Peter Clijsen toont zijn droomland Er is geen consistent beleid performance Poëzie is geen 14PRJJS! PZC 16 Landinrichting lezers schrijven «11 Experiment met kweken mosselzaad kunst cultuur Goese Meer Terminal Herindeling Vlissings oud-apotheker Van de Sande overleden EXTRA VERLAAGDE PRIJZEN donderdag 5 juli 2001 Expositie van wat had moeten zijn Clijsens ontwerp voor een zwembad in het Terncuzense Zuidersportpark. foto Charles Strijd door Rinus Antonisse De aanpak van landinrichting in Zeeland moet op de helling. Dat is nodig, nu het Rijk met steeds minder geld over de brug komt. Er dient duide lijkheid te komen over de verdere uit voering van lopende plannen. Terug houdendheid is gewenst bij het in gang zetten van nieuwe projecten. Onder de mensen die wonen en werken in het bui tengebied bestaat al genoeg onrust. Peter de Koeijer, bestuurslid van de Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organi satie Zeeland, vindt een helder signaal op zijn plaats. Zo kan het niet langer doorgaan. Daarom heeft de ZLTO on langs de deelname opgeschort aan de gebiedscommissie West-Zeeuws- Vlaanderen, het project Veerse Meer en de landinrichting Schouwen-West. Voor deze projecten is toch geen geld beschikbaar en daarom heeft het geen zin er energie in te blijven steken. Eerst maar eens zorgen dat de vele projecten die in uitvoering zijn, zonder al te veel vertraging worden afgerond. Zeeland kreeg tot nu toe steeds flink xoat geld voor landinrich ting. Is er een omslag? „Er zijn in de provincie altijd veel plan nen gemaakt en er is veel geld voor ge kregen. Er is ook veel gebeurd. Nu zegt het Rijk: we geven geen geld meer. De rijksoverheid vindt het niet meer be langrijk geld voor landinrichting uit te trekken, ondanks gemaakte afspraken. Dat is even schrikken. Projecten in uit voering dreigen vertraagd te raken of uitgekleed te worden. Daar is nog zo'n vijftig miljoen gulden voor nodig. Als je maar twee miljoen per jaar krijgt, dan kan het wel vijfentwintig jaar duren voordat de lopende projecten klaar zijn. Dat is niet verantwoord. Intussen gaan we wel door met nieuwe plannen maken. Het betekent dat je de lopende projecten bijna niet meer afkrijgt." Waarom ineens, ondanks afspra ken, minder geld voor Zeeland? „Landinrichting heeft in de politiek een verkeerde naam. Het wordt nog al tijd geassocieerd met ruilverkavelin gen en het opofferen van natuur. Dat is, in elk geval in Zeeland, heel anders. En elke minister of staatssecretaris op Landbouw schrijft nieuwe nota's met eigen ideetjes waar geld voor nodig is. Er is in feite geen consistent beleid. Zeeland kon dankzij de vele projecten nogal eens profiteren van geld dat el ders niet gebruikt werd. Nu zijn de an- Peter de Koeijer: „Mensen moeten weten waar ze aan toe zijn, op onzekerheid is geen toekomst te bouwen." foto Marijke Folkertsma dere provincies ook alerter geworden en blijft er steeds minder restgeld voor Zeeland over." Een beetje vertraging op meerja rige plannen is toch niet zo'n ramp? „Er worden plannen gemaakt en kaart jes gepresenteerd. Daar praktizeren mensen in het buitengebied over. Het is zoiets als wanneer je de boodschap krijgt: je moet uit je huis, maar we we ten niet wanneer. Dat is geen goede boodschap. Mensen moeten weten waai* ze aan toe zijn, op onzekerheid is geen toekomst te bouwen. Daarom wil len wij eerst duidelijkheid over lopende projecten, voordat aan nieuwe begon nen wordt. Ook moet duidelijk worden aangegeven wie er gaat beslissen over het tijdpad van lopende projecten. Niet steeds voor één jaar, maar voor meerde re jaren. Dat moet je niet aan het pro vinciaal ambtenarenapparaat overla ten. Je