Werken zonder airco kan goed
PZC
O
Deskundigen vinden ook bij hitte werkklimaat veel belangrijker het weer
Casper Hobbes
recept
Roomijs met rood fruit Heer Bommel en het platmaken
Op werkvloer
spelen andere
problemen
puzzel
Vooruitzichten
zondag
maandag
dinsdag
woensdag
weer
max.
25°
26°
25°
24°
min.
16°
17°
17°
16°
wind
N 3
NW 3
N 3
N 3
Maan
zaterdag
onder 21.39
zondag
op 6.05
zaterdag
onder 0.57
zondag
op 16.56
Nautisch bericht
Er waait hoofdzakelijk een noordelijke wind, die vanmiddag aan
trekt naar kracht 4. Het zicht is goed, behalve in een bui met
onweer, dan matig. Het zeewater heeft een temperatuur van 19
graden. De onweerskans is groot.
Waterstanden
ZATERDAG
Hoog water
Laag water
28 JULI
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
09.00
198 21.29
185
02.44
203.15.15
151
Terneuzen
09 19
221 21.46
207
03.11
215 15.35
161
Cadzand
08.36
190 21.02
177
02.25
194 14.44
142
Roompot Buiten
08.54
151 21.25
140
02.44
155 15.14
107
Roompot Binnen
10.10
129 22.25
122
03.45
144 16.20
100
Zierikzee
10.30
152 22.45
140
04.10
163 16.25
118
Krammersl. West
10.36
166 22.45
154
03.59
170 16.25
121
Hansweert
09.52
236 22.16
221
03.35
232 15.55
178
Stavenisse/Yers.
10.25
158 22.46
147
04.05
166 16.30
118
ZONDAG
Hoog water
Laag water
29 JULI
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
10.06
179 22.31
173
03.55
184 16.26
144
Terneuzen
10.26
202 22.56
195
04.15
194 16.39
153
Cadzand
09.42
172 22.09
165
03.35
175 16.06
135
Roompot Buiten
10.05
139 22.36
133
03.55
143 16.34
106
Roompot Binnen
11.16
119 23.36
116
04.55
135 17.25
100
Zierikzee
11.25
141 23.45
134
05.05
152 17.35
117
Krammersl. West
11.30
153 23.56
146
04.55
157 17.36
118
Hansweert
10.56
215 23.22
208
04.36
211 17.06
169
Stavenisse/Yers.
11.31
146 23.56
139
05.05
154 17.36
116
MAANDAG
Hoog water
Laag water
30 JULI
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
11.15
170 23.46
172
05.17
169 17.46
146
Terneuzen
11.35
192
05.25
178 18.05
154
Cadzand
10.55
163 23.19
165
04.50
161 17.26
138
Roompot Buiten
11.26
133 23.39
134
05.14
132 17.44
109
Roompot Binnen
12.26
114
06.06
126 18.36
103
Zierikzee
12.35
136
06.10
143 18.45
121
Krammersl. West
12.36
145 -.«
06.16
144 18.45
120
Hansweert
12.01
205 -----
05.50
194 18.14
169
Stavenisse/Yers.
12.36
138 -----
06.04
142 18.46
118
Europa: Onweersachtig
10 11 12 13 HORIZONTAAL:
1. Laadbord, deel v.e. goal; 2. smeer
middel, tuin, Ierland; 3. zwaartelijn in
een driehoek, filosoof; 4. teerproduct,
waarbij gedanst wordt, takje; 5. klein
goed, cilinder, geldbuidel; 6. tennis-
term, vreemde munt, twaalf dozijn; 7.
donkere kamer, gewicht, houtsoort; 8.
man van adel, Griekse godin, uitgestor
ven vogel; 9. kippenloop, deel v.e. trap,
vogel.
