PZC
Meubelen met een hart
Aronskelk doet het goed in Zuidzande
39
Zuiver
Shaker
Taxatiedagen
H v'
■i
KIT
Koelkast
Tuinbeurs
Zilverwerk
zaterdag 11 augustus 2001
Schommelstoel Rocker
Springfield-kastje
Henk Merkelbach: „De interesse voor deze meubelen is de laatste jaren toegenomen, omdat mensen na jarenlange overdaad weer kiezen voor eerlijke interieurs."
foto Piet Kuppens/GPD
De schoonheid en de eenvoud
van Amerikaanse Shaker
meubelen raakten ruim tien jaar
geleden een gevoelige snaar bij de
Brabantse meubelfabrikant Henk
Merkelbach. Hij maakte ze in zijn
vrije tijd aan de hand van de origi
nele modellen en volgens de oor
spronkelijke filosofie. Nu is zijn
collectie in heel Europa een be
grip.
Henk Merkelbach (64) is opge
groeid met respect voor vakman
schap en traditie. In het decor van een
monumentaal pand in Lieshout is hij
de vierde generatie die leiding geeft
aan dit familiebedrijf. Hij leerde het
vak van zijn vader Gerhard. Inmid
dels staat zoon Geert-Willem (27) in
de startblokken om het bedrijf over te
nemen. Maar, geeft hij toe, hij kan het
nog niet goed loslaten. „Waarom zou
ik niet meehelpen? Daar wordt toch
niemand arm van", stelt hij.
In de showroom, tevens miniatuur
museum, is te zien hoe het bedrijf zich
vanaf 1864 van een smederij ontwik
kelde tot een 'handel in exotische
houtsoorten' en in 'machinale hout
bewerking'. Inmiddels is het bedrijf in
het hele land bekend vanwege de tra
ditionele Hollandse houten knopstoe-
len. Die maken ze al ruim honderd
jaar, zonder er overigens het frees- en
draaiwerk aan te geven.
Juist die nuchtere mentaliteit en zijn
onvoorwaardelijke liefde voor hout
maakten dat de Shaker-filosofie hem
zo aansprak. „Begin jaren negentig
zag ik een documentaire bij de BBC
over deze mensen. Ze leefden uiterst
sober en hun meubels maakten ze op
een ambachtelijke manier van de
mooiste houtsoorten. Het zijn degelij
ke meubelen, maar zonder opsmuk.
Dat alles past helemaal in de traditie
van ons familiebedrijf. Bovendien
komt de constructie van hun meube
len erg overeen met die van onze
knopstoelen. Ik zag meteen: dat zijn
meubelen met een hart."
Inmiddels weet hij zowat alles over de
Shakers. Dat het bijvoorbeeld een En
gelse religieuze gemeenschap was uit
de achttiende eeuw die zich in de staat
New York vestigde. Deze mensen gin
gen heel bewust om met energie en
met het milieu. Zo maakten ze stoelen
waarin niet meer hout werd gebruikt
dan strikt noodzakelij k isElk meubel
heeft bovendien een bepaald doel en
een bepaalde plaats in huis. „Ze wa-
ren hun tijd ver vooruit", aldus Mer
kelbach. „Zo waren ze ook de uitvin
ders van de wasknijper, de cirkelzaag,
metalen pannen, een rondraaiende
oven en van de platte bezem."
Henk Merkelbach heeft niet alleen de
meubelen maar ook de principes voor
het vervaardigen ervan overgenomen
van de Shakers. „Kwaliteit, functio
naliteit en natuurlijke materialen zijn
ook onze uitgangspunten. Die passen
bovendien helemaal in de geest van
deze tijd." Dat houdt in dat de meube
len zijn gebaseerd op de oorspronke
lijke modellen van de Shakers. „Die
heb ik uit de oude boeken gehaald. De
.(ik
omgerekend in centimeters. Wij ge
bruiken dus de originele vormgeving
en maatvoering."
Datzelfde geldt voor de materialen.
De collectie is verkrijgbaar in Ameri
kaans massief kersenhout. „We ge
bruiken zoveel hout als we nodig heb
ben, maar niet meer." Bovendien zijn
de meubelen afgewerkt met was en
olie of met lak en beits op waterbasis.
