Gluren in Europese slaapkamers
Jonge ontwerpers bespelen
het gevoel met veel kleur
De eenbes
heeft iets
mysterieus
De Paris quadrifolia, Eenbes.
A lie planten in de tuin vallen
Iluiteen in twee grote groe
pen: eenzaadlobbigen en twee-
zaadlobbigen. Ook zonder die
wetenschappelijke termen te
gebruiken, kent iedere tuinier
het verschil; wie ooit sla, radijs
of goudsbloemen heeft gezaaid,
weet dat die planten met twee
kiemblaadjes boven de grond
komen, terwijl prei, uien en het
gehate kweekgras maar met één
enkel sprietje verschijnen.
Ook de ontkiemende asperge is
al in een pril stadium door een
ieder die bereid is te bukken, te
herkennen als een eenzaadlob-
bige. Onder die eenzaadlobbi
gen neemt de leliefamilie een
centrale plaats in. Deze familie
vertoont alle kenmerken die
voorde meeste eenzaadlobbi
gen karakteristiek zijn: het zijn
overblijvende planten met min
of meer lijnvormig blad met pa
rallel lopende nerven; de sten
gels zijn onvertakt en de bloe
men zijn strikt drietallig.
Vooral aan die drietalligheid is
de leliefamilie in één oogopslag
te herkennen. Wie een school
kind wil onderwijzen in het de
termineren van planten, kan het
beste met een grote, duidelijke
bloem beginnen. En zodra het
kind tot zes kan tellen, is het in
staat om de leliefamilie te her
kennen. Of het nu om een lelie
gaat, of om een ui of een tulp die
tot dezelfde plantenfamilie be
horen - de bloem is altijd vol
gens hetzelfde principe ge
bouwd: een buitenste krans van
drie bloembladen, met daarbin
nen nog een kring van drie
bloembladen die vaak opval
lend gekleurd zijn. In het cen
trum van de bloem staat meestal
een krans van zes meeldraden
die gegroepeerd zijn om een
stamper die aan de uiteinden
vaak in drieën is gesplitst. En na
de bloei splijt de zaaddoos in
drie delen open.
Er wordt vaak gewichtig ge
daan over het vak van botani
cus, maar de amateur die fout
loos tot drie. of tot zes, kan
tellen komt in de plantkunde al
een heel eind. Plantkunde lijkt
nog het meest op boekhouden,
op rubriceren, waarbij een brei
van gegevens in een overzichte
lijk systeem wordt gezet.
Maar planten zijn geen zielloze
nummers - gelukkig maar - en
daarom is er in de plantenwe
reld altijd wel een uitzondering
die de regel bevestigt. Alle lelie-
achtigen zijn volgens het drie
tallig stelsel gebouwd, maar het
familielid Paris quadrifolia, de
inheemse eenbes, is volledig
symmetrisch opgebouwd vol
gens de tafel van vier. Vier bla
deren staan in een krans rond de
bloemstengel; vier buitenste
bloembladen vormen een soort
kelk voor de vier binnenste
bloembladen en acht meeldra
den omgeven de stamper die in
her stijlen gespleten is.
Geheimzinnig
De eenbes bloeit in het voorjaar
inoude loofbossen, voorname
lijk in Brabant en Limburg. Wie
°P zijn knieën gaat zitten en aan
de bloem te ruikt, zal merken
dat de bloeiende eenbes stinkt.
De bloem verspreidt een geur
van rottend aas en wordt dan
ook door vliegen bestoven. Als
de bloem bevrucht is, groeit hij
uit tot een zwarte, blauwberijp-
tebes. De stervormige groene
bloemen van de eenbes zijn niet
opvallend, maar de perfecte
symmetrie is intrigerend. De
plant heeft iets geheimzinnigs.
Wie de eenbes ziet bloeien wil
hem in de tuin hebben. Het is
niet nodig om hem in het wild
uitte graven, want de plant
wordt door kwekers van heem-
planten verkocht. De eenbes
mag in het wild zeldzaam zijn,
fóaar dat betekent niet dat het
een lastige tuinplant is. Wie over
oen schaduwrijke plek in de tuin
beschikt, onder bladverliezen
de struiken of bomen,met hu-
niusrijke, niet te droge grond,
&lzien dat de eenbes in de tuin
meen paar jaar tot een flinke
Pol uitgroeit. Wie het gedrag
van de eenbes niet kent, zou zich
ongerust kunnen maken als het
blad van de plant in de zomer al
ongezond geel begint te kleuren,
omvervolgens bruin te worden
en af te stervenMaar dat is nor
maal. Voor veel bosplanten be
gint de herfst nu eenmaal vroeg.
Romke van de Kaa
zaterdag 23 juni 2001
'Huisvrouw, directeur, Londen'
fotografie Herlinde Koelbl 'Rabbie, lerares, Londen'
De mens en zijn slaapka
mer. Daarnaar ging
Herlinde Koelbl op zoek in
Parijs, Londen, Rome en
Berlijn. Ook de werkloze
busbewoonster kreeg een
plekje in het bijzondere pro
ject van de Duitse fotografe.
