Servische
coalitie
in gevaar
PZC
PZC
Diplomaat Van der Stoel luidt
pensioen in met nieuwe missie
Servië is de
zieke man
van Europa
Herindeling
IE
Karadzic en Mladic volgenden op lijstje VN
Ruzie door zaak-Milosevic
30 juni 1951
zaterdag 30 juni 2001
door Cees van Zweeden
Als leidei- der Serviërs trok
Slobodan Milosevic het af
gelopen decennium een spoor
van vernieling op de Balkan.
Maar dat hij zelfs als ex-leider
gevaarlijk is, kan Zoran Djind-
jic de komende weken onder
vinden. De premier van Servië,
die Milosevic bijna eigenhandig
op het vliegtuig zette, zou bin
nen enkele maanden ambteloos
burger kunnen zijn.
Om Milosevic uit te kunnen le
veren aan 'Den Haag' was Dj-
indjic gedwongen de grondwet
wel erg creatief te interpreteren.
Het Constitutionele Hof van de
Joegoslavische federatie (Ser
vië en Montenegro) had donder
dag Djindjic' uitleveringsde
creet illegaal verklaard. Maar
Djindjic negeerde het vonnis,
dat volgens hem geen rechts
kracht had in Servië. Hij riep
zijn kabinet bijeen en schoot
Milosevic af naar Den Haag.
Dat de uitlevering door een van
Milosevic' advocaten werd om
schreven als 'je reinste kidnap
ping', was voorspelbaar, erger
was dat Kostunica het met die
duiding eens was. Vojislav Kos
tunica is president van de fede
ratie, niet van Servië. In die hoe
danigheid stond hij achter het
federale Hof, hoewel de rechters
daarin nog door zijn voorganger
Milosevic waren benoemd.
Strijdig
Kostunica was vanaf de dag
waarop hij kwam bovendrijven,
tegen de uitlevering van Milose
vic aan Den Haag. Als rechtsge
leerde oordeelde hij die uitleve
ring als strijdig met de federale
wet. Als politicus beschouwde
hij het oorlogstribunaal als an
ti-Servisch. Tijdens een bezoek
aan Washington in mei raakte
Kostunica ervan doordrongen
dat uitlevering van zijn voor
ganger onvermijdelijk was, in
dien het land verzekerd wilde
blijven van financiële hulp uit
het buitenland. Maar de presi
dent stelde één voorwaarde: de
uitlevering moest volgens de
wet geschieden.
Kostunica toonde zich des dui
vels na de onverwachte ma
noeuvre door Djindjic. Het eer
ste gevolg is dat de federatie
uiteen zal vallen, omdat ook de
Montenegrijnen tegen uitleve
ring waren (hun leider, Djuka
novic, heeft zelf vuile handen).
Maar dat is nog het minste
kwaad - Montenegro zou dit na
jaar sowieso uit de federatie zij n
gestapt.
Erger is dat de Servische rege
ring kan vallen. Die regering be
staat uit een coalitie van acht
tien partijtjes, die luistert naar
de naam DOS (Democratische
Oppositie Servië). Een aantal
van die partijtjes laat ongetwij
feld de oren hangen naar Kos
tunica.
Vloeiend Duits
Een kabinetscrisis zou tot nieu
we verkiezingen leiden, die niet
noodzakelijkerwijs door Djind
jic gewonnen worden. Djindjic,
die vloeiend Duits en bewonde
renswaardig Engels spreekt, is
de lieveling van het Westen.
Maar in eigen land is hij veel
minder populair dan Kostunica
Eén van de redenen daarvoor is -
de cirkel is rond - Milosevic.
Opiniepeilingen toonden dat
een meerderheid van de Ser
viërs niet langer tegen uitleve
ring van Milosevic was; daar
voor was de ex-leider te
impopulair geworden. Maar een
meerderheid beschouwt tegelij
kertijd het tribunaal als een in
strument van het Westen. Onder
hen Kostunica. GPD
door Cees van Zweeden
De streek rond Valjevo in
het westen van Servië
staat bekend om zijn fram
bozen. Wie er doorheen trekt,
rijdt spitsroeden tussen
fruitstalletjes. Maar in de
stalletjes ontbreekt uitgere
kend de framboos. De reden
is eenvoudig: de frambozen
van Valjevo zijn zo goed dat
ze allemaal worden geëxpor
teerd en de lokale bevolking
is zo verpauperd dat ze geen
exportprijzen kan betalen.