De zittingen zijn gemaakt van zuiver
katoen, eventueel op kleur gebracht
met organische verfstoffen. „De eer
ste die hieraan concessies wil doen,
krijgt het met mij aan de stok. Deze fi
losofie moet je volledig intact houden,
want die geeft het meubel juist waar
de."
Inmiddels maakt de firma Merkel
bach alweer zo'n tien jaar Shaker
meubelen. Het is de enige firma in Ne
derland die dat op deze manier doet.
„In het begin was het moeilijk om de
mensen de meerwaarde uit te leggen,
want aan zo'n stoel hangt uiteraard
wel een prijskaartje. Maar inmiddels
wordt de kring van liefhebbers steeds
groter. Die zien de aanschaf als een in
vestering, want deze meubelen heb
ben een lange levensduur. Bovendien
zijn ze tijdloos; de meeste modellen
zijn al tweehonderd jaar hetzelfde.
Maar omdat er toen zo goed over
vormgeving is nagedacht, hoeft er
niets meer aan veranderd te worden."
Volgens Merkelbach vind je Shaker-
■fans onder designkenners, want de
meubelen sluiten door hun strakke en
sobere vormen prima aan bij het mini
malistische interieur. Maar ze passen
ook bij het ecologisch wonen, omdat
ze duurzaam en milieuvriendelijk
worden gemaakt. „De interesse voor
deze meubelen is de laatste jaren in al
le woonstijlen toegenomen. Dat komt
omdat mensen na jarenlange over
daad weer kiezen voor eerlijke interi
eurs." Zelf kan Henk Merkelbach nog
altijd enthousiast worden over het
vakmanschap waarmee de meubelen
zijn vervaardigd. „Je hebt echt al je
creativiteit en vakkennis voor nodig
om ze zo perfect te maken." Hij wijst
op een kast die uit twee panelen be
staat, maar die zo is gemaakt dat de
houtnerf gewoon doorloopt. „Zo
krijgt het meubel rust en balans." Hij
laat ook zien hoe een Shaker-stoel ge
construeerd is. „Rugleuningen wor
den meestal gebogen zodat je prettig
kunt zitten. Maar de Shakers vonden
dat energieverspilling. Zij lieten de
stoelleuning iets achterover hellen,
waardoor je vanzelf naar achteren
glijdt als je zit. Zo krijgt je rug toch
voldoende steun."
Kenmerkend
Dit praktisch vernuft is volgens Mer
kelbach kenmerkend voor de Shaker
meubelen. Zo blijkt een ogenschijn
lijk normale kast een compleet bureau
te herbergen. ..Dat is weer dat func
tionele aspect; zo heb je immers maar
één meubel nodig in plaats van twee.
Dat spaart ruimte en materiaal." Nog
een opmerkelijk detail; de Shakers
maakten tweehonderd jaar geleden al
wielen onder de eettafels. „Reinheid
van hart en geest was belangrijk en
ook in huis moest het opgeruimd zijn.
Tafels op wielen konden na gebruik
weer aan de kant gerold worden waar
ze niet in de weg staan. Bovendien was
de vloer op deze manier goed schoon
te houden."
Anja Sparidaans
De showroom van Merkelbach is voor
publiek toegankelijk. Adres: Dorps
straat 75, 5737 GB Lieshout, tel: 0499
- 421.201. Internet:
www.merkelbach.nl; email: info@-
merkelbach.nl
De aronskelk, Zantedeschia
aethiopica, komt niet uit
Ethiopië zoals de naam sugge
reert, maar uit Zuid-Afrika.
Wat dat betreft is de oude naam
van deze plant, Richardia afri-
cana, minder verwarrend. In
Zuid-Afrika groeit de Zantede
schia als onkruid in de weilan
den zoals bij ons de distel en de
boterbloem - het vee houdt er
niet van.
De aronskelk was vroeger een
bekende kamerplant, met groot,
breed speervormig, glimmend
donkergroen blad en opvallen
de witte bloemen die bestaan uit
een gele kolf - de eigenlijke
bloem - en een groot wit schut
blad.