VERTICAAL:
1. Zuig- of perstoestel, omlijsting; 2.
voordat, wetboek; 3. deel v.d. vinger,
fotograferen; 4. aanvoerder, zangstem;
5. gelijkmatig, kleur; 6. verfstof, konin
gin; 7. ritmische beweging, opgerold
wafeltje; 8. godsoordeel, in orde; 9.
lusthof, droogveld; 10 jaargetijde,
leidsman; 11 fijne drank, varkenshok;
12. suikerpalm, strafwerktuig; 13. inter
val, knevel.
Oplossing van gisteren:
Zweeds raadsel:
-b-b-a-p-
zeilschip
-zoo-hole
pen-ate-1
-g-deels-
telegraaf
-linie-li
ver-regie
-net-neer
SIGARET
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Scoren; 6.
part; 7. kanaal; 8. spotnaam;
10. typist.
Verticaal: 1. Scala; 2. vrij
plaats; 3. snert; 5. pappot; 9.
top.
Zoekwoord: Politiestaat
zaterdag 28 juli 2001
Zeeland: Warmte-buien
HORIZONTAAL:
1. Schande; 5. straat (Fr.); 6. voorzetsel; 8. tennisterm; 11. roem;
13. Chinese deegwaar; 15. decibel; 16. mier; 18. rijksgrens; 19.
ultraviolet; 20. muzieknoot; 21 lage rivierstand (afk.); 23. uiting
van berusting; 25. bevel; 26. ongebonden; 28. lichaam; 29.
werpkoord; 32. in de hoedanigheid van, 33. gegroet; 34. plant.
VERTICAAL:
1. Kapitein; 2. ontkenning; 3. enz.; 4. eer; 7. Frans leesteken; 9.
stad in Duitsland, 10. getalenteerd; 12. rubidium; 14. ingenieur;
16. eventueel (afk.); 17. aansporing; 22. ambtshalve (Lat.afk.);
24. saus; 25 persoonlijk vnw.; 27. doortrapt; 28. tennisterm; 30.
liefkozing; 31. achttiende-eeuwse japon.
door Bill Watterson
In een groot deel van Europa blijft het dit weekeinde zomeren,
maar lang niet overal is het stabiel. Hier en daar komen, puur door
de grote hitte, enkele regen- of onweersbuien tot ontwikkeling.
De zwaarste buien ontwikkelen zich vandaag in het zuiden van
Frankrijk, maar ook elders in Frankrijk, in de Alpen en de Benelux
gaat het hier en daar rommelen. Ook Noord-Spanje krijgt een paar
donderbuien, maar daar breekt zondag de zon opnieuw uitbundig
door en dan blijft het droog. De onweersbuien die in Polen
overstromingen hebben veroorzaakt, zitten er ook nog steeds,
maar ontladen zich dit weekeinde vooral boven Wit-Rusland en de
Oekraïne, In de gebieden waar het onweert is het broeierig, met
maximumtemperaturen meest tussen 27 en 32 graden.
Ook in Oost-Engeland stijgt het kwik tot tegen de 30 graden, maar
in Ierland en Schotland is het een stuk koeler, rond 23 graden.
De zon schijnt er geregeld, dus het weer is daar zeker niet
onaangenaam. In Zuid-Scandinavië is het eveneens zomers,
lokaal 28 graden in Zweden.
Hans Belterman
Toonder Studio's
door Els Kemper
De temperatuur in Neder
land nadert de dertig gra
den en dus puft de gemiddelde
kantoorslaaf van de hitte. Wie
niet in een gekoelde ruimte
werkt, smeekt om een airco.
Deskundigen doen deze reflex
met een schouderophalen af.
Een gezond werkklimaat vin
den ze veel belangrijker dan een
airco.
Prof. ir. J. Cauberg lacht beleefd
als hij hoort wat een wethouder
Individuele werknemers kun
nen natuurlijk best klachten
hebben over de temperatuur of
'het droge gevoel' in hun werk
omgeving. Maar in het rijtje be
langrijkste problemen op het
werk komt de airconditioning
niet meer voor.
