Bijen communiceren via dansjes
Bedot door
het brein
PZC
Stofhozen op Mars blijken
vrijwel dagelijks fenomeen
Echtscheiding is net voetbal
7
Verrassende bevindingen Deense en Duitse biologen
Bosbranden zijn goed voor de natuur
Vette vis voorkomt prostaatkanker
Menselijke eicellen gefabriceerd
Nicotine zonder roken gevaarlijk
Ruimtefoto's in braille
postzegels
E,l»sW,U
10 "o
donderdag 5 juli 2001
door Johan Lamoral
GÖTTINGEN - Honigbijen
kunnen elkaar op een zeer pre
cieze manier vertellen waar zij
nectarrijke bloemen hebben
pntdekt. Aan de hand van een
aantal complexe bewegingen in
de vorm van danspasjes en vleu
gelslagen leveren zij hun soort
genoten een complete en onfeil
bare wegbeschrijving. Dat
betreft zowel de te volgen rich
ting als de afstand van de korf.
Dat hebben Deense en Duitse
biologen een congres in Göttin-
gen en in het vaktijdschrift Na
ture bekendgemaakt.
Sinds de wereldvermaarde
Duitse bioloog Karl van Frisch
het bestaan van een specifieke
bijentaai ontdekte en voor zijn
baanbrekend wetenschappelijk
werk in 1973 de Nobelprijs
kreeg, hebben talrijke vorsers
het precieze functioneren van
de bijencommunicatie onder
zocht. Want op welke manier de
bijen hun informatie doorgeven
is nog steeds niet helemaal dui
delijk.
Wel hebben de Deense biologen
Axel Michelsen en Kristin
Rohrseitz van de universiteit
van Odense en Martin Lindauer
van de universiteit Würzburg
het gedrag van de honigbijen
langdurig bestudeerd en zijn
daarbij tot verrassende bevin
dingen gekomen. Zo hebben zij
de aërodynamica van de dans
pasjes en de vleugelbewegingen
van de bijen onderzocht wan
neer die terug in de korf komen.
Met behulp van verfijnde appa
ratuur blijkt dat de bijen door
hun dansende lichaams- en
vleugelbewegingen een lucht
stroom veroorzaken, die naar
gelang de duur en de intensiteit
alle nodige informatie bezit om
de andere bijen op het goede
spoor naar de nectarbron te zet
ten.
Richting
De vorsers merkten op, dat de
duur van de dansbewegingen in
verband staat met de afstand.
Hoe langer de dans duurt, des te
verder bevindt zich de nectar
bron. En de richting geven de
bijen aan door de hoek en de
evenwichtsoefeningen waar
mee zij zich op de honigraat be
wegen. Het zijn vooral de bewe
gingen van het achterlijf die
bepalendblijken zijn voor de in
formatieoverdracht. Wanneer
een bij loodrecht naar boven op
de honingraat loopt, dan bete
kent dit voor de andere bijen dat
zij naar de zon toe moeten vlie
gen. Danst de bij met de kop
naar onder gericht, dan bete
kent dit de tegenovergestelde
richting.
Hoe de bijen zelf deze bewegin
gen waarnemen, was voor de
onderzoekers een ander pro
bleem. Binnen in een bijenkorf
is het vrijwel volledig donker en
dus kunnen de bijen elkaar niet
zien. Karl von Frisch vermoed
de reeds dat de bijen hun infor
matie uitwisselen via lichaams
contact, omdat zij elkaar
dikwijls met hun voelsprieten
betasten.
De Deense en Duitse biologen
registreerden kleine gebundel
de luchtstromingen van
verschillende intensiteit en
richting, die door de snelle be
wegingenvan achterlijf en vleu
gels werden veroorzaakt. Deze
zeer gerichte luchtstoten waren
enkele centimeters ver voelbaar
en konden door de omringende
bijen worden waargenomen. De
vorsers vermoeden dat in deze
luchtverplaatsingen van de
dansende bijen het geheim
schuilt van de bijentaai. Want
na de dansvoorstelling trok een
aantal bijen doelgericht naar
het bloemenveld, waar hun me
dedeelzame soortgenoot kort
tevoren was geweest.
