Zeeland wacht meer herindelingen
PZC
In twee eeuwen van 117 naar 13 gemeenten
Soepelere loodsplicht
voor zeeschepen
op Westerschelde
Popje heeft het zo slecht nog niet gedaan
Herdenking ramp
mag geen onderdeel
statenverkiezing zijn
Nieuwe grensveranderingen in toekomst noodzakelijk
13
GGD Zeeland
opent website
Broomchemie
mag productie
vlamvertrager
voortzetten
I^OsLtlARJvl
zaterdag 30 juni 2001
door Rinus Antonisse
MIDDELBURG - Zeeland is in
bestuurlijk opzicht niet af. Mèt
de vorming van drie gemeenten
in Zeeuws-Vlaanderen is welis
waar een meerjarige herinde
lingsronde afgesloten, maar het
dossier blijft open. In de toe
komst zullen nieuwe grensver
anderingen bij de straks dertien
overblijvende gemeenten nood
zakelijk blijken.
Zo moet er weer eens gekeken
worden naar de indeling van de
Bevelanden. Ook de vorming
van één gemeente op Walcheren
is geen gepasseerd station. Bo
vendien is het niet uitgesloten
dat ook de provincie zelf te ma
ken krijgt met grenswijzigingen
door Rinus Antonisse
MIDDELBURG - Bij de komst
van het Koninkrijk der Neder
landen in 1815 telde Zeeland
117 zelfstandige gemeenten.
Vooral de kleintjes bakten er
weinig van. Al in 1824 kwamen
Provinciale Staten tot de con
clusie dat samenvoeging van
een aantal gemeenten gewenst
was, met een inwonertal van
vierhonderd als ondergrens.
Net als nu verliep uitvoering
van een herindeling erg traag.
In 1835 werden als eerste Oost
en West-Souburg gekoppeld,
niet dankzij daadkracht van de
Staten, maar op verzoek van
beide gemeentebesturen. De
grondwetswijziging van 1848
was reden opnieuw bij herin
deling stil te staan. Een eeuw
lang gebeurde er vrijwel niets,
op wat kleine grenswijzigingen
na. In 1857 werden Arnemui-
den en Kleverskerke samenge
voegd en kwamen 's Heer Hen
drikskinderen en Wissekerke
bij 's Heer Arendskerke. In
1865, veertig jaar na het voor
stel, vormden Bommenede en
Zonnemaire één gemeente. In
1877 ontstond Rilland-Bath
door bundeling van Bath, Fort
Bath, Maire en Rilland. In 1880
kwamen Sint-Anna ter Mui
den en Heille bij Sluis.
Daarna werd pas in 1936 weer
heringedeeld, zowaar een voor
die tijd forse ingreep in
Zeeuws-Vlaanderen; Bosch-
kapelle, Hengstdijk, Ossenisse
en Stoppeldijk gingen op in de
gemeente Vogelwaarde. In het
oorlogsjaar 1941 werden Scho-
re en Vlake opgedeeld over Ka-
pelle en Kruiningen. Op
Noord-Beveland werden Co-
lijnsplaat, Kats en Kortgene
één gemeente, evenals Geers-
dijk, Kamperland en Wissen-
kerke. Aardenburg kreeg er
Sint-Kruis en Eede bij.
Na de Tweede Wereldoorlog
waren er in Zeeland nog 101
gemeenten, waarvan ruim de
helft met minder dan tweedui
zend inwoners. Gemeentebe
sturen kregen meer taken en
net als bij de vele kleine water
en bestuurlijk-inhoudelijke
veranderingen. Het is nog altijd
een lang gekoesterde wens om
Zeeland uit te breiden met Goe-
ree-Overflakkee.
Het besluit om het aantal ge
meenten in Zeeuws-Vlaanderen
terug te brengen van zeven tot
drie stuitte gisteren in Provinci
ale Staten slechts op drie tegen
stemmers. Als enig stil protest
lagen op de koffietafel suiker
zakjes van het comité dat Sluis-
Aardenburg zelfstandig wilde
houden. Op de publieke tribune
zat een handjevol belangstel
lenden, maar zonder toeters en
bellen.