Compleet andere onderwerpen
staan bovenaan in deze toptien:
te zwaar tillen, te grote werk
druk, RSI (de pijn in armen en
nek door gespannen langdurig
werk op de computer) en het
werken met gevaarlijke stoffen.
Als er met bepaalde sectoren ar-
bo-convenanten worden afge
sloten, dan worden over de
aanpak van deze kwesties af
spraken gemaakt, zo meldt het
ministerie van Sociale Zaken.
Dat wil niet zeggen dat bedrij
ven niet verplicht bezig moeten
zijn met een gezonde atmosfeer
in werkruimtes. Elk bedrijf, el
ke werkgever, moet voor de
werkplek een risico-inventari
satie en een risico-evaluatie
maken. Daarin moeten de be
langrijkste risico's voor de
werknemers worden opgesomd.
Bovendien moeten ze, als er pro
blemen zijn, ook een plan van
aanpak opstellen. Voor het on
derzoek naar de risico's worden
Arbodiensten ingeschakeld.
Het plan van aanpak is het
handvat voor de Arbeidsinspec
ties, die veilige en gezonde ar
beidsomstandigheden moeten
'handhaven'. GPD
Roomijs met een lichte vanille-
smaak wordt niet alleen in ons
land maar in vrijwel de gehele we
reld het meest verkocht. Het ijs leent
zich er uitstekend voor om met ge
marineerd vers rood fruit te combi
neren.
Voor ca. 6 personen:
1 liter vanille-roomijs; 250 gram
kleine (bos) aardbeien; 250 gram
frambozen; 150 gram rode bessen;
3 eetl. poedersuiker; 1 theel. li
moen- of citroensap; 3 eetl. zwarte
bessenlikeur (crème de cassis); 6
blaadjes citroenmelisse, in uiterst
smalle reepjes (draadjes) gesne
den.
Neem het ijs 10 minuten voor het
gebruik uit de diepvriezer en plaats
het in de koelkast. Maak de vruchten
schoon. Laat ze zoveel mogelijk op
drogen (plaats vergiet metvruchten
op een tochtige plek of laat ze over
keukenpapier rollen). Snijd de aard
beien in vieren. Leg ze samen met
de frambozen en rode bessen in een
kom. Strooi poedersuikereroveren
voeg limoen- of citroensap toe.
Schep alles enkele malen om.
Schenk de likeur er over.
Laat alles, afgedekt met plastic fo
lie, een uurtje in de koelkast staan.
Schep de vruchten van tijd tot tijd
even om.
Presentatie: schep op elk ijskoud
(diepvriezer) bordje 3 kleine bollen
roomijs. Schep de vruchten en het
vocht over de ijsbolletjes. Bestrooi
de gerechten met citroenmelisse.
Niet lang daarna betrad hij het hoofdbureau van politie met de aan
stootgevende zwam in de hand. „Ik wens de commissaris te spre
ken", verklaarde hij. „Het gaat om het onkruid in mijn tuin en bo
vendien wil ik het meteen even over platmaken hebben."
„Hij is er niet", mompelde een agent, die bezig was door een sterk
vergrootglas een kast te onderzoeken. „Vannacht was hij er nog",
sprak een ander, die zich op handen en voeten onder het bureau be
woog. „Hij zat te tobben, zogezegd, met de deur op slot. Maar nu is
hij weg. Geen spoortje hier. Heb jij wat, Knoppers?"
„Geen bewijsje", zei de beambte die met de loep bezig was. „Hij is
ook niet op de kast. Nee, hij is spoorloos verdwenen. Een geheimzin
nige zaak, meneer Bommel! Want vanmorgen was de deur nog op
slot. We hebben ons met geweld toegang moeten verschaffen."
