De wereld een skateboard
Jeroen Bosch is nog steeds van deze tijd
Creatieve
underground in
de Vleeshal
Zo'n print is natuurlijk wel kunst
s:
goed", vertelt Jenkins. „De kids
die de planken kopen kennen de
namen van de ontwerpers, maar
worden natuurlijk door de na
men van de skate-professionals
op hun spoor gezet. Uiteindelijk
zullen ze hun materiaal kiezen
omdat hun idolen het gebrui
ken. Daarbij gaat het niet alleen
om boards. The Girl Skateboard
Company maakt alles, dus ook
T-shirts, schoenen, adverten
ties, onze eigen websites, noem
het maar op. Via speciale maga
zines en video's houden de ska
ters in de straat bij wat hun ido
len doen. Ze zien de nieuwste
trucs en de nieuwste outfits. De
sterren verdienen hun geld dan
ook niet met het skaten zelf,
maar met de promotie erom
heen, bijvoorbeeld de ontwer
pen die wij maken."
Tegendraads
Rondom het skaten mag dan een
tegencultuur zijn ontstaan,
Jenkins erkent dat die minstens
zo kapitalistisch is als de Wes
terse samenleving waarvan
wordt afgeweken.Skaten is te
gendraads, maar niet zozeer
maatschappijkritisch. Het idee
van steeds nieuwe producten in
de markt zetten die de kids op
kosten drijven, zit er natuurlijk
in. Je zou kunnen zeggen dat we
dat mechanisme van het kapita
lisme gebruiken om creatief te
kunnen zijn. Enige nuancering
hoort daar wel bijDe compa
nies moeten wel uit de skatewe-
reld komen. Nike en Adidas pro
beren via overnames wel in die
wereld door te dringen, maar zij
zijn toch vreemd aan de skate-
wereld."
Jenkins vindt het een blijk van
erkenning dat The Girl Skate
board Company zijn kunnen
toont in de Vleeshal. Op de
vraag of het bedrijf ook kunst
maakt, houdt hij zich op de
vlakte. „Er werken mensen die
van de beste kunstacademies in
de Verenigde Staten komen.
Ook al kunnen ze in de ï-eclame-
wereld drie keer zo veel verdie
nen, als de topontwerpers iets
met skaten hebben, komen ze
liever bij ons. Of dat betekent
dat we kunst maken, is een
vraag die ik liever aan anderen
overlaat. Ik vind het grote be
lang van deze tentoonstelling
dat de gesloten wereld van het
skaten zich hier laat bekijken
voor wie maar wil. Dat zal het
begrip vergroten."
ErnstJan Rozendaal
Expositie: This is the flow door The
Girl Skateboard Company en Gyz
La Rivière Robert Rosenau, t/m 12
augustus in De Vleeshal in Middel
burg, open di t/m zo van 13-17 uur.
Tot en met 12 augustus is in Mu Art
Foundation in Eindhoven een expo
sitie met onder meer 236 skate
boards te zien. Museum het Domein
in Sittard toont tot en met 19 augus
tus werk van de Californische kun
stenaar/skateboarder Ed Temple-
ton. Vanavond donderdaggeeft dr
Iain Borden een lezing in De Vlees
hal over de relatie tussen skateboar
den, openbare ruimte en de stad.
Borden is directeur van het Archi
tectural History and Theory Depart
ment aan de Bartlett UCL en auteur
van het boek 'Skateboarding, Space
and the City'. Aanvang: 20.30 uur.
et mooie programmaboekje bij de tentoonstelling
This is the flow in de Vleeshal in Middelburg
begint met de beschrijving van de dag van een
skater. Om zes uur 's ochtends droomt hij van skateboarding,
op weg naar zijn werk valt hem een stoeprand op die hij nooit
eerder heeft gezien, tijdens lunchtijd gaat hij met zijn
skateboard het park in en 's avonds valt hem weer eens op
hoeveel skateboarding er op televisie te zien is. De
boodschap van het verhaaltje is duidelijk: een skater heeft
een aparte blik op de werkelijkheid. De bezoeker van de
Vleeshal kan zich de komende tijd in die manier van kijken
inleven.
donderdag 21 juni 2001
YTatuurlijk wordt in This is
IN thezine, zoals de titel van
het boekje luidt, niet de dag van
zomaar een skater beschx-even.
