Oude schoolplaten openden de wereld
Antwerpse modeshow
Ballerina's stelen
Chiller
Florea
Waldkorn
Betty
Spaghetty
Goedkope kunstobjecten
Water is in opmars. Wie veel
koel water nodig heeft,
bijvoorbeeld voor kantoor of
bedrijf, kan tappen uit de Chil
ler van Bravilor Bonamat. Hij
heeft een reservoir van twee li
ter en kan per uur veertig bekers
water spuien. Het is een com
pact, mooi vormgegeven appa
raat, dat vrij eenvoudig aan te
sluiten is op de waterleiding. De
temperatuur is instelbaar, tus
sen vijf en twaalf graden. De
temperatuur verschijnt ook in
beeld. Een teller houdt bij hoe
veel liters er is afgetapt. En hoe
zit het met kalkaanslag? Een
koolstoffilter haalt de kalk uit
het water. De Chiller, die op de
markt wordt gebracht door het
Venlose Hakvoort Horeca, kost
1749 gulden (excl. btw).
Nieuw in het assortiment van
Villeroy Boch is het ser
vies Florea. Bloemenmotieven
in roze, beige en lichtgroen ge
ven het servies een romantisch
tintje. Elk onderdeel van het
servies heeft een ander decor. Zo
zijn er uiteenlopende bloem
soorten, lieflijke blaadjes, bijna
transparante libellen en zacht-
glinsterende vlinders. Allerlei
combinaties zijn mogelijk. Een
kop en schotel kosten 46,06 gul
den. Een bord komt op 45,18
gulden.
Het meergranenbrood Wald
korn is verrijkt met calcium
en vitamine E. Deze variant,
Waldkorn Vital gedoopt, speelt
in op de groeiende trend om ex
tra supplementen toe te voegen
aan de voeding. Calcium is goed
voor de botten. En Vitamine E
speelt een rol bij de voorkoming
van hart- en vaatziekten en an
dere ouderdomsziekten. Wald
korn is verkrijgbaar bij de bete
re warme bakkers.
Volwassen bordspelen doen
het de laatste tijd goed. De
Kolonisten van Catan, dat
draait om het bouwen van dor
pen en steden en bestrijden van
struikrovers en ander geboefte,
is het bekendste voorbeeld.
Voortbordurend op de populari
teit van het bordspel brengt Ra-
vensburger Java op de markt.
Geschikt voor spelers van 12 tot
99 jaar, meldt de producent. El
ke speler is een Javaanse vorst
die zoveel mogelijk aanzien wil
verwerven. Hij moet rijstvelden
en dorpen aanleggen en die uit
bouwen tot steden. Paleizen
bouwen en enorme feesten ge
ven scoren extra. Het spelbord
verandert continu. Leuk is dat
het geen 'plat' maar een fraai
vormgegeven driedimensionaal
spel isJava kost tachtig gulden
Weg met Barbie, Betty Spa
ghetty komt eraan. Meis
jes en moeders in Nederland
zien Betty wel zitten, zo blijkt
uit 'kwalitatief onderzoek' in
den lande. Als pluspunten noe
men ze de vriendelijke gezicht
jes van de poppen met hun slier-
tjeshaar, de vrolijke kleurtjes en
hippe kleren. De moeders waar
deren ook de hoge 'speelwaarde'
van Betty Spaghetty.
Achter Betty gaat een heus 'con
cept' schuil, genaamd 'Uit el
kaar, Door elkaar In elkaar'.
Rokjes, handen, schoenen, ar
men, benen en bovenlichamen
zijn onderling verwisselbaar. In
augustus duikt Betty op in de
winkelschappen in dozen met
twee exemplaren voor 49,95.
Wie haar nu al wil zien, kan de
pop op internet (www.bettyspa-
ghetty.com) bekijken.
Je hoef t geen tachtig te zij n
om onmiddellijk een déja
vu te krijgen bij het zien van
oude schoolwandplaten.
Neem bijvoorbeeld 'Behou
den Huys op Nova Zembla',
een feest der herkenning
voor iedereen die zonder in
ternet de lagere school heeft
doorlopen. De ijsbeer ziet er
nog net zo angstaanjagend
uit als jaren geleden. Het
Prentenkabinet Révalle in
het Gelderse monumenten
stadje Bronkhorst toont
tientallen oude schoolplaten
in een speciale verkoopex
positie. Is de schoolplaat nu
ineens gewild als schilderij
aan de muur? „Ja", bevestigt
woordvoerster Denise van
Reede-Smit, „zoek je iets
groots, dan zijn dit mooie en
relatief goedkope wandver
sieringen."