„We zijn natuurlijk niet klaar
De maatschappij verandert, de
overheid behoort zich aan te
passen", zegt commissaris van
schappen (wier falen door de
watersnoodramp van 1953
werd aangetoond) was aan
schaalvergroting niet meer te
ontkomen.
De eerst echt grotere herinde
ling trof in 1961 Schouwen-
Duiveland. Burgh, Haamstede,
Noordwelle, Renesse en Se-
rooske~ke wormden de ge
meente. Westerschouwen. De
nieuwe gemeente Midden-
schouwen omvatte Duivendij-
ke, Ellemeet, Eikerzee, Kerk-
werve en Scharendijke.
Brouwershaven werd uitge
breid met Dreischor, Noord-
gouwe en Zonnemaire. In Dui-
veland werden Nieuwerkerk,
de koningin Wim van Gelder
(CDA). „Er is nog altijd een
enorm proces van schaalvergro
ting aan de gang en de overheid
moet meegroeien." Hij onder
kent wel dat met name in de
'zachte sector' behoefte is aan
een benadering op kleine
schaal, waarop ingespeeld moet
worden. Maar de afname van
het aantal Zeeuwse gemeenten
zal volgens hem niet bij dertien
blijven steken.
Samenwerking
Van Gelder verwacht niet dat er
op korte termijn al over nieuwe
herindelingen gepraat wordt.
Hij wijst erop dat de gemeenten
op Zuid-Beveland creatief be
zig zijn beter met elkaar om te
gaan. Dergelijke vormen van
Oosterland, Ouwerkerk en Sir-
jansland verenigd. Bruinisse
en Zierikzee bleven ongewij
zigd.
In 1966 was Walcheren aan de
beurt. Daar ontstonden als
nieuwe gemeenten: Valkenisse
(Biggekerke, Koudekerke,
Zoutelande), Mariekerke
(Aagtekerke, Meliskerke,
Grijpskerke en een stukje Sint-
Laurens), Domburg (Domburg
en Oostkapelle), Veere (Vrou
wenpolder, Serooskerke, Veere
Middelburg (Nieuw- en Sint-
Joosland, stukje Sint-Laurens,
Middelburg), Vlissingen (Rit-
them, Oost- en West-Souburg,
Vlissingen). Amemuiden en
samenwerking, anders dan her
indelen, juicht de commissaris
erg toe. „Wat je vaak ziet in Zee
land is dat het altijd enige tijd
duurt voordat een nieuwe ge
dachte vorm krijgt in besluit
vorming. Als dat eenmaal het
geval is dan zegt bijna iedereen:
eigenlijk had het eerder moeten
gebeuren."
PvdA-gedeputeerde Daan
Bruinooge, gepokt en gemazeld
in de politiek, denkt dat er over
tien tot twintig jaar 'een redelijk
grote kans' is dat er nog grotere
eenheden komen, mede in het
kader van de ontwikkelingen in
Europa. „Ook financieel-eco-
nomisch gezien zijn er bewegin
gen die dat soort dingen in gang
zetten." Zijn partijgenoot en
oud-gemeentesecretaris van
Westkapelle bleven ongewij-
zigd.
Herindelingsgolf
Op Zuid-Beveland werd in
1970 het aantal gemeenten te
ruggebracht van 24 naar 4. Al
dus ontstonden Borsele, Goes,
Kapelle en Reimerswaal. Dat
zelfde jaar was ook Zeeuws-
Vlaanderen aan de beurt. Daar
maakten 29 gemeenten plaats
voor 8 nieuwe: Aardenburg,
Sluis, Oostburg, Terneuzen,
Axel, Sas van Gent, Hulst en
Hontenisse. Als slot van de na
oorlogse herindelingsgolf was
in 1971 het eiland Tholen aan
bod. Oud-Vossemeer, Poort-
Valkenisse Doede Holtkamp,
stelt dat Zeeland nooit af is.
„Zeeuws-Vlaanderen is weer
een stap. Ongetwijfeld praten
we over een paar jaar weer over
andere stappen." Hij noemt in
dit verband Zuid-Beveland en
Walcheren.
