Zelfs het bolletje ijs is er duurder
55
Knokke-Heist
Badplaatsen aan de Vlaamse kust
PZC
zaterdag 16 juni 2001
Zonnen op het strand, wanneer de omstandigheden zich daarvoor lenen.
De Vlaamse kust heeft in
Nederland niet zo'n goe
de naam. Het is niet meer dan
een smalle strook zand van 67
kilometer lengte waar een
enorme hoeveelheid van flats
en appartementencomplexen
tegenaan is gekwakt. Zee en
land worden gescheiden door
versteende zeeweringen,
waarop talloze neringdoen
den hun brood proberen te
verdienen. Groen is spaar
zaam en waar nog wat natuur
over is, kruipen campings en
recreatieparken langzaam
maar zeker verder om het
laatste stukje duinpan te ver
overen.
Dat beeld is niet geheel te
recht. De Vlaamse kust biedt
meer dan het Antwerpen of
Brussel aan zee, boulevards en
winkelstraten. De dertien
Vlaamse badplaatsen onder
scheiden zich van elkaar in
sfeer en aankleding, maar ook
in toeristisch -recreatief aan
bod. De komende weken
brengt de PZC in een reeks ar
tikelen de Vlaamse kust in
beeld. Vandaag aflevering 1:
Knokke-Heist.
Zelfs de boulekes bij de ijscoman kosten beduidend meer dan in de buurbadplaatsen.
Enkele jaren geleden
sprak burgemeester
Leopold Lippens, de machti
ge burgemeester van het
mondaine Knokke-Heist de
ban uit over de f rigo-boxtoe-
risten. Zij waren niet wel
kom in zijn stad. Ze verteer
den weinig, namen de
parkeerplaatsen in en lieten
alleen hun afval achter als ze
weer naar huis vertrokken.
Lippens zijn oprisping viel
slecht in de Vlaamse media,
maar was best besteed aan
de trouwe Cnoc-le Zoute-
gangers, de eigenaren van de
peperdure villa's in de chi
que meest noordoostelijke
wijk van de badstad. Ook zij
wilden de stad exclusief
houden voor de beau monde
van Antwerpen en Brussel.
De meeste winkeliers in de
lange Lippenslaan in het
centrum van Knokke zouden op
deze winderige lentedag best
wat meer frigobox-toeristen
voorbij willen zien komen. Het
zomerseizoen maakt een valse
start. De zon laat het afweten en
een noordwester wind giert
door de straten.
De laan staat vol goed onder
houden en duur blik. BMW's
voeren de boventoon, afgewis
seld door Benzen, Porsches,
Lexussen, Jags en enkele Mase-
rati. De betere stand van de Bel
gische grootstad parkeert hier
vlak aan zee in de weekeinden
de bolides. Tussen de in het
Frans kakelende Knokkegan-
gers vallen de hoog-Nederlands
sprekende toeristen in hun gele
en blauwe regenpakken uit de
toon. Ze wandelen etalage-lik
kend 'kijk pap, slippertjes voor
500 piek' richting Zeedijk.
De winkels (1500 in getal) heb
ben ook wat te bieden. Alle grote
namen, alle modehuizen, Versa-
ci, Dior, Armani, Ferré... alle
dure schoenen. De delicatessen-
winkels offreren Ardeense ham
die hier duurder is dan elders in
het Vlaamse achterland. Zelfs
de boulekes bij de ijscoman kos
ten beduidend meer dan in de
buurbadplaatsen. Het heeft iets
misplaatst, maar ach, c' etait
Cnoc-le Zoute, het is Knokke.
Heist ligt er wat mistroostig bij.
Weinig mensen op straat, vrij
veel verkeer doch. In de Kust-
laan schuiven de auto's rustig
richting Albertplein, Knokke.
Bij elke zijweg ranselt de zee
wind de bolides. Op het centrale
plein geen madammen in een
bontjas zoals in de winter en
geen 'schone wuufkes' zoals in
de zomer. Jonge gezinnen, in
verkeerde kleding (overjassen)
op even verkeerde terreinfiet-
sen, bonken tegen de wind op.
Er is geen lol aan. Via de Zeedijk
racen ze -wind in de rug - terug
naar hun appartement dat de
statige Engelse naam Richmond
(of Henley of Sandringham)
draagt. Klasse wordt tenslotte
in een naam gevangen.
Fabeltje
Ruim honderd jaar geleden was
Knokke niets. Het verhaal dat
Knokke in de 9de eeuw gesticht
zou zijn door een Iers monnik
met de naam Guthago, die het in
Cnoc erg naar zijn zin zou heb
ben gehad, doet daar niets aan
af. Het is een fabeltje om de stad
iets te geven wat het ontbeert.