Als kamerplant bloeit de
aronskelk in het begin van het
nieuwe jaar, van januari tot
april, maar omdat de plant er
van houdt om voor de bloei een
paar maanden in de spreek
woordelijke koele slaapkamer
te staan, bij een hoge luchtvoch
tigheid, is hij als kamerplant in
onbruik geraakt.
Sinds alle huizen centraal ver
warmd zijn, bestaat de koele
slaapkamer alleen nog in kuip-
plantenboeken waarin die
ruimte steevast wordt genoemd
als plaats waar de meeste kuip-
planten 's winters gehuisvest
dienen te worden. Daarbij
wordt gemakshalve voorbijge
gaan aan het feit dat alleen zon
derlingen en behoeftigen nog in
de kou slapen. De aronskelk
heeft ook een carrière als graf-
kransenplant achter de rug,
maar net als de koele slaapka
mer is de grafkrans in onbruik
geraakt. Tegenwoordig vinden
we een gewone bos bloemen
voor een overledene meer dan
genoeg. Daartegenover staat,
dat de aronskelk tegenwoordig
een bescheiden carrière als
tuinplant lijkt te maken. Als hij
's winters goed wordt afgedekt,
blijkt de plant in Nederland
winterhard te zijn.
Onlangs, toen ik mijn vakantie
doorbracht in Zeeuws-Vlaan
deren, ontdekte ik er een in de
tuin van een hotel-restaurant in
Groede, Het was een zwoele ju-
ni-avond en we aten buiten in
een on-Nederlandse sfeer, in
een ommuurde tuin onder vij
gen- en abrikozenbomen. En
daar, vlak naast mijn stoel,
stond een bloeiende Zantede
schia aethiopica tegen de bui
tenmuur van de keuken.
Pollen
Nu kun je zeggen: ja, logisch dat
zo'n plant gedijt tegen een muur
die permanent wordt ver
warmd. Aan de andere kant van
die muur brandt dag in, dag uit
een fornuis. Tegen zo'n muur
zou je zelfs bananen kunnen te
len. Goed, dat geef ik toe, maar
een paar dagen later zag ik maar
De aronskelk van Zuidzande.
liefst drie enorme pollen
aronskelken, in volle bloei, in
een gewone voortuin in Zuid
zande.
Ik heb even aangebeld. Wie over
andermans tuin schrijft moet
niet verlegen zijn en bovendien
wilde ik de bloemen graag foto
graferen. De eigenares van de
aronskelk vertelde dat de plant
al zeker vij ftien j aar in haar tuin
stond en dat haar zoon de knol
len destijds uit Frankrijk had
meegebracht.
's Winters dekt zij de plant af
met een flinke laag bladNu zult
u zeggen: dat is allemaal mooi
en aardig, maar Zeeuws-Vlaan
deren heeft toch wel een ander
klimaat dan de rest van Neder
land. De omgeving van Zuid
zande wordt niet voor niets het
Toscane van Zeeland genoemd.
En dan heeft u gelijk; het
Zeeuws-Vlaamse Idimaat is niet
representatief voor de rest van
Nederland.
Maar dan kan ik u nog een ster
ker verhaal vertellen: een jaar of
twee geleden was ik, in het ka
der van een tuinprogramma, op
bezoek bij een boerin in de buurt
van Groesbeek, vlak tegen de
Duitse grens, niet bepaald de
warmste streek van Nederland.
Hier heerst al bijna een landkli
maat. En daar, in de voortuin
van de boerderij stond een reus
achtige aronskelk van bijna
twee meter hoog. Hier was een
laag blad 's winters niet vol
doende. De plant werd tegen be
vriezing afgedekt met - schrik
niet - een kruiwagen koeien-
mest, met daaroverheen een
paar kruiwagens eikenblad. De
bladerberg werd, als ik mij goed
herinner, op zijn plaats gehou
den met jute zakken.
Waar een wil is, is een weg, wil ik
maar zeggen; wie bereid is om
genoeg moeite te doen kan won
deren verrichten in de tuin. En
volgens mij is het geen toeval
dat de tuiniers die de aronskelk
's winters buiten in leven weten
te houden meestal vrouwen zijn.
