Nieuwe techniek zet rug recht
PZC
Samen spelen is belangrijk voor later
Zuinig met antibiotica
Vrouwen veel
vaker depressief
dan mannen
Verveling in
de vakantie
7
Primeur voor Tilburgse orthopedisch chirurgen
Arts negeert vaak libido
van vrouw in overgang
Een op de vier mensen is te zwaar
Alles over gezondheid op internet
Joggen versterkt de botten
Ex-kankerpatiënt krijgt klachten
opvoeding
Verkoop vitaminen stijgt
dinsdag 3 juli 2001
door Marieke van Schie
Janneke heeft last van haar oortjes",
zegt haai- moeder. Ik hoorde haar al
wat huilen op de gang. Daar wachten
de kinderen met hun vader of moeder
op hun beurt tijdens mijn open spreek
uur. Het is een uitkomst, want ze kun
nen zo terecht zonder afspraak, en de
nacht duurt minder lang als de ouders
weten dat ze al vroeg in de ochtend te
recht kunnen.
Als ik naar Janneke kijk, heeft ze rode
oortjes van het wrijven. Ze is net een
jaar geworden en in de leeftijd dat de
tandjes en kiezen doorkomen. Dat
geeft nogal eens nachtelijke huiluur-
tjes. Bij inspectie van de gehoorgang
zie ik een rood trommelvlies, in het ene
oor wat meer dan in het andere. „Inder
daad, ze heeft oorontsteking", zeg ik
tegen haar moeder. „Ik geef haar neus-
en oordruppeltjes, en zolang ze geen
hoge koorts heeft, en alleen pijn als ze
in haar bedje ligt, stel ik voor haar een
zetpil te geven. Ik kijk nog eens Janne-
kes dossier door. Ze is nu binnen een
jaar toe aan haar derde oorontsteking.
Dat heeft zowel voor haar als voor het
gezin grote gevolgen. Een verstoorde
nachtrust, verzuim op het werk, en een
verstoring van het dagelijks ritme.
Koemelk-allergie
Wanneer heeft Janneke nu die ooront
stekingen gekregen?", vraag ik haar
moeder. „Heb je nog een samenhang
gezien met het veranderen van voe
ding, of zijn de tandjes de boosdoener?"
Ze reageert direct. „Het is me opgeval
len, dat ze meer klachten kreeg toen ze
van de borstvoeding af was. Ik ben haar
melkprodukten gaan geven, maar het is
net alsof ze daar niet zo goed tegen kan.
Krampjes in de buik, soms wat diarree.
Maar ik vraag me af of de oorontste-
n
spreekuur
king daar iets mee te maken kan heb
ben."
Steeds meer komt naar voren, dat som
mige kinderen - en ook volwassenen -
moeilijk melkprodukten kunnen ver
dragen. Koemelk-allergie veroorzaakt
buikpuin en baby's kunnen er huilerig
van worden en eczeem krijgen. De op
lossing is eenvoudig: stoppen met de
koemelkprodukten, en vervangende
voeding zoeken.
Ik leg dat aan de moeder van Janneke
uit. „Het is me wat waard om dit uit te
proberen", zegt ze. Ik verwijs haar naar
de diëtiste in mijn praktijk, die in na
tuurproducten gespecialiseerd is. Voor
kinderen als Janneke is kant-en-klaar
voedsel waarschijnlijk taboe. Alles
moet vers gemaakt worden, met de
groentezeefnet als vroeger. En de
melkproducten dienen vervangen te
worden door andere kalkhoudende
producten.
Buitenland
„Ik ben ook blij dat je niet direct klaar
staat met antibiotica", zegt Jannekes
moeder. „Mijn zusje woont in het bui
tenland. Daar krijgt een kind direct een
kuurtje, ze doen daar niet zo moeilijk.