Schatting
Toch zitten er soms schoon
heidsfoutjes in het gegevensma-
teriaal dat de bijen proberen
over te brengen. Ofschoon de
richting van de nectarbron
meestal juist wordt aangegeven
loopt het af en toe mis met de af
stand. De bijen verwerken de
schatting van de afstand op een
optische manier aan de hand
van de snelheid waarmee zij
over landschappen, beelden en
kleuren vliegen. Dat is een zeer
subjectieve manier, want af
hankelijk van de hoogte waarop
zij vliegen. Bij een lage vlucht
schuift het landschap veel snel
ler onder hen door dan op grote
re hoogte en dat speelt bij de
evaluatie van de afstand soms
vele honderden meters. Bijen
schijnen een vaste code te heb
ben voor het verwerken van af-
standgegevens, ongeacht de
verschillen in parameters.
Zo plaatsten de onderzoekers
bij wijze van experiment een
bijenkorf op een berghelling
precies op gelijke afstand van
twee bloemenvelden, het ene
bergopwaarts en het andere
bergafwaarts.
Uit het dansritueel bij de terug
keer van de bijen bleek dat de
afstand bergopwaarts als veel
verder werd doorgegeven dan
de afstand bergafwaarts. Vol
gens objectieve maatstaven is
de evaluatie van de afstand door
de bijen dus niet erg betrouw
baar, maar geen nood. De soort
genoten die na de dansende
briefing op zoektocht vertrek
ken, vliegen nooit verloren. Om-
dat de aangegeven richting wel
altijd juist is, vliegen de bijen
over dezelfde landschappen en
bloemenvelden en vinden zij
uiteindelijk altijd het beoogde
doel. Op enkele tientallen me
ters verschil lijken zij niet te kij
ken. GPD
Bosbranden kunnen de weg vrij maken voor nieuwe bijzondere planten
foto DickSars/GPD
door Peter de Jaeger
WAGENINGEN - Een bosbrand blussen is
lang niet altijd nodig. Het vuur is zelfs gun
stig voor de natuur. Dat beweert Henk Koop
van Alterra in Wageningen.
„Bosbranden kunnen de weg vrijmaken
voor nieuwe bijzondere planten die er eerst
niet waren", zegt hij tegen het Wagenings
Universiteitsblad. Koop keek naar de effec
ten van de bosbrand bij Kootwijk op 11 au
gustus 1995. Door de ontstane aslaag, waar
veel voedingsstoffen in zitten, zijn hier in
middels veel zeldzame paddestoelen en
mossen gaan groeien. Er is een grotere vari
atie in begroeiing ontstaan, doordat de hu-
muslaag op de bodem niet overal in gelijke
mate is verbrsnd. Veel kevers kwamen af op
het dode hou: en die trokken op hun beurt
weer talloze spechten aan. Een dergelijke
ontwikkeling is ook vastgesteld na de grote
brand op de stuifzandgrond op de Olde-
broeksche Heide op de Veluwe in 1970.
Natuurbeheerders moeten meer rekening
houden met de natuurwaarden als er een
brand uitbreekt. „Als er een brand uit
breekt, probeert men meestal al het vuur te
doven, waarbij men van alles kapot rijdt.
Daarom is het beter van tevoren wegen en
bepaalde zones aan te wijzen waarlangs
men het vuur kan bestrijden." Een brand
moet volgens Koop alleen worden gestopt
waar het echt nodig is, bijvoorbeeld om te
voorkomen dat het vuur overslaat naar an
dere bosgedeelten. GPD
STOCKHOLM - Zalm, makreel en haring beperken het risico
op prostaatkanker. Essentiële vetzuren, vooral van het type
omega-3, stoppen de groei van prostaatkankercellen. Dat is
bewezen door het Karolinkska instituut in Stockholm, zo
meldt medisch tijdschrift The Lancet.