kunt bijvoorbeeld denken aan een werkgroep waarin maatschappelij ke groeperingen vertegenwoordigd •zijn." Heeft Zeeland misschien een te hoog ambitieniveau? „Als we het niet voor elkaar krijgen dat er meer geld komt, dan hebben we een te hoog ambitieniveau. Dat moeten we wel zo snel mogelijk aan de mensen ver tellen. Er is weinig begrip over de on rust die ontstaat, maar dat kan de doodsteek voor een streek zijn. Het grijpt in op mensenlevens. Je moet erg voorzichtig zijn met het maken van plannen als je niet bij benadering kunt zeggen over welke termijn het gaat. Po litici zeggen: je moet tegenwoordig gro te, ambitieuze plannen maken, anders krijg je geen geld. Ik geloof wel dat het waar is. Je moet plannen maken maar daarover heel zorgvuldig communice ren naar de streek. In elk geval afmaken waar je aan begonnen bent." De georganiseerde landbouw lijkt in deze alleen te staan; na tuur en recreatie blijven gewoon meedoen. „Het wordt iedere keer op ons bordje geschoven. Het is tot andere partijen niet doorgedrongen dat we er gezamen lijk voor staan. Zij gaan opportunis tisch te werk: als ze maar meer natuur of nieuwe recreatie krijgen. Maar wij voelen ons niet in de steek gelaten hoor. Onze opstelling heeft in elk geval geleid tot nieuwe kamervragen en ik verwacht dat de provincie actie onderneemt. Ik hoop dat de andere partijen in Zeeland bij zichzelf te rade gaan. Ik geloof niet dat men zich gerealiseerd heeft dat dit leidt tot aanpassing van het beleid. Na tuurlijk kan men zonder medewerking van de ZLTO verder. Het is de vraag of dat wel zo zinvol is. Het is niet verstan dig, van een breed draagvlak is geen sprake meer." Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft. Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd. Clijsens ontwerp voor een zwembad in het Terncuzense Zuiders door Harmen van der Werf DEN HELDER - Onderzoeksin stituut TNO en het uitvinders- bedrijf West 6 BV uit Den Hel der gaan de komende vijf jaar een nieuwe methode voor het kweken van mosselzaad be proeven in het Marsdiep bij Den Helder. Het experiment is inge geven door de grote schaarste aan mosselzaad. De proef wordt uitgevoerd met een netconstructie die tot op drie, vier meter in het water hangt. Doel is dat daarin mos- selbroed blijft zitten, dat zich in korte tijd tot mosselzaad ont wikkelt. Dat wordt vervolgens geoogst, waarna het zaad op mosselpercelen kan worden uit gezaaid om op te groeien tot consumptiemosselen. TNO en West 6 verwachten dat met deze methode heel wat mos- selbroed kan worden opgevan gen, dat anders voor de visserij verloren gaat. Krabben en gar nalen die veel mosselbroed van enkele millimeters eten, kunnen in elk geval niet bij de netten, volgens TNO. Of de nieuwe techniek ook commercieel haal baar is, moet de komende vijf jaar blijken. Het wordt vooral interessant of het mosselbroed zich gemakkelijk laat oogsten. Het idee is van Kees Groot, die in Den Helder een horeca- groothandel heeft. Martin Scholten van TNO: „Hij is een soort Willie Wortel en zag dat er grote schaarste is aan mossel zaad." Hans van Geesbergen, secretaris van de producenten organisatie mosselcultuur in Yerseke, juicht het initiatief toe, maar: „Als er geen tekort meer is aan mosselzaad, verliest zoiets snel zijn waarde. Of het moet natuurlijk op grote schaal opge zet kunnen worden." TNO Den Helder is ook betrok ken bij een ander mosselkweek- experiment, het snel kweken van mosselen in een ponton. Dit jaar wordt dat nog voortgezet in een vaartuig, de Vooruitgang. De planning is volgend jaar een groot dok in de vaart te brengen. Op verschillende stalen platen boven elkaar wordt daarin mos