Schoonheidsfoutjes
Gedeputeerde Toine Poppe-
laars (CDA), voorheen ambte
naar in Veere, merkte in het de
bat over Zeeuws-Vlaanderen op
dat bepaalde schoonheidsfout
jes 'de volgende keer' vermeden
worden. Neemt hij daarmee een
voorschotje op een nieuwe her
indelingsronde? „Het is altijd in
ontwnkkeling; zelfs de provin
ciegrenzen komen weer ter dis
cussie. Elke 20-25 jaar zie je een
vliet, Scherpenisse, Sint-
Maartensdijk, Sint-Annaland,
Stavenisse gingen op in de
nieuwe gemeente Tholen.
Het aantal gemeenten in Zee
land kwam uit op dertig. Toen
al werd voor samenvoeging
van de twee Noord-Bevelandse
gemeenten en een nieuwe her
indeling op Schouwen-Duive-
land gepleit. Eerst in 1995
werd de draad weer opgepakt
met een fusie tussen Kortgene
en Wissenkerke tot gemeente
Noord-Beveland en werd Sint-
Philipsland bij Tholen ge
voegd.
Het kwam in 1997 dan toch tot
één gemeente op Schouwen-
nieuwe ronde. Waar we wel
voorlopig mee klaar zijn is de
streekgewijze herindeling. Nu
moeten we alleen naar herinde
ling kijken als zich in een ge
meente knelpunten voordoen."
SGP-woordvoerder Teun van
Oostenbrugge, ambtenaar op
Schouwen-Duiveland, heeft het
idee dat er na het besluit over
Zeeuws-Vlaanderen geen ge
meenten met knelpunten zijn
die opschaling Rechtvaardigen.
„Zeeland is wat bestuurlijke or
ganisatie betreft, voor ons op dit
moment af. Van Oostenbrugge
geeft aan dat zijn partij in be
ginsel weinig voelt voor (verde
re) samenvoegingen. „Het
veroorzaakt inlevering van de
mocratisch kapitaal en vermin
dert actief burgerschap."
Duiveland. Dat was voor Wal
cheren een brug te ver. Daar
was het resultaat in 1997 drie
nieuwe gemeenten: Middel
burg, Vlissingen en Veere. Het
hangijzer Zeeuws-Vlaanderen
was het lastigst. Sluis en Aar
denburg probeerden de dans te
ontspringen door in 1995 zelf
tot samenvoeging over te aan.
Het duurde nog lang voordat
Provinciale Staten de politieke
moed opbrachten ook daar een
nieuwe herindeling te veror
donneren, van zeven naar drie.
Straks zijn er dertien gemeen
ten in Zeeland over. Daar is dan
bijna tweehonderd jaar over
gedaan.
door Harmen van der Werf
DEN HAAG - De loodsplicht
voor zeeschepen op de Wester
schelde wordt versoepeld. Het
kabinet heeft gisteren besloten
de loodsplichtgrens op te trek
ken van 60 naar 75 meter. Zee
schepen tot 90 meter kunnen
onder voorwaarden ontheffing
krijgen van de loodsplicht.
Het kabinetsbesluit is een te
genvaller voor de provincie
Zeeland en de gemeenten langs
de Westerschelde. Zij willen dat
de veiligheid van de scheep
vaart op de Westerschelde eerst
wordt verbeterd, zodat erbij een
ernstig scheepsongeval geen
slachtoffers meer op het land
kunnen vallen. Volgens risico
analyses kan dat nu wel gebeu
ren.
Versoepeling van de loodsplicht
tot 75 meter (volgens de meet
brief van het schip, oftewel 80
meter lengte over alles) kan er
nog mee door. Dat gaat niet om
zoveel schepen. Moeilijker ligt
de mogelijkheid om schepen tot
90 meter (oftewel 95 meter leng
te over alles) een ontheffing van
de loodsplicht te geven.
Die schepen en hun bemanning
moeten wel aan een reeks eisen
voldoen. De bemanning moet
onder meer de Engelse of Ne
derlandse taal machtig zijn en
het vaargebied 'behoorlijk' ken
nen. Aan schepen die gevaarlij
ke lading vervoeren, wordt geen
ontheffing verleend.