De voedingswetenschappers volgden hiertoe zesduizend
mannen. De deelnemers werden onderzocht op leefstijl,
waaronder ook het gevolgde dieet, rookgewoonten, alcohol
consumptie en beweging. De mannen zijn maar liefst dertig
jaar gescreend, tussen 1967 en 1997. In die periode waren er
466 gevallen van prostaatkanker, waarvan er 340 fataal. De
mannen die geen vis aten, hadden een twee- tot driemaal zo
hoge kans op prostaatkanker als degenen die middelmatig of
veel vis aten. GPD
LAUSANNE - Wetenschappers hebben een techniek ontwik
keld waarmee vrouwen in de toekomst mogelijk moeder
kunnen worden lang nadat zij opgehouden zijn met het pro
duceren van vruchtbare eicellen. De techniek werd op een
conferentie in Lausanne openbaar gemaakt.
Artsen nemen een cel van een onvruchtbare vrouw en plaat
sen die in een eicel die door een vruchtbare vrouw is afge
staan. Het resultaat is een eicel die het genetische materiaal
bevat van de onvruchtbare vrouw, niet die van de eiceldonor.
Theoretisch kan een onvruchtbare vrouw daarmee een onbe
perkte voorraad eicellen aanmaken en kan zij ook kinderen
krijgen op latere leeftijd. Artsen benadrukten dat de techniek
nog in de kinderschoenen staat.
Critici betwijfelden of met de techniek werkelijk gezonde ba
by's verwekt kunnen worden omdat in de 'gemaakte' eicellen
veranderingen optreden die voor genetische afwijkingen
kunnen zorgen. AP
LONDEN - Ook nicotinebevattende middelen die worden ge
bruikt om van het roken af te komen, zijn gevaarlijk. Dat
blijkt uit een onderzoek van Amerikaanse wetenschappers
van de Universiteit van Standford.
Tal van medicijnen zoals plakkers voor op de huid, kauwgum
en inhalers moeten mensen van het roken afhelpen, maar bij
langdurig gebruik zijn ze schadelijk.
Nicotine wordt vooral gezien als een verslavend bestanddeel
uit tabak, maar zonder veel risico's op zichzelf. De weten
schappers stellen nu dat de stof de groei van bloedvaten en
daarmee de groei van tumors bevordert en zo een gevaar ople
vert. ANP
CHICAGO - Voortaan zullen ook blinden en slechtzienden
kennis kunnen nemen van de foto's van planeten, asteroïden
en melkwegstelsels die de Hubble-ruimtetelescoop naar de
aarde heeft gestuurd. De Amerikaanse astronoom Bernhard
Beck-Winchatz van de DePaul University in Chicago heeft
een selectie gemaakt van de mooiste kleurenfoto's van de
Hubble en deze onder auspiciën van de NASA uitgegeven in
een boek met de titelA NASA Braille Book of Astronomy'.
De foto's van de ruimtetelescoop zijn in tastbare reliëfdruk op
doorschijnende kunststofbladen aangebracht. Aan de hand
van vorm, grootte en het verschil in reliëf van de foto's, kun
nen de gevoelige vingertoppen van blinden vorm, kleur, scha
duwen en vele andere eigenschappen van de astronomische
objecten aflezen.
De begeleidende Engelstalige tekst is zowel in gewoon schrift
als in brailleschrift weergegeven. GPD
door Ben Apeldoorn
SAN DIEGO - Stofhozen blij
ken veel talrijker op Mars voor
te komen dan gedacht. Ze zou
den wel eens verantwoordelijk
kunnen zijn vooreen deel van de
details die geleerden nu nog toe
schrijven aan de invloed van
water. Zou Mars dan toch een
dode levenloze wereld zijn?
