Toerist logeert straks in
luxe kamer op boerderij
Kinderen gaan lekker mee de boomgaard in
Aankomst op Ellis Island
Viseters in Grevelingen
dagen onderzoekers uit
in d'n boögerd
In 1998 is het project Vitaal Platteland begonnen. Een initia
tiefvan alle partijen die betrokken zijn bij het platteland. Be
doeling is de vernieuwing in het Zeeuwse buitengebied impul
sen te geven. Daar is ook geld voor beschikbaar. Na een lange
aanloop krijgt het project in de praktijk gestalte. Allerlei
ideeën komen tot uitvoering. In Buitengebied wordt aan
dacht besteed aan concrete plannen. In deze aflevering gaat
het over het project Zeeland Logies van de Zuidelijke Land
en Tuinbouw Organisatie en het Bureau voor Toerisme Zee
land, in samenwerking met Horeca Nederland.
woensdag 20 juni 2001
Peter Parée van het project Zeeland Logies van de ZLTO: „Het gaat hier echt om topklasse, vergelijkbaar met een vier- of vijf sterrenhotel."
foto Dirk-Jan Gjeltema
In klederdracht zijn ze op de
foto gezet. Twee Zeeuwse
vrouwen die rond 1900 in Ame
rika aankwamen. De PZC is op
zoek naar het verhaal achter de
ze zwart-wit foto.
Marja de Lange uit Ouwerkerk
nam de foto als ansichtkaart
mee naar Nederland. Ze was op
uitnodiging van een vriendin in
New York en bezocht een ten
toonstelling op Ellis Island.
Tussen 1892 en 1954 kwamen
meer dan twaalf miljoen immi
granten aan op Ellis Island. Op
het eiland voor de kust van New
York werden ze uitgebreid me
disch gekeurd. Immigranten die
er bijzonder uitzagen werden
gefotografeerd. Het voormalige
immigratiestation is sinds 1990
een museum. Foto's van bijzon
dere immigranten worden als
ansichtkaarten verkocht. De
Lange nam de kaart mee omdat
de twee vrouwen onmiskenbaar
Zeeuws zijn. Over hun achter
grond geeft de ansichtkaart
geen uitsluitsel. Op de achter
kant staat enkel 'Many styles
and varied customs wei'e brou
ght to the new world'.
Oorijzers
Op de ansichtkaart staan twee
vrouwen in klederdracht. De
jongste vrouw links op de foto
houdt een kindje vast. De dracht
van de vrouwen is volgens ken
ners Zuid-Bevelands en protes
tants. Tiny Polderman, auteur
van Het Zeeuwse kostuum door
de eeuwen heenherkent de her
komst van de vrouwen aan de
muts en de oorijzers. Polderman
denkt de afbeelding in het begin
van de twintigste eeuw is ge
maakt.
De redactie van de PZC is op
zoek naar het verhaal achter de
foto. Wie zijn de vrouwen en het
kindje op de foto en wat is er van
ze terecht gekomen. Reacties
kunt u sturen, faxen of mailen
naar: PZC, Postbus 18,4380 AA
Vlissingen, fax: 118-470102, e-
mail: redactie@pzc.nl.
Een aansprekende naam
moet nog worden ver
zonnen; de werktitel is Zee
land Logies. Maar dat er een
gat in de markt kan worden
ingevuld, daarvan zijn de
initiatiefnemers ZLTO en
Bureau voor Toerisme over
tuigd. Logiesaccommodatie
van topkwaliteit bieden op
de boerderijSamen met be
staande hotels zorgen voor
een vernieuwing van de
kleinschalige logiesmoge-
lijkheden op het Zeeuwse
platteland. Als het meezit
kunnen begin 2003 de eerste
veel-sterren gastenverblij
ven op een aantal hoeves ge
opend worden.
Het idee is niet nieuw. Elders
in het land blijkt het een
succes te zijn, zoals de Boeren-
kamer in het Noord-Hollandse
Waterland, de Pronkkamer in
het noorden van Friesland en
Groningen, de Goei Kamer en
Open Haard Herbergen in
Noord-Brabant. Nieuw aan het
Zeeuwse model is dat de exclu
sieve overnachtingen (met ont
bijt) bij de boeren een keten op
het platteland moeten vormen
met de reguliere horeca. Een sa
menwerking die de kwaliteit, de
marketing, de boekingen, en
dergelijke, ten goede komt en
uiteraard in het voordeel is van
de rust zoekende toerist.