Maar ik heb het gevoel dat dat niet goed
is voor het ontwikkelen van haar weer
stand." Ik moet haar daar gelijk in ge
ven. Zelf had ik vroeger een huisarts,
die heel zuinig was met antibiotica, ge
woon omdat hij ook maar weinig voor
handen had. „Je mag maar eens in de
zoveel jaar antibiotica, want anders
raak je immuun. Dus moeten we dat be
waren voor een heel speciaal moment,
als je echt ziek bent." Zijn filosofie
blijkt zeer terecht geweest te zijn. Nu
leren we allemaal dat we moeten op
passen voor het ontstaan van resistente
bacteriestammen.
„Ik heb het experiment er graag voor
over", zegt Jannekes moeder. „Ik heb
ook gehoord dat het goed is zuinig te
zijn met suiker. Ook goed voor de ont
wikkeling van het gebit."
Ze gaat vol goede voornemens de deur
uit. Janneke is inmiddels in slaap ge
vallen, gesust door moeders stem.
Marieke van Schie is huisarts.
door Marie-Catrien van Deijck
TILBURG - Twee Tilburgse or
thopedisch chirurgen hadden in
het Twee Steden Ziekenhuis een
primeur. Als eersten in de Bene
lux zetten zij niet een Ameri
kaans systeem een verschoven
ruggenwervel op de juiste
plaats. Niet met de normale
schroeven en bouten, maar met
kooitjes van koolstof, gevuld
met bot van de patiënt, schroe
ven met draaibare kopjes en een
botstimulator, een apparaatje
dat via een batterij kleine
stroompjes afgeeft die het bot
stimuleren 0111 beter vast te
groeien. Dit alles wordt in en
naast het bot van de wervels ge
plaatst.
Een groep Amerikaanse ortho-
peden ontwikkelde dit Spine
Link systeem en orthopedisch
chirurg F. B. Langius van het
Twee Steden Ziekenhuis maak
te er in de VS kennis mee. Spine
Link is bedoeld om spondylolis
thesis te verhelpen; een ver
schoven wervelkolom die het
gevolg is van een kapotte of niet
goed aangelegde verbinding
tussen de twee gewrichten van
een wervel. Wereldwijd komt dit
bij zo'n zeven procent van de
mensen voor; slechts een klein
gedeelte krijgt hier last van. Op
verzoek van Langius kwam vo
rige week één van de orthope-
den die nauw betrokken waren
bij de ontwikkeling van Spine
Link naar Tilburg om te assiste
ren bij de eerste Nederlandse
operatie met dit systeem.
Ook orthopeed J. de Waal Male-
fijt uit het St. Elisabeth Zieken
huis opereerde mee. In drie uur
tijd verwijderden zij bij een pa
tiënt een tussenwervelschijf,
vervingen deze door de met bot
gevulde kooitjes, zetten de wer
vels aan de achterkant vast met
schroeven en spalkten zij met
bot uit de botbank en de daarin
aangebrachte botstimulator de
lage ruggenwervels.
Korset
„Met deze methode zet je de
wervels zowel voor als achter
vast. Dat is zo stabiel, dat de pa
tiënt nadien niet eens een korset
hoeft te dragen", vertelt Langi
us. „Dat is enorme winst voor de
patiënt. Vroeger moesten ze
soms maanden in een gipskor-
set." Sinds het systeem vier jaar
geleden in de VS werd inge
voerd, is het bij meer dan drie
duizend patiënten gebruikt en
is het aantal succesvolle opera
ties met tien procent gestegen
naar negentig procent.
De vrouw die de primeur in Ne
derland aan den lijve onder
vond, behoort volgens Langius
tot de groep die het grootste risi
co loopt spondylolisthesis te
krijgen. Zij is van middelbare
leeftijd én afkomstig uit het Ca
ribische gebied, terwijl de af
wijking het meest voorkomt bij
donkere rassen en wouwen ou-
van onze redactie gezondheid
AMSTERDAM - Vrouwen zijn
twee keer zo vaak depressief als
mannen. Ze reageren bovendien
heel verschillend op de medi
cijnen die die stemmming te lijf
gaan. Vrouwen worden er
zwaarder van en mannen voor
al sikkeneurig omdat het seks
leven tot nul wordt geredu
ceerd.
