Zukke
vinters
liep'n d'r toch nii vee rond
Er is wederzijds
respect en begrip
Kerkwerve
ONDERWEG
woensdag 4 juli 2001 4>
luchtfoto Aero Lin Photo
Naam: Kerkwerve
Ligging: 5 kilometer ten noordwesten van Zierikzee
Ontstaan: vermoedelijk in de twaalfde eeuw
Inwonertal: 1069
Monumenten: de hervormde kerk, die dit jaar honderd jaar bestaat
Bijzonderheden: in het dorpshuis hangt een portret van Churchill (Kerkwerve in het Engels)
Kerkwerve is een dorp in het
weidse Schouwse land. In
vroeger tijd, toen de afwatering
slecht functioneerde, stond een
groot deel van Schouwen in de
winter onder water. Kerkwerve
lag aan de rand van dit laaggele
gen gebied. Vanwege dat vele
water werden de inwoners van
dit dorp Schouwse poelen ge
noemd, Poelen is het Zeeuwse
woord voor eenden.
In 1298 wordt Kerkwerve voor
het eerst vermeld. Toen bestond
het dorp echter al geruime tijd.
Vermoedelijk rond 1200 vond de
stichting van een kerk plaats.
Het dorp ontstond op en rond
een werf. Dit was een hoogte
waarop een kerk werd ge
bouwd. De kerk op de werf werd
tot Kerkwerve. In het dorp is
nog goed te zien dat de kerk iets
hoger ligt.
Vroeger werd aangenomen dat
met het Kerkwerve, dat in een
akte van 1063 werd genoemd,
dit Schouwse dorp werd be
doeld. Daarmee zou het een van
de oudste vermeldingen betref
fen van een dorp op de Zeeuwse
eilanden. Maar met dat Kerk
werve is Oegstgeest bedoeld
waarvan de kerk aan Willibrord
was gewijd.
Hoewel die zendeling ook nau
we relaties had met Zeeland was
de kerk van Kerkwerve echter
aan Paneratius gewijd. Pancra-
tius zou een wees zijn geweest,
die op 14-jarige leeftijd was
onthoofd. Hij werd vereerd als
onder meer de patroon van de
eed en de wreker van de mein
eed.
De heilige Pancratius is nu een
onbekende geworden in Kerk
werve. Het dorp telt twee pro
testantse gemeenten: een
hervormde en een christelijk ge
reformeerde. Ze hebben de rom
melmarkten eerlijk verdeeld.
Dit jaar waren de christelijk ge
reformeerden aan de beurt, vo
rig jaar de hervormden. Het
duidt iets aan van de houding in
het dorp. Er is wederzijds res
pect en begrip. Dat is ook nodig
want de voorzieningen in het
dorp zijn in de afgelopen decen
nia hard teruggelopen.
Maar nog altijd heeft het dorp
een christelijke school, een
dorpshuis, een sportveld, een
café, een garage, een fietsenma
ker annex postagentschap en
enkele andere bedrijven. Het is
zaak te behouden wat er is.
Daarom zijn er plannen om de
sportverenigingen geheel of ge
deeltelijk samen te voegen. Net
zoals elders kampt ook Kerk
werve met een teruglopend aan
tal vrijwilligers die zich voor het
verenigingsleven willen inzet
ten.
Tot de gemeentelijke herinde
ling van 1961 was Kerkwerve
een van de achttien gemeenten
op Schouwen-Duiveland. Tot
Kerkwerve behoorden ook het
gehucht Nieuwerkerke, beter
bekend als Schutje, de buurt
schap Moriaanshoofd en het
restant van wat ooit Rengers-
kerke heette. Het laatste werd
ook wel aangeduid als Houten
poppen. De gemeente had een
eigen haven. Nu is dat het tijha
ventje Flaauwers, met restau
rant De Heerenkeet, aan de Oos-
terschelde.
Burgemeester Baas
Kerkwerve was een kleine ge
meente, die om financiële rede
nen een burgemeester had, die
tevens gemeentesecretaris was.