De al ruim drie jaar om de pla
neet Mars draaiende onder-
zoekssonde Mars Global Sur
veyor (MGS) heeft alleen al de
laatste maanden tientallen stof
hozen op het Marsoppervlak ge
registreerd. Dat op Mars
stofhozen voorkomen is al enke
le tientallen jaren bekend maar
dat het er zoveel zijn was tot
dusverre onbekend. De hozen
laten duidelijke donker en licht
getinte sporen na die veel lijken
op de uitgedroogde beddingen
van kreken en riviertjes. In ieder
geval die details kunnen dus
niet aan de invloed van water
worden toegeschreven.
„Het aantal stofhozen dat we
tot dusverre zagen mag gerust
worden beschouwd als het
spreekwoordelijke topje van de
ijsberg," vindt geoloog dr. Ken
neth Edgett, verbonden aan
Malin Space Science Systems
(MSSS) in het Amerikaanse San
Diego.
Het MSSS bouwde de camera
(de MOC: Mars Orbiter Camera)
van de MGS en Edgett is een van
de eersten die de daarmee ge
maakte foto's van het Marsop
pervlak op zijn beeldscherm te
zien krijgt.
„De MOC bestaat in feite uit
twee groothoekcamera's en één
met een telestand", legt Edgett
uit. „De meeste hozen zijn op
beelden te zien die met de tele-
camera tot stand kwamen. Die
camera heeft echter een beperk
te beeldhoek; je kunt daar maar
een gebied op Mars van maxi
maal drie kilometer groot in een
keer mee fotograferen. Daarop
zijn wel veel kleinere details
zichtbaar dan met de groot
hoekcamera's mogelijk is. En
geregeld dus ook die stofhozen.
Het betekent simpelweg dat het
aantal stofhozen dat dagelijks
op Mars voorkomt in de honder
den, zo niet duizenden loopt."
Volgens Edgett zijn de stofho
zen soms zo groot dat ze ook op
foto's genomen door de groot
hoekcamera's zichtbaar zijn.
„Dan gaat het om echt grote ho
zen: enkele honderden meters in
diameter en een kilometer of
drie, vierhoog."
Bedding
„De stofhozen laten, afhanke
lijk van de plaatsen waar ze
overheen trekken, lichte en/of
donkere sporen achter", aldus
Edgett. „Ze zuigen het stof van
de bodem op waardoor de on
dergrond zichtbaar wordt. Die
kan zowel licht als donker ge
tint zijn. Door het grillige pa
troon dat een hoos vaak be
schrijft ontstaat zo een spoor
dat veel weg heeft van een uitge
droogde bedding."
Door het grote aantal Martiaan-
se stofhozen is het oppervlak
van Mars continu onderhevig
aan veranderingen. Een aantal
details die nu nog aan de invloed
van water worden toegeschre
ven moet, vindt Edgett, toch nog
maar eens kritisch worden ge
screend of ze misschien niet
juist door stofhozen werden
veroorzaakt. Het is niet voor het
eerst dat stofhozen op Mars ge
vonden worden. Ze werden al 25
jaar geleden door de Vikingro
bots gedetecteerd en ook de lan
der van de Pathfinder, die in
1997 met het autootje Sojourner
een zachte landing op Mars
maakte, registreerde ze gere
geld. Enkele van die hozen trok
ken zelfs recht over de lander
heen overigens zonder schade
aan te richten.
„Toen werd rekening gehouden
met stom toeval", zegt Edgett.
„De MGS-beelden laten.echter
zien dat dat gewoon kwam om
dat het er zoveel zijn. Eigenlijk
is het heel bijzonder dat dit
soort klimaatverschijnselen
zich in de ijle atmosfeer van
Mars voordoen. We hebben ze
zelfs gevonden hoog op de hel
lingen van de vulkaanberg
Olympus Mons. Tot op bijna
twintig kilometer hoogte maar
liefst. Dat zou eigenlijk onmo
gelijk moeten zijn: er is daar zo
goed als geen lucht."