Het Zeeland Logies is geen con-
cxxrrentie van de al aanwezige
logiesmogelijkheden, beklem
toont Peter Parée, projectleider
bij de ZLTO. „We maken iets
wat er niet is, we concuxreren
dus ook niet met het bestaande.
Het gaat hier echt om topklasse,
vergelijkbaar met een vier- of
vijf stexrenhotel. Het tarief is er
ook naar: rond 100 gulden per
persoon per nacht. Het kan al
leen maar een meerwaarde op
leveren. Er zullen best punten
zijn die we met de horeca moe
ten afstemmen; we streven er
juist naar elkaar niet in de wie
len te rijden."
Van de boeren die deelnemen in
het project - er is een twaalftal
serieuze gegadigden uit heel
Zeeland - wordt heel wat ge
vraagd, zegt Parée. „Het bete
kent dat ze een flinke investe
ring moeten doen. Het inrichten
van een kamer kost meer dan
70.000 gulden. Als een boer een
trekker aanschaft, weet hij wat
hij krijgt en wat het rendement
is. Dat is voor hem bij aanvang
van Zeeland Logies nog moex-
lijk in te schatten, maar hij moet
er gewoon de mogelijkheden
voor creeëren. Toen we er voor
het eerst over spraken was er
veel enthousiasme. Dat deed
me goed. We hebben gezegd:
we kunnen verder met het pro
ject."
Een boer die meedoet, kan niet
voor een dubbeltje op de eerste
rang gaan zitten. De lat wordt
voor de promotie,Het moet be
kend worden en overkomen bij
de consumenten", stelt Parée.
Daarom vindt hij een lokkende
formulenaam - die lekker
bekt en meteen duidelijk maakt
waar het om gaat - ook erg be
langrijk.
Stuurgroep
Nu er duidelijkheid is over de
subsidies, kan het project ver
der op poten worden gezet. Er
moet een concreet plan van aan
pak worden gemaakt, waarvoor
Rob Ruitenberg bij de ZLTO als
projectleider verantwoordelijk
wordt. Ook komt er een stuur
groep die de voortgang en kwa
liteit bewaakt. Pai'ée schat dat
er met bouwkundige aanpassin
gen al gauw zo'n negen maan
den gemoeid is. De regels voor
de x-uimtelijke ox'dening kunnen
een knelpunt zijn, zo is in Bra
bant wel gebleken. Zeeland
heeft pas een streekplanherzie
ning voor Nieuwe Economische
Dragers in het buitengebied
vastgesteld en daar past Zee
land Logies prima in. Dat is een
pluspunt.
Het project is niet verzonnen
omdat de ZLTO zich xneens wil
opwerpen als belangenbeharti
ger van de toeristische sector.
Integendeel, bedoeling is juist
op te komen voor de boeren en
bij te dragen aan vernieuwing
ten plattelande. Ondanks de ho
ge investeringen die met de staxi
gemoeid zijn, kan Zeeland Lo
gies voor een aantal agrarische
ondernemers een zinvolle aan
vulling zijn op het inkomen uit
de gebruikelijke bedrijfsvoe
ring. En het platteland krijgt er
een nieuwe impuls door. Parée:
,Je zit in een omgeving waar on
dernemers rondlopen die erg
kostenbewust zijn. Die zullen
eerst wat tegengas geven. Maar
aan het eind van het project
moet een nieuwe groep aspi-
rant-ondernemei-s klaar staan
om in te haken."
Rinus Antonisse
hoog gelegd. Het gaat niet al
leen om de landschappelijk
aantrekkelijke omgeving en een
vriendelijke gastheer en -
vrouw. De inrichting van de lo
giesaccommodatie moet echt af
zijn. Weliswaar geen bubbel
bad, maar toch zeker een krui-
denkuip. Gemikt wordt op het
segment van de markt waarin
mensen zitten die voor iets bij
zonders graag wat meer beta
len. Als het meer van hetzelfde
wordt, dan is het project in feite
mislukt, blijkt uit Parées toe
lichting. „Niet broddelen. Het
moet net zo glimmen als een
nieuwe trekker. Je moet platte
landsontwikkeling professio
neel aanpakken.