Druk
Voorzitter A. G. Nauta van het
Nederlands Loodswezen: „Als
dit ontheffingensysteem wordt
ingevoerd, zal er een enorme
druk op gezagvoerders ont
staan. Reders zullen hen min of
meer dwingen geen loods te ne
men, want dat scheelt geld."
Een ontheffingensysteem
brengt het loodswezen ook in
een lastige positie. Het aantal
schepen dat een loods neemt,
wordt onzeker. „De categorie
waarvoor dat systeem gaat gel
den, wordt een grijs gebied", al
dus Nauta. „Wij kunnen daar
onmogelijk een organisatie op
inrichten. Gevolg zal zijn dat
een schip straks toch ontheffing
moet krijgen, omdat er geen
loods beschikbaar is."
door Rinus Antonisse
MIDDELBURG - De vijftigjari
ge herdenking van de waters
noodramp in 2003 mag geen
onderwerp in de verkiezings
campagne voor Provinciale
Staten worden. Dat zou mis
bruik maken van emoties zijn,
waarschuwde WD-fractie-
voorzitter J. Suurmond gisteren
in de statenvergadering.
Hij wees erop dat begin maart
2003, ofwel enkele weken na de
officiële herdenkingsdatum van
de ramp - die 1 februari 1953
Zuidwest-Nederland zwaar
trof - de statenverkiezingen
plaatsvinden. „Ik vertrouw er
op dat politieke partijen de
ramp erbuiten zullen houden."
Suurmond gaf aan bijvoorbeeld
het leggen van een relatie tussen
ontpoldering en de watersnood,
zeer ongepast te vinden.
Gedeputeerde L. Coppoolse
(CDA) viel hem vierkant bij.
„Als de ramp onderwerp wordt
van verkiezingscampagnes zou
dat een enorme schande zijn.
Dat mag niet gebeuren." Hi] zei
dat de beleving van de waters
nood bij heel veel mensen nog
duidelijk aanwezig is en daar
kan niet in een verkiezingsstrijd
gebruik van worden gemaakt.
De gedeputeerde was het eens
met Suurmond en CDA-leider
L. Nederhoed-Zijlstra dat de
herdenking als zodanig een
waardige en sobere gebeurtenis
moet worden. Zeeland gaat er
samen met Zuid-Holland en
Noord-Brabant een draaiboek
voor opstellen. De provincie
Zeeland zal de activiteiten zo
veel mogelijk coördineren, om
overlappingen te voorkomen.
De staten trokken voor de voor
bereidingen alvast 100.000 gul
den uit.
Jongeren
Statenlid Nederhoed onder
streepte de noodzaak om bij de
diverse herdenkingsactiviteiten
ook de jongeren in een vroeg sta
dium te betrekken. Het ontwik
kelen van een lespakket voor
scholen wees zij als zodanig niet
af, maar het moet duidelijk uit
springen boven de doorsnee
pakketten waarmee het onder
wijs opgezadeld wordt. Neder
hoed deed in dit verband de sug
gestie om oudere mensen die de
ramp zelf hebben meegemaakt
in te schakelen. „Ouderen kun
nen op die manier hun ervarin
gen delen met jonge mensen."
Gedeputeerde Coppoolse
Het is nog onduidelijk of op de
Westerschelde daadwerkelijk
met een ontheffingensysteem
tot 95 meter lengte over alles ge
werkt gaat worden. Rijkswater
staat houdt rekening met de
standpunten die 'in de regio' le
ven. En het Vlaams loodswezen
schijnt er weinig voor te voelen,
terwijl havens er juist voor zijn.
De verwachting is dat de Alge
mene Maatregel van Bestuur
(AMvB) waarin de versoepeling
van de loodsplicht is verwoord,
het eerste kwartaal van 2002
van kracht wordt. Het nieuwe
Scheldereglement, waarin Ne
derland en Vlaanderen geza
menlijk onder meer de loods
plicht hebben geregeld, wordt
tegelijkertijd ingevoerd.