Stofhozen kennen we ook op
aarde. Ze ontstaan als een wer
veling boven een warm stuk
land tijdens zonnig, windstil
weer. Hete lucht stijgt op en
koudere lucht zakt in het mid
den van de warme luchtmassa
naar beneden. Als er geen stof is
zijn ze onzichtbaar. Stof wordt
door de warme lucht mee om
hoog genomen en dan pas wordt
een stofhoos zichtbaar. Deze
dust devils, zoals ze in de Ver
enigde Staten worden genoemd,
zijnte vergelijken met mini-tor
nado's maar ze richten nauwe
lijks schade aan. GPD
AMSTERDAM - Echtscheiding
is net zo iets als voetbal. Ieder
een heeft er wel een mening en
een verhaal over. „Het is een ge
zonken cultuurgoed", zegt
prof.dr. J. Dronkers, die woens
dag afscheid nam als hoogleraar
aan de Universiteit van Amster
dam.
Of mensen die in de eerste vijf
jaar van hun huwelijk scheiden
minder slim zijn dan zij die dat
niet doen? Daarover heeft Dron
kers, die landelijk bekendheid
geniet als onderwijssocioloog
en na zijn afscheid in Italië gaat
werken, tegenstrijdige onder
zoeksresultaten gevonden.
De late vijftigers die zijn ge
scheiden, zijn intelligenter dan
de paren die bij elkaar bleven.
Maar voor dertigers geldt juist
het tegengestelde. Volgens
Dronkers biedt de maatschap
pelijke context daarvoor een
verklaring.
„Voor de Nederlandse vijftigers
werd echtscheiding pas een
reële mogelijkheid nadat zij al
geruime tijd gehuwd waren.
Voor hen was echtscheiding een
nieuwe mogelijkheid die 'uitge
vonden' moest worden."
Voor de jongere generatie geldt
dat niet. Echtscheiding is geen
'eliteverschijnsel' meer. „Door
deze democratisering van de
echtscheiding was voor derti
gers het instandhouden van hun
huwelijk een grotere uitda
ging", aldus Dronkers. Dat ver
eist het vermogen meningsver
schillen te overbruggen. De
laatste conclusie komt overeen
met onderzoek onder Ameri
kaanse twintigers. In de Ver
enigde Staten ligt het aantal
scheidingen veel hoger dan in
Nederland, waardoor echt
scheiding nog 'normaler' is.
Dronkers vindt het onjuist dat
de discussie over de gevolgen
van echtscheiding wordt gedo
mineerd door de babyboomge
neratie die voor het eerst ge
bruikmaakte van die uitweg.
„De ervaringen met hun eigen
echtscheidingen zijn niet geldig
voor de volgende generaties,
maar daarmee in strijd." ANP
PTT POST heeft nu (2 juli) het
al drie jaar oude Priority-
blad met een dubbele waarde-
-aanduiding uitgebracht. Het
tarief van het blad, dat enkele
huisjes aan de Zaanse Schans
toont, alsmede een paar beschil
derde klompjes en een Oudhol
lands tegeltableau mei tulpen is
daarbij met tien cent verlaagd.
Op het blad staat nu f l,20/€
0,54. Oplage: 425.000stuks.
Onder de titel 'Für die Gesund-
heit' komt DUITSLAND op 12
juli met een velletje met vier ze
gels van 110 pf./0,56€. Gezien
het onderwerp zouden de zegels
een hoge attentiewaarde moe
ten hebben, maar met alleen va
ge beelden en tekst zullen ze
waarschijnlijk begin volgend
jaar tot de lelijkste van 2001
worden uitgeroepen. Onderop
de velrand de logo's Gib Aids
keine Chance, Hab 'ein Auge auf
Dein Herz en een niet-roken
sticker.
Op 12 juli verschijnen nog twee
zegels van 110 pf./0,56€: eenze
gel in de serie Landesparlamen-
te in Deutschland (de Landtag
van Sleeswijk-Holstein) en een
zegel onder het motto 'Be-
wahrung kirchlicher Baudenk-
mahler' gewijd aan de dorps
kerk van Canzow.