selzaad aangebracht om in één seizoen tot consumptierijpe mosselen op te groeien. Bij het kweken van mosselen op de bo dem duurt dat twee jaar. door Sheila van Doorsselaer AXEL - Ontwerpen, van een zwembad in Terneuzen tot een treinstation in Roosendaal. He laas zijn ze er geen van beide daadwerkelijk gekomen, maar de tekeningen blijven bestaan en dat is al kunst op zich. Onder de noemer 'Publieke Werken' exposeert Peter Clijsen tot 23 augustus in streekmuseum Het Land van Axel. Terneuzenaar Clijsen is vooral bekend als glazenier. In Zee land, maar ook ver daarbuiten zijn kerken, musea, kantoorge bouwen en woningen van parti culieren opgesierd met glas-in- lood van zijn hand. Maar ook maakt hij andere kunstwerken. Zo is er in het Kunstbos in Axel een gestyleerd bospad van hem te zien. Ook het schilderen heeft hij in de vingers. Zijn schilderijen en glaswerken vertonen een opval lende gelijkenis. Beide abstract, maar wel toegankelijk, en met door Marion Groenewoud VEERE - 'Puistig provoceren op een popi podium is geen poëzie, want poëzie is geen performan ce', dicht Ilja Leonard Pfeijffer (33) in zijn onlangs verschenen bundel Het glimpen van de welkwiek. Pfeijffer, die wordt beschouwd als een aanstor mend poëzietalent, treedt zater dag op in de Grote Kerk van Veere. Hij is degene die een pole miek begon over de toenemende popularisering van jonge dich ters die overal in het land - al dan niet rappend - hun zoge naamde poëzie voordragen. 'Ik zal uw helderheid verhel pen', formuleerde de classicus uit Leiden bemoedigend. Toch is het voordragen van zijn eigen poëzie voor hem zeker niet on aangenaam. „Ik ben niet tegen performen. Ik houd van voorle zen. Maar ik schrijf mijn ge dichten er niet speciaal voor. Poëzie is geen cabaret. Ik heb wel iets tegen slechte gedichten, waarbij een ritmebox wordt ge bruikt om ze nog enigszins wat te laten lijken. Je hoeft niet de poëzie te verraden om een groter publiek te krijgen." Zijn gedichten bekken lekker. Mooie klanken, veel onbekende en zelfverzonnen woorden ge volgd door duidelijke state ments. 'Elk woord vloekt als een horzel een halve nap zure diepe kleuren, vaak geel, rood en oker. In het streekmuseum zijn glas- ontwerpen te zien, op papier, waaronder de Bijendans in de hal van postorderbedrijf Nec- kermann in Terneuzen, Mensen Vissen in de Christelijk Gerefor meerde kerk Het Kruisanker in Den Helder en het fruitteeltmu seum in Kapelle, waar Clijsen zich heeft laten inspireren door gehalveerde vruchten. De glas- ontwerpen dienen als entoura ge. Waar het in de expositie wer kelijk om draait zijn ontwerpen (ideeënschetsen) van veelal niet gerealiseerde bouwprojecten van 1980 tot heden. Wat er niet is, maar er wel had moeten zijn. Het straatbeeld zou er in ieder geval een heel stuk boeiender en kleurrijker op zijn geworden. Documentaire Clijsen zelf spreekt niet over een expositie, maar over een docu mentaire. De tekeningen en een enkele maquette geven een beeld van de manier waarop melk uit een balkend schar minkel geknepen tussen lippen gespleten van distels wordt een verleden verzwegen op een tong als een zinderend grindpad verwijt men de dag met een ro chel...' „Ach, die polemiek is natuurlijk gewoon een spel. Ik word op mijn beurt weer aangevallen door andere dichters en zo ge ven we elkaar publiciteit." In het oude Griekse Alexandrië was de polemiek een veelvoor komende uitingsvorm voor dichters. „Op een poëtisch speelse manier zei men de meest afschuwelijke dingen over zijn tegenstander", glimlacht de do cent Grieks genoegzaam. „Het is een rol die je speelt. Dat doe ik ook in mijn poëzie. In 'Rede tot de burgers van de stad' speel ik een hoog verheven dichter die spreekt tot zijn volk. 