De voorlaatste functionaris was
de legendarische W. Baas. Bur
gemeester Baas heeft zijn be
stuurlijke loopbaan in Zeeland
doorgebracht en had de weinig
benijdenswaardige rol om
slechts gemeenten te dienen, die
werden opgeheven. Last daar
van had hij overigens niet. Hij
was een creatief burgemeester,
die klaar stond voor zijn inwo
ners.
Bovendien een man, die niet
schroomde om zijn gemeente te
promoten. Burgemeester Baas
bedacht dat wanneer Kerkwer
ve vertaald wordt in het Engels
de naam volgde van een van de
grootste staatsmannen van de
twintigste eeuw. Daarom
schreef de Kerkwerfse burge
meester een brief aan Winston
Churchill om hem van dit heug
lijke feit op de hoogte te stellen.
De Engelse oud-oorlogsleider
toonde zich vereerd en schonk
een prachtig, eigenhandig ge
signeerd portret aan zijn Neder
landse naamgenoot. Het fraaie
portret hangt nu in het dorps
huis.
Huib Uil
Ata mao goed afloopt, zegt
een oudere vrouw uit Groe-
de, als ze een groep kinderen van
de lagere school het Marktplein
op ziet lij denMet de handen los
en roepend en krijsend rijdt een
bijna ordeloze bende jongens en
meisjes het altijd zo rustige
Groede binnen om een bezoekje
te brengen aan het museum
straatje.
Die bin zeker vandaoge voo d'n
êêst'n dag op pad, zegt ze tegen
d'r buurvrouioe die ook even
buiten komt kijken. Jao mens,
joenge gasten ee, en dan op 't en-
de van 'tschooljaor, wa dienkje,
die will'n we de pieste in 'óór.
De fietsen vinden een plaatsje
op de Markt in de buurt van de
bomen en banken. Wao zouen
die van daon komm'n? vraagt de
buurvrouw. Tc Dienk'n zóó mao
van Bresjes, 't is zóó maor 'n ge
dacht. Zoo mug as t'r da an toe
gaot. Die aopen vanjoengers die
góöi'n zöö maor om hos 'udder
fietsen tegen mekaore of at gêên
geld kost. Noe moe je die dao
zien staon te blienk'n, die
schööne nieuwe fietsen in de
zonne. Dao moet'n ze dan strek-
jes mee nao de 'öögere schoole.
Dan zunn'n z' a gauwe gerinne-
weerd ziin, da geef 'k j 'op een
briefje.
De kinderen trekken zich van
het gepraat van de beide vrou
wen, die hele dagen het plein in
de gaten houden, niets aan. Ze
steken de fietssleuteltjes in hun
portemonnee. Een enkeling
gaat naar de meester of juf om
het sleuteltje af te geven en ze
vertrekken langzaam lopend
richting bakkerij en snoepwin
keltje, Het wordt weer stil op het
Marktplein. De torenklok wijst
tien uur aan. 7c Gaon om de kof
fie, zegt de ene buurvrouw, a je
soms ook belust binn, je weet 't
ee? Ze kijken elkaar even aan en
aarzelend stappen vier voeten
over de drempel. Bel jao, laot'n
me da mao doen, 'k 'èn nog 'n
'êèle dag en de tange ligt toch
ook nii in 't vier ee?
Als de kinderen na vijf kwartier
terugkomen, is het lawaai al wat
minder. Komt het omdat ze hun
energie kwijt konden in de bak
kerij of de oude Winkel van Sin-
kei, of zitten hun monden vol
met snoep? Het zal wel het laat
ste zijn. Chips, drop, zuurtjes,
toverballen: het is een wande
lende snoepkraam die zich voet-
waarts in beweging zet van de
Slijkstraat naar de Markt. Een
jongen met een groene rugzak
slentert wat achteraan. Aan de
voorkant van de file lopen twee
meisjes met een jongen en die
houden het tempo erin. Samen
met de juf. Ze doen net of de rest
niet bij de groep hoort en stap
pen recht op hun fietsen af. De
blikjes fris en zakjes chips ko
men rap voor de dag en met het
lunchpakket op de achtergrond,
verdwijnt alle zoetigheid in de
pubermondjes.
