Knaope dienen den Ere mee bliedschap
PZC
Klein dorp
straalt rust en
vrijheid uit
Gapinge
ONDERWEG
woensdag 11 juli 2001
Naam: Gapinge
Ligging: Ten noorden van Middelburg
Ontstaan: Onbekend
Inwonertal: 502
Monumenten: De kerk en de korenmolen
Het agrarisch gebied waarin Gapinge ligt, had
vroeger nogal eens te maken met overstromin
gen. Vandaar dat er in dit gebied enkele vliedbergen
lagen, waarop de bewoners konden vluchten als het
water weer eens steeg.
Later werden deze vliedbergen geëgaliseerd en liet
men er vee op grazen. Op een van deze vliedbergen is
het dorp en heerlijkheid Gapinge gesticht. Wanneer
dit precies gebeurde is niet bekend. De eerste ver
melding van een kerk in Gapinge dateert uit 1216.
In dat jaar schonk paus Innocentius III aan het ka
pittel van Sint Pieter te Utrecht de patronaatsrech
ten van dertien kerken in Zeeland, waaronder dus
Gapinge. De bouwstijl van de kerk is laat-Gotisch.
Het is de enige Walcherse plattelandskerk die nog
een hele middeleeuwse kap heeft.
In de jaren 1572-1574 werd op Walcheren hevig ge
vochten tussen de Geuzen en de Spanjaarden. Toen
de stad Middelburg in 1574 capituleerde voor de
Prins van Oranje, kwam er een eind aan de strijd. De
Gapingse kerk kwam in tegenstelling tot de meeste
Walcherse kerken nagenoeg ongeschonden uit de
strijd.
Vlak daarna werd de kerk vrijgegeven voor de her
vormde eredienst. Gapinge kreeg ook een eigen pre
dikant in de persoon van Petrus Dammannus. Na de
geleden schade in de Tweede Wereldoorlog werd de
kerk in 1949 grotendeels gerestaureerd.
Over hoe Gapinge aan zijn naam komt, verschillen
de meningen. Omstreeks 1930 signaleerde taalkun
dige P. L. Tack in oude oorkonden verschillende
spellingen van deze naam. Hij zag overeenkomsten
met Buttinge en Wëlsinge en stelde dat het eerste
deel van de namen een persoonsnaam is. In Gapinge
is het de Friese naam Gapo. Het lijkt vreemd dat in
deze Zeeuwse regio Friese namen voorkomen, maar
in de Middeleeuwen reikte het rechtsgebied van de
Friese Wet zelfs tot aan het Zwin. De uitgang -inge
betekent volgens Tack behorend tot. Gapinge zou
dus van de mensen van Gapo zijn.
Naamkundige R. Rentenaar constateerde dat -inge
juist werd gebruikt in natuurnamen. Hij zegt dat de
naam Gapinge eerst een natuurnaam is geweest en
pas later een nederzettingsnaam is geworden. Het
eerste deel van Gapinge betekent volgens hem 'gat'.
Gapinge zou dus betekenen: de mensen die wonen
bij het gat, de opening of verwijding van een kreek.
Dat Gapinge vandaag de dag nog steeds een heer
lijkheid is, werd door een onderzoek van de GGD in
2000 nog eens benadrukt. Uit het onderzoek bleek
dat de inwoners van Gapinge zich het gezondst voe
len van alle Walchenaren. Volgens de bewoners
heeft dat vooral te maken met de rust en vrijheid die
het kleine dorpje uitstraalt.
Ramses Gabriëlse
Zaterdag 14 en woensdag 18 juli
is er een natte laarzentocht door
de schorren en slikken van de
Oosterschelde bij Sint-Anna-
land. De tocht begint aan het
eind van de Sluispolderdijk in
Sint-Annaland en duurt twee
uur. De vertrektijden hangen
samen met eb en vloed. Nadere
informatie hierover bij aanmel
ding via: 0166-663771.
In 't Zwin is er tot eind augustus
elke dinsdag en donderdag een
excursie. Vertrek om 10.00 uur
bij het bezoekerscentrum bij
Cadzand-Bad.
In De Verdronken Zwarte Pol
der bij Nieuwvliet is er in juli en
augustus elke woensdagavond
vanaf 19.30 uur een excursie.
Vertrek vanaf de parkeerplaats
bij het rioolgebouw bij camping
De Panneschuur.
Dinsdag 17 juli is er een excursie
door het Veerse Bos, onder lei
ding van een IVN-gids. Vertrek
om 19.30 uur bij Kamphuis Het
Veersegat in Veere.
In Middelburg is er morgen
avond een rondleiding langs
monumentale bomen Vertrek
om 19.00 uur bij de Drukkerij.