'Of u mij maar wilt volgen stadsgenoten ik zal u diep vervoeren mijn lis ten en lagen uw en mijn la chen'." Duivel Pfeijffer laat zich inspireren door songteksten en maakt veel gebruik van (verborgen) cita ten. „Aan dit gedicht ligt 'Sym- Clijsen zich heeft beziggehou den met stedenbouwkundige en architectonische invallen, hij noemt het zijn 'droomland'. Op de 'droomtafel' temidden van de expositieruimte kunnen "bezoe kers van het museum zich let terlijk buigen over de ontwer pen. Zo is daar de visie van Clijsen te zien op het Stations plein in Roosendaal. Het ken merkt zich door diverse hoogte verschillen. Ook had Clijsen een gedeelte van het Terneuzense Zuider- sportpark willen omtoveren tot zwembad en in dezelfde stad had hij de inmiddels gesloopte voormalige hbs in de binnen stad een tweede leven als win kelgalerij willen geven. Wie de expositie wil bezoeken, hoeft geen bouwkundige te zijn. De tekeningen zijn helder en met diverse kleuren verduide lijkt. Publieke Werken is tot 23 augustus te bezichtigen van dinsdag tot en met zaterdag van 13.30 tot 17.00 uur. pathy for the devil' van de Rol ling Stones ten grondslag. Het is eigenlijk de duivel die hier spreekt", verklaart de dichter die eigenlijk vindt dat je poëzie niet moet uitleggen. „Het dui- vel-idee is belangrijk voor deze hele bundel. De dichter als dui vel die de schepping kapot maakt en opnieuw opbouwt. De duivel als schutspatroon, be schermheilige." Pfeijffer spreekt bij voorkeur van 'ge vaarlijke poëzie'. „In elk geval het tegengestelde van veilige poëzie. Ik ontregel en verwar graag." Hij sluit zijn werkkamer af m de Rijksuniversiteit Leiden. Mo menteel geeft hij vooral college aan eerstejaars studenten. „We hebben vandaag de Oedipus be handeld. Natuurlijk in het Grieks. Tekstanalyse." Zijn vol ledige echte naam staat op de deur: dr. Ilja Leonard Pfeijffer. Wandelend door zijn geliefde Leiden wijst hij naar de dichtre gels op omringende stadsmu ren. „Nee, er is nog geen gedicht van mij bij. Het is een schande", zegt hij met spottend lachje. Hij promoveerde op Pindarus, een Grieks dichter uit Thebe (518-438 v. Chr.). De grootste voor Pfeijffer. „Pindarus schreef in een krachtig experi menteel soort Grieks. Een zin- tuigelijke taal waarop je moet kauwen. Zijn taal zingt als het ware en er zit urgentie in. Hij is een profeet. Zijn teksten zijn dwingend. Diezelfde urgentie vind ik ook in de poëzie van Lu- cebert. Het gevoel dat je krijgt wanneer iemand tot je spreekt die je misschien niet helemaal begrijpt. Maar je beseft wel dat het enorm belangrijk is wat hij zegt." Het gedicht 'in memoriamc.m.j. sicking' is een lofdicht over de classicus Sicking: '...maar een mens kan wel eens iets van een mens leren je hoeft geen voor naam te zijn om voort te leven geen vader om te kiemen. Pfeijffer ziet de inmiddels over leden docent als zijn leermees ter. „Zijn manier van denken en wetenschap bedrijven. Daar heb ik heel veel van geleerd. Zelf blijven denken. Bijna op een ob sessieve manier. Ook al beweren duizenden geleerden van naam en faam het tegendeel. Ze kun nen best allemaal ongelijk heb ben. Hij hield me voor dat je stu denten serieus moet nemen en hen altijd voorrang moet geven boven andere zaken." In zijn gedicht 'Zazen' schrijft Pfeijffer: 'Yedi-master zou ik worden met twee dubbel ge vreesde zwaarden warlord die met vlijm- scherp toegeknepen ogen door de straten zwijgt van het onoverwinnelijk geheim on der zijn jas...' Vroeger voelde Pfeijffer zich een cowboy. Die tijd is voorbij. „Nu behoor ik tot de orde van samoerai. Samoerai mogen niet dansen. Dat