Voorzitter Nauta van het Ne
derlands Loodswezen is verbol
gen over die koppeling. „Het
Scheldereglement is al goedge
keurd. Niets staat invoering
meer in de weg." Nauta's woede
is begrijpelijk. Al in 1988 heeft
minister Kroes van Verkeer én
Waterstaat de loodsen in Vlis
singen beloofd dat het Schelde
reglement 'snel' van kracht zou
worden. In 1995 is het nieuwe
Scheldereglement in Middel
burg plechtig ondertekend door
Kroes' opvolger Jorritsma én
haar Vlaamse collega. „Zes jaar
later is het nog niet van kracht",
fulmineert Nauta. ..Dat is toch
een schande. Kapiteins worden
op basis van het Schelderegle
ment verplicht een loods aan
boord te nemen. Anders riske
ren ze vervolging."
GOES - De GGD Zeeland heeft
een website gemaakt met infor
matie over het bevorderen en
beschermen van de gezondheid-
De site www.ggdzeeland.nl is
vanaf gisteren te bezoeken en
geeft informatie over onder
meer reizigersvaccinatie, hulp
bij ongevallen en bevolkingson
derzoek. „De GGD lanceert de
site om de Zeeuwse bevolking
op internet een goed gedocu
menteerde en betrouwbare in
formatiebron te bieden", zegt
GGD-directeur V. Slenter.
noemde het 'een enorme uitda
ging' vorm te geven aan het ver
tellen van de verhalen over hoe
het is geweest. Hij merkte op dat
de officiële herdenking van dé
ramp op 1 februari een op zich
zelf staande gebeurtenis is.
Daarom heen speelt volgens
hem het aandacht vragen voor
de toekomst, in het bijzonder
voor de bedreigingen en kansen
die met water te maken hebben.
MIDDELBURG - Broomchemie
mag doorgaan met de proefpro-
ductie van een broomhoudende
vlamvertrager. Greenpeace
heeft gisteren de rechtszaken
verloren die de milieu-organi
satie tegen het Terneuzense be
drijf had aangespannen.
Volgens Greenpeace is de vlam
vertrager schadelijk voor het
milieu. Daarom eiste de organi
satie vorige week in een kort ge
ding bij de Middelburgse recht
bank dat de proefproductie
onmiddellijk werd stilgelegd.
«Tegelijkertijd liep een procedu
re bij de bestuursrechter, die de
vergunningen voor de proef nie
tig zou moeten verklaren. Beide
rechters hebben gisteren dë
claim van Greenpeace afgewe
zen.
Er is niet gebleken dat de ver
gunningen niet rechtsgeldig
zijn. Bovendien zijn er geen
aanwijzingen dat het leefmilieu
van vogels zodanig schade op
loopt, dat de productie onmid
dellijk moet worden stopgezet,
oordeelde de Middelburgse
rechtbank.
Volgens Greenpeace-woord-
voerder Martij n Beekman is de
zaak voor Greenpeace daarmee
nog niet afgedaan. „Wat nu
overblijft is de normale be
zwaarprocedure bij Rijkswa?
terstaat en de provincie Zee
land, die nu loopt."
Omdat de proefproductie van de
bewuste vlamvertrager (FR 720)
al over vier weken is afgelopen,
verwacht hij geen tweede gang
naar de rechter. Beekman: „We
kunnen onze pijlen binnenkort
beter richten- op de uitbrei-
dingsaanvraag voor de produc
tie van FR 720. Broomchemie is
dus nog lang niet van ons af
door Maurits Sep
MIDDELBURG - „Popje heeft het zo slecht
nog niet gedaan." Het klonk wat zuinigjes
uit de mond van VVD-Statenlid Hans van
Geesbergen, maar het compliment was op
recht. Toine Poppelaars heeft de herinde
ling van Zeeuws-Vlaanderen volgens de
meerderheid van Provinciale Staten prima
begeleid. Zelfs actievoerders uit Sluis-Aar
denburg feliciteerden hem nadat de finale
beslissing was gevallen.