TT Toonkamers zijn toeganke-
VV lijk voor familie, vrienden
en bekenden. Met de inrichting
kun je laten zien wie je bent of
graag zou willen zijn. Een
slaapkamer daarentegen is pri-
vé-terrein. „Daar kan men zich
zelf zijn", zegt Herlinde Koelbl.
En zij kan erover meepraten na
het fotograferen van meer dan
honderd Europese slaapkamers
en de mensen die er slapen.
De Duitse fotografe maakte
twintig jaar geleden al een boek
over Duitse woonkamers, maar
werd vooral bekend door een
paar bijzondere fotoboeken. In
Feine Leute zette zij rijke lieden
te kijk, betrapt tijdens vaak
weinig verheffende momenten
op party's en andere evenemen
ten. Ook haar lofzang op de dik
ke vrouw in Starke Frauen was
opmerkelijk. Maar met name
haar interviews met en portret
ten van joodse emigranten uit
nazi-Duitsland trokken inter
nationaal de aandacht.
Koelbl hoort tot die fotografen
die maanden of zelfs jaren lang
bezig zijn met een project. Ook
lm Schlafzimmer kwam aldus
tot stand, al werkte zij ditmaal
in opdracht van Interlübke,
fabrikant van design slaapka
mermeubels. Dat zij daarbij
volledig de vrije hand heeft ge
kregen, blijkt uit de fascineren
de rondreizende tentoonstelling
die even Nederland aandoet en
in de maand juni te bezichtigen
is in Galerie Pennings te Eind
hoven.
Gluurder
De foto's (dia's) worden gepre
senteerd in een soort kijkkasten
zodat je je aanvankelijk een
beetje een gluurder voelt. Van
voyeurisme is echter geen spra
ke, want wie een blik omlaag
werpt komt oog in oog te staan
met mensen die terugkijken
vanuit hun slaapkamer. Mensen
uit Parijs, Londen, Rome en
Berlijn. De diversiteit is groot,
de tegenstellingen soms ook. Zo
neemt de fotografe ons zowel
mee naar de kamer in Parijs
waar een Afrikaanse familie
'Prinses, Rome'.
woont, werkt, eet en slaapt, als
naar het boudoirachtige slaap-
kamervertrek van een breedla-
chende ondernemer in badjas.
En naast de Berlijnse bijstands
trekster in haar omgebouwde
stadsbus, zien we ook een wel
gesteld homopaar in een slaap
kamer annex bibliotheek, een
kind in haar speelgoedrijk, een
paar oude vrouwen in een Ro
meinse ziekenhuis, een exhibi
tionistische studente in een met
religiosa en sm-beeldjes ver
sierd interieur, een aanstekelijk
Italiaans stel met de baby onder
handbereik en twee Berlijnse
echtelieden in een keurige pen
sionachtige ruimte die verre van
verliefd op hun bed gezeten zijn.
Het is de fotografe opgevallen
dat Duitse slaapkamers meestal
witte muren hebben terwijl in
Parijs en Rome kleur of behang
overheersen. De bontste slaap
kamers trof ze overigens in Lon
den en dat waren dan tegelijk
ook vaak de slordigste.
De fotografe weet haar perso
nen steeds ongedwongen, abso
luut niet geposeerd, in beeld te
brengen. Ttyperend vóórhaar
kennelijk vertrouwenwekken
de aanpak is het voorbeeld van
de Londense architect die tij
dens een fotosessie zelfs in slaap
sukkelde.
Joep Eijkens
Tm Schlafzimmer'. Foto's van
Herlinde Koelbl. Galerie Pen
nings, Geldropseweg 61 B,
Eindhoven. Tot en met 30 juni.
Open wo-za 13-17 u. Gratis ca
talogus.
Kiki van Eijk op haar poppenhuistapijt. „Als je de wereld vanuit het standpunt van een pop bekijkt dan
krijg je het gevoel dat je even klein en onbetekenend bent als een pop." foto Edward Aghina
Optimistisch, onvoor
spelbaar en met fanta
sie. Met die steekwoorden
gaat ontwerpster Kiki van
Eijk (22) aan de slag. Een
nieuwe, kleurrijke generatie
dient zich aan.
Optimistisch, avontuurlijk,
surrealistisch, zinnenprik
kelend, fantasierijk, onvoor
spelbaar en imaginair. Het zijn
steekwoorden die de kijk van
jonge ontwerpers op de wereld
en hun ontwerpen kenmerken.
Volgens Lidewij Edelkoort, di
recteur van de Design Academy
in Eindhoven en bekend trend-
watcher, staan we aan de voor
avond van een nieuw design
tijdperk. „Jonge ontwerpers
zijn geboren in een tijd van wel
vaart en vrede. Ze zijn opgevoed
met My First Sony op de oren en
een croissant in de mond", ty
peert ze die nieuwe generatie.
„Maar deze jonge ontwerpers
zijn wel degelijk in staat nieuwe
wegen in te slaan en andere
denkpatronen te ontwikkelen.
Daarmee zetten ze de consu
ment op het verkeerde been.
Hun projecten zijn imaginair en
ze bespelen het gevoel, met
kleur en emotie."