Dat blijkt uit een NlPO-onder-
zoek. Dat eén depressie vaker
een vrouw treft, komt door het
feit dat vrouwen emotioneler
en gevoeliger van aard zijn. Ver
andering in het leven, zoals
moederschap en overgang lei
den ertoe dat zij vaker depres
sief zijn.
Zelfanalyse
„Vrouwen zijn veel meer ge
neigd de oorzaak te zoeken in
hun eigen denken en doen",
veronderstelt A. van Geleuken,
directeur van de Depressie
Stichting. „Ze hebben meer
baat bij medicijnen, terwijl
mannen meer hebben aan the
rapie. Dat geldt vooral voor
vrouwen die al veel aan zelfana
lyse hebben gedaan door met
vriendinnen te praten. Voor hen
heeft de therapeut vaak weinig
te bieden. De meeste mannen
zijn daarentegen nog niet ge
wend kritisch naar zichzelf te
kijken."
Acht op de tien huisartsen (81
procent) menen dat misselijk
heid de voornaamste bij
werking is van antidepressiva.
Maar de patiënten zijn het
daarmee niet eens. Vier op de
tien vrouwen (41 procent) kla
gen over gewichtstoename en
bijna de helft van de mannen
(47 procent) sombert over het
gebrek aan seksuele 'eetlust'.
Slechts een kwart ergert
zich het meest aan de misselijk
heid.
Behandelmethodes
In de praktijk van alledag is 65
procent van de depressieve pati
ënten een vrouw, melden de
huisartsen.
Mensen die een depressie door
maken, zijn van mening dat pro
fessionele hulp (68 procent) en
medicijnen (65 procent) tot de
beste behandelmethodes beho
ren. Volgens driekwart van de
ondervraagde huisartsen wor
den de meeste mensen behan
deld met gesprekstherapie en
medicijnen. Voor het onder
zoek werden 277 huisartsen on
dervraagd en duizend mensen
van wie eenderde op het
moment van onderzoek depres
sief was, eenderde ooit een de
pressie heeft gehad en eenderde
geen depressieve klachten
heeft.
Deze verhoudingen zouden een
representatieve afspiegeling
van de Nederlandse bevolking
moeten vormen. ANP
der dan veertig. Bovendien zit
het vaak in een familie. „De af
wijking begint vaak al op jonge
leeftijd, ik zie bijvoorbeeld re
gelmatig jonge meisjes die veel
paardrijden of turnen. Ze krij
gen last van hun rug, maar als ze
het dan met hun hobby wat rus
tiger aan doen, gaat het meestal
weer over. Er is echter een groep
bij wie op latere leeftijd, na de
veertig, de tussenwervelschijf
minder van kwaliteit wordt. De
verschuiving die er al zat, wordt
dan actief, gaat glijden en zorgt
voor nieuwe pijnklachten."
De vrouw die de operatie onder
ging kreeg de botstimulator, een
van de bijzonderheden van Spi
ne Link, van de Amerikaanse
fabrikant cadeau. In Nederland
wordt dit materieel, in tegen
stelling tot in de VS, nog niet
vergoed door de ziektekosten
verzekeraar. De botstimulator
kost enkele duizenden guldens
en voor de titanium schroeven
en platen en de kooitjes van
koolstof moet ongeveer hetzelf
de worden betaald. Orthopeed
Langius: „We zijn bezig vergoe
ding voor dit systeem aan te vra
gen, maar men is daar in ons
land erg terughoudend in."
Lage rugpijn
Rugpijn is een van de meest
voorkomende klachten waar
mee Nederlanders naar de huis
arts gaan. Vooral de zogeheten
lage rugpijn scoort hoog op de
kwalenlijst. De oorzaak ervan is
vaak niet duidelijk. In 70 pro
cent van de gevallen verdwijnt
de pijn vanzelf. Van de resteren
de 30 procent komt een ge
deelte bij de orthopeed terecht.
Slechts een klein deel daarvan
belandt uiteindelijk op de ope
ratietafel.