Voor prijzen die variëren van
zo'n honderdvijftig tot zes
honderd gulden sta je al met een
authentieke schoolplaat onder
de arm. De Noormannen voor
Dorestad, de drukkerij van
Plantijn in Antwerpen, een paar
vlinders of een kudde schapen
op de heide: de mogelijkheden
zijn legio.
Het Prentenkabinet Révalle is
gespecialiseerd in schoolplaten
over geschiedenis, biologie,
landschappen en ambachten.
De laatste platen zijn vaak de
duurste, omdat er veel vraag
naar is en er vrij weinig van ge
drukt zijn. Ze vinden hun weg
vooral naar bedrijven die een
link met het afgebeelde am
bacht hebben.
Voor particulieren is een stukje
nostalgie echter de voornaam
ste reden om tot aanschaf van
een schoolplaat over te gaan.
Van Reede: „Zo houdt men een
herinnering levendig. Ook krijg
ik hier veel mensen die een
schoolplaat voor hun kleinkin
deren kopen. Onder het motto:
'Jullie hebben internet, maar
wij hebben het op deze manier
geleerd'."
Révalle heeft sinds de jaren
tachtig een omvangrijke collec
tie schoolplaten opgebouwd.
„Ik heb ze nooit geteld, maar ik
schat dat het er een paar hon
derd zijn", zegt Van Reede. „Het
is een heel apart circuit. In het
begin dacht ik: wat moet ik met
die grote platen, maar ik ben er
toch mee doorgegaan." De
meeste platen koopt ze in op
beurzen, markten en bij parti
culieren. De spoeling wordt
echter steeds dunner. Veel
schoolplaten zijn weggegooid of
weggekaapt. „De platen van
Jetses bijvoorbeeld zijn niet
meer te vinden of veel te duur."
Van Reede beschouwt de
schoolplaten als ware kunstob
jecten. „Uitgever Wolters ver
bond bekende illustratoren als
Jetses en Isings aan zich. Noord-
hoff ging nog een stuk verder
met gevestigde kunstschilders
als Jan Sluijters en Hobbe
Smith. Rond 1920 al bood
Noordhoff de platen als kunst
object aan galerieën aan. Inge
lijst zijn ze namelijk heel erg
mooi. Maar ook de technische
kant trekt mij aan. Het zijn
prachtige litho's. Iedere kleur
moest apart worden gezet en ge
drukt. Heel ambachtelijk en be
werkelijk, vooral in de negen
tiende eeuw toen alles nog met
de hand gebeurde."
Schoolplaten - geplakt op kar
ton, op linnen aan de stok, als
zuivere steendruk en soms zelfs
tweezijdig - speelden meer dan
een eeuw lang een belangrijke
rol in het onderwijs. Ze worden
daarom wel beschouwd als de
voorloper van de schooltelevi
sie. Generaties groeiden er mee
op. Het doek viel pas met de
komst van audiovisuele leer
middelen.
Van Reede wijst op de grote pre
cisie waarmee voorwerpen,
planten en dieren werden gete
kend. „Alles was wetenschap
pelijk verantwoord, alles klop
te. Gegevens over kostuums,
interieur, eten en gereedschap
pen werden uit de literatuur ge
haald voordat men aan de slag
ging. Er werd in die tijd niet of
nauwelijks gereisd, er was geen
televisie of internet. Dankzij de
schoolplaten ging er voor de
kinderen een nieuwe wereld
open."
Jennifer Faasen
Expositie schoolwandplaten.
Te zien: t/m 15/7 Prentenkabi
net Révalle, Bovenstraat 12
Bronkhorst. Openingstijden:
woe t/m zo ll~17u.
vrijdag 22 juni 2001
Een ballerina met glazen bol in haar hand, op de catwalk: zo ziet
Serkan Sarier zijn modecollectie het liefst getoond.
Altijd weer die graatma
gere modellen met die
onpersoonlijke blikken op
oneindig. Heen en weer, heen
en weer op de catwalk. Het
kan ook anders, bewees Ser
kan Sarier tijdens de eind
examenshow van de Ko
ninklijke Academie voor
Schone Kunsten in Antwer
pen. Met echte ballerina's.