„Misschien is hij uit het raam geklommen", bracht heer Ollie zwak
jes in het midden. Deze mogelijkheid werd echter onmiddellijk
weggewuifd. „Daar zitten tralies voor", zei de agent Knoppers. En
zijn collega, die nu van onder het bureau te voorschijn kwam, vulde
aan: „Het is onmogelijk dat hij de kamer verlaten heeft. En toch is
hij er niet! Het is een raadsel. Hij kan toch niet als papier onder de
deur door geschoven zijn?" Heer Bommel wilde glimlachen om dat
idee, maar halverwege verstrakten zijn gelaatstrekken en het koude
zweet brak hem uit. „Onder de deur door..." prevelde hij. „Als pa
pier... Maar dan... maar dan zou hij plat geweest moeten zijn! Wat
een vreselijke gedachte!"
in Zoetermeer wil doen als het in
een gebouw te warm wordt om
te werken. De ambtenaren in de
Zuid-Hollanclse stad stappen
dan over op het aloude tropen
rooster: 's morgens vroeg wer
ken en als het te heet wordt
gauw naar huis.
„Dat is niet normaal. Dat hoeft
ook helemaal niet", vindt Cau
berg, hoogleraar bouwfysica en
installaties bij de faculteit ci
viele techniek van de Techni
sche Universiteit Delft. Het bin
nenklimaat is zijn vakgebied.
Hij is ook hoofdredacteur van
het praktijkboek Gezonde Ge
bouwen.
Het gigantische gebouw waarin
hij zelf werkt, doet het zonder
airconditioning of mechanische
koeling. De westkant heeft (au
tomatisch reagerende) zonwe
ring buiten, de ramen kunnen
open, en toch kun je er redelijk
werken. Dat is verrassend voor
iemand die gewend is aan een
potdichte werkomgeving, en
aan jammerende collega's die
het te koud, te warm, te droog of
te vochtig vinden.
„Na '95 is er heel veel aandacht
geweest voor deze problemen.
In grote lijn was de conclusie,
dat ze vaak op te lossen waren
door beter te ontwerpen, door
een betere uitvoering, en beter
gebruik. Gebruikers van een ge
bouw kunnen een binnenkli
maat dat in beginsel goed is, be
hoorlijk verstoren. Hoe? Door
drie mensen neer te zetten in een
kamer die voor een is bedoeld.
Met plaatsen van kopieerappa
raten die te veel warmte en gas
sen produceren."
Stoombevochtiging
Ook slecht onderhoud, filters
niet vervangen, lucht herge
bruiken inplaats van nieuw bin
nen te halen, vocht versproeien
in plaats van stoombevochti
ging toe te passen geeft ellende.
Het binnenklimaat is een grote
rol gaan spelen in alle program
ma's van eisen voor nieuwbouw.
Nu is vrijwel overal het uit
gangspunt dat het 100 a 120 uur,
ongeveer vijf procent van de
werktijd, warmer dan 25 graden
mag zijn. Er worden ook wel
strengere normen gehanteerd.
Cauberg: „Maar dat is een
kwestie van geld, en van de
kwaliteit die je wenst."
Vervolgens zijn er vele wegen
die naar Rome leiden.Een goed
klimaat is op veel manieren te
bereiken. Aan de ene kant via
het bouwkundig ontwerp en de
bouwfysische eigenschappen,
zoals de wijze van ventileren, de
hoeveelheid glasoppervlak, de
kwaliteit van de zonwering.
Aan de andere kant met de air
conditioning, maar die moet je
als aanvulling zien. In een slecht
gebouw heb j e een uitvoerige in
stallatie nodig."
De eenvoudigste oplossing is om
een gebouw niet te veel ramen te
geven. Maar zelfs met honderd
procent glas valt iets goeds te
maken. Dan komt het aan op een
uitgekiende integratie van
luchtbehandeling en zonwe
ring. Er is tegenwoordig glas dat
nog maar dertig procent zonne
warmte doorlaat (in tegenstel
ling tot 75 procent bij gewoon
glas). Met een goede zonwering
erbij kan het zelfs vijftien pro
cent worden.