De twee gegomde zegels 'Be
dreigde dieren' (berggorilla en
pantserneushoorn), die 10 mei
verschenen, worden 12 juli zelf
klevend in een boekje uitge
bracht: 2x5 stuks.
LIECHTENSTEIN breidde de
permanente reeks Dorpsgezich
ten, waarmee in maart 1996 een
begin werd gemaakt, op 5 juni
uit met vier zegels. Afgebeeld
worden nu Schellenberg (70
rappen), Malbun (1.80 Zfr.),
Balzers (2,20 Zfr.) en Bendern
(4,50 Zfr.). Hiermee bestaat de
reeks uit zestien zegels in waar
den van 10 rp„ 20 rp„ 50 rp., 60
rp., 70 rp., 1,10 Zfr., 1,30 Zfr.,
1,40 Zfr., 1,70 Zfr., 1,80 Zfr., 1,90
Zfr., 2,00 Zfr., 2,20 Zfr., 4,00 Zfr.,
4,50 Zfr. en 5,00 Zfr.
Tevens werd 5 juni het 100-jarig
bestaan van de Historische Ver
eniging postaal herdacht met
twee 70 rappen-zegels waarop
respectievelijk een beeld ge
naamd Mars von Gutenberg en
een Karolingisch kruis.
vier (aangepaste) series gepre
senteerd.
Oprij: twee zegels Noorse archi
tectuur met de oude Noorse
Bank in Oslo (5,50 Nkr.) en het
Ivar Aasen Centrum in Orsta
((8,50 Nkr.); drie permanente
zegels huisvlijt met houtsnij
werk (5,00 Nkr.), haakwerk
(5,50 Nkr.) en breien (8,50 Nkr.);
twee zelfklevende zegels rozen
in Noorwegen (2x5,50 Nkr.) en
de tweede serie acteurs en actri
ces met Lala Carlsen,
1889-1967 (5,00 Nkr.), Leif Jus-
ter, 1910-1995 (5,50 Nkr.), Kari
Diesen, 1914-1987 (7,00 Nkr.),
Arvid Nilssen, 1913-1976 (9,00
Nkr) en Einar Rose, 1898-1979
(10,00 Nkr.).
IJSLAND geeft jaarlijks niet
overmatig veel zegels uit en het
merendeel van de vrolijke,
kleurrijke zegels haakt in op
thematische en motief-verza
melen. Tot nu toe verschenen ze
ventien zegels, waarvan drie in
boekjes.
Het jaar werd ingezet met een 20
gr.-brefzegel met een Neder
lands tintje. Op deze zegel,
waarmee het 75-jarig bestaan
van de kustwacht wordt gevierd
vliegt namelijk boven een boot
van de kustwacht een Fokker
F-27 en een helikopter van het
type Super Puma (ook in boek
jes van tien stuks).
Verder: twee zegels in de vissen-
serie (55,00 Ikr., kleine heilbot
en 80,00 Ikr., kool vis); twee ze
gels met bloemen (55,00 Ikr.,
tuingoudsbloem en 65,00 Ikr.,
middagbloem): een 50,00
Ikr.-zegel vijftig jaar UNHCR,
Hoge Commissariaat voor de
Vluchtelingen (tentenkamp, ge
zicht en logo); twee zegels met
herdershondjes (40,00 Ikr. en
80,00 Ikr.) en twee boekjes met
elk vier zegels waarop vliegtui
gen: 55,00 Ikr., een TF-OGN en
80 Ikr., een TF-SUX (Klemm
KL 25E); twee Europa-zegels:
55,00 Ikr., een meisjesgezicht
met het haar als een waterval en
80,00 Ikr., handen die een golf
slag vasthouden en tot slot vijf
zegels (40,00,50,00,55,00,60,00
en 80,00 Ikr.) met IJslandse
paarden.
