zo goed spelen als Jean-Claude Van Damme. Maar het lijkt me sterk dat er ooit een komt die net zulke nuances in huis heeft als een Hackman of Streep omdat die acteren vanuit een persoonlijke eigen crea tiviteit. Maar zelfs als het wel zou lukken, betekent het nog steeds geen vooruitgang, want we hebben al een Hackman en Streep. Pieter van Lierop Final Fantasy draait in Cine City Vlissingen en Cinemactueel Bergen op Zoom. Regie: Hironobu Sakaguchi. Met de stemmen van: Min-Na, Alec Baldwin, Ving Rhames, Steve Buscemi, Donald Sutherland, James Woods.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2001 | | pagina 27