Het gaat duidelijk om een van
de medewerkers van The Girl
Skateboard Company, het
Amerikaanse bedrijf dat aan de
Middelburgse expositie heeft
meegewerkt. De vijf ontwerpers
die in de Vleeshal hun werk pre-
senteren zijn zelf skatei-s.
Wij zijn zo gelukkig dat we van
onze passie ons werk hebben
kunnen maken", zegt Andy
Jenkins, ontwerper voor de
twee grootste skateboard-ster
ren van The Girl Skateboax-d
Company: mede-opiichter en
eigenaar Rick Howard en Eric
Koston, op het ogenblik in ieder
geval commercieel gezien de
Skaten is tegendraads, maar niet maatschappijkritisch, het idee van steeds nieuwe producten in de markt zetten die de kids op kosten drijven, zit er natuurlijk in. fotografie Lex de Meester
nummer één van de wereld. Dat
maakt Jenkins tot de topont
werper van The Girl Skate
board Company. In Middelburg
fungeert hij als projectleider
Over de manier waarop skaters
naar de werkelijkheid kijken,
vertelt Jenkins:„Ik kijk naar ar-
chitectuxxr als een skater. Welke
mogelijkheden biedt een ge
bouw mij om skatetrucs uit te
halen? Een bankje in een park is
voor de meeste mensen iets om
op te zitten, de skater vraagt
zich af wat hij er met zijn skate-
board op kan. Skaters zijn ook
buitengwoon geïnteresseerd in
lege zwembaden. Die zijn
's winters een paradijs om in te
stunten."
In een paar zinnen typeert Jenk
ins de skater als iemand met een
aparte blik op de wereld en - als
gevolg daaivan - als iemand die
dingen doet die afwijken van
wat als normaal wordt be
schouwd.
Daardoor is de afgelopen tien
jaar i'ond het skateboarden een
eigen cultuur ontstaan, een ui
terst creatieve underground,
met wex-eldwijde vertakkingen.
Overal ter wereld hei'kennen
skaters elkaar. Ook al zouden ze
eikaars taal niet spreken, dan
hebben ze nog altijd een ge
meenschappelijke beeldtaal.
Vandaar dat de vijf ontwerpers
van The Girl Skateboard Com
pany zonder enige moeite sa
menwerken met de Rotterdam
se kunstenaars Gyz La Rivière
en Robext Rosenau. Ook zij zijn
skatex-s. In de Vleeshal hebben
La Rivière en Rosenau een in
stallatie gebouwd waarin ge
bruikte skateboardmaterialen
zijn verwerkt. Schoenen,
Slijtage
T-shiits, (delen van) planken,
wieltjes; op een geordende ma
nier zijn ze op grote, bewegende
panelen bevestigd. Dat zorgt
niet alleen voor een esthetisch
beeld, de slijtage vertelt een ver
haal. Onderdeel van het kunst
werk is een stellage met monito
ren waarop filmbeelden te zien
zijn die iets met skaten van doen
hebben. Met hun installatie
hebben La Rivière en Rosenau
hun persoonlijke geschiedenis
van het skateboarden vormge
geven.
De ontwerpers van The Girl
Skateboard Company hebben
voor een andere invalshoek ge
kozen. Hoewel deze fabriek zich
de afgelopen tien jaar heeft op
gewerkt tot de meest gezagheb
bende en px'estigieuze in de ska-
tewereld - zeg maar de Nike van
het skaten - zijn Jenkins en zijn
companen niet bezweken voor
de verleiding een overzicht te
geven van wat ze allemaal al
hebben gedaan. Speciaal voor
de Vleeshal hebben de vijf ont
werpers (naast Jenkins gaat het
om Rob Abeyta, Tony Larson,
Michael Leon en Andy Mueller)
ieder twee nieuwe skateboards
ontworpen, één voor elk van de
skate-professionals voor wie ze
dooi-gaans ontwerpen. De tien
skateboards vormen The Vlees
hal Series, en worden later dit
jaar door The Girl Skateboard
Company gewoon in productie
genomen.
Specialisatie
Elke ontwerper heeft in de
Vleeshal zijn eigen tafel gekre
gen, aan weerszijden waarvan
een reeks skateboard-ontwer
pen is gestapeld, met die van
The Vleeshal Series bovenop.
De tafel zelf biedt ruimte voor
documentatie over het ontwer
pen en het bedrijf dat daarin is
gespecialiseerd.