Volgens orthopedisch chirurg
Langius is een operatie echt het
laatste redmiddel. „Pas als alle
gewone maatregelen niet meer
werken, kun je erover gaan na
denken. Een rugoperatie is niet
niks: er wordt dicht bij de zenu
wen gewerkt en er bestaat altijd
een risico op infectie of trombo
se. Ik ben erg terughoudend met
opereren. Een orthopeed die je
de garantie geeft dat je rug even
geopereerd moet worden en dan
weer honderd procent goed is,
moet je wantrouwen."
Volgens Langius is Nederland
een 'land van ruglijders'. „Rug
klachten komen hier meer voor
dan in anderelanden. Wij ortho-
peden denken dat dit het vooral
te maken heeft met het sociale
klimaat. Bij ongenoegen en
stress kun j e heel makkelijk zeg
gen dat je door je rug bent ge
gaan of last hebt van je rug. Dat
is in Nederland een aanvaard
excuus om het een paar dagen
rustig aan te doen. "GPD
door Guus Mater
Het systeem om een wervelkolom weer recht te zetten.
foto Jan Verhoeff/GPD
PARIJS - Artsen benaderen de
overgang bij vrouwen eenzijdig.
Ze bespreken alleen de fysieke
symptomen die de vrouw ter
sprake brengt. Over de vermin
derde behoefte aan seks en hevi
ge wisselingen van stemming
wordt vaak gezwegen.
Dat blijkt uit een onderzoek
naar seksualiteit en welzijn van
vrouwen tusen 50 en 60. Het on
derzoek is verricht onder 1800
vrouwen in zes Europese lan
den.
Acht van de tien vrouwen stel
len dat de voortzetting van een
bevredigend seksleven zeer be
langrijk voor hen is. Ruim drie
kwart ziet seks als een belang
rijk onderdeel van de relatie met
hun partner.
Eenderde van de vrouwen
maakt echter melding van een
recente afname in hun libido.
Hoewel ruim de helft van de pa
tiënten melding maakt van be
langrijke gevolgen voor hun ge
voel van eigenwaarde, is slechts
2 procent voor deze klachten in
behandeling gegaan.
Verder toont het onderzoek aan
dat stemmingswisselingen be
langrijke gevolgen hebben voor
het gevoel van eigenwaarde. De
helft van de vrouwen maakt
zich zorgen over de invloed er
van op hun familie. ANP
door Anne Velthausz
UTRECHT - „Zullen w e knik
keren", vraagt het meisje met
de vlechten. De klasgenootjes
op de speelplaats kijken be
denkelijk. „Knikkeren? We
gingen toch op het klimrek", zo
klinkt het. En daarna gaan we
hinkelen, roept een van de
meisjes. Met de hoofden vlak
bij elkaar staan ze druk te
overleggen. Het wordt toch het
klimrek. „Maar mag ik dan
eerst?", vraagt het meisje met
vlechten. Dat mag.
Ze zijn goed in samenspelen,
deze kinderen. Ze overleggen
samen, maken afspraken en
houden zich aan de spelregels.
Een groot pluspunt voor later,
als ze groot zijn. Want de sa
menleving stelt steeds hogere
eisen aan het samenspel tussen
mensen. Het wordt hoog ge
waardeerd als je goed kunt sa
menwerken en behendig kunt
omgaan met anderen. Zelfs in
het harde bedrijfsleven wor
den sociale vaardigheden min
stens zo belangrijk gevonden
als intellectuele vaardigheden
of commercieel inzicht. Mana
gers en directeuren gaan mas
saal naar de communicatie
training.
Contactproblemen
Tegenwoordig wordt steeds
meer aandacht besteed aan sa
menspel van kinderen, consta
teert Lisette van de Poel, sa
menstelster van het boek Spel
werkt, daarom spelen we sa
men. „Kinderen leren op heel
jonge leeftijd om met anderen
te delen en anderen te respec-
Kinderen doen het ouderwetse spelletje kakkestoeleneie.
teren zoals ze zijn. Want hoe
vaardiger je met anderen
speelt en omgaat, hoe beter je
later aan de samenleving deel
kunt nemen. Kinderen met
contactproblemen vallen in
deze tijd eerder op."
