Heuvelop naar het geld
Scholieren stoeien met water
Vijftig verhalen
Conflicten in Amerika
zaterdag 16 juni 2001
Het team dat het Jeugd Wereld Water Forum in Vlissingen voorbereidt. foto Lex de Meester
Water is een natuurlijke
hulpbron waarvoor -
in tegenstelling tot vele an
dere - geen alternatief be
staat. Water is onmisbaar.
Landen die voor hun water
voorziening afhankelijk zijn
van rivieren die dat water
vanuit het buitenland aan
voeren kunnen in behoorlij
ke problemen komen als in
buurlanden stroomop
waarts op ondoordachte wij
ze met de waterstromen
wordt omgegaan. Vervui
ling, verspilling, het afdam
men van rivieren en groot
schalige irrigatie kunnen de
basis vormen voor ernstige
conflicten. Voor wateroorlo
gen.
Zo verzetten Soedan en
Egypte zich tegen de Ethio
pische plannen om de Blauwe
Nijl af te dammen, sputteren
Irak en Syrië nadrukkelijk als
de Turken met grote dammen
het water uit de Eufraat en Tig
ris op Turks grondgebied willen
houden en klagen de Mexicanen
steen en been, omdat de Ameri
kanen al het zoet water uit de
Colorado hevelen, zodat voor
hen nog slechts een volledig ver-
zilt stroompje rest.
Vooralsnog lijken militaire
conflicten rond het beschik
kingsrecht van water niet aan
nemelijk, omdat er voldoende
technische middelen voorhan
den zijn om water op te pompen,
te ontzilten of op andere wijze te
genereren, die bovendien nog
goedkoper zijn dan een comple
te oorlog. Duidelijk is echter wel
dat aan goed, zoet water een
steeds pittiger prijskaartje
komt te hangen. Naarmate die
prijs hoger wordt, zal ook de
kans op conflicten tussen staten
toenemen.
Volgens Frank Rijsberman, di
recteurvan het Resource Analy-
sys in Delft en medeopsteller
van de World Water Vision, is
het gebrek aan zoet water nog
geen mondiaal probleem. Op
aarde is meer dan voldoende
zoet water aanwezig. Het pro
bleem is echter dat het zoete wa
ter ongelijk verdeeld is. Landen
als Canada en Rusland beschik
ken over onmetelijke hoeveel
heden, maar in landen rond de
keerkringen komt men erg veel
zoet watertekort. „Tekorten
hebben direct effect op de voed
selvoorziening. Niet alleen lo
kaal, maar ook wereldwijd. De
enige remedie is een wezenlijke
verandering in de manier waar
op we met water omgaan.", zei
Rijsberman vorig jaar tijdens
het Wereld Water Forum in Den
Haag.
In de Verenigde Staten, het land
met de grootste waterconsump
tie ter wereld, is men nog lang
niet toe aan een andere omgang
met water. Met name in het wes
ten van de Verenigde Staten
'blijft water heuvelop vloeien
naar waar geld gemaakt wordt'.
Tussen 1930 en 1970 werden alle
grote rivieren ten westen van de
Mississippi voorzien van grote
dammen om water vast te hou
den voor irrigatie- en consump
tiedoeleinden. Veel van dat wa
ter in de stuwmeren verdampt
en bereikt nooit de akkers. Zo is
de Colorado door de Amerika
nen veranderd in één groot bek
ken. Het weinige water dat in
Mexico de zee bereikt is dusda
nig verzilt dat het niet meer
aangewend kan worden voor ir
rigatiedoeleinden.
Een aantal van Amerika's be
langrijke agglomeraties ligt op
plekken waar normaal gespro
ken geen mens zou wonen. Mid
denin de woestijnen en half-
woestijnen van het zuidwesten
liggen Los Angeles, San Diego,
Phoenix en Las Vegas te smoren
in de zonHet water voor de mil-
j oenen stedelingen moet aange
voerd worden van bronnen (Co
lorado en Sierra Nevada) op
honderden kilometers afstand.
Met name de stad Los Angeles,
een grote warme spons - heeft
zijn watervoorzieningen daad
werkelijk moeten bevechten. In
feite werd er een echte water
oorlog gevoerd met de bewoners
van de Owens Vallei.
Rond de eeuwwisseling kreeg
Los Angeles te maken met be
hoorlijke groeistuipen. De ope
ning van het Panama-kanaal
had California een stuk dichter
bij de toen beschaafde wereld
gebracht en dat was - in de be
volkingsaanwas - te merken
ook. De Centrale Vallei veran
derde in een domein van boeren
en tuinders doordat er ruim
schoots water uit de Sierra Ne
vada voorhanden was. San
Francisco groeide uit tot een
kleine, welvarende wereldstad.
Los Angeles groeide ook, maar
ontbeerde water. In 1903 werd
William Muiholland directeur
van het stedelijk nutsbedrijf en
kwam op de proppen met het
plan om water voor de stad te
gaan halen in de Owens Vallei,
ruim 300 kilometer noordooste
lijk van de stad. Vandaar moest
het water uit de oostflank van
de Sierra Nevada via een via
duct naar de stad worden geleid.