Wie van Nis in Zuid-Servië
naar de Bulgaarse grens
rijdt, wordt herhaaldelijk
door de politie aangehouden
Soms is dat voor een boete,
soms voor een kleine steek
penning. Maar meestal wil de
betrokken agent alleen maar
een lift naar het volgende
dorp, waar hij woont of
werkt. De reden is eenvou
dig: de politie wordt zo slecht
betaald dat ze geen bus
kaartje kan kopen.
Belgrado betekent 'witte
stad'. Maar wie 's avonds
door de hoofdstad rijdt, ziet
weinig wit. Dat is niet alleen
omdat vervuiling de witte
muren heeft zwartgeblakerd,
het is ook omdat er 's avonds
geen straatlantaarns meer
branden omdat de stad zo
arm is dat de elektriciteitsre
kening onbetaalbaar is.
Een decennium wanbeleid
heeft Servië veranderd in de
zieke man van Europa, voor
waar geen geringe prestatie
voor een land dat Bulgarije,
Bosnië en Roemenië als
buurlanden telt. Het bruto
binnenlands product is zes
tig procent gedaald. Het
werkloosheidscijfer schom
melt rond de vijftig procent.
Eentiende van de bevolking
bestaat uit vluchtelingen uit
Kroatië, Bosnië en Kosovo.
Eenvijfde deel is gepensio
neerd.
Misdaad
Dat is nog niet alles. Servië
wordt gerund door misdaad
syndicaten. De maffia con
troleert de import van goede
ren, die onbetaalbaar zijn.
Corruptie is een levensstijl
geworden. Belgrado, waar
onderwijzers maandelijks
met driehonderd gulden naar
huis gaan, is na Tokio de
duurste stad ter wereld ge
worden. Zonder een steek
penning van een paar dui
zend gulden brengt geen gy
naecoloog nog een kind ter
wereld in dit land waar de ge
zondheidszorg officieel in
een traditie van jaren her
gratis is.
Servië is na dertien jaar
Milosevic een land zonder
middenklasse. Er is geen en
kel verband meer tussen op
leiding en inkomen. Mensen
met universitaire diploma's
rijden in tien jaar oude taxi's
over tien jaar lang verwaar
loosd asfalt. Serviërs die
werk doen waarvoor ze zijn
opgeleid, werken in het bui
tenland. Bijna een half mil
joen geschoolden verlieten
onder Milosevic het land.
Stoutmoedig
De Servische premier Djind
jic probeert stoutmoedig de
kwadratuur van de cirkel te
tekenen. Hij liberaliseerde
de prijzen, onttrok de olie
import aan de controle van
de maffia, en maakte een be
gin met de onttakeling van de
staatsindustrie.
Maar dat laatste gaat ge
paard met massaontslagen,
wat het sociale vangnet on
betaalbaar maakt. Alleen al
om de nieuwe werklozen
voor de bedelstaf te behoe
den en de onderwijzers en
dokters te betalen, heeft Dj
indjic dit jaar 360 miljoen
gulden nodig. Om de infra
structuur voor instorting te
behoeden, is 1,2 miljard gul
den nodig. Deze posten al
leen zouden de begroting in
het rood doen belanden.
Maar lenen is moeilijk voor
een land dat een schuld heeft
van 32 miljard gulden, een
veelvoud van zijn jaarlijkse
bruto nationaal product.
Wie het Intercontinental Ho
tel in Belgrado probeert bin
nen te lopen in jeans, wordt
tegengehouden door bewa
kers. Alleen maffiose man
nen met zonnebrillen en
gladde pakken, blondje aan
de arm, worden automatisch
binnengelaten. De reden is
eenvoudig: in het Servië dat
Milosevic achterliet, heeft
slechts de maffia geld. GPD
door Cees van Zweeden
en Hetty van Rooij
De Oostenrijkse diplomaat Wolfgang Pe-
tritsch vindt het heel positief dat de
man die verantwoordelijk is voor het drama
in Bosnië, nu in Den Haag zit. „Het is duide
lijk dat Karadzic en Mladic nu de nog ont
brekende stukken in de puzzel zijn," aldus
Petritsch.
De Oostenrijker is de hoogste baas in Bos
nië, dat onder toezicht staat van de Verenig
de Naties. Hij kan bedrijven sluiten, pas
poorten uitgeven en ambtenaren benoemen.
Hij kan zelfs de president van het land ont
slaan.
Karadzic, destijds leider der Bosnische Ser
viërs, bevindt zich op Bosnisch grondgebied
sinds hij vijf jaar geleden door het oorlogs
tribunaal in Den Haag werd aangeklaagd.
Hij werd gezien in het kerkje van Pale, bij
Sarajevo. Hij gaf tot voor enkele jaren spo
radisch interviews. Hij werkt aan een boek,
waar een Duitse uitgever belangstelling
voor heeft getoond.