Geschiedenis. Nee, wat nu
Knokke-Heist is, was anderhal
ve eeuw terug een zanderige,
winderige uithoek van West-
Vlaanderen. De Oosthoek ge
naamd. Wat witte boerderijtjes
in een groen laagland met een
slechte afwatering. Badplaat
sen kende het 19de eeuwse Bel
gië niet. Alleen het verre Spa
gold als een badplaats, maar
dan zonder zeewater. Het waren
de Britten die de geneugten van
het zeebad exporteerden naar
het continent. Onder koningin
Victoria bouwden de Engelsen
hun zomerparadijzen Brighton,
Eastbourne en het statige Bour
nemouth. Later kwamen daar
nog Blackpool en Scarborough
in het hoge noorden bij voor de
lagere klassen.
Waar de veerboot uit Engeland
aankwam, ontwikkelde zich het
eerste strandtoerisme in België
en wel in Oostende. Blanken-
berge en Heist volgden, maar
zonder haast. Begrijpelijk ook,
want zomaar in de Noordzee
stappen, dat kon niet, mocht
niet. Daar moest voor betaald
worden. In Knokke zelfs tot
1960!
Het lage land in de uithoek werd
in de 17 de eeuw grotendeels
veroverd op de zee. Het Zwin -
ooit een machtige zeearm tot in
de mooie stede Brugge - was
volledig verzand en het enige
wat de polderboeren moesten
doen, was er zorg voor dragen
dat bij extreem hoge waterstan
den de zee niet meer over de ho
ge schorren golfde. Dijken
werden aangelegd, afwate
ringssystemen werden gegra
ven en de Zwinpolders kregen
een agrarische functie. Veel
bracht de zilte grond niet op.(En
nog niet, bij de boerderijtjestus-
sen het Zoute en Retranchement
lopen vooral paarden, heel veel
paarden). In 1830, toen België
zich een koninkrijk mocht noe
men, woonden er in de gehuch
ten in de Zwinpolders amper
200 keuterboeren.
Op het eind van de 19de eeuw
raakte het lege land achter duin
en dijken in trek bij kunste
naars. James Ensor, Alfred Ver
wee en andere kwamen en na
men hun ezel mee. Ze huurden
een oud molenaarshuisje en be
sloten een 'cercle des artistes' op
te richten. Het was in die tijd dat
de kunstenaarskring ook haar
opdrachtgevers - de nieuwe rij
ken - naar de polders lokte.
De mannen met geld, die gezien
hadden hoe statig de Britse bad
plaatsen waren, die ook al in het
verre zuiden van Frankri j k in de
zon gezeten hadden en die in de
gaten hadden dat ook in België -
in Oostende - de zee vakantie
gangers begon te trekken, sta
ken de koppen bijeen en beslo
ten een promotiegroep op te
richten. Rond de eeuwwisseling
was het gebied bij de Oosthoek
grotendeels in handen van de
familie Lippens. De groep rond
Antoine Bréart, Louis van Bun
nen en Henri Dumortier was ge
ïnteresseerd in de aankoop van
35 hectare grond pal achter de
dijk. Daarop moesten twee ho
tels, een reeks villa's en tennis-
pleinen worden gebouwd.
Aldus geschiedde, maar daar
bleef het niet bij. Het vakantie-
park voor de rijken moest meer
worden, groter, een ware stad.
Een badplaats die zich moest
onderscheiden van alle andere
in Europa. Een stad aan zee met
brede lanen, met cachet, die rust
en ruimte uitstraalde. Met een
station, waar de luxe Pullman-
treinen hun welgestelde reizi
gers konden afzetten.
Casino
De lanen zijn er gekomen. Met
chique winkels, Art-Nouveau
kiosken, protserige hotels, een
casino en openbare gebouwen
en peperdure villa's in Engelse
Cottagestijl en Jugendstil. Het
casino werd gebouwd in 1929,
het jaar dat beleggers in Ameri
ka gokten en flink verloren. De
Knokse goktempel pretendeert
meer te zijn dan een hal waar
men geld verliezen (of winnen)
kan. Het is de plaatselijke cul
tuurtempel met zijn rijk versier
de interieur, zijn muurschilde-
NOORD-ZEE
Knokke-Heist g
Oostende
FRANKRIJK
Antwerpen
Brussel
BELGIE
Maas
Knokke-Heist ligt aan het oostelijke eind van de Vlaamse kust, vlakbij de grens met Nederland. Van
alle dertien Vlaamse badplaatsen geldt Knokke-Heist als de meest mondaine. De tweelingstad -
het chique Knokke en het wat volkse Heist - telt ruim 32.500 inwoners.