Als na een kwartiertje de onge
duldigste kinderen hun fietsen
in de rij zetten, blijkt een jongen
zijn sleutel kwijt te zijn. Zijn
rugzak wordt omgekeerd, zijn
zakken moet hij leeg maken
voor de nieuwsgierige ogen van
de andere leerlingen. Rond de
fiets wordt gekeken, het spoor
naar de Slijkstraat wordt uitge
kamd. Plotseling is heel de
groep solidair en helpt mee zoe
ken: misschien wel het succes
volste onderdeel van de morgen.
Daor is t 'r êêne z'n sleutel
kwiit, kiek mao, d'n diejen mee
z'n blauwe pette op, zegt de
buurvrouw als ze door het raam
de kinderen rond de fietsen ziet
zoeken. Jao, die joenge gasten
die letten ook nèrges nii mêêr op
Een IVN-gids leidt belangstel
lenden zondag 8 juli (vanaf
14.00 uur) en dinsdag 10 juli
(vanaf 19.30 uur) rond doorna-
tuurgebied Rammekenshoek en
fort Rammekens bij Vlissingen.
Vertrek op de dijk bij de ingang
van het fort.
Door natuurgebied de Schots
man op Noord-Beveland is er
zaterdag 7 juli en maandag 9 juli
een rondleiding door een IVN-
gids. Vertrek om 19.00 uur bij de
noordelijke parkeerplaats aan
de Schotsmanweg,
Vanaf de steiger bij de Kamp-
veerse toren vertrekt woensdag
om 14.00 uur weer een excursie
naar de Haringvreter.
Bij Zoutelande is er morgen
een wandeling met een IVN-
gids door de duinen en langs het
strand. Vertrek om 19.30 vanaf
het speeltuintje op de dijk.
Maandag 9 juli kan gewandeld
worden door het Nollebos en
langs de duinen en de zeedijk in
Vlissingen. Vertrek om 19.00
uur op de boulevard ter hoogte
van het begin van de Nolledijk.
Zeven Walcherse tuinen zijn
zaterdag 7 en zondag 8 juli
opengesteld voor publiek. Het
gaat om de tuin van de familie
Adriaanse, Gen. Eisenhower-
laan 54, Middelburg; de tuin van
de familie Vermaat, Michaels-
dreef 10, Middelburg; Theetuin
Het Blauwe Hof, Breeweg 11,
Koudekerke; de tuin van familie
Lavooij, Koudekerkseweg 35,
Biggekerke, De Zwanenhof,
Klaassesweg 2, Biggekerke, De
Kempenhof, Zuiverseweg 4,
Domburg en De Tintelhof, Gol-
steinseweg 24 Veere. De tuinen
zijn open van 10 tot 17 uur.
Stichting Het Zeeuwse Land
schap geeft vanmiddag een ex
cursie op Neeltje Jans. Het the
ma is planten. Zaterdag 7 juli is
er op Neeltje Jans een excursie
met als thema meeuwen. De ex
cursies beginnen om 14.00 uur.
Vanaf 't Luitje aan de Nieuwe
Haven in Zierikzee vertrekt
morgen om 11.00 uur een Oos-
terscheldevaart. Inlichtingen
en opgeven bij Rederij Gebhard,
06-55710933.
In het Zwin is er morgen en
dinsdag 10 juli een excursie.
Vertrek om 10.00 uur bij het be
zoekerscentrum, Cadzand-Bad.
Vanavond kan gewandeld
worden door de Verdronken
Zwarte Polder bij Nieuwvliet.
Vertrek bij het rioolgebouw bij
camping De Panneschuur om
19.30 uur.
ee. En dan 'ei 't spil in de glao-
zen. Jao, m'n vintje, dat za nii
mee vall'n om die 'iere op de
mart te vinn'n, dan magge hie
we van geluk spreek'n a je die
kan opduuk'n.