is een erecode. Dansen is iets voor mooie men sen. Niet voor dichters. Die danst, moet bevolen worden ha rakiri te plegen", declameert hij plechtig. „Samoerai krijgen een levenslange training in het zwaard voeren op het slagveld, kalligraferen, dichten. Voor een samoerai geldt opperste con centratie. Je stelt je leven in dienst van een bepaald ideaal en daar strijd je voor." GPD Ilja Leonard Pfeijffer treedt zater dag op in de Grote Kerk van Veere tijdens de opening van de expositie Terra Nova van Raphael August Op- staele Tijdens de manifestatie van Nieuwe Muziek Zeeland is ook mu ziek te horen van Michel Waisvisz. Aanvang: 16 uur. In de PZC van 30 juni wordt een pagina gewij d aan het feit dat de woonwijk het Goese Meer vol gens het blad Vivenda tot de 25 beste buurten behoort en zelfs op de elfde plaats prijkt. Lande lijk koploper zou zijn een wijk in Bergen, op de voet gevolgd door Bilthoven-Zuid. De WBU, ont wikkelaar van het Goese Meer, vindt de rangschikking ervan op de elfde plaats aan de lage kant. Voor mij heeft hij gelijk. Bilthoven-Zuid is een wijk van de gemeente De Bilt, welke be houdens enkele vooroorlogse lanen met vrijstaande wonin gen bestaat uit een gebied waar het merendeel der bewoners woont in flats tot negen verdie pingen hoog, terwijl het gros der ééngezinswoningen in deze wijk bestaat uit monotone huizen blokken in een recht lanenpa- troon. In Bilthoven heet een straat een laan, ook al staat er geen boom. Wellicht heeft men voor de be paling van deze top 25 gemaks halve de waardestijging van de woningen bezien en niet zozeer de tevredenheid van de bewo ners, zoals de presentatie van dit onderzoek doet veronder stellen. De waardestijging in Biltho ven-Zuid wordt echter niet be paald door de kwaliteit van het wonen, maar door de druk op de woningmarkt door duizenden, veelal hoger opgeleide, werkne mers van ter plaatse en op voormalig grondgebied van de gemeente De Bilt gevestigde in stellingen, waaronder het RIVM, het KNMI, het Utrechts Medisch Centrum, het Univer siteitscentrum en de Grontmij. Als het om de kwaliteit van wo nen gaat, mag voor mij het Goe se Meer met Bilthoven-Zuid in de top 25 worden gewisseld. ing. J. P. van de Velde (oud-directeur Publieke Werken De Bilt) Anna Paulownaplein 17 Goes In de PZC van 29-6 op de voor pagina: 'Korthals kondigt ver vroegde vrijlating gedetineer den aan.' Door krapte op de arbeidsmarkt is er geen gevangenispersoneel te krijgen. Op pagina 9 een arti kel van Ben Jansen: 'Container- terminal wereldtop'. Tussen de 2200 en 2700 arbeidsplaatsen erbij in Vlissingen-Oost. Daar zit de Nederlandse economie op te wachten. Het Wordt met de WCT steeds doller en driester. Onderzoekers (betaald door Zeeland Seaports voorspellen een gouden toe komst. Waarom moet het onver vangbare Kalootstrand worden opgeofferd? Waarom moeten de mensen straks nog veel meer treingedender aanhoren omdat er zo'n honderd treinen per week bijkomen? Waarom moe- door Ab van der Sluis SCHOONDIJKE - In zijn woon plaats Vlissingen is oud-apo theker J. van de Sande (85) overleden. Hij was tot op hoge leeftijd actief in het pand aan de Badhuisstraat. Van de Sande, geboren en geto gen in Schoondijke, nam vlak na de oorlog de apotheek over van mevrouw Van Ockenburg- Dutilh. Onder zijn leiding werd de klei ne apotheek fors uitgebreid. In 1956 betrok hij het aangrenzen de pand bij de winkel. Twee jaar daarna nam hij er het hofje aan de Hobeinstraat bij, zodat de zaak voor leveranciers via de achteringang bereikbaar was. In het complex had de Vlissing- se apotheker een cursuszaaltje, dat deel uitmaakte van het hof je. Portret Een bronzen portret van Van de