PZCreporta
De mossel wordt duur betaald
Democratisch gerecht
als een luxe product
zaterdag 11 augustus 2001
Opening van het mosselseizoen afgelopen woensdag in Yerseke: vrachtauto's staan klaar om de mossels naar de klant te brengen. foto Willem Mieras
foto Pieter Honhoff
Hoe hoger de prijzen, des te
meer gemor klinkt erop uit de
Belgische onderbuik. De grote
Vlaamse krant Het Laatste
Nieuws repte enkele weken gele
den al van 'de mosselmaffia'. En
iedereen neemt het over. De
Zeeuwse mosselbedrijfstak staat
in een kwaad daglicht. In 1991,
ook een mager mosselj aarwas het
niet anders.
In Philippine, hét mosseldorp van
Zeeuws-Vlaanderen, zitten de res
taurants vol. Belgische kentekens al
om op de parkeerplaatsen. De Vla
mingen eten er goed van. Klagen doen
ze niet. Het is een uitje, mosselen eten
in Philippine. „We doen dit niet dage
lijks."
De verhalen in Vlaamse kranten over
de 'Zeeuwse mosselmaffia' die het
mosselseizoen doelbewust drie weken
zou hebben uitgesteld om de prijzen
op te drijven, nemen ze voor lief. De
echte Zeeuwse mosselen zijn er weer,
daar draait alles om.
F. Verhulst van mosselrestaurant Pla
ce du Marché is tevreden. De prijzen
zijn flink, erkent hij. „Door het be
perkte aanbod en de hogere inkoop
prijs. Goudmerk, de allergrootste
soort, kost inkoop al tien gulden per
kilo."
In Philippine vertaalt zich dat bij vrij
wel alle restaurants in een prijs van
veertig gulden voor een portie mosse
len van 1,7 kilo. „Ach, wij prijzen ons
niet zomaar uit de markt", weet Ver
hulst. „De telefoon staat roodgloei
end. Als mensen hun reserveringen
doorgeven, vragen ze nooit naar de
prijs. Ze willen van een heerlij ke mos
selmaaltijd genieten. Da's alles."
In Yerseke, bij de mosselhandel, ma
ken ze zich wel degelijk zorgen. Niet
over de beeldvorming in de Belgische
pers. Natuurlijk, het is niet leuk weg
gezet te worden als 'mosselmaffia'.
Maar de meeste mosselhandelaren lo
pen al heel wat jaartjes mee. Ze ken
nen het klappen van de zweep, ook
van de media. Tien jaar geleden was
het ook raak. Bij een lage aanvoer ste
gen de prijzen huizenhoog.
Vrije markt
Het Vlaamse consumentenblad Test
Aankoop uitte dezelfde verwijten als
Het Laatste Nieuws nu. Nederlanders
houden de prijzen van mosselen
kunstmatig hoog, concludeerde het
tijdschrift. „Om van mosselen met
friet, nu nog een democratisch ge
recht, een luxe product te maken",
klonk het sentimenteel.
„Alsof wij het erom doen", reageren
H.C. Hoogerland en H. Verploegh van
mosselhandel Roem van Yerseke, één
van de grotere spelers op de markt.
„Mosselen zijn dit jaar schaars en een
schaars product is duur", formuleren
de beide directieleden één van de eer
ste wetten van de vrije marktecono
mie.
Schaars is de Zeeuwse mossel, afkom
stig uit de Oosterschelde of Wadden
zee, zeker. Het doel van de mosselsec
tor is elk seizoen honderd miljoen kilo
mosselen te produceren. De verwach
ting is dat dit jaar niet eens de veertig
miljoen kilo wordt gehaald. Eén derde
minder dan in het al magere seizoen
2000-2001Opvallend is dat hetzelfde
seizoen 2000-2001 de omzet in geld
juist tot een recordhoogte steeg, tot
164 miljoen gulden. Terwijl het jaar
daarvoor de omzet bij een aanvoer
van honderd miljoen kilo op 125 mil
joen gulden bleef steken.
Wie kwaad wil denken, zou uit die cij
fers de conclusie kunnen trekken dat
een kleinere aanvoer in elk geval de
kwekers in de kaart speelt. Hebben de
hoeders van het 'democratisch ge
recht' mosselen met friet dan toch ge
lijk?