Het Zeeuws Biologisch Museum
in Oostkapelle houdt zaterdag
14 juli de rondleiding Strand
jutten. Vertrek om 14.00 uur bij
het museum.
Zondag 15 juli is er vanaf het
museum de rondleiding Wande
len en ontbijt met de boswach
ter door de Manteling. Vertrek:
7.00 uur.
Woensdag 18 juli is er een nacht
wandeling, ook door de Mante
ling. Vertrek hiervoor om 23.00
uur bij het museum.
In de rieng van 't durp, vö den
iengang van de kaèreke,
kwam ik mien boezemkam-
meraod Jan Metiese tegen.
,,Hoi, gaè je mee?", riep 'n.
Ik zag dat 'n z'n vule klompe van
die dag ao verwisseld vö 'n paèr
schoane. Ie ao ök 'n schoane
broek in 'n nieuw blauwge-
streêpt boezeroen an etrokke.
Z'n aèr mee de duzenden krulle
tjes was nog nat van de tobbe,
waèrin d'n klaèrbliekelik lang
durig ao deü ebrocht.
,,Wa doet 'r op?", vroek ik
nieuwsgierig.
,,D'r wor 'n knaopevereêniging
op ericht", antwoordde Jantje.
,,Da mot vö d'n domenie in
Poesje Beie is de voorzitter."
„Misschien kan 'k d'r ók bie-
komme?", vroeg ik oopvol.
„Natuurlijk", zei Jan groatmoe-
dig. ,,'t Kost vuuf cent in de we
ke."
Op 't gebied van kaèreke in
zoöndagschole erkende 'k de
autoriteit van Jan, want z'n
vaoder was de koster van oöns
durp. Die liep 's zoöndags drie
keer tussen de rieën van kaèrek-
gangers deü mee de kaèrekezak
an 'n lange stele. Z'n glimmend
kaèle oad weerkaèste de schraè-
le lichten van de kaèreke. Bie
aèleke cent die in de kaèrekezak
wier egoaid, eleit of neer elaète,
knikte 'n as 't beeldje van de
zending in de zoöndagschole.
Slaèperige boer
Eens toe 'n slaèperige boer ver
gat om zien and uut de zak terug
te aèl'n, liet de koster 't gevaèrte
pardoes in z'n schoat vaole, tot
groate schrik van de boer in de
aandere geloavigen. Ma de vao
der van Jan kon z'n reis langs de
goedgeefsheid van de hemeênte
voortzette. In de lampjes van de
kaèreke schote bie aèleke knik
heên en weer.
Ik vroeg mien eige aof of mien
moeder zövee geld beschikbaèr
zou wille stelle vö 't lidmaèt-
schap van 'n knaopevereêni
ging. 't Leek mien ma 't beste om
loadje uut mien viengers glipte
van de schriefkramp. As Wul-
lum aèleke weke zó uutvoerig
zou weze mos 'n wè 'n groater
schrift meebrienge, doch ik bie
mien eige.
Toe 'k thuus kwam, stieng mien
moeder deü 't raèm naè mien uut
te kieke.
„Waè bluuf jie noe", zei ze
kwaèd.
Ik staèmelde da'k zö juust de
oprichtieng van de Christelijke
Knaopenvereênigieng ao bie
ewoond. Ik was die dag as 'n ge
woon jongetje de deure uut egaè
in as 'n aèchte secretaoris terug
ekeerd.
,,'t Kost vuuf cent in de weke in
'k mot noe meteên an de notulen
beginnen aanders bin 'k d'n aèlt
vergete", riep ik paniekerig,
't Bleek da de oppassendheid
van d'r secretaoris/zeune mien
moeder wè vuuf cent in de weke
waèrd was, want ze maèkte gin
aènkel bezwaèr tegen de ver-
zwaèrieng van 't gezinsbudget.
Eve laèter zat ik an mien moe
ders bureaukast mee 't neer
eklapte schriefblad mee mien
tonge tussen mien taanden an de
eêste notulen van m'n leven.
Mien moeder stieng over m'n
schoere mee te leze.
„Je vergist je, daè mö nog 'n
komma in daè 'n vraègteke",
waèrschuwde ze.
„Da kom omda je me zenuwach
tig maèkt deü achter m'n rik
mee te leze", zei ik.
Goedkeurieng
Naè 'n ure noeste arbeid ao 'k
mien verslag klaèr in kon 't
zaèlfs de goedkeurieng van
mien moeder wegdraège. 'n We
ke laèter las ik 't in de vergaède-
rieng voor. Daènaè vroeg Wul-
lum of 't er nog iemaand op- of
anmaèrkiengen ao op de notu
len in toe niemand zich maèld-
de, schreef 'n mee sierlijke
letters 'Goedgekeurd door den
leider' oönder mien verslag in
daeroónder mee groate krul'n
z'n aandtekening.