De danseressen, geleend van
het Koninklijk Ballet van
Vlaanderen, stalen de show
door de planken op spitzen op
en af te lopen op passende flar
den Zwanenmeer van Tsjai-
kovski. Sarier had ze gestoken
in alternatieve maar toch nog
gracieuze ballerina-outfits met
grillige ornamenten, te gebrui
ken als masker of waaier. Hun
sprookjesachtige aanwezigheid
op het podium van de Antwerp
se Handelsbeurs had als vreemd
neveneffect dat de traditionele
modellen, gestoken in stijlvol
satijn, zowaar iets lompigs kre
gen.
Aan dit met zeepbellen omlijste
sluitstuk ging een -voor Ant
werpse begrippen- vrij rustige
show van eerste- tot en met vier
dejaars studenten vooraf. Op de
nodige uitzonderingen na valt
er een favoriet silhouet te destil
leren uit de presentaties, met de
volgende kenmerken:
- jurk, of blouse/truitje met rok
- roklengte net onder de knie
- soepel om het ranke lijf vallen
de luxueuze stoffen
- merendeels effen dessins
- kleuren: goud, grijs, beige en
aardetinten (zwart is zo goed als
uit)
- lang, keurig op één lengte ge
knipt natuurlijk vallend haar
Wansmaak
Er zijn natuurlijk altijd dwarse
ontwerpers in spe die spelen met
wansmaak. Zo kan het gebeu
ren dat kniekousen, leggings en
lichtblauwe jaren-vijftig
pumps die zelfs op de markt niet
te grabbel liggen, bij de avant-
garde weer bon ton worden.
Vooral de schoenen, altijd hoog
gehakt en niet zelden gewapend
met zelfs naaldhak, maakten
menig meewarig glimlachje los
- temeer omdat er nogal eens een
hak op de catwalk bleef liggen.
Daar hadden de eerstejaars stu
denten geen last van. Traditie
getrouw presenteren zij hun
kleding met blootsvoetse mo
dellen. De experimenteerlust
spat er bij hen nog af; beertjes,
puzzelstukken, kuikentjes: al
die accessoires mógen nog, als
naweeën van hun jeugd. T\vee-
dejaars moeten zich houden aan
het maken van historische kos
tuums, wat altijd wonderfraaie
plaatjes oplevert. Dit jaar zat
daar ook een Hollandse kleder
dracht bij, met molenkraag.
Derdejaars leven zich uit in et
nische kostuums. En, vaste prik,
extra applaus krijgt het jonge
tje. Ditmaal is hij gestoken in
Nepalese kledij en wordt hij ge
dragen door twee 'onderdanen'
die een parasol boven zijn hoofd
houden.
Het zijn allemaal proeven van
technisch kunnen en historisch
inzicht. Daarna wordt het pas
echt menens: de student moet
een eigen richting, een eigen
smaak ontwikkelen. In het der
de jaar doet hij dat onder leiding
van Walter van Beirendonck, in
het vierde jaar heeft hij direc
teur Linda Loppa als begelei
der. Hoe zwaar de opleiding is,
kan alleen al afgelezen worden
uit het feit dat van de 54 eerste
jaars van vier jaar geleden er nu
slechts vier de eindstreep ge
haald hebben. Daar hoort dus
Serkan Seri er bij, die op zijn
zesde al wist dat dat hij in de
mode wilde. De andere drie zijn
Dzemal Mahmutovic, Keith
Hioco en Bart Vandebosch.
Mariene Dietrich
Vooral Bart Vandebosch impo
neert met zijn hechte collectie,
twaalf variaties op het klassieke
kostuum: korte rokjes, knielan-
gebandplooibroeken, jasjes met
revers tot op de navel. Hij com
pleteert het Mariene Dietrich-
beeld door een model een sigaret
te laten roken, een bolhoedje
scheef op het hoofd, in repen ge
sneden laarzen eronder. Niet
vernieuwend, wel verademend
tegenover al die niet altijd even
boeiende variaties op jurken,
rokken, blouses en truien met
rozetten.
En volgend jaar? Het wachten is
op, zoals Van Beirendonck zelf
al eerder verklaarde, het einde
van de mode. Allemaal naar de
plastisch chirurg, voor langere
benen of kleinere tenen, die
kant gaat het volgens hem uit.
Arme modellen.
Een ballerina showt de kleding van eindexamenkandidaat Serkan
Sarier.
Tweedejaars-studenten leven zich uit in historische kostuums.
foto's Thom van Amsterdam
Schoolplaten - geplakt op karton, op linnen aan de stok, als zuivere steendruk en soms zelfs tweezijdig - speelden meer dan een eeuw lang
een belangrijke rol in het onderwijs. foto Harry Verkuylen