De stad zit ruim in de accommodatie. Knokke-Heist telt 58 hotels, waarvan er 16 vier of meer sterren
tellen. In totaal is er voor vakantiegangers een aanbod van bijna 1400 hotelkamers, alsmede 15.500
slaapplaatsen in vakantiewoningen en appartementen. Er zijn vier campings met in totaal 1000 staan
plaatsen.
Knokke heeft vooral naam als flaneerstad. De stranden - vijf in getal en ongeveer 10 kilometer lang -
zijn vrij smal en liggen op zomerse dagen bomvol. Het vertier in de stad vormt dan een alternatief.
Knokke-Heist telt veel goede sportvoorzieningen (bowling, fitness, golf, paardrijden, tennis, squash en
skimboarden), meer dan 60 kunsthandels, 250 restaurants en veel, heel veel winkels. Verder is de Vlin
dertuin in het Zwin, het natuurgebied Het Zwin en het heemkundig museum Sincfala een bezoekje
waarde.
De dienst voor het toerisme in Knokke is te vinden aan de Zeedijk 660. Op de website van de dienst kan
ook informatie worden ingewonnen: www.knokke-heist.be
ringen van Delvaux, Keith
Haring en René Magritte en zijn
kolossale kroonluchter, een ze
ven ton wegend kristallen mon
ster met 2700 lampjes!
De grens tussen kunst en kitsch
vervaagt in het Knokke-Heist
van nu. Helmut Lotti, de Vlaam
se volkse operazanger, zingt de
ze zomer in het casino zijn
grootste successen. Dat kan, in
Knokke.
Kunst wordt er met een grote 'k'
geschreven. De stad telt meer
dan 60 galerieën. Sommige ge
vuld met ambtelijke werkjes
van derderangs artiesten, ande
re volgestouwd met producten
van gerenommeerde of aanko
mende artiesten. Panamarenko
heeft wat mobiles gestald bij
Samuel van Hoegaaerden, bij
Cafmeijer aan de Zeedijk staan
mooie beeldjes van Michel Ser-
raz. Bij Leondar hangen natu
ralistisch olieverfschilderijen
van diverse artiesten.
Eethuizen
Tussen de kunsthandels in, een
tapijtenzaak, een makelaar 'De
tuinen van Oranje te koop in
Ukkel' en eethuizen met namen
als De Langoustine, Léchiquier,
Panier d'Or, La Bare a Jac en
Cédric, allemaal presenteert
men naast de klassiekers 'kaas-
en garnalenkroketten, gebak
ken zeetong en Oostendse aard
appel met langoustines' diverse
gerechten uit de tij d van toende
nieuwe keuken of op geheel ei
gen wijze.
De prijzen variëren sterk, van
redelijk betaalbaar tot overdre
ven duur. Nochtans eet de
Knokke-ganger goed. Geen
puntzakken frites met mayo
naise. Geheel conform het
denkpatroon van Graaf Lip
pens is het eethuis van het volk -
McDonald's -verbannen naar
een plek aan de stadsrand, op
vier kilometer van het Albert
plein.
Het blijft waaien. In café Ru
bens zitten mensen op het over
dekte en verwarmde terras ver
veeld naar buiten te kijken. Veel
vertier is er niet. Het strand ligt
er verlaten bijEen enkele wan
delaar trotseert het weer. Een
oudere man doet vermoede po
gingen om twee Jack Russeltjes
op te laten aan een te korte lijn.
Op de boulevard, net over heel
de lengte voorzien van nieuw
plaveisel, scheuren twee jochies
in skelters. Bij de verhuurders
staan nog tientallen drie-en
vierwielers, voor twee en vier-
personen. Knokke gaat prat op
zijn strandplezier, sportieve
evenementen, shows, muziek
festijnen. In het seizoen is het op
strand en zeedijk te doen.
Dat is ook zo. Knokke heeft zijn
humorfestival (juli), zijn Vuur
werkfestival (augustus), zijn
fotofestival, zijn Kneistival
(muziek, eind juli) en zijn folk-
loremarkt. De stad heeft voor
vrijwel alle sporten accommo
daties en wie in Knokke echt
aan rust toe is, die kan altijd nog
uitwijken naar natuurreservaat
Het Zwin, het belangrijkste
schorren-en slikkengebied van
België. Zo lang dat er nog onge
schonden bijligt. Graaf Lippens
(baas van zijn eigen socièté,
burgemeester, uitgever en wat
al niet meer) koestert namelijk
al geruime tijd plannen om in de
Zwinpolder een grote jachtha
ven te bouwen. Die mist Knokke
en bezit het naburige, minder
mondaine Blankenberge en ja,
dat steekt.
Conny van Gremberghe