De knaopevereênigieng gieng
ter ziele toe 'n aontal van oöns,
waèroönder ik, 't vervolgoón-
derwies gieng volgen op diverse
schole in Zurnkzee. We voönde
oönze algebrasommen in Fran
se lessen belangrieker dan
'Dient den Heer met blijd
schap.'
Ma waèrom dienke m'n noe weê
mee weemoed terug an Wullem
die as voorzitter van de CKV bo
ven zichzaèlf uutgroeide en die
gezaèllige leerzaème aèvenden
mee spreekbeurten en goeie ge-
spraèkken?
Johan van Zijp
Kerk in Dreischor.
d'r vö 't blok te plaèse, dan kon
ze nie weigere.
Eve laèter zaète m'n in de con-
sistoriekaèmer van de Neder
lands hervormde kaèreke. Ik
dienke da d'r oöngeveer twaolf
jonges van mien leeftied bie me-
kaore waère.
Achter de groene taèfel zat Wul-
lum Beie. Tot dan toe kende ik
Wullem alleêne als zeune van de
eigenaèr van 'n dekbok in ijve
rig assistent van z'n vaoder in
van de bok. Ie was zeker 'n jaèr
of zevene aauwer dan wulder.
We noemden 'm Poesje Beie. Ik
zag da z'n overemde 'n bitje om
z'n nikke knelde, waèdeü z'n
zwarte strikje onverwachte be-
wegiengen maèkte op z'n ao-
damsappel.
Z'n aèren laège dik in de brillan
tine, keurig op alfabet op z'n
oad. De maauwe van z'n jasje
waère langer dan z'n aèremen,
was, laè staè wat 'n mos doe in
nog minder oe d'n da dee. 't Was
m'n ök 'n raèsel waèrom Wul-
lum juust mien uit ekozen ao as
secretaoris. Zeker nie omdat 'k
'n ziekefondsbrilletje droeg,
waè 'k meêsta mee mien eêne
oage overeêne keek in mee 't
aandere oönderdeü. Dat dee
mien d'r toentertied nie uutzie
as Clark Gable.
Misschien was zien keus op
mien evaole omda 'k kort daèvö
'n schoanschriefwedstried
ewonnen ao. Dat was in 't durp
bekend eworre.
Wullum gaf mien 'n opschrief-
boekje in zei da'k daèrin aoles
mos notere wat de moeite van 't
opschrieven waèrd was. 'n Weke
laèter moes ik voorleze wat op
de vorige bieeênkomst besproke
was.
Ma mee aoles wa Wullum tegen
mien zei, spookte in rnien ach-
foto Pieter Honhoff
teroad de vraèg of de wekelijkse
contributie van vuuf cent gin
onoverkommelik bezwaèr vö
mien moeder zou betekene.
Het was ök 't moment dat 't tot
me begon deü te drienge dat 'n
secretaoris 'n vergaèderieng
kon manipuleren deü 't eêne
oönderwaèrep meer andacht te
geve dan 't aandere. Daèrom bin
'k mien eêste schreden op 't pad
van de verslaglegging noait ver
gete.
Oofdzaèk
Wullum begon ons te vertaèlle
wat 't doel van de vereènigieng
was.
't Kwam in oofdzaèk neer op 't
diene van d'n Eer. Daèrom was
op 't gezicht van Wullum die
milde glimlach verschene. Die
was't gevolg van 't diene van d'n
Eer.
In ik ma schrieve, tot mien pot-
wat 'm zeer bemoeilijke bie 't
schrieve. Aèleke keer as z'n
maauwe tussen z'n penne in 't
papier kwam trok 'n de belem
mering bie z'n aèlleboge op.
„Beste kammeraode", opende
Wullum de vergaèderieng. Wip
wip, dee't strikje. „M'n bin ier
bie mekaore ekomme om 'n kna
opevereênigieng op te richte. De
vereènigieng zal eête: Christe
lijke Knaopevereênigieng,
Dient den Ere mee Bliedschap,
of te wel de CKV DDHMB. Laè
m'n beginnen mee de bestuurs-
verkiezieng."
't Was vö de eêste keer van mien
leve da'k 'n verkiezieng mee-
maèkte.
Ok was d'r gin spraèke van 't de-
mocraètische beginsel, 't Was 'n
regelrechte bestuursanwiezi-
eng. Vö 'k wist wat 'r gebeurde
was ik secretaoris van de CKV.
'k Wis nie eêns wat'n secretaoris
luchtfoto Aero Lin Photo