Zelfs voor wie geen beschikking heeft over
satellieten en spionagevliegtuigen is het
niet moeilijk uit te vissen waar Karadzic
zich ophoudt. Dat is in de streek tussen de
weg Visegrad-Gorazde en de Servisch-
Montenegrijnse grens.
De Navo heeft wél satellieten en spionage
vliegtuigen. Hun foto's zijn zo scherp dat ze
kunnen vertellen of Karadzic zich die dag
heeft geschoren. De Navo heeft ook de be
schikking over een macht van 22.000 mili
tairen om de man te arresteren. Maar Rado
van Karadzic is vijfjaar na het arrestatiebe
vel nog steeds op vrije voeten.
Als het aan de Joegoslavische regering ligt,
zijn Karadzic' dagen in vrijheid echter ge-
Minister Van Aartsen
(Buitenlandse Zaken)
heep: een prijs ingesteld
voor mensen of organisa
ties die zich hebben
onderscheiden bij de be
scherming van belangen
van minderheden. De
prijs is vernoemd naar
oud-minister van Buiten
landse Zaken Max van der
Stoel (76), die morgen af
treedt als Hoge Commis
saris voor de minderhe
den van de OVSE. Hij
dankt het eerbetoon aan
zijn onvermoeibare inzet
voor de rechten van de
mens.
door Paul Koopman
Topdiplomaat Van der Stoel
laveerde de afgelopen 8,5
jaar als Hoge Commissaris voor
de minderheden altijd tussen
hoop en vrees. Gisteren was het
niet anders: Macedonië aan de
rand van een burgeroorlog,
maar de Joegoslavische natio
nalist Milosevic eindelijk in
Scheveningen achter de tralies.
Een vuist heeft hij nooit kunnen
maken, zegt Max van der Stoel.
Toch wist hij af en toe een drei
gend conflict in de kiem te smo
ren. Eerst alleen, later met een
staf van nog geen twintig men
sen. ,,Ik ben voldaan dat ik heb
kunnen bijdragen aan stabili
teit in de Baltische staten en een
dreigend conflict tussen de
Krim en Oekraïne heb helpen
voorkomen. Ook in het centrum
van Europa heeft mijn kantoor
bijgedragen aan verbetering
van de relaties, met name tussen
Hongarije en buurlanden met
Hongaarse minderheden. Maar
in Macedonië is het niet gelukt.
Dat land staat aan de rand van
de afgrond."
Van der Stoel, oud-minister van
Buitenlandse Zaken en sinds
1993 Hoge VN-Commissaris
voor nationale minderheden,
zette gisteren in Den Haag offi
cieel een punt achter zijn werk
voor de Verenigde Naties. Zijn
functie werd ingesteld met het
idee dat er een rechtstreeks ver
band is tussen mensenrechten
en vrede. Waar minderheden
worden gemangeld en etnische
meerderheden hun wil opleg
gen, breekt vroeg of laat een
bloedig conflict uit.
„Dat is mijn belangrijkste les: je
kunt er niet vroeg genoeg bij
zijn", zegt Van der Stoel. „Als je
Diplomaat Max van der Stoel regelt nog wat 'internationale zaken', voordat hij toekomt aan zijn af
scheid van de OVSE. foto Wiebe Kiestra/ANP
een conflict verwaarloost, loopt
de spanning op tot je er niets
meer aan kunt doen. Wat heel
positief is: de afgelopen jaren
zijn meer regeringen gaan be
seffen dat het in het eigen be
lang is etnische minderheden
hun rechten niet te ontzeggen."
Van der Stoel gaat volgende
maand als speciale EU-advi-
seur helpen bij het opstellen van
een nieuwe grondwet in Mace
donië.
- Dat Milosevic nu achter de tra
lies zit, zal u goed doen
Monter: „Inderdaad. Hij is de
aanstichter geweest van alle
rampen die voormalig Joegosla
vië hebben getroffen. Ik hoop
dat dit de afsluiting is van een
tijdperk en dat nu de weg open
ligt voor de ontwikkeling van
een democratische staat."
- De Servische politiek heeft wel
een besluit van het eigen Hof ge
negeerd. Werpt dat geen scha
duw over deze uitlevering?
„De exacte juridische details
ken ik niet. Ik heb wel gezien dat
ook de Joegoslavische president
Kostunica, een staatsrechtge
leerde, bezwaar heeft aangete
kend bij de procedure. Maar de
premier van Servië, Djindjic
ziet de uitlevering als een vol
kenrechtelijke verplichting."
- Heep de berechting van Milo
sevic ook nog verderstrekkende
gevolgen?