Mooi plan, maar de boeren en
ranchers in de groene vallei
voelden er niets voor om hun
water zomaar weg te geven aan
de stedelingen van Los Angeles.
In Cadillac Desert, een stan
daardwerk over de watercrisis
in de Verenigde Staten, verhaalt
auteur Mai'c Reisner uitgebreid
over hoe in de periode 1903-
1928 in het geheim stukken land
werden opgekocht, hoe boeren
door Mullxollands troepen on
der druk werden gezet, dat wa
terlopen werden afgedamd.
Boeren kwamen in opstand,
maar Muiholland zond troepen
om hen weer in het gareel te
brengen. Zes jaar werd er aan
het viaduct gewerkt, het kwam
klaar, maar voordat het eerste
water richting stad vloeide
kwamen de Owens Vallei-be
woners er achter dat een deel
van het water bestemd zou wor
den voor irrigatiedoeleinden in
de San Fernandovallei nabij
Los Angeles, een vallei waar
Muiholland en zijn maten juist
veel grond hadden aangekocht.
Corruptie werd er in de Owens
Vallei geroepen, delen van het
viaduct werden opgeblazen,
landmeters wei-den gedood,
i-echtszaken volgden, politici,
zelfs president Teddy Roosevelt
mengden zich in de kwestie.
Uiteindelijk kreeg de stad zijn
water, maar niet voordat de af
faire werd afgesloten met een
dramatisch sluitstuk. Kort bij
de stad moest het water over een
bergrug worden gepompt. Voor
die rug werd het water uit de
Owens Vallei vastgehouden in
een bekken achter de Saint
Francis Dam. In maart 1928 be
gaf die dam het en werden er 450
mensen verzwolgen in de kol
kende vloed. Kort ervoor had
Mulholland nog gezegd dat zijn
dam prima in orde was.
Conny van Gremberghe
Vraag jongeren iets te schrijven over wa
ter en verwonder je over de uitkomsten.
Dat deden de juryleden van de Waterwed
strijd. Havo en vwo-scholieren uit heel het
land kregen de opdracht: schrijf een essay of
gedicht over water. Meer dan vijftig jonge
ren reageerden.
Over de winnaars laat jurylid Bart Zwage-
maker zich nog niet uit, maar van de kwali
teit van de inzendingen is hij zeer onder de
indruk. „De manier waarop jongeren van
twaalf, dertien jaar emoties weergeven in
drie dichtregels, daar moet je respect voor
hebben. Zij kunnen op een bijzondere ma
nier vei*wondering en verdriet onder woor
den brengen. Er waren gedichten bij waar
alle jui-yleden stil van werden."
De scholieren mochten kiezen uit een essay
van maximaal achthonderd woorden in het
Nederlands of Engels of een zogenoemde
haiku. Dat is een gedicht van drie rijmloze
regels van vijf, zeven en vijf lettergrepen
waai-in een intense natuurex-vai'ing wordt
uitgedrukt. De haiku bleek veruit populair.
Slechts twee essays kwamen binnen. Zon
der al te veel te vexklappen zegt Zwagema-
ker dat de ene ging over water als vriend en
vijand. In het andere opstel stond de beleve
nis van een zandkorrel centraal.
Net als de onderwerpen van de essays, lie
pen ook die van de haiku's sterk uiteen. „Het
onderwerp 'water' bleef gelijk, maar de ene
deelnemer vat de opdx-acht eigentijds op en
de andex-e bekijkt het groots", aldus Zwage-
makex-. „Sommige deelnemers pikken er een
detail uit en anderen beschouwen water als
wereld; gaat het met het water goed, dan
gaat het met de wèreld goed."
Dat de meeste deelnemers kozen voor een
haiku, wil volgens Zwagemaker absoluut
niet zeggen dat ze de makkelijkste weg heb
ben genomen. „De presentatie lijkt makke
lijk; drie versregels. Maar een haiku is aan
zeer strikte regels gebonden. Het is daarom
ook niet voor niks dat sommige gedichten
door de hele Idas zijn gemaakt."
Als voox-beeld van een haiku die voldoet aan
de voox-schriften maar niet in de prijzen is
gevallen, noemt Zwagemaker:
Water uit de lucht Water is echt overal Wa
ter uit de kraan
Een andere inzending luidt: Zonder wat
geld rood Zonder vrede is er nood Zonder
water dood
Er wax-en prijzen te wirxnen in de categorie-
en Nederlandstalige essay, Engelstalige es
say en haiku's. De winnaars wox-den dxnsdag
26 juni op de Hogeschool Zeeland in Vlissin
gen bekend gemaakt. De winnende haiku
wordt volgend jaar opgestuurd naar Japan
waar het volgende Water Forum plaats
vindt.
