Nederland Festi valland
Floriade wordt een groots tuinfeest
Opgaan in de massa
Expositie in de
Haarlemmermeer
zaterdag 11 augustus 2001
lijke politieagent amuseert zich kos
telijk tijdens een rustige dienst en met
het kijken naar al die hippies.
Een of twee buitenpodia, een handvol
groepen van naam en faam en wat
biertenten, kraampjes van Ad Patat
en Ed Kroket en de plaatselijke zeef-
drukkerij; jarenlang zijn het de ba
sisingrediënten voor een openlucht
festival.
Met wisselend succes wordt de formu
le van het openluchtfestival in de ja
ren zeventig in stand gehouden. Park
pop in Den Haag, Pinkpop en zijn
Belgische tegenhanger
Torhout/Wechter oogsten succes. Lo-
chem Pop en New Pop (Rotterdam)
sterven daarentegen een alom be
treurde vroege dood.
In de jaren negentig verveelvoudigt
het aantal popfestivals in Nederland.
Elk dorp heeft - Houten, Driebergen,
Wateringen, Hengevelde, Oud Ade,
Zieuwent, Zuidwolde en Yerseke -
zijn eigen festival. Volgens het Natio
naal Pop Instituut telt Nederland nu
zo'n 160 als zodanig geregistreerde
popfestivals.
De dancefestivals vinden hun oor
sprong en populariteit in de jaren ne
gentig. Het nachtelijke New Frontier,
het vorig weekend uit de hand gelopen
Dance Valley, en indoor-festivals als
Sensation, Thunderdome en Trance
Energy; het is slechts een willekeurige
greep uit het dancefestivalaanbod.
Mojo Concerts
Het grootste deel van de popfestivals
wordt georganiseerd door Mojo Con
certs. Bij Lowlands, Pinkpop, Cros
sing Border, de Bevrijdingsfestivals
en Drum Rhythm heeft het Delf tse im
presariaat een stevige vinger in de
pap. Enkele pogingen om immense
openluchtfestivals buiten Mojo om te
organiseren - met Maaspop in Rotter
dam en Beach Rock in Scheveningen
als meest sprekende voorbeelden - lo
pen uit op een deceptie.
Van grote invloed op het karakter van
de festivals is het festival Lowlands -
voluit: A Camping Flight To Low
lands Paradise - in Biddinghuizen.
Voor dit festival, dat over twee weken
zijn achtste editie beleeft, wordt een
heel festivaldorp gebouwd. Ed Kroket
en Ad Patat hebben er concurrentie
gekregen van Mexicaanse, Marok
kaanse, vegetarische en Spaanse fes
tivalrestaurants. Tussen de biertenten
op het terrein staan tentjes met pad
destoelenthee, exotische bieren, Ja
panse sake en cocktails. En wie even
geen zin heeft in rock of dance kan een
Groter, meer, duurder, massa
ler. Voor het internationale
festivalcircuit geldt de laatste
jaren de overtreffende trap. Er
gaan miljoenen om in de festival-
business. Steeds grotere bezoe
kersaantallen zijn nodig om top
artiesten te strikken. Handige
marketing-types weten hun festi
val zo in de markt te zetten dat
jongeren het event van hun leven
missen, als ze niet komen.
Ze hebben veel geld, zijn mobieler
dan ooit tevoren. Honderd piek
voor een dancef eest-kaart je is voor
jongeren geen probleem. Er is nog
geld over voor een paar versnaperin
gen en een festivalsouvenir. Geen fes
tival in Nederland? Dan stappen we
toch in de auto, richting Werchter of
Roskilde!
Met zeven vriendinnen ging de
Utrechtse Suzanne Epker (24) vorige
week zaterdag naar Dance Valley in
Spaarnwoude. Alleen in danskleren
gehuld stappen ze in twee auto's rich
ting Velsen. Parkeerterreinen worden
al snel op de borden aangegeven: „We
dachten dat we er bijna waren. Maar
toen moesten we nog drie kwartier
met een pendelbus."
De rest van de ellende is bekend. Ep
ker schraapt haar pijnlijke keel. „Een
spierpijn joh! Toen we de volgende
dag de auto gingen halen, waren de
ruiten ingeslagen. Kun je trouwens
een aanklacht indienen?"