,,Ik hoop dat het een afschrik
kend effect heeft op andere lei
ders die soortgelijke extreem
nationalistische opvattingen
huldigen. Want het kenmerk
van extreem nationalisme is,
dat het alles vertrapt wat niet in
de eigen opvattingen past."
- Heeft u in de afgelopen jaren
dieper inzicht gekregen in de
wortels van het kwaad?
„Het begint met etnische span
ningen, of leiders die het natio
nalistisch vuur opstoken. De
zaak escaleert, tot ook gewone
burgers worden gegrepen. Dat
is het centrale punt: je moet er
bij zijn, voordat de temperatuur
het kookpunt bereikt."
- I?i Macedonië lijkt het kook
punt niet ver weg meer.
„Ik heb heel vaak gewaar
schuwd voor de spanningen
daar. En inderdaad: de interna
tionale gemeenschap heeft te
laat en met te weinig middelen
ingegrepen. Het land staat nu
dan ook heel dicht bij een bur
geroorlog."
- Wat kan een diplomaat als u
nog betekenen in zo'n situatie?
„Ik heb voortdurend op heel
dun ijs geschaatst. Mijn bood
schap is ook niet altijd populair.
Maar toch had ik invloed. En
mijn adviezen werden in de re
gel bijna allemaal door de inter
nationale gemeenschap opge
volgd."
- U blijp actief als speciaal advi
seur van EU-diplomaat Solana
en de Organisatie voor Veilig
heid en Samenwerking in Euro
pa. Denkt u nooit, ik ben eigen
lijk te oud voor dit werk?
„Die vraag heb ik mezelf bij
voortduring gesteld. Maar een
belangrijke factor was dat ik me
nog steeds behoorlijk fit voel.
Misschien komt dat ook dankzij
mijn werk, dat ik erg stimule
rend vind.
- Nog een prangende wens die u
wilt realiseren? Waar denkt u te
genwoordig aan, kort voor het
slapen gaan?
„Het klinkt misschien een beet
je raar, maar mijn diepste wens
is toch echt dat ik nog een steen
tje kan bijdragen aan de oplos
sing van de problemen in Mace
donië. Ik ben daar nu 66 keer ge
weest. Het zal uitzonderlijk
moeilijk zijn, maar ik weet ook
dat de partijen er niet op eigen
kracht uit komen. Dit is de laat
ste kans om erger te voorko
men." GPD
BE
ch
teld. De Joegoslavische vice-premier Labus
zei gisteren in Brussel dat zijn regering be
reid is om na Milosevic ook andere oorlogs
misdadigers uit leveren aan het oorlogstri
bunaal in Den Haag. Labus vroeg de inter
nationale gemeenschap echter om nog een
beetje geduld.
Eigen tempo
Behalve Karadzic staat ook generaal Mla
dic hoog op het verlanglijstje van het tribu
naal. Beiden zijn betrokken geweest bij de
massamoorden in Bosnië. Van de vier ver
dachten die samen met Milosevic zijn aan
geklaagd wegens misdaden tegen de mense
lijkheid in de provincie Kosovo is alleen de
president van do Servische deelrepubliek,
Milutinovic, nog in functie. Maar Labus
weigerde gisteren namen te noemen. ,,U
moet ons een eigen tempo gunnen", zei hij.
GPD
et bescheiden verzet in Provinciale Staten tegen
de gemeentelijke herindeling van Zeeuws-
Vlaanderen berust niet op overtuigingskracht
van de voorstanders. Aan de bekende argumenten als
'vooruitgang vraagt een grotere schaal' en 'de kwaliteit
van bestuur en van voorzieningen wordt gemakkelijke!
bereikt in grotere gemeenten' heeft een ruime meerder
heid van de Zeeuwse politici kennelijk genoeg.
Enig enthousiasme voor de herindeling is moeilijk aan jjj
het politieke debat te ontlenen. Of de burger ervooim
warmloopt moet worden betwijfeld. In elk geval deukt p
de moeizame wijze waarop de provinciale bestuurders
de aanloop tot de Zeeuws-Vlaamse herindeling namen,
het vertrouwen in het besluit. Maar de Staten zijn er ns
tien jaar uit. Als minister De Vries van Binnenlandse^
Zaken ook akkoord gaat, telt Zeeland straks nog der-, ree
tien gemeenten. De provincie wil onder de Westerschel-
de in twee etappes terug van zeven naar drie gemeen
ten. Fasering is gezien de moeilijkheden in West
Zeeuws-Vlaanderen te begrijpen, maar deze keuze is j.®
opnieuw geen toonbeeld van kracht.