„De ontwerpers kennen de ska
ters waarvoor ze ontwerpen erg
van een skateboard toch gewoon kijken naar de mooiste print. Vol
gens mij is het wel kunst. Als je zoiets kunt ontwerpen is dat net zo
iets als liet maken van een schilderij."
Het skaten is zelf een kunst, vindt Jeroen van Sluis, een van de initi
atiefnemers voor het Skatepark Middelbxxrg. Ook hij loopt rond op
de opening van de expositie. De serieuze aandacht voor een 'onder
gewaardeerde' cultuur als het skaten bevalt hem wel, hoewel hij die
ook een beetje hypocriet vindt. „Het skatepark heeft een subsidie
aanvraag ingediend in het kader van cultuurparticipatie. Dat is af
gewezen, want skaten zou geen cultuur zijn maar sport. Dan is het
wel een beetje wrang als je ziet dat zo'n dik gesubsidieerde cultuur-
tempel als de Vleeshal uitgerekend over skaten een tentoonstelling
maakt. Dan worden de hoge cultuur en die van de straat toch niet
gelijk gewaardeerd."
Maar dat een zo gerenommeerd Ameiïkaans skatebedrijf meewerkt
aan zo'n mooie expositie die px-aktisch om de hoek is ingericht, is
natuurlijk mooi meegenomen. „In Middelburg of all places", zegt
Max-quez verbaasd. „Dat is toch een beetje the middle of nowhere. Je
zou zoiets eerder in Amsterdam of Rotterdam vexwachten. Te gek
dat het hier is. Die Vleeshal zal ik toch eens wat beter in de gaten
gaan houden."
Dennis Marquez (24) uit Middelburg is één keer eerder in de
Vleeshal geweest. Niet bij een tentoonstelling van kunst, maar
één over reptielen. Via internet is hij de expositie over het skate
boarden op het spoor gekomen. „Als skater mag je dit niet missen."
Zijn outfit - rood baseball-petje, skateboard op de rug, rugzak eron
der - laat er geen misverstand over bestaan. Marquez is een fanatiek
skater. Op de opening van de expositie valt hij op tussen het publiek
en toch ook weer niet. Het is namelijk druk en door de Vleeshal be
weegt zich een mix van het - wat oudere - kunstpubliek en een nieu
we doelgroep - jongeren die duidelijk iets met skaten hebben. „Ik
vind het wel gaaf", zegt Marquez. „Ik denk dat het goed is dat de
mensen zich eens in de wex*eld van het skaten verdiepen. Dan krij
gen ze een andere kijk op ons. Voor de meeste mensen zijn skaters al
leen maar lui die overlast vei'oorzaken, nu kunnen ze de andere kant
eens zien." Zelf kijkt hij ook zijn ogen uit. „Ik vind het mooi om te
zien hoe al die producten worden ontwikkeld." Volgens Marquez
valt het in de skatewereld wel mee met de hype rond de artikelen van
The Girl Skateboard Company. „Het is natuxirlijk wel de top. Zij
hebben het team met de beste pro's. Maar het is niet zo dat wanneer
een van die sterren een nieuw board introduceex-t, iedereen dat me
teen wil hebben. Ik denk dat de meeste mensen bij het aanschaffen
tel, Jeroen Bosch is een schilder en leeft
nu in Den Bosch. Hoe zou hij dan schil
deren? Als Jackson Pollock, intuïtief met
weinig aandacht voor compositie? Als Lu
bbert, nxet demonische, verwrongen we
zens? Of als zijn plaatsgenoot J. C. J. Van-
derheyden, streng en helder, geobsedeerd
door de waarneming? De hypothese geeft al
aan dat haast een onzinnige onderneming is
om hedendaagse kunstenaars te laten rea
geren op het werk van Bosch.
Bosch leefde in de Middeleeuwen en jxüst
aandat simpele gegeven ontleent zijn werk
sen groot deel van zijn kracht. Juist omdat
de innerlijke drijfveren, de moraal en mys
tiek van Bosch niet meer zij n terug te halen,
tsBosch een van de meest tot de verbeelding
prekende figuren uit de kunstgeschiedenis.
^er gelegenheid van het achtste eeuwfeest
van Den Bosch in 1985, gaf de stad aan dei-
oen hedendaagse kunstenaars de opdracht
^n visie te geven op het onvindbare mid
denpaneel van Boscfx' De Zondvloed waar
van delwee zijpanelen zich bevinden in Mu
seum Boijmans van Beuningen. In 1985
Werd deze expositie getoond in Het Kruit-
Nu, ter gelegenheid van het Jeroen
h jaar, heeft het Kruithuis de werken
René Daniels: Zondvloed.
uit de archieven gehaald en geplaatst in het
Muziekcentrum in Den Bosch.