Hero Wit
MALTA (thematisch): Carna
val, 6c, 11c, 16c, 19c en 27c en
een velletje met twee zegels van
12c en 37c (23/2); Vuurtorens,
6c, St. Elmo, 16c, Gurdan en
22c, Delimara (21/3); 50ste
sterfdag van de schilder Ed
ward Caruana Dingli
(1876-1950), schilderijen, 2c,
4c, 6c, 10c en 26c (18/4);
In NOORWEGEN zijn per 1 juli
postzegels belast met 24 procent
btw. Dat heeft geen misselijke
gevolgen, want de tarieven zijn
met eenzelfde percentage ver
hoogd. Op 22 juni werden daar
doorMartijn Hover
SAN FRANCISCO - „Ik heb 't
zelf gezien", zeggen mensen wel
eens als ze willen benadrukken
dat iets beslist waar gebeurd is.
In de praktijk, zo hebben psy
chologen en anderen intussen
ontdekt, ligt de zaak echter lang
niet zo eenvoudig. We zien niet
wat onze ogen zien, maar wat
onze hersenen ons willen laten
zien.
Onze hersenen kunnen onze
waarnemingen namelijk soms
behoorlijk in de war sturen,
hebben Amerikaanse geleerden
ontdekt. De uitkomst van hun
experiment zou erop kunnen
duiden dat bijvoorbeeld
's nachts autorijden gevaarlij
ker is dan wordt gedacht.
Onderzoekers van het Smith-
Kettlewell Instituut voor
Oogonderzoek in San Francisco
toonden proefpersonen een veld
met drie stationaire gele stippen
waar een patroon van wervelen
de blauwe stippen overheen
werd geprojecteerd. Daarbij lij
ken de gele stippen 'aan' en 'uit'
te flikkeren, maar dat effect
wordt geheel en al teweegge
bracht door de hersenen van de
proefpersonen. Volgens onder
zoeker Yoram Bonneh en zijn
collega's 'nam vrijwel iedereen
die werd getest, het verschijnsel
waar'.
De ooi-zaak van het verschijn
sel, dat 'bewegingsgeïnduceer-
de blindheid' is genoemd, is nog
niet opgehelderd. Zelf vermoe
den de onderzoekers dat het te
maken heeft met de onderverde
ling van de hersenen in een lin
ker- en rechterhelft, laten ze we
ten in het tijdschrift Nature. De
linker- en de rechterhelft van
onze hersenen 'zien' de wereld
op een verschillende manier. De
linkerhelft 'ziet' de wereld zoals
hij vindt dat die eruit ziet; de
rechterhelft daarentegen ziet
haar zoals zij werkelijk is.
„In sommige zintuiglijke om
standigheden", aldus de weten
schappers, „kan er een conflict
ontstaan tussen die twee. De
hersenen moeten dan een keuze
maken, en doen dat blijkbaar
willekeurig."
Snelweg
Als zoiets ons in het dagelijks le
ven overkomt, zouden we ons er
niet eens van bewust zijnmeent
Bonneh. Volgens hem zouden de
omstandigheden van het expe
riment zich onbedoeld kunnen
voordoen op. een nachtelijke
snelweg. Het patroon van bewe
gende koplampen van tegenlig
gers zou er bijvoorbeeld voor
kunnen zorgen dat een bestuur
der de achterlichten van de auto
in de baan naast zich letterlijk
uit het oog verliest.
Het werk zou ook van belang
kunnen zijn voor patiënten met
een beschadiging aan een van de
hersenhelften. Die vertonen
vaak soortgelijke verstoringen
van de waarneming.
Zover is het echter nog lang niet,
erkent Bonneh in Nature: „Ik
heb nog geen erg sterke theorie,
maar de overeenkomsten zijn
frappant." GPD
's Nachts autorijden is gevaarlijker dan werd gedacht.
foto Dries Ljnssen/GPD