Miriam van den Broek
Zowat alle wereldreligies
hebben het erover: water is
de bron van alle leven. Neem
nou de Ganges. Niet de grootste,
wel de meest gewijde rivier. Mil
joenen Hindoes zien er heilig
water in. Ze noemen het Gang-
amai (vrij vertaald: onze moe
der). In heel India, en ook daar
buiten, leuren mensen met
water uit de Ganges. Niet zo
maar water. Nee: het zuiverste
water. India leeft er van. Het be
vrucht de akkers en x-einigt de
ziel. Maar het is wel water dat
zwaar vex-ontx-einigd is. De Gan
ges is één van de meest vervuilde
rivieren ter wereld. Miljoenen
steden lozen er hun rioolwater
in. De industrie spoelt er gif mee
weg. Landbouwers gooien er
hun dooie beesten in. En dan is
er nog de massa die zich te water
begeeft voor een ritueel bad.
Een levensader als rioolput. Het
is één van de vijftig verhalen die
als voedsel dienen voor de tien
tallen woikshops die tijdens het
Jeugd Wereld Water Forum op
het programma staan. Ze zijn
aangedragen door jonge weten -
schappei-s en studenten uit alle
delen van de wei-eld, en zullen
de geschiedenis in gaan als de
Youth World Water Forum tek
sten, ofwel de YWWF-Papers.
De Ganges-kwestie wordt in
Vlissingen voor het voetlicht ge
bracht door Viral P. Pancholi,
twee jaar geleden afgestudeex-d
aan de Gurjat Landbouw Uni
versiteit in India, en nu verder
lei-end in het Belgische Gent.
Zoals alle onderwerpen die tij
dens het Jeugd Wereld Water
Forum aan de orde komen, biedt
ook de Ganges-story uiteinde
lijk een lichtend perspectief.
Want ook in India zijn ze van
plan het tij te kei-en. De nationa
le milieu-instituten produceer
den stapels wetenschappelijke
rappox-ten waarin de noodklok
wordt geluid. En nu is er dan het
Ganga Action Plan, een groots
project dat de vex*vuiling een
halt toe moet x-oepen, zodat de
machtige rivier die van de Hi-
malaya-toppen de Bengaalse
golf in stroomt, ooit weer echt
als heilig kan wox-den vereerd.
Althans, wanneer de witte top
pen van de Himalaya tegen die
tijd niet zijn verschroeid door
zengende broeikas-hitte. Want
dan stokt die machtige stroom,
worden akkers woestijn, en
slokt de zee de delta's op. Dan is
het gedaan met al die aloude
centra van beschaving. Op het
Jeugd Wex-eld Water Forum zal
daar ongetwijfeld het een en an
der over worden gezegd. Maar
in de Papers spitst de probleem
stelling zich toe tot lokalere
aangelegenheden
Zo richt de Chinese afgevaar
digde Jinze Liu zich op proble
men met de watervoori-aad in de
Gele Rivier, officieel Hoang Ho
geheten. Uit Nepal komt een
vex-handeling over ziekten die
via het water worden verpreid.
En zo zullen ook problemen
rond de Finse Golf, de Zuidafri-
kaanse Olifantenrivier en de
Roemeens/Hongaarse Tisza de
revue passeren. Uit elk conti
nent komen meerdere van dat
soort onderwerpen aan bod. Het
gaat over watersnoden en ver-
droging, over te veel en te weinig
vocht, over verontreiniging en
zuivering, dammen en dijken,
duurzaamheid en erosie, en
vooral over engineering en ma
nagement.
Het gaat ook over politiek.
Vraagstukken van eerlijke ver
deling, internationaal, maar
ook lokaal. Fahmida Khatun,
een jonge docente aan de Uni
versiteit van Dhaka, belicht de
gang van zaken rond de aanleg
van de Kaptai Dam, één van de
waterbeheersingswerken in
Bangladesh. Ze ziet er een
machtsspel in dat de rijken rij
ker en de armen armer maakt.
Met de natuur als speeltuig.
Niets nieuws, oordeelt ze. Hon
derd jaar geleden deden de Brit
ten dat al. Die bouwen de As-
wan Dam. Natuur en lokale
bevolking mochten plaatsma
ken voor katoenvelden zodat de
Engelse textielindustrie van
gx-ondstof verzekex-d was.
En wat te denken van de Ata-
turk Dam, waarmee de Turken
zo'n 60.000 Koerden van huis en
haard verdreven. Stuwmeren
als motor van de economie.
Maar vaak ook als verkrachters
van de rechten en natuurlijke
bestaansmiddelen van de mens.
Nog een paai- van die voorbeel
den: de Nax-mada in India, de
Goi-ges in China, de Nam Theun
II in Laos, en de Itoiz in Spanje.
Nee, betoogt de docente uit
Bangladesh: „Laat ons dammen
opwerpen tegen technologie die
wordt gebruikt om de zakken
van de machtigen te spekken, in
plaats van het lot van de mensen
de verbeteren."
Henk Postma
Mi