Rijen voor de kassa's en toiletten, kou
en herrie, het is moeilijk te begrijpen
wat zo aantrekkelijk is aan die dans
feesten. Epker: „Zes, zeven jaar gele
den ging ik vaker. In de Utrechtse
Jaarbeurs werden veel dansfeesten
gehouden, het was toen een hele rage.
Ik ben ook naar Six Flags Mystery
Land geweest en alle deejays die daar
optraden, waren hier ook weer. Van
daar dat we er met z'n allen weer
naartoe gingen. Een soort reünie, zo
kun je het noemen. Maar wel heel
massaal."
Nederland bekijkt op zondagochtend
met stijgende verbazing de journaal
beelden. Wat is hier aan de hand? Hoe
is het mogelijk dat festivals zo'n
vlucht hebben genomen?
Geleen, 1970. De eerste editie van
Pinkpop trekt 10.000 bezoekers, met
bands als Golden Earring en George
Baker Selection. Een kaartje kost een
knaak, in de voorverkoop. De plaatse
Pinkpop in Landgraaf, juni dit jaar.
Mensen komen niet voor de bands naar Lowlandsmaar voor de sfeer van het festivalfoto ANP
steden aan een dagje of weekendje uit;
ze willen echter wel waar voor hun
geld. Noem het 'zap-recreatie' of 'hy-
pe-recreatie'. Mensen zoeken naar
'the place to bewaar van alles te doen
is.
„Wat je ziet is dat mensen niet voor de
bands naar Lowlands komen, maar
voor het festival zelf", zegt Jeroen van
Waardenberg van Mojo Concerts. „Ze
komen voor de sfeer, voor waar Low
lands voor staat. De helft van de kaar
ten was dit jaar al verkocht, voordat
we naar buiten waren gekomen met de
bands die optraden."
Jaarlijks breidt het festivalterrein
van Lowlands zich uit. De campings
worden groter, het aanbod van bands
en aanverwante artikelen wordt gro
ter en het aantal tenten waarin de ar
tiesten optreden neemt geleidelijk
toe. Het lijkt alsof Lowlands de festi
valwereld heeft wakker geschud. In
navolging van Lowlands besluiten
ook Dynamo Open Air, Pukkelpop
(België) en Pinkpop meerdaags te
gaan. Ook de aandacht voor decors, de
aankleding van het terrein en het con-
ceptdenken - met verschillende mu
ziekgenres in verschillende tenten
met verschillende sferen - heeft een
grote vlucht genomen.
Imgao
Volgens Giep Haagoort, lector kunst
en economie aan de Hogeschool voor
de Kunsten in Utrecht, zorgen platen
maatschappijen, organisatoren, me
dia en sponsors voor een gedegen ima
go van de festivals. „Door middel van
film, muziek, televisie en internet
wordt een duidelijke boodschap rich
ting jongeren uitgedragen. Als je met
behulp van drie tot vier media het
beeld uitdraagt van 'dit mag je niet
missen', zuigt het vanzelf aan. Een
festival is geen uiting van jongeren.
Het gaat om het mobiliseren van jon
geren - ik zeg niet manipuleren - om
naar een event te komen. Jongeren
wordt het gevoel gegevens dat het iets
van hun is. Het is als met de merkkle
ding van je vriendjes in de klas. Die
wil jij ook."
Festivals als Lowlands en Dance Val
ley zijn meester in het creëren van een
extravagante wereld waar je eens ge
weest moet zijn. Hagoort: „Je vrien
den gaan, jij ook. Daarbij heeft Dance
Valley in zich dat je er niet als een
zoutzak bijzit, maar je wordt er inge
trokken. Je neemt deelje bent zelf ook
een speler. Al is het een enorme men
senmassa, het gaat om jou. Jij bent in
de hoofdrol. Je verkoopt een concept,
een event. Amerikanen noemen het
experienced economy, Je verkoopt
geen auto's meer, het moet een imago,
een performance zijn."
Met de verkoop van die concepten is
goud geld te verdienen. Hoewel ze bij
het Delftse Mojo Concerts - met 100
werknemers en anderhalf miljoen be
zoekers Nederlands grootste concert
en festivalorganisator - niet graag
over geld praten, wil Jeroen van
Waardenberg best een kijkje in de
keuken geven.