Bij Vitaal Platteland Zeeland is
aangeklopt voor financiële
steun, de hoogste bijdrage die
tot nu toe vergeven is. De totale
kosten van het project zijn over
een periode van drie jaar becij
ferd op bijna 2,5 miljoen gulden.
Gerekend wordt op subsidies
van ongeveer 1 miljoen; het be
drijfsleven zelf moet 1,5 miljoen
opbrengen, waarvan ruim 1 mil
joen bestemd is voor investerin
gen op de agrarische bedrijven
en in hotelkamers. Ook wordt
flink wat geld uitgetrokken
De fuut, de middelste zaag-
bek en de aalscholver in het
Grevelingenmeer plaatsen on
derzoekers voor raadsels. Het
zoutwatermeer tussen Schou-
wen-Duiveland en Goeree-
Overflakkee is in Zuidwest-Ne
derland verreweg het belang
rijkste gebied voor onder meer
deze visetende vogels. De afge
lopen jaren heeft zich bij futen,
zaagbekken en aalscholvers een
verloop in aantallen voorge
daan dat zich niet goed laat ver
klaren. Meer onderzoek is nood
zakelijk.
In de wintei-periode is het Gre
velingenmeer zeer in trek bij de
fuut en de middelste zaagbek.
De laatste jaren zijn de aantal
len van beide soorten evenwel
afgenomen. Opvallend daarbij
is dat het aantalsverloop ook
een ander seizoenspatroon te
zien geeft.
Evenals in de jaren ex-voor bi
vakkeerden in december 1999
tienduizend futen in het Greve
lingenmeer. In eerdere zachte
winters bleven de aantallen tot
febx-uari op dit niveau. In de
winter 1999/2000 daalde het
aantal futen evenwel sterk: in
januari werden er nog slechts
ruim duizend geteld. De vele
duizenden verdwenen vogels
doken ook niet elders in de Del
tawateren op. Ook de afgelopen
winter toonde een afwijkend
beeld. In december 2000 waren
er bijna geen futen, in januari
2001 ongeveer 5000 en in febru
ari 1500.
Ook het seizoensverloop van de
middelste zaagbek lijkt de laat
ste jaren te zijn veranderd. Bo
vendien is het maximum aantal
dat van deze vogels in een win
terseizoen wordt aangetroffen,
beduidend lager dan vogelon
derzoekers gewend waren. On
der de overige visetex-s valt
vooral de aalscholver op. Deze
soort scoorde in de winter van
1999/2000 het laagste seizoen
smaximum sinds het midden
van de jaren 80.
Fuut
Tegenover dit alles staat dat een
andere viseter die voornamelijk
in het najaar talrijk voorkomt,
de geoorde fuut, nog steeds in
aantal toeneemt.
Een duidelijke verklaring voor
de verschuivingen in de aantal
len visetende vogels is moeilijk
te geven. Het Rijksinstituut
voor Kust en Zee (RIKZ), dat de
ontwikkelingen in het Greve
lingenmeer volgt, acht het voor
de hand liggend dat de verande
ringen een gevolg zijn van een
veranderd of verminderd voed
selaanbod. Onderzoek van ont
wikkelingen in de visstand kan
mogelijk meer inzicht verschaf
fen.
Ook op en in de bodem van het
Grevelingenmeer doen zich wij
zigingen voor. Het groot zee
gras, dat zich na de sluiting van
de Brouwersdam sterk ontwik
kelde, is op zijn retour en er is
een sterke achtemitgang van
slakachtigen en een aanzienlij
ke toename van wormen. Vol
gens de onderzoekei-s wijzen de
waargenomen veranderingen
niet eendxxidigin een bepaalde
richting.
Spuisluis
Voor opkomst en verdwijnen
van groot zeegras ligt de verkla
ring zonder veel twijfel in het
zoutgehalte in het meer: verzoe-
ting na de afsluiting en terug
keer naar zout na de ingebruik
name van de spuisluis in de
Brouwersdam. Ze houden er re
kening mee dat een verschui
ving plaatsheeft in de px-oductie
van organisch materiaal. Moge
lijk speelt de bodem daarin een
minder belangrijke rol en neemt
de betekenis van de primaire
productie in het water toe. Ook
dat vergt nader onderzoek. Het
RIKZ concludeert in elk geval
dat het tussen dijken opgesloten
zoutwaterecosysteem van het
Grevelingenmeer kwetsbaar is.