Die verdenking is snel gemaakt. De
mosselhandel is in een kleine gemeen
schap, in Yerseke, geconcentreerd.
Ons kent ons. Vier bedrijven, Prins en
Dingemanse, Roem van Yerseke, Del
ta Mossel en Barbé, hebben vijftig
procent van de mosselhandel in han
den. Ze bezitten ook kweekbedrij ven.
J. Holstein van de Vereniging de Mos
selhandel, waarbij negentig procent
van de mosselhandel is aangesloten,
ziet daar geen probleem in. Er zijn nog
genoeg onafhankelijke kweekbedrij -
ven. „Het is ook logisch dat handels
bedrijven eigen kweek hebben, om in
elk geval de eerste weken verzekerd te
zijn van aanvoer."
Onafhankelijkheid van mosselkwe
kers en -handelaren lijkt gewaar
borgd. „Ons kweekbedrijf moet je los
zien van de mosselhandel", aldus Ver
ploegh en Hoogerland. „Met het
kweekbedrijf willen wij onze klanten
continuïteit bieden. De mosselpro
ductie van dat kweekbedrijf is onvol
doende voor de handel. Wij moeten al
tijd veel bijkopen."
En het is niet altijd koek en ei in de
Yersekse mosselhandel, bleek enkele
jaren geleden. Prins en Dingemanse
en Roem van Yerseke stonden tegen
over elkaar over wie het patent had op
de uitvinding van een lekvrije verpak
king.
Toch doet het vreemd aan, als deze
week een partij mosselen op de veiling
wordt verkocht voor 808 gulden voor
een mosselton (honderd kilo). Een ab
solute recordprijs. Wat blijkt, mossel
handel Barbé heeft de partij gekocht
van een eigen kweekbedrijf.
Riekt dat niet naar prijsopdrijving? A.
Leerling, directeur van het mossel
kantoor in Yerseke, vindt van niet.
„Dat wordt snel uitvergroot. De op
één na hoogste mosseltonprijs was
799,99 gulden, oftewel bijna acht gul
den per kilo. Barbé zat per kilo slechts
acht cent hoger. Dat maakt nauwe
lijks verschil." Leerling verwacht dat
de gemiddelde prijs per mosselton dit
jaar op zo'n vijfhonderd gulden uit zal
komen. Dat is dertig procent meer dan
vorig seizoen.
Wie je in Yerseke of Bruinisse ook
vraagt, hoe het zover kon komen,
wijst op de uitermate geringe voor
raad aan consumptiemosselen. „Dat
is geen nonsens", weerspreekt kwe
kersvoorman W. van den Berg uit
Bruinisse de kritische geluiden. „Be
gin dit jaar verwachtten we nog dat
het enigszins zou meevallen. Er lag
vijftig miljoen kilo klaar, maar er zijn
in de tussenliggende periode ontzet
tend veel mosselen verloren gegaan.
Tien miljoen kilo, door een schuimal-
genplaag in het westelijk deel van de
Oosterschelde en door kokerwormen
oftewel zandpijpen in de Waddenzee.
De mosselen komen daardoor onder
een zandlaag te liggen en stikken. Dat
zijn natuurlijke verschijnselen."
Van den Berg kan zich overigens wel
voorstellen dat in België met argus
ogen naar de Nederlandse mosselsec
tor wordt gekeken. „De Belgen zijn
dol op mosselen. Er wordt een com
pleet circus omheen gebouwd. Dat
roept emoties op."
Gelukkig is Van den Berg niet met de
hoge prijzen. Het is voor de meeste
kwekers mooi meegenomen, maar dat
is korte termijnbelang. „De Zeeuwse
mossel kan zich uit de markt prijzen",
realiseert hij zich met de mosselhan
del. „En als de aanvoer zo doorgaat,
zijn we snel door onze voorraad."
Mosselhandelaren Verploegh en Hoo
gerland zijn bang dat er half novem
ber al geen mosselen meer zijn. Van
den Berg; „Als we dat al halen." Nor
maal duurt het mosselseizoen tot in
april; met de kerstdagen is de piek
voorbij.
Exclusief
J Kosters, eigenaar van restaurant De
Drie Morianen in Zierikzee, volgt de
ontwikkelingen in de mosselsector
met lede ogen. Een portie mosselen
prijkt bij hem nog voor vijfendertig
gulden op de kaart. „Ik moet verder
omhoog, net onder de veertig piek.