De productiekosten van een festival
als Pinkpop en Lowlands lopen 'in de
miljoenen'. Daarbij overschrijden
kosten van veiligheidsvoorzieningen,
een mobiliteitsplan en andere logis
tieke zaken de kosten van program
mering fors. „Een festival als
Lowlands kost zoveel weken voorbe
reiding. Er zijn mensen die het hele
jaar een fulltime baan aan Lowlands
hebben. We zijn nu alweer met vol
gend jaar bezig. Zorgen voor vlucht
wegen, aanrijroutes, zorgen voor vol
doende ijzeren platen bij regen."
Tegen de miljoenenuitgaves staan
miljoeneninkomsten. Moeder SFX
Entertainment - genoteerd aan de
Dow Jones - neemt geen genoegen met
een leuk concertje of festivalletje al
leen, er moet geld worden verdiend.
De recette uit de kaartjes is lang niet
alles. De merchandising floreert. De
verkoop van T-shirts, petjes, sjawls,
buttons, posters en andere hebbedin
getjes laat de kassa's rinkelen. Een ge
middelde festivalganger ragt er al
gauw honderd gulden op een dag
doorheen aan eten en drankjes en dat
lijkt nog een conservatieve schatting.
Dat internationale topattracties al
leen voor een groot publiek kunnen
spelen omdat de organisator alleen
dan de gages kan betalen, is een be
kend gegeven. Van Waardenberg:
„The Red Hot Chilli Peppers in Tivoli,
dat kan gewoon niet. Voor die band
heb je minimaal Ahoy nodig, met
10.000 bezoekers. In de Jaarbeurs
waar ze deze maand komen, kunnen
14.000 mensen. Je moet het hebben
van de massa, anders moet de prijs
omhoog."
Big money
Giep Hagoort spreekt van big money:
„Het is ook helemaal geen probleem
als mensen er geld aan verdienen,
maar je moet er wel kwaliteitseisen
aan stellen. Er zou een soort keurmerk
moeten komenHet probleem is dat de
festivalleiding soms bestaat uit goed
willende maar weinig professionele
mensenDat kan tot heel ernstige din
gen leiden; zie de doden in het Deense
Roskilde en wat er op Dance Valley is
gebeurd."
Tijdens Dance Valley met vorig week
end zo'n 90.00 bezoekers wordt een
gevaarlijke zorgeloosheid benadrukt,
vindt Hagoort
s,,De sfeer van alles kan en alles mag.
Van sun en fun. Natuurlijk had de
jeugd ook bij zichzelf te rade moeten
gaan. Had ik niet een jas mee moeten
nemen? Je leeft tenslotte in Neder
land. Je moet als organisator natuur
lijk niet in programmaboekjes schrij
ven 'denk ook aan een warme jas'.
Nee, je moet zoiets doen als 'wil je na
afloop als een zombie worden afge
voerd, neem dan vooral geen jas mee'.
Je moet de jongeren aanspreken in
hun eigen taal."
Mark Roos en
Hans Westervoorde
filmpje pakken, een cabaretvoorstel
ling bezoeken, meezingen met smart
lappen, een piercing laten zetten, een
'Lowlandshuwelijk' bijwonen, zich
laten masseren, een aromatherapie
ondergaan of zich terugtrekken op de
24-uurscamping, met 24-uurs super
markt en 24-uurscafé.
Lowlands dankt zijn succes aan het
totaalconcept, waar binnen een rela
tief korte tijd een maximum aan zin
tuiglijke kicks gegarandeerd wordt.
Het is in overeenstemming met de hui
dige manier van vrijetijdsbesteding.
Recreanten zijn bereid veel geld te be
foto Robert Vos/ANP
Floriade-directeur John Reinhard „Met 2,7 miljoen bezoekers spelen we quitte.
foto Michel Schnater/GPD
Voor sommige mensen is deze zomer an
ders dan normaal. Dat geldt zeker voor
John Reinhard, directeur van de Floriade
die komend jaar in de Haarlemmermeerpol
der wordt gehouden. Reinhard, voormalig
topman van de Hortus Haren, draait mo
menteel overuren. Over negen maanden
wandelen de eerste van de naar schatting
bijna drie miljoen bezoekers de toegangs
poorten binnen.