Sande siert het door hem en zijn vrouw opgeknapte hofje. Behalve als apotheker was hij ook actief buiten zijn onderne ming. ten er straks 616.000 extra vrachtwagens per jaar door Zeeland rijden, dit terwijl het beleid van de provincie is de au tomobiliteit in Zeeland zo min mogelijk te laten groeien (PZC 11-11-2000)? Waarom de zo veelste ingreep in het toch al kwetsbare ecosysteem van de Wester schel de, 144 hectare in poldering terwijl de oever als gevolg van de verdieping op de meeste plaatsen afneemt? Waarom de belangrijkste con clusie uit het Zeeland-debat 'Zeeland moet Zeeland blijven' terzijde geschoven? Het antwoord daarop vinden we ook in het artikel van Ben Jan sen: 'de terminal is noodzakelijk om de Zeeuwse havens deel uit te laten maken van internatio nale vervoersnetwerken'. Zee land Seaports dus, het bedrijf van havenbaron Bruinooge, een bedrijf dat z'n kop al half en half in de strop heeft, want ze moe ten straks twintig miljoen op hoesten voor de tunnel bij Sluiskil en de resultaten zijn niet best. Of zou dat soms de re den zijn dat het allemaal zo mooi wordt voorgesteld? Ik voorspel iets heel anders: als het doorgaat, worden de containers straks gewoon vanuit het kan toor van Hessenatie in Antwer pen computergestuurd geladen en gelost. Krapte op de arbeids markt, 2200 arbeidsplaatsen? Ik geloof er niets van. Wel overlast en nog eens overlast. Riaan Rijken Montgomerylaan 21 Middelburg Het besluit van het Provinciebe stuur inzake de herindeling of inlijving kleine gemeenten is geen verrassing. Dat gedepu teerde Poppelaars geprezen wordt voor het gestuntel is veel bedenkelijker. Iemand die op de zogenaamde inspreekavonden geweest is, zal een andere me ning zijn toegedaan. Om niet al te onvriendelijk te doen kan het mogelijk aan de rapportering, die nogal eens fout gekleurd is, worden verweten. Was door de voorstanders van de herinde ling niet gezegd dat het ons niets zou kosten? De 500.000 gulden voor waarschijnlijk totaal over bodige adviezen zijn mogelijk voor Terneuzen een goede in vestering, maar ongeveer drie miljoen van ons Axelse belas tinggeld zal ons Axelaars niet veel opleveren. Een en ander wijst erop dat met burgers geen rekening wordt gehouden. Wat ons niet zal ani meren bij gelegenheid te gaan stemmen op mensen en partijen die alleen zichzelf democratisch vinden. Is er nog iemand die iets voor die herindeling voelt? J. P. Jansen van Rosendaal Troelstralaan 12 Axel Hij was onder meer verbonden aan de Zeevaartschool als do cent scheikunde. Tussen 1947 en 1968 leidde hij in Goes apothe kersassistentes op. Tot zijn ze ventigste was Van de Sande ge committeerde bij de universi taire apothekersexamens in Leiden, hij stond mede aan de wieg van de Zeeuwse afdeling van de Koninklijke Nederland se Maatschappij ter bevorde ring der Homeopathie Nederland en was bestuurslid bij de Stichting Stadsherstel Vlissingen. Boerenpartij Van de Sande deed ook van zich spreken in de gemeentepolitiek. Vijf jaar lang zat hij in de jaren zeventig voor de Boerenpartij in de Vlissingse gemeenteraad. Die partij was volgens Van de Sande de enige politieke partij die iets deed voor de kleine zelf standigen. Zaterdag wordt vanaf 11.45 uur een afscheidsdienst gehouden in de Sint Jacobskerk. Om 13 uur wordt Van de Sande begra ven op de algemene begraaf plaats aan de President Roose- veltlaan. Ilja Pfeijffer: „Ik ben niet tegen performen. Maar je hoeft de poëzie niet te verraden om een groter publiek te krijgen." foto Engel Lameijer/GPD Advertentie deel zomercollectie *T WALSTRAAT 199 VLISSINGEN 99 VLISSINGEN

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2001 | | pagina 50