Paradise Regained. Onder dat
motto was de Design Academy
Eindhoven onlangs vertegen
woordigd tijdens de jaarlijkse
meubelbeurs in Milaan. De ex
positie legde de opvattingen van
de nieuwe generatie bloot. Een
aantal ontwerpen sprong in het
oog, zoals de houten picknick
tafel van Jerry Handgraafge
maakt om na het eten buiten in
vlammen op te laten gaan. Ge
baseerd op de primitieve boom
hut maakte Alrik Koudenburg
een hightech boomtent. John de
Groot ontwierp een plaid van
pinda's, waaraan vogels zich te
goed kunnen doen. En Juultje
Schreurs presenteerde armban
den voor stoelen en Wieki So-
mers poefjes die ogen als gebak
jes. Maar het middelpunt van de
presentatie was een tapijt van
Kiki van Eijk. Deze 22-jarige
Eindhovense ontwerper maakte
als afstudeerproductie een ta
pijt dat is geïnspireerd op een
poppenhuis. Alles aan het tapijt
is buiten proportie groot. Dit
ontwerp weerspiegelt haar le
vensfilosofie. „Wij leven zelf in
een soort poppenhuis", stelt ze.
„Als je de wereld vanuit het
standpunt van een pop bekijkt
dan krijg je het gevoel dat je
klein en onbetekenend bent.
Dat helpt je om het leven te rela
tiveren en maakt het mogelijk
om ermee te spelen. Het leven
als speeltuin."
In die visie schuilt geen onver
holen kritiek op de gevestigde
orde. Het is hoogstens een po
ging om de grenzen ietwat te
verleggen. Of om kortstondig te
ontsnappen aan de realiteit. Het
lijkt jonge ontwerpers dan ook
veel eerder te gaan om de passie
voor het ontwerpen van emotie.
„Jonge ontwerpers hebben een
eigenzinnige kijk op ontwerp en
functie", zegt Edelkoort.
Kiki van Eijk bevestigt dit. „Het
gaat me niet alleen om het ont
werpen van voorwerpen. Ik heb
een idee in mijn hoofd en dat
werk ik uit, zonder het uit
gangspunt dat er iets moois
moet uitkomen. Mijn ontwer
pen vertellen in eerste instantie
een verhaal. Ik gebruik ze als
middel om mijn emoties en mijn
gedachtes mee over te brengen.
Poppenhuis
Het tapijt is het resultaat van
een uitgebreide studie van Van
Eijk naar de wondere wereld
van het poppenhuis. „Het inte
rieur van een poppenhuis boeit
me zo, omdat de schaalverhou
ding er totaal niet klopt. Meu
bels, servies en gordijnen zijn
buiten proportie. Dat heeft een
vervreemdend effect", stelt ze.
Vooral het poppenhuistapijt
De deurkast Klein Gelukje.'
fascineerde haar. „Het is altijd
tapijt met rozen, maar als je
goed kijkt dan zie je dat de bloe
men tien keer zo groot zijn als
het hoofd van de poppen die er
wonen." Dit uitgangspunt heeft
ze uiteindelijk vertaald in haar
eigen tapij tont werp. Een gigan
tisch patroon van een roos,
enorme kruissteken en een ex
tra hoge pool creëren in het gro
te mensen interieur dezelfde
surrealistische sfeer die zo ken
merkend is voor een poppen
huis.
Kiki van Eijk heeft het tapijt ei
genhandig in zes dagen ge
maakt. De techniek bedacht ze
zelf. „Eigenlijk is het een gigan
tische kruissteek, waarbij ik
kippengaas als ondergrond heb
gebruikt. Ik heb er zestig kilo
wol in verwerkt in zeven ver
schillende kleuren." Hoewel ze
haar tapijt meer als statement
ziet, dan als een toegepast ont
werp is ze toch enthousiast over
de interesse van een Deense ta-
pijtfabrikant. Die overweegt se
rieus om haar ontwerp in pro
ductie te nemen. „Het tapijt zal
dan wel geweven worden, maar
uiterlijk zal het weinig verschil
len van het prototype." Ook in
de andere ontwerpen van Kiki
van Eijk vallen fantasie, humor
en emotie op. Ze zijn typerend
voor haar werk. Zo maakte ze -
eveneens in het kader van haar
afstuderen - de deurkast Klein
Gelukje. Deze kast past in een
deuropening en is tevens de
doorgang naar een andere ruim
te. In haar cv valt verder haar
veelzij digheid als ontwerper op
Zo ontwierp ze een interieur
voor een kledingzaak, maakte
ze flyers en posters, verfraaide
ze openbare ruimtes en produ
ceerde ze een videofilm. Over
haar toekomst heeft ze dan ook
nog geen vastomlijnd idee. „Ik
vind het nog niet nodig om me te
specialiseren", stelt ze. „Ik wil
een idee ontwikkelen en de ex
pressievorm zoeken die daar het
best bij past. Volgens mij wordt
deze manier van werken in de
toekomst gangbaar."
Anja Sparidaans
Meer informatie over het werk
van studenten van de Design
Academy: 040-239.3939 of
www.designacademy.nl -