Rijdend over het bouwterrein van de Floria
de springt een staketsel van gele spanten in
het oog. Bouwvakkers zijn druk bezig met
de constructie van het grootste zonnedak
ter wereld, waaronder straks een bloemen
tuin moet bloeien als entree van 'de leukste
tuin van Nederland'. In het nabij gelegen
kantoortje van de Floriade wacht directeur
John Reinhard ons op. Hij schept onmiddel
lijk een sfeer van vertrouwen. De rol van
gastheer lijkt hem op het lijf geschreven. En
dat zal ook moeten, want vanaf april vol
gend jaar is John Reinhard gastheer van -
hopelijk - bijna drie miljoen bezoekers uit
binnen- en buitenland.
..Met 2,7 miljoen bezoekers spelen we quit
te. We hebben bewust een defensieve begro
ting opgesteld. Op de laatste Floriade, in
Zoetermeer in 1992, waren er al 3,6 miljoen
betalende bezoekers. Maar wij zitten dich
ter bij Amsterdam en dichter bij Schiphol.
We rekenen op 25 a 30.000 bezoekers per
dag, dat zou een mooi aantal zijn."
John Reinhard beleeft deze zomer zijn tro-
penmaanden. Hij woont in het Groningse
Noordlaren, vlakbij de grens met Drente,
maar heeft voor doordeweekse dagen een
appartement in Haarlemmermeer gehuurd,
waar hij bijna dag en nacht aan het werk is.
In april 2002, als de Floriade open gaat,
I hoopt hij op zes feestmaanden.
Waar droomt hij van als hij aan de Floriade
denkt? Reinhard stellig: „Ik droom nooit. Ik
hoop alleen dat ons geen dingen overkomen
waar we geen controle over hebben. Neem
zo'n mkz-verhaal. Daar kun je niks aan
I;
doen, ook al heb je je stinkende best gedaan.
Dat kan je wel een angstbeeld noemen. En
Schiphol. Ik moet er niet aan denken, maar
we zitten hier natuurlijk wél op steenwoi-p
afstand van Schiphol."
In zijn hoofd speelt Reinhard de nachtmer
riescenario's alvast na. Wat kan er gebeu
ren? Welke maatregelen moet je op de plank
hebben liggen. Wat zijn de gevolgen van bij
voorbeeld een mkz-uitbraak voor de Floria
de? Reinhard: „In samenwerking met
Haarlemmermeer hebben wij een calami
teitenplan opgesteld, dat we straks ook on-
verwacht gaan testen. Overal kan immers
brand uitbreken. We moeten op het ergste
voorbereid zijn. Ik lig er niet wakker van,
maar het speelt wel door mijn hoofd: uit
welke hoek komt het onverwachte? Wat is
de grote onbekende?"
Regen
John Reinhard mag dan niet dromen, hij
heeft natuurlijk wel wensen. Dat de Floria
de het beoogde aantal bezoekers binnen
krijgt, dat hij het project financieel gezond
afsluit, dat de bezoekers straks ook tevré-
den zullen zijn. En natuurlijk: stralend zo
merweer. „Natuurlijk hopen we op prachtig
weer, maar wij zijn niet bang voor drie we
ken regen. Mensen stellen zich in op het
weer. Na twee weken regen komen ze ge
woon weer. Het beroerdste weer is wissel
vallig weer. Een paar dagen mooi, dan een
paar dagen regen, dan weer mooi. Dan ko
men mensen niet in hun ritme." Volgens
Reinhard is het belangrijkste echter niet het
weertype maar het tijdstip van het weer.
„Op zondag sta je om negen uur op, om half
elf worden de bedden opgemaakt. Op dat
moment wordt er beslist. Stel dat het dan
hoost, dan is het van: 'zullen we toch maar
niet gaan?' Ik heb liever dat het tegen lunch
tijd regent, dan schuilen ze gewoon hier in
de horecapaviljoens."
Stel, het is Hemelvaartdag. Heel Nederland
is vrij en denkt: kom, we gaan eens naar de
Floriade. Wanneer is het park vol? Rein
hard: „Bij een aantal van 50.000 bezoekers
krijgen we echt last van de drukte. Daar
kunnen we wat aan doen door het park 's a-
vonds langer open te houden. En we zetten
om vier uur s middags een spetterend ar
tiestenprogramma neer. Een deel van de be
zoekers zal dan pas in de middaguren ko
men en tot 's avonds blijven. Een ander deel
staat gewoon 's ochtends voor de deur. Zo
kan je de bezoekers over de dag proberen te
verspreiden."