In haar boek Spel werkt zet ze
informatie op een rijtje over
extra begeleiding voor deze
kinderen. Diverse deskundi
gen vertellen erover. Het ac
cent daarbij ligt op het spel.
Want door middel van spel kun
je op een veilige manier uitpro
beren hoe je met een ander om
kimt gaan en kun je de regels
oefenen. Samen spelen is best
gecompliceerd, zegt Tom Meu-
lemans. Hij is actief in de
Stichting Lichaamstaal en
geeft cursussen en woi'kshops
over begeleiding van kinderen
die niet zo vaardig in het con
tact maken met anderen.
Aan jonge kinderen woi'den al
hoge eisen gesteld. We ver
wachten dat ze niet de baas
spelen, tegen hun verlies kun
nen, zich aan de regels kunnen
houden, bereid zijn te delen en
meedoen met het spel van de
ander. De meeste kinderen
gaat dit goed af, maar sommige
foto Dirk-Jan Gjeltema
kinderen lukt het niet zo goed
om sociaal te zijn. Ze worden
steeds negatief aangesproken.
„Blijf af, hou eens op met zand
gooien, je maakt alles kapot."
Het gevolg: ze worden egoïs
tisch, hebberig en vervelend
genoemd. En dat is jammer,
want het is geen onwil van deze
kinderen, maar onmacht. Deze
kinderen hebben gewoon wat
meer hulp nodig dan andere
kinderen.
Ouders kunnen op dit gebied
veel doen, vindt Meulemans.
Bemiddelen oftewel 'medië-
ren' bij het spel is volgens hem
de manier om deze kinderen te
helpen. „Verstop je niet achter
de krant, maar ga er eens bij
zitten als kinderen samen spe
len, en maak af en toe een op
merking. Volg het spel met je
ogen, zucht mee als het span
nend is en kijk opgelucht als
iets lukt. Een opmerking 'wat
zijn jullie leuk aan het spelen'
is beter dan 'doe nou niet zo
wild', of 'zie je wel, je maakt
het kasteel kapot'. Als je zegt
'wat spannend zeg, maar ik zie
dat het gaat lukken', dan voelt
het drukke kind zich aange
spoord om voorzichtig te
doen."
Fantaseren
Nico Knijnenbex-g, pedagoog
en speltherapeut, vindt dat er
binnen het schoolprogramma
veel meer ruimte moet zijn
voor 'vrij spelen'. „Want door
het spel krijgt een kind de
ruimte om zich te uiten, en in
een spel kun je beleven wat in
werkelijkheid niet kan. In het
boek wordt ook een voorbeeld
gegeven van 'verhalend ont
werpen'. Dit is een uitdagende
manier van onderwijs. De leer
lingen spelen dat ze bijvoor
beeld een dierenwinkel opzet
ten en runnen. Ze moeten fan-
taseren, ontwerpen, tekenen,
rekenen en rollen spelen en ste
ken bij dat alles verbazend veel
op. In - het boek komen ook
spelcontacten met autistische
kinderen en non-verbaal sa
menspel aan de orde. GPD
Lisette van der Poel: Spel werkt,
daarom spelen we samen - Uitgave
Hogeschool Utrecht Press, serie
Sociale Beroepen Reeks.
VOORBURG - Het aantal mensen met overgewicht is in 2000
toegenomen. Een op de vier mensen is te zwaar. Ernstig over
gewicht komt bij bijna een op de tien mensen voor. Het doet
zxch bij mannen iets vaker voor dan bij vrouwen.
Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statis
tiek. Tien j aar geleden was een op de vij f personen van twintig
jaar en ouder te zwaar. Overgewicht komt bij laagopgeleiden
aanzienlijk vaker voor dan bij hoogopgeleiden. Van de pex-so-
nen met alleen lager onderwijs is ruim een op de drie te zwaar.
Dat is twee keer zoveel als bij mensen met een hogere beroeps-
of universitaire opleiding.