Die zorgen gewoon beter voor
hun planten.
Romke van de Kaa
T Teilinghuis Christie's in Am-
V sterdam trekt vanaf woens
dag 15 augustus het land in. Tij
dens vier taxatiedagen kunnen
geïnteresseerden vrijblijvend
en kostenloos advies krijgen
over herkomst, ouderdom èn
waarde van antiek en kunst
voorwerpen. Ze kunnen achter
eenvolgens terecht in Vught,
Wassenaar, Doorn en Zwolle.
Woensdag 15 augustus is het
team aanwezig in Orangerie
Kasteel Maurick, Dijk van
Maurick 3 in Vught. Donderdag
16 augustus is de locatie Kasteel
Oud-Wassenaar, Park Oud
Wassenaar 1 in Wassenaar.
Woensdag 22 augustus kunnen
bezoekers terecht in Orangerie
Kasteel Huis Doorn, Langbroe-
kerweg 10 in Doorn. Donderdag
23 augustus strijken de specia
listen neer in Bilderberg Grand
Hotel Wientjes, Stationsweg 7
in Zwolle.
De taxatiedagen duren van
10.00 tot 16.00 uur. Meer infor
matie is te vinden op internet:
www. christiesnl
De lijvige koelkasten uit de
jaren vijftig met afgeronde
deuren maken een comeback.
Weliswaar in eigentijdse vari
ant. Producent Miele lanceerde
onlangs twee modellen
(KD3524 Sed en KT3534 Sed) in
roestvrij staal.
Niet alleen de vormgeving,
maar ook de omvang van de
koelkasten is opvallend. Het
koelgedeelte van de KT3534
Sed heeft een inhoud van 334 li
ter en het diepvriesgedeelte een
inhoud van 104 liter. De kast is
voorzien van vier groente- en
fruitladen en zes uitneembare
draagplateaus.
De nieuwe koelkasten zijn te
koop vanaf 4898,85 gulden
(2223€).
T 7olgens de organisatoren van
V de beurs Landschap en Tuin
2001 neemt de belangstelling
voor natuurlijk tuinieren toe.
De tuin is weliswaar een ver
lengstuk van de woonkamer,
maar de organisatie stelt dat
steeds meer particulieren zich
bij de inrichting ervan laten in
spireren door het aangrenzende
landschap.
Dat is dan ook het uitgangspunt
van het evenement, dat van 23
tot en met 26 augustus plaats
vindt op landgoed Bouvigne in
Breda. De Franse, Engelse en
Duitse tuin die er in de jaren
twintig zijn aangelegd, zijn dan
voor het publiek geopend
Daarnaast zijn verschillende
thematuinen ingericht. Tijdens
diverse lezingen en demonstra
ties kunnen bezoekers inspira
tie opdoen voor de inrichting
van de eigen tuin. Ruim honderd
exposanten presenteren daar
naast de tuintrends van het mo
ment.
Landschap en Tuin 2001 is da
gelijks geopend van 10.00 tot
18.00 uur. De toegangsprijs be
draagt 12,50 gulden. Het adres
is Bouvignelaan 5 in Breda.
Meer informatie is telefonisch
verkrijgbaar: 076-629.3911. Op
internet: www.tuinidee.nl
Reflet is de naam van een
nieuwe collectie zilveren
gebruiksvoorwerpen die ver
schenen is bij Christofle. De
ontwerpen zijn van de hand van
ontwerper Martin Szekely. De
collectie bestaat onder andere
uit een vierkante schaal, een
grote ronde schaal en een kleine
ronde schaal. Ieder ontwerp
verschijnt in een oplage van
vijftig stuks.
Dat Christofle zich met deze
collectie richt op de kenner
blijkt uit het feit dat de ge
bruiksvoorwerpen uitsluitend
verkrijgbaar zijn bij de Pavil
ions Christofle in Parijs (tele
foon: 0032.2548.1266). De
voorwerpen zijn bovendien ge
nummerd.
De exclusieve collectie is ook te
zien op internet: www.christof-
le.com