De Floriade werd eerder in Nederland geor
ganiseerd. Wat zijn eigenlijk de lessen van
de Floriade in Zoetermeer? Reinhard. „De
organisatie van de vorige Floriade wilde al
les in eigen hand houden. Wij besteden zo
veel mogelijk uit, of het nu gaat om de park
fotograaf, de winkels, de horeca, of de
rondleidingen. Financieel lopen wij straks
geen enkel risico. We weten van tevoren pre
cies wat alles oplevert. Wij hebben als orga
nisatie maar dertig mensen in dienst, straks
zullen dat er hooguit 35 zijn."
Op het Floriadepark zelf zullen straks acht
honderd tot duizend mensen tijdelijk werk
vinden. Is hij niet bang voor de krapte op de
arbeidsmarkt en personeelstekorten? Rein
hard: „We voeren regelmatig overleg met
uitzendbureau Start dat voor het personeel
zorgt. Ik ontvang tot dusver geen signalen
dat de werving stroef verloopt. Maar als ik
in de krant lees dat de druk op de arbeids
markt afneemt, dan doet me dat natuurlijk
goed."
Aan de spreektafel is Reinhard in zijn ele
ment. Geanimeerd vertelt hij over dit nieu
we hoogtepunt in zijn loopbaan. Jarenlang
was Reinhard directeur van Hortus Haren,
de botanische tuin in de provincie Gronin
gen die uitgroeide tot een toeristisch thema
park van planten en bloemen In de goede
jaren trok Hortus twee- tot driehonderd
duizend bezoekers. De Floriade is met 2,7
miljoen verwachte bezoekers, van wie een
derde uit het buitenlandvan een ander for
maat. „In mijn tak van sport, de groene re
creatie, is de Floriade het hoogste dat je kan
bereiken. Het kan goed of fout aflopen Als
het fout loopt, zit ik straks op een zeepkistje
te kniezen. Maar dat is nog altijd beter dan
thuis in een grote fauteuil de hele dag zitten
luieren."
Veertigplussers
Voor wie is de Floriade eigenlijk bedoeld?
Reinhard: „Wij mikken op veertigplussers
met tuinaffiniteit. De Floriade valt heel
goed binnen hun interessegebied." Jonge
ren hebben dus niets op de tentoonstelling
te zoeken? De directeur wordt even fel.Het
zou niet eerlijk zijn als ik nu zou roepen dat
twintigjarigen hier de dag van hun leven
hebben. De Floriade krijgt geen disco-uit
straling. Natuurlijk houden wij rekening
met de komst van jonge gezinnen. Wij bou
wen aan zes grote speeltuinen. En ik voor
spel je: die worden leuk. Maar we zijn geen
Efteling. Dat neemt niet weg dat jonge ge
zinnen met tuinaffiniteit hier heel goed te
recht kunnen."
De Floriade mikt op twee soorten doelgroe
pen. De echte liefhebbers, zeg maar de ken
ners, en de groep die gewoon een leuk dagje
uit zoekt. Reinhard: „Die twee groepen zijn
goed te combineren. Neem de rozentuin. De
mensen die een dagje uit gaan, lopen rond en
genieten van prachtige rozenperken. Mis
schien onthouden ze de naam van een roos
en gaan die later bij een tuincentrum kopen.
De kenners staan daarentegen stil bij iedere
soort, kijken nauwkeurig, en laten zich ver
der informeren via monitoren die overal in
het park staan."
Opent koningin Beatrix straks de Floriade?
John Reinhard schuifelt even op zijn stoel.
„We hebben nog geen plekje in de agenda
van de koningin. En ik kan je vertellen, ze
staat ook bij ons nog niet in de agenda. Maar
tot nu toe is iedere Floriade door iemand
van het Hof geopendMeer kan of wil de di
recteur er niet over kwijt. Een gokje van de
verslaggevers. Wanneer op 6 april de Floria
de open gaat, zijn prins Willem Alexander
en zijn prinses Maxima waarschijnlijk net
terug van hun huwelijksreis. De opening
van de Floriade door het bruidspaar zou een
verrassing kunnen zijn, waar John Rein
hard toch stiekem een beetje van droomt.
René van Trigt en
Oscar Vermeer
inrfp
o
Flnnarte