De omzichtige benadering van het provinciebestuur
mag dan geen voorbeeld zijn van het ferme bestuur dal
als vrucht van grotere bestuurlijke eenheden wordt ge-^-
zien, maar zij past wel goed bij de gevoeligheden inl\
Zeeuws-Vlaanderen. Na een verkeerde eerste schatting^
werd de voorkeur van de inwoners van Koewacht tocÉ
gevolgd. De claim op respijt van Oostburg en Sluis- fl
Aardenburg werd gehonoreerd. Het traditionele bak
keleien van de Zeeuws-Vlaamse gemeenten bracht di )E
provincie niet van haar stuk. Bestuurlijk inzicht of toe- !>s
val, de uitkomst is te billijken.
[e*
De discussie over het nut van herindelingen is oud en al
beladen. Sinds het begin van de negentiende eeuv )e;
raakt Zeeland met een tempo van gemiddeld één pa )o
twee j aar een gemeente kwijt. Angst voor verlies van ei- en
genheid, voor te veel afstand tussen burger en bestuur
der vecht met de hoop op een betere kwaliteit van be
stuur en op meer kracht ten opzichte van nog grotere
spelers als provincie en Rijk. Die angst is in veel geval
len ongegrond gebleken. De Zeeuwse dorpen behouden m
ook zonder een gemeentehuis hun eigen sfeer en char
me. En veel burgers vinden een beetje extra afstand toi
de bestuurders wel best. Of de hoop op winst ij del zalw
blijken, hangt vooral af van het vervolg dat Zeeland nu
kiest. j
In en rond de Staten werd gisteren al gefilosofeerd over
de vraag of de provincie nu af is, en of er na de herinde
ling druk moet worden gezet op andere vormen van sa-!ai
menwerking. Vooruitzien kan geen kwaad. Daarbijïf
hoort echter ook het inzicht dat eerst rust nodig is. Al'^
was het alleen maar om ervoor te zorgen dat de nu geko- |e
zen bestuurseenheden zich zetten en daarmee aantrek-
kelijk en betrouwbaar worden voor oud en nieuw ae
bloed.
Proefbedrijf
In Bruinisse is gisteren een
landbouwproef bedrijf ge
opend. Daarmee ging een lang
gekoesterde wens op Schou-
wen-Duiveland in vervulling.
Op het bedrijf van 20 hectare
met moderne bedrijfsgebou
wen kunnen proeven worden
genomen die voor de land
bouw van onschatbare waarde
zullen zijn. Behalve rassen-
proeven worden ook cultuur-
proeven gehouden.
Uitbreiding
De gemeente Middelburg
heeft een uitbreidingsplan op
gesteld, waarin uitbreiding
van de wijken 't Zand, Griffi
oen en Nieu w-Middelburg zij n
voorzien. Op plaatsen waar
JU
het platteland de singels van
de stad bereikt, maar niet wor
den gebouwd en huizen die er
al staan mogen na brand of af
braak niet worden herbouwd.
Met het uitbreidingsplan, dat
voorziet in een aantal nieuwe
woonwijken en mogelijk een
zwembad, hoopt Middelburg
tien jaar vooruit te kunnen.
Zwembad
Vlissingen krijgt mogelijk vol
gend jaar al een nieuwe zwem
inrichting. Het gemeentebe
stuur wil de inrichting het
liefst in het Kanaal door Wal-1
cheren leggen, bij voorkeur
aan de westzijde. De gemeente
overlegt binnenkort over de
plannen met het bestuur van;
de zwemclub.
Uitgever:
J C Boersema
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax: (0118) 470102
E-mail redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118)484000
Fax (0118)470102
E-mail. redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax (0113)273030
E-mail- redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Axelsestraat 16
Postbus 51
4530 AB Terneuzen
Tel. (0115) 686000
Fax (0115)610724
E-mail. redtern@pzc.nl
Hulst: s Gravenhofplein 4
4561 AJ Hulst
Tel. (0114) 373839
Fax. (0114) 373840
E-mail. redhulst@pzc nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst:
8.30-17 00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener NV
Internet: www pzc nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc nl
Bezorgklachten:
0800-0231231 ot maandag
t/m vrijdag, op de kantoren
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 13.30 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22 00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel (0118) 484000.
Fax(0118)470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 1,65 0,75)
per maand: 39,45 17,90
per kwartaal: 107,50 48,78
per jaar 409,50 185,82
Voor toezending per post geldt
een toeslag E-mail: abo@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag 2,00 0,91
zaterdag /3,00/€ 1,36
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70 65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
bij de advertentieorderafdeling
Tel. 0118-484321