Geënt op Bosch is het derde deel in het expo
sitie-drieluik dat Het Kruithuis brengt ter
ere van Bosch. Eerder ging in het Zwanen-
broedershuis Bizar Realisme van start, ter
wijl divex'se kunstenaars langs de oevers
van de Groote Stroom een interpretatie van
Bosch' Tuin der Lusten neerzetten.
Afmelders
Destijds hadden de kunstenaars de nodige
bezwaren om zich zomaar aan Bosch te wa
gen. Slechts een van de ge vraagden (Rob
van Koningsbruggen) zei meteen ja, enke
len meldden zich meteen af. Tot die afmel-
dei-s behoorde ook Pieter Laurens Mol die
schreef dat zo'n onderneming grote kans
liep een soort revue te worden waar 'deelne-
mers hun patenten op het gestelde onder
werp toepassen'. Mol trok overigens zijn af
wijzing later weer in.
Terecht heeft Het Kruithuis deze expositie
nu weer uit de kast gehaald. Want in het
drieluik is dit toch, ondanks de wat moeiza
me presentatie in het Muziekcentrum1, de
krachtigste expositie. Ondanks het feit dat
de expositie ruim vijftien jaar geleden is ge
maakt met voornamelijk conceptuele kun
stenaars, heeft ze weinig aan actualiteit in
geboet. Waarschijnlijk komt dat omdat Els
Hoek en Sjarel Ex, destijds curatoren, kun
stenaars hebben uitgezocht die niet gefor
ceerd op zoek gingen naar het wezen van
Bosch, maar veeleer naar wat De Zondvloed
voor hen betekende.
Neem René D aniels (1950), inmiddels na een
hersenbloeding helaas weggevallen uit de
voorhoede van Nederlandse kunstenaars.
Lang dacht hij na, hield de curatoren aan
het lijntje over zijn deelname en kwam ten
slotte met een schilderij dat op het eerste ge
zicht niets met Bosch, maar alles met Da
niels te maken heeft. Hij toont gewoon weer
zijn handelsmerk: het vlinderdasmotief.
Maar bij nadere beschouwing is deze vlin
derdas ook een drieluik waarbij het mid
denpaneel een soort deur lijkt waaruit de
schilder kan ontsnappen. En het likje verf
op de voorgrond, is dat een verwijzing naai
de berg Ararat waarop de ark van Noach
uiteindelijk vastliep? Mysterieus, ongrijp
baar en in die zin dicht bij Bosch.
Ook het werk van Jan Dibbets (1941) is ui
terst sterk. Aanvankelijk wilde Dibbets het
middenpaneel inruimen voor zijn grote
held, de kerkinterieurschilder Saenredam.
Een provocatie waar hij later weer van af
zag. In plaats daarvan nam Dibbets de twee
zijpanelen in zwart-wit en op hun kop in
zijn werk op. Een foto van een grijze bodem
met sliertjes zeewier en wat rietstengels
vormt nu een middenpaneel en warempel,
de associatie met de zondvloed is daar.
Zoektocht
Andere kunstenaars zoeken Bosch elders. In
materiaalgebruik (Mol, Van Koningsbrug
gen), in symboliek (Lucassen), tei*wijl Kan
telberg Bosch' compositie probeerde te ab
straheren. Niet al het werk is even duidelijk
en helder, maar de zoektocht is intex-essant
genoeg.
Nog interessanter zou het wellicht zijn ge
weest om vijftien jaar na dato kunstenaars
van nu te vragen. Dat zou ongetwijfeld een
aantal interessante installaties en video's
hebben opgeleverd.
Gerrit van den Hoven
Geënt op Bosch met René Daniels, Jan Dibbets,
Ger van Elk, JCJ Vanderheyden, Lucebert, Peter
Kantelberg, Rob van Koningsbruggen, Lucassen,
Arno van der Mark, Pieter Laurens Mol, Jan Pe
ter Kars Persoon, Peter Struycken, Carel Visser;
te zien in het Muziekcentrum in Den Bosch (Prins
Bernhardstraat 61), open van di t/m zo 13-17 uur.