Een paar kinderen heeft de
moed al opgegeven: 'Juf, die
vinden we nooit, we zagen het
slot gewoon kapot, want Danny
heeft ook geen reserve-sleutel in
de tent. Hij had er maar eentje.
En anders komen we veel en veel
te laat in het Zwin aan voor de
excursie.'
De juf praat met Danny. Nee,
een reservesleutel was er niet.
Juf pakt haar mobieltje en belt
met Dannys moeder. Ja, natuur
lijk mag dat slot opengebroken
worden. Er is geen andere keus.
'k Vraogen Kees wel even, of die
d'r 's nao wil kiekenzegt de
buurvrouw, wan da gemuggel,
da legt ommerst toch ook niks
af. Da stao maor allemao te
kiek'n, mao ze moet'n zoek'n.
Allicht moet da sleuteltje toch
ier oftwao te vinn'n ziin. 'k
Gaon Kees bots 'aol'n die zit
achter in d'n 'of. Die zou prei
planten op de plekke waor a de
vroege èrpels gestaon 'èn. Jao,
zö is tie ee, 't êêne is t'r nog nii
uut, of 't andere moet 'r a weer
in. En schóón èrpels joeng'n, 'k
zan d'r 's een maoltje meebrien-
g'n. Jao, wudder eet'n d'r a drie
week'nvan. Die ouwe smeerlap
pen, die waor'n toch zó glaozig
ee. Die 'èn me maor in de groene
container gestook'n 'óór, goed
voo 't Koeieschorre. Kees zegt
altiid: ielk 't ziine! Kiek si, ze
pakk'n die fiets op udder nikke.
Niijoengers, dazaniigaon. Da's
ommerst vee te zwaor, da's gêên
doen. Dao kan niks van kom
m'n. 7c Gaon bots Kees uut d'n
'of'aol'n, 'ouwe hie die kinders
in de gaoten. Tc Bin om en de
weer terug.
Kees had de instructies van de
buurvrouw goed begrepen en
met een iezderzaogje, schroe
vendraaier en nieptange stapte
hij zijn schuurtje uit en reed
door het padje van d'n 'of nao de
mart. 'Jao méns, breek'n wel
even uut m'n wérk, mao 'k kan
toch ook nii 'êêl de wèreld 'elp'n
ee.Dat was altijd zijn verweer
als er iets snel en vlug moest ge
beuren, maar Kees had een goe
de imbost en da wist 'êêl de
Groe. En mee da tie 'andig was,
icier tie ook overa gevraogd. En
dao was Wanne best 'öövêêrdig
op. Allicht. Zukke vinters liep'n
d'r toch nii vee rond op de Groe.
Een lekkende lcraone, een
schrobbende deure, een verstop-
te goote of een kachel die 't nii
mêê dee, Kees die kon d'r we
weg mee. Kees, die 'eit 'r zicht
op, zeien de ménsen en ze stao-
ken 'm'npaorpluum'ninz'ngat
en weg was tie. Wan zó goeng het
ook nog, weetje.
Nee, het slot kreeg hij niet open.
Ook niet met een ijzerdraadje.
Fietsje op z'n kop en dan maar
zagen. 'Geeft niet meneer', zei
Danny nog, "t is toch een oude
fiets. Na de vakantie krijg ik een
nieuwe om naar de brugklas te
rijden.'
Kees keek het mannetje aan.
Mao dan moeje hie toch beter op
je spullen lett'n, vintje. Het
mannetje knikte, Kees gaf hem
het glimmende stukje metaal,
dat hij tussen de spaken had
weggezaagd. 'Wat moet ik daar
mee?', vroeg de knaap. Een sou-
veniertje, steek 't maor in je rug
zak.
En terwijl de horde over Sinte
Pier nao Kerzand ree, dacht on-
De Slijkstraat in Groede. foto Peter Nicolai
ze Danny: 'Stom van die sleutel, En Kees en Wanne? Die eetende we èrpels mi 'n stermiin volfrèn-
die zat toch in m'n portemon- dien dag een uure laoter, deu 't zen.
nee$ verlet. En debuure kreeg nieu- Rinsis Willemsen