Was dit uw finest hour tot nu toe
Lachend: „Nou, in ieder geval een moment
waar ik naartoe heb gewerkt. En ik proefde
waardering bij Provinciale Staten. Dat zijn
je politieke bazen, dus het is zeker een ple
zierig moment. Overigens is het boek nog
niet helemaal gesloten. De minister, het ka
binet en de Tweede en Eerste Kamer moeten
de herindeling nog goedkeuren. Maar het
huiswerk van de provincie, daar staan we
achter."
U kwam ruim twee jaar geleden nieuw
in het college van Gedeputeerde Sta
ten en kreeg meteen deze lastige kwes
tie op uw bord. Voelde dat niet alsof
het u in de maag ivas gesplitst?
„Ik heb de portefeuille bestuurlijke organi
satie gekregen en die had ook mijn interesse.
Ik heb toen echter niet direct de link gelegd
met een herindeling. Dat was wel het eerste
onderwerp dat ik moest aanpakken. Zo ging
het trouwens ook bij de portefeuille energie'.
Het eerste onderwerp op dat vlak was de
kerncentrale Borssele. Tja, alles heeft z'n
mooie maar ook z'n minder mooie kanten.
Waarmee ik niet wil zeggen dat de herinde
ling minder mooi is, maar het was een vuur
doop."
Tevreden over de afloop?
U kreeg zelfs een compliment van
VVD'er Van Geesbergen.
„Ja."
,,Inderdaad. Ik had niet direct een applaus
machine verwacht, maar ik leid er wel
waardering en erkenning uit af. Dit zijn mo
menten waarvan je even mag genieten. Niet
ter plekke, al had ik wel meteen het gevoel:
het gaat de goeie kant op.
„Nou heb ik in alle gemeenten waar ik als
ambtenaar heb gewerkt, al een herindeling
meegemaakt. Zevenbergen werd Moerdijk,
Streefkerk werd Liesveld, Willemstad werd
Moerdijk en Veere werd Groot-Veere. Wan
neer je dan als gedeputeerde voor die klus
staat, geeft die ervaring je vertrouwen. Wat
me verder sterkt is dat de relaties met de ac
tievoerders goed zijn gebleven. Ze hebben
me zojuist gefeliciteerd."
Hebt u met deze prestatie ook defini
tief uw plek in GS gevonden?
„De sfeer en het vertrouwen binnen GS zijn
goed en dat is belangrijk. De anderen heb
ben mij in dit proces ook adviezen gegeven.
Die ik soms niet heb opgevolgd en dan ging
het ook mis."
Wanneer is dat gebeurd?
„Ik had niet bij de inspraakavonden moeten
gaan zitten. De anderen voorspelden dat de
burgers zouden verwachten dat ik met
standpunten zou komen, maar die kon ik
nog niet geven. Ik ben er toch gaan zitten,
omdat ik vond dat ik die verantwoordelijk
heid had. Achteraf hebben de anderen ge
lijk gehad. Ik heb verkeerde verwachtingen
gewekt."
Als nieuwkomer moet je je inwerken.
Hebt u nu het gevoel dat u er bent?
„Deze herindeling heeft het inwerken in
derdaad versneld, maar ik kan me nog niet
meten met de ouwe rotten in GS hoor."
Gedeputeerde Poppelaars
foto Charles Strijd
/AST-Mwure PM1eet*AsTNou,ui v/sreuKTTMUieverts asv
wotec Pt eK.... en ais je re* /A je
pop neer, wit je asK&XJi! icueeeen treur
JC PoogNEMEAC/jpan KCABBet je-u/err
pAToeóAHhety/EccÉc... enTAte... UOÓE,
SL&.HTOP DEZ»1...//G£é££C
wetnhs Pa/MreCA JA
COR DE JONGE
Y .entAre/j ye f/er/wesPS
HeBb&r oiez onze VAfrYjrieSo&r/f/f
■(êjèhjorfj vtSsrwvBvee
Het voormalig gemeentehuis in Sint Anna ter Muiden.
Sclioottdijke 130,1
foto C. Smid Het voormalig gemeentehuis in Schoondijke.