Open raam
'We maken een topkoeling'. Dat
was een kreet die vroeger gang
baar was. Tegenwoordig ver
wacht men meer. Anders wordt
het als 'ingebouwde armoede'
beschouwd. Nu gunt men werk
nemers weer een open raam,
zelfs in combinatie met aircon
ditioning. Ontwerpers van airco
zijn daar niet erg blij mee, want
die wallen het liefst een gesloten
gevel.
„Maar uit onderzoek weten
we dat mensen bij een natuur
lijke ventilatie hogere tempera
turen accepteren", aldus Cau
berg.
Als de ramen open kunnen past
men zich beter aan. Bij aircon
ditioning accepteert men 25
graden als het buiten dertig is,
bij natuurlijke ventilatie neemt
men 27 voor lief." De combina
tie wordt 'hybride ventilatie'
genoemd. Alleen als het buiten
te koud of te warm wordt, dan
wordt hij ingeschakeld.
Zelfs bij heel hoge gebouwen is
het 'open raam' het uitgangs
punt. Maar dan komt er mis
schien een dubbele gevel, of 'ser
res' die als een buffer tussen
binnen- en buitenklimaat wer
ken. Zelfs op 150 meter hoogte
kun je als werknemer dan toch
de sensatie hebben dat je in een
aangename aardse en natuurlij
ke ruimte werkt. GPD
Werken bij een temperatuur van dertig graden kan ook zonder airconditioning, als er maar niet te veel mensen in één ruimte zitten.
foto Catrinus van der Veen/GPD
Dit hele weekeinde is er kans op Door: Jordi Bloem
buien met onweer. Het blijft warm en
broeierig. Vanaf maandag lijkt de wind structureler voor de noord-
west- tot noordhoek te kiezen. Daarmee wordt het minder broeie
rig. Tegelijkertijd zullen de donderbuien dan niet meer de kop
opsteken. Het broeinest van de buien bevindt zich de komende
48 uur boven Frankrijk en België. Gisterochtend trok een aantal van
die warmtebuien via de Belgische grens via Zuid-Beveland naar
het noorden. De temperatuur liep gisterochtend snel tot boven de
20 graden op. En in Woensdrecht was het om tien uur al zomers,
25 graden. Vandaag bereikt het thermometerkwik ook moeiteloos
de 26 graden. De zon krijgt geen ruim baan, want er drijven gere
geld wat wolkenpartijen over. De kans op buien met onweer neemt
in de loop van de ochtend verdertoe. Er steekt een matige noord
oostenwind, kracht 3, op. Langs de stranden draait de wind
vanmiddag naar het noorden. De lucht komt dan over zee en dat
betekent een afkoeling naar
een aangename 22 a 23
graden. Waarschijnlijk dringt
de zeebries niet ver tot het
binnenland door. Komende
avond en nacht zijn er plaat
selijk nog enkele
donderbuien. De tempera-
tuurdaalt langzaam naar
minimaal 16 graden.
Morgen lijkt dan op vandaag.
De zon schijnt dus geregeld,
maar er ontwikkelt zich ook
makkelijk een bui. De dagen
erna zien er overwegend
droog uit. De zon schijnt flink
met 's middags steeds 24 tot
26 graden. Er waait dan
overal in Zeeland een
verkoelend noordelijk
briesje, 3 a 4 Beaufort.
Onweersbuien
NENSEN
PEN NE NIET. i
ZIEN NIET Df
IK EEN GENIE I
EEN VISITE-
KAARTTE BEN
NATUURLITK.
KITK, ER
STAAT 'CASPER,
GECERTIFI
CEERD' GENIE
OP.
'LJAÜJ, HEB
TIT EEN
CERTIFI
CAAT?
NIET ECHT,
HAAR NIENANI
KITKT OF HEI
KLOPT. IK ZE
GELJOON DAT
HET BIT DE
LIT5TENNAKER
LIGT.
HOE HEB TE DAT
RELIEF GENAAKT?
NET EEN SCHROE
VENDRAAIER?