Volgens het CBS roken Nederlanders steeds minder. In 2000
rookte 33 procent van de mensen van zestien jaar en ouder.
Tien jaar geleden was dit nog 3 8 procent. Bij mannen is de ver
mindering tweemaal zo groot als bij vrouwen. ANP
DEN HAAG - Hoeveel Nederlanders lijden aan suikerziekte?
Hoe gezond eten we? Hebben anti-rookprogramma's effect?
Wat kost de nationale zorg? Vanaf deze week zijn de antwoor
den op deze vragen te vinden op een overzichtelijke internet
pagina, het Nationaal Kompas Volksgezondheid.
De site www.rivm.nl/nationaalkompas is bedoeld voor pro
fessionele gebruikers die meer willen weten over gezondheid,
ziekte, zorg en preventie. De informatie is wetenschappelijk
verantwoord, maar is ook goed te gebruiken door de geïnte
resseerde leek. Er zijn talloze verwijzingen naar verwante on
derwerpen, instellingen, contactpersonen, rapporten en an
dere websites.ANP
WASHINGTON - Jonge mannen die geregeld joggen ontwik
kelen sterke botten en hebben waai'schijnlijk minder kans op
botontkalking. Dit heeft nieuw onderzoek aangetoond.
In een artikel in de American Jou mal of Public Health berich
ten onderzoekers dat mannelijke dertigers die minstens ne
gen keer per maand joggen een botdichtheid ontwikkelen die
vijf procent hoger is dan die van mannen die minder joggen.
De botdichtheid van joggers ligt zelfs acht procent hoger dan
die van mannen die helemaal niets aan sport doen. Volgens de
onderzoekers toont hun ondei'zoek aan dat je geen marathon
loper hoeft te zijn om sterke botten te ontwikkelen, een rede
lijke jogfx-equentie is al voldoende.
Botontkalking of osteoperose komt voornamelijk voor bij
vrouwen na de menopauze, maar ook mannen kunnen er last
van krijgenDe opbouw van sterke botten tij dens de jong-vol
wassenheid wordt door experts gezien als een belangrijk mid
del om botontkalking in latere jaren te voorkomen.AP
GRONINGEN - Het langdurig volgen van ex-kankerpatiën
ten kan de gevolgen van chemotherapie op lange termijn aan
het licht brengen. Mensen die als kind aan kanker hebben ge
leden, kunnen namelijk op latere leeftijd te kampen krijgen
met gevolgen van een ondergane chemotherapie of bestra
ling. Zo kan er schade ontstaan aan het hart. Dit stelt A. Post-
ma, die morgen promoveert aan de Rijksuniversiteit Gronin
gen.
Zij pleit er daax'om voor mensen die genezen zijn, toch lang
durig te blijven volgen. Van een groep patiënten die met een
gemiddelde tot hoge dosis anthracyclines, een chemothera
pie, behandeld is, had de helft een beschadiging van de
hartspier. Bij mensen bij wie de hoogste dosis chemotherapie
was toegepast, was bovendien vijfjaar na de thex-apie de zoge
heten hart/ritme-variabiliteit vermindex-d. Dit is de aanpas
sing van de hartfrequentie aan de lichaamsactiviteit. De
schade aan de hartspier was niet vergx'oot.ANP
door Annie de Vreugd
Wat zal Jasper nu eens gaan
doen? De school is dicht,
zijn vriendje zit op de camping,
de voetbalclub houdt een zo
merstop en de muzieklessen zijn
ook voorlopig afgelopen.
Leuk hoor, zo'n lange vakantie.
In je eentje thuis zitten, buiten
regent het en op de televisie is
ook niks soeps. Wat die grote
mensen toch zo leuk vinden aan
een paar weken vrijhet is de
elfjarige Jasper een raadsel. Hij
zit zich stierlijk te vervelen en
baalt als een stekker. Zelfs niet
eens huiswerk te doen.