Ben Jansen
Riek (53) en Adri (58)
Hoogstrate telen op tien
hectare bij Kloetinge, in
een maatschap met doch
ter Arianne (30), appels,
peren en pruimen. In het
dorp verkopen ze de eigen
producten plus groenten
vanuit de schuurvan hun
boerderij aan de Zomer-
weg. Elke week klappen ze
uit de boomgaard.
Adri en Riek zijn een lang weekeinde
naar vrienden in Duitsland en Ari
anne neemt de zaken waar. „Hoe graag
hij ook die mensen opzoekt, mijn vader
is met pijn in zijn hax-t vertrokken. Ze
zijn namelijk begonnen met bouwen en
daar had hij wel bij willen zijn. Je ge
looft trouwens je ogen niet: alle ver
harding is inmiddels aangebracht, zo
dat je al kunt zien waar alles komt te
staan."
Het nieuwe bedrijf aan de Oostmolen
weg is de directe aanleiding geweest
voor Arianne om bij haar ouders in de
zaak te gaan. „De puzzel viel ineens in
elkaar op het moment dat ik besloot
mijn baan bij de Spar in Colijnsplaat
op te zeggen vooreen plaats in de maat
schap. Mijn ouders moesten eigenlijk
het bedrijf wel verplaatsen omdat alles
wat met de teelt te maken heeft - spuit-
spullen, gereedschappen, bescher
mingsmiddelen - niet meer middenin
een woonkern kan worden gehand
haafd. Maar zonder bedrijfsopvolger
en boven de vijftig is het niet zo makke
lijk om daar toestemming voor te krij
gen. Dus vroegen ze het mij.
Een jaar of tien geleden, toen ik van het
middelbaar nxiddenstandsonderwijs
kwam, hadden ze het niet hoeven vra
gen. Toen had ik het niet gedaan. Maar
ik heb jaren in de Jan Bruins-super-
markt in Goes gewerkt, in de groenten
en in de kwaliteitsbewaking, en daar
na bij de Spar in Colijnsplaat. Ik had
het overal erg naar mijn zin, maar met
twee kinderen trekt een zelfstandig be
staan ook wel. Voor mijn ouders bleek
het de oplossing, want nu kunnen ze
aan de Zomerweg blijven wonen en de
groentewinkel gewoon daar voox*tzet-
ten.
Voor mij is het goed omdat ik door mijn
achtergrond en door mijn ervaring in
het bedrijfsleven geen vreemde ben in
de fruitwereld. En dan mijn kinderen:
je kunt niet vrijer en mooier opgroeien
dan middenin een boomgaard. Bij dit
werk hoef ik ze niet voortdurend in een
dagverblijf onder te brengen. In de
pluk, als het mooi weer is, gaan ze lek
ker mee. Net als ik vroeger. Daar komt
nog bij dat mijn vader op een leeftijd is
dat ik nog veel van hem kan leren."
Arianne begint in september aan een
part-time fruitteeltopleiding bij de
Groene School in Goes.
Voor de collega's is het nog even wen
nen, een vrouw als bedrijfsopvolger.
„Je merkt er haast niets van maar bij
de schuurbijeenkomsten ben ik wel el
ke keer de enige vrouw. Ik zie dat ze
telkens hun best doen om me niet te be
handelen als een echtgenote die mee
komt maar na het vaktechnische ge
deelte merk ik toch dat ze moeten
wennen. Alle collega's krijgen een pils
je in hun handen gedrukt en aan mij
vragen ze: 'Fris of ook een pilsje?'
Grappig!"
In de boomgaard gaat het werk gewoon
door en ook in de schuur is het druk.
„Het loopt op het ogenblik storm voor
fruitmanden. Nee, niet voor vaderdag
maar meer voor zieken en voor verjaar
dagen. Er zit een hoop werk aan, maar
wel leuk werk. Het plaatsje voor de
schuur ontwikkelt zich plotseling als
een terrasje. Daar staan drie plastic
stoelen en een boomstronk en vorige
week zaten die voortdurend vol. De
mensen komen om een ijsje: een vader
met een dochter, die leert skeeleren,
twee dames uit verzorgingshuis Rand-
hof, allebei met een rollator en mensen
op de fiets. Het is ineens druk en de cor-
netto's vliegen de diepvries uit."
Mieke van der Jagt