Anders leg ik erop toe, dat is niet de
bedoeling."
Hij vreest het ergste, als de aanvoer zo
laag blijft de komende jaren. „Een
mosselmaaltijd wordt binnen vijfjaar
iets exclusiefs, als ze de prijs blijven
opdrijven." Kosters pleit voor 'enige
vorm van prijsregulering van boven
af'. De handel in mosselen is naar zijn
mening in handen van een te beperkte
groep ondernemers. Wanneer 'ande
ren' serieus zouden kunnen meepra
ten, heeft dat volgens de Zierikzeeë-
naar in elk geval het voordeel dat de
sector doorzichtiger wordt. „Van bui
tenaf krijg je dan minder snel insinua
ties over prijsafspraken."
Mosselkweker Van den Berg vindt de
prijsvorming al doorzichtig genoeg.
Het mossel kantoor levert desge
vraagd alle informatie. Over prijzen,
aanvoercijfers en het vleesgewicht
van de mosselen. Directeur Leerling -
afgelopen week de meest geïnterview
de Nederlander - is een open boek.
Ook over een akkefietje vlak voordat
de handel besloot het mosselseizoen
drie weken uit te stellen, is hij de
openheid zelve. Acht of negen sche
pen lagen met een mossellading voor
de kant, toen besloten werd tot uitstel.
Omdat er nog te veel aangroei op de
mosselen zat en het vleesgewicht te
gering was.
„Het klopt dat er schepen in de haven
waren met mosselen", vertelt Leer
ling. „En nadat besloten was tot uit
stel, heeft de gezamenlijke mossel
handel een schadevergoeding aan die
kwekers gegeven. Want zij hadden
natuurlijk wel onkosten gemaakt. En
de mosselen moesten terug naar de
percelen."
Wie denkt dat het einde van de 'ellen
de' voor de mosselliefhebbers met dit
zeer magere seizoen in zicht is, komt
bedrogen uit. De verwachting over de
mosselzaadval in de Oosterschelde en
de Waddenzee is hooggespannen,
maar een beperkte hoeveelheid van
dit zaad kan volgend jaar al op de con-
sumptiemarkt komen. Een mossel
doet er gewoonlijk twee jaar over om
op te groeien tot een mooie consump-
tiemaat. „Het wordt volgend seizoen
nog kariger", denkt mosselkweker
Van den Berg. „Dat is kwalijk. De con
currentie uit andere mossellanden,
Frankrijk en Denemarken, ligt op de
loer. Al zweren Belgen bij Zeeuwse
mosselen."
Hangcultuur
Mosselkantoor-directeur Leerling
houdt de moed erin; „Mosselen zijn
een delicatesse, dit j aar moet er de bij -
behorende prijs voor worden be
taald."
Niet overal overigens. De hangcul-
tuurmosselen lijken bij een aanhou
dende prijsstijging van de bodemmos
selen de oplossing voor de toekomst.
Eetcafé De Vrienden van Bru vraagt
29,50 gulden voor een pan en dat blij ft
zo, benadrukt eigenaar H. Termond.
Waarom al dat gedoe? Ik durf te wed
den dat maar weinig mensen het ver
schil proeven tussen een hang- en
bodemmossel."
Wie toch de bodemmossel prefereert,
kan waarschijnlijk voor de zachtste
prijs terecht bij de Belgische restau
rantketen Lunch Garden. Algemeen
directeur G. Verloo beschouwt zijn
prijspolitiek als service aan de klan
ten. Een portie mosselen van een kilo
kost bij Lunch Garden 369 frank
(ruim twintig gulden).
„Met deze extreem lage prijs belonen
wij onze klanten voor het geduld dat
zij verschillende weken hebben weten
te betrachten", verklaart Verloo.
„Maar dit is eenmalig, dit seizoen,
want we moeten nu op de verkoop toe
leggen."
Als de Nederlanders het niet (kunnen)
doen, zorgen de Belgen er dus zelf voor
dat de mossel volksvoedsel blijft. En
met een hogere aanvoer, zoals bijna de
hele jaren negentig, zullen de verha
len over 'de mosselmaffia' vanzelf
verstommen.
Harmen van der Werf