Als de zomervakantie aan
breekt, weten veel kinderen niet
wat ze aan moeten met plotse
ling zoveel vrije tijd. Normaliter
zijn de weken van Jasper volge
boekt met school, muziekles,
voetbal, typeles, huiswerk en
nog veel meer. Het joch hoeft
nooit na te denken over invul
ling van vrije tijd, zijn ouders
stippelen zijn dagprogramma's
uit.
Nu de vakantie is aangebroken,
valt de grote prestatiedruk even
weg en Jasper heeft geen idee
hoe hij dat op moet vangen.
Dus zeurt Jasper zijn moeders
hoofd suf of ze iets met hem on
derneemt: naar de Efteling gaan
of naar het zwembad. Hij is het
immers zo gewend dat moeder
invult wat hij moet doen. Maar
moeder heeft geen tijd: „Je ziet
toch dat ik sta te strijken?"
Niksen
Veel kinderen weten niet meer
hoe ze met zichzelf alleen kun
nen zijn, ze zijn op weg een vol
wassene te worden die altijd ie
mand om zich heen moet hebben
om zich te kunnen amuseren.
De moderne en goed opgeleide
ouders van deze tijd willen dat
die paar kinderen die zij hebben
het bewijs worden van hun wel
slagen. Dekinderen moeten elke
minuut vullen met zinnige din
gen, ze moeten voortdurend
productief zijn, moeten continu
een programma afwerken. Le
digheid is des duivels oorkus
sen, dan staat de ontwikkeling
stil, is het idee van veel ouders.
Zelf hollen de ouders ook voort
durend van hot naar her om
maar niets te hoeven missen
waar ze wijzer van kunnen wor
den. Het is hun een doom in het
oog als hun kinderen hun tijd
verdoen met niksen, zoals Jas
per nu doet. „Ga toch eens wat
doen! Je hebt genoeg speelgoed
op je kamer."
Door al het gejakker het hele
jaar door van de ene club naai*
de volgende cursus, heeft Jasper
nooit tijd zich af te Vragen wat
hij nu zelf eens leuk zou vinden.
Misschien wel kijken naar hoe
de vogeltjes in de tuin bezig zijn
voedsel te zoeken voor hun jon
kies. Hoe die merel moeite heeft
die dikke worm de grond uit te
krijgen. Of zomaar op een stoep
rand voor zich uit zitten dro
men. Naar de regendruppels
kijken die interessante straal
tjes maken op het raam. Enkel
zijn.
Anderen bepalen Jaspers le
vensloop, de lijn van zijn ont
wikkeling woi'dt hem voor een
groot deel van buitenaf opge
legd. Ouders hitsen hun kinde
ren vaak op omdat ze niet kun
nen wachten tot een kind rijp is
vanuit zichzelf te zoeken naar
een levensinvulling. Het zijn
veelal de ouders die geen geduld
hebben tot het kind zelf met een
idee komt. Kinderen krijgen
vaak geen kans om in eigen kun
nen te geloven en daar trots op te
zijn.
Jasper weet best wel wat hij kan
of wil, hem moet alleen de rust
gegund worden dat te ontdek
ken. Laat hij zichzelf daarom
maar gerust een poosje stierlijk
vervelen, dan wordt hij ge
dwongen over zichzelf na te
denken. Laat hem maar zeuren,
dan is hij al pratend bezig zelf
ideeën te ontwikkelen. Geen
kind houdt het vol om zes weken
lang helemaal niets te doen - op
een dag weet het wat het nu eens
zal gaan doen. GPD
HUIZEN - De verkoop van vita
minen en mineralen is vorig jaar
met 11,5 procent gegroeid ten
opzichte van 1999.
Daarmee zet de trend door. De
totale vex-koopstijging van zelf
zorggeneesmiddelen en gezond
heidsproducten is 6,6 procent,
waarmee er voor het eerst meer
dan 1 miljard gulden per jaar
aan wordt besteed.
Dat blijkt uit de publicatie De
zelfzorgmarkt in 2000 van Ne-
profarm, belangenorganisatie
van fabrikanten en importeurs
van geneesmiddelen die zonder
x'ecept verkxüjgbaar zijn. De
meeste producten worden bij de
drogist gekocht